Materiały ogniotrwałe produkowane są z surowców ziarnistych prawie zawsze zawierają obok substancji stałej pewną ilość pustek tzw. pory, które mogą mieć różny kształt oraz wielkość.

Zawartość porów w materiale może być też często wynikiem świadomego działania technologa dążącego np. do uzyskania lekkich materiałów izolacji termicznej, filtrów ceramicznych, wyrobów gazoprzepuszczalnych – np. o dużej przepuszczalności ( kształtki palnikowe do bezpłomieniowego spalania gazu lub o bardzo niskiej np. rury osłonowe. Materiały te wytwarzane są pod kątem otrzymania tworzywa o odpowiednim udziale i wielkości porów.

Wytwarzane współcześnie tworzywa ceramiczne reprezentują bardzo szeroki wachlarz tekstury: od litej o przestrzeni maksymalnie wypełnionej substancją stałą (wyroby topione) do skrajnie porowatej (wyroby izolacyjne).

Zwartość tworzyw, czyli stopień ich zagęszczenia jest charakteryzowana takimi wskaźnikami jak: porowatość (otwarta, zamknięta, całkowita), gęstość pozorna, nasiąkliwość, wytrzymałość mechaniczna na ściskanie, gazoprzepuszczalność.

Na ukształtowanie się zwartości tworzyw ma wpływ przebieg całego procesu technologicznego: dobór surowców i ich uziarnienia, sposób przygotowania masy, sposób i ciśnienie formowania oraz warunki wypalania. Dlatego też kontrola gęstości, porowatości, wytrzymałości na ściskanie, gazoprzepuszczalnosci są bardzo ważnymi parametrami kontroli procesu wytwórczego jak i charakterystyki właściwości gotowych wyrobów.

• gęstość (teoretyczna) – nie uwzględnia porowatej tekstury materiału i wskazuje tylko teoretyczną granicę zagęszczenia ( tylko dla wyrobów krzemionkowych, ze względu na duże różnice w gęstości poszczególnych odmian SiO2, wskazuje w sposób pośredni skład fazowy tworzywa po wypaleniu).

▪ gęstość pozorna - jest podawana w warunkach odbioru. Służy do oceny jednorodności różnych partii tego samego rodzaju materiału oraz do wyznaczania zapotrzebowania materiałowego. Nie może służyć do porównywania cech tekstualnych różnych typów materiałów, gdyż jej wartość zależy od udziału porów oraz gęstości substancji.

▪ porowatość otwarta - jeden z ważniejszych kryteriów jakościowych oraz dla większości materiałów ogniotrwałych jest warunkiem odbioru. Porowatość jest cechą klasyfikacyjną materiałów ogniotrwałych i materiałów termoizolacyjnych. Porowatość ma wpływ na właściwości: wytrzymałościowe, odporność korozyjną, właściwości izolacyjne.

▪ wytrzymałość na ściskanie – świadczy o spoistości i zwartości wyrobów , odporności korozyjnej.

▪ gazo przepuszczalność – wskaźnik charakteryzujący

Występujące w materiale pory w znacznym stopniu wpływają na jego właściwości mechaniczne oraz odpornościowe, które obniżają się wraz ze wzrostem porowatości.

Uzyskanie właściwej tekstury wyrobu jest podstawowym wymaganiem umożliwiającym otrzymanie odpowiednich właściwości. Właściwością najsilniej uzależnioną od tekstury wyrobu jest przewodność cieplna.

Pory są walorem budowy tworzyw izolacyjnych (ciepłochronnych), dla których gęstość pozorna jest parametrem porównawczym,