Anioły biznesu
Anioł biznesu (ang. business angel w Europie, angel investor w USA) jest samodzielną zamożną osobą, która przeznacza kapitał na rozruch przedsięwzięcia w zamian za udziały. Anioły zawsze inwestują swoje własne fundusze, w przeciwieństwie do venture capitals, które zarządzają pewną pulą środków innych kapitałodawców zgromadzonych w profesjonalnym funduszu. Mała, lecz rosnąca grupa aniołów w Polsce łączy się w sieci aniołów lub grupy aniołów, by wymieniać doświadczenia i łączyć pule inwestowanego kapitału.
Kapitał aniołów uzupełnia lukę w finansowaniu (uzupełnić: seed capital) początkujących biznesów pomiędzy przyjaciółmi i rodziną (w wersji angielskiej mowa o 3F - friends, family, and fools) a funduszami venture capital. Podczas gdy pozyskanie ponad 100 tys. zł od przyjaciół i rodziny na rozpoczęcie działalności jest sporym problemem, większość tradycyjnych venture capitals nie jest gotowa na inwestowanie kwoty poniżej miliona złotych. Stąd inwestycje ze strony aniołów są metodą uzupełnienia kapitału szybko rozwijających się przedsięwzięć u ich początku i są obliczone na sumaryczne nakłady roczne o wysokości niemal równie wysokiej, jak w przypadku połączonych venture capitals, ale obejmują przy tym ponad dziesięciokrotnie większą liczbę przedsiębiorstw (anioły biznesu: 25,6 mld dolarów w 51 tys. firm; venture capital: 26,1 mld dolarów w 3522 firmach - dane ze Stanów Zjednoczonych z 2005 roku).
Inwestycje aniołów są narażone na ekstremalnie wysokie ryzyko i stąd wymagają bardzo wysokich stóp zwrotu. Ponieważ spory odsetek wartości inwestycji aniołów jest bezpowrotnie tracony, gdy młoda spółka upada, profesjonalni aniołowie biznesu wyszukują inwestycje, które mają potencjał do przyniesienia przynajmniej dziesięciokrotnego zwrotu nakładów w perspektywie około pięciu lat za pośrednictwem zdefiniowanej strategii wyjścia z inwestycji, takiej jak plany oferty publicznej, przejęcia lub połączenia. Aktualne "najlepsze praktyki", sformułowane w materiałach z seminariów "Power of Angel Investing", sugerują, że anioły mogą lepiej celować w oczekiwaniach, szukając firm, które rokują dwudziesto-trzydziestokrotny zwrot wartości inwestycji w perspektywie 5-7 lat. Po uwzględnieniu potrzeb pokrycia chybionych inwestycji oraz wieloletniego utrzymania udziałów inwestycji udanych, aktualna efektywna wewnętrzna stopa zwrotu dla typowego pomyślnego portfela anioła może w rzeczywistości sięgać ledwo 20-30%. Mimo że potrzeby inwestorów na wysokie stopy zwrotu z dowolnej inwestycji czynią z tego sposobu finansowania biznesu bardzo drogie źródło kapitału, tańsze źródła, takie jak banki, są zwykle nieosiągalne dla początkujących przedsięwzięć.
Aniołem biznesu jest zwykle przedsiębiorca lub emerytowany dyrektor wysokiego szczebla, który może być zainteresowany wspieraniem młodych biznesów z pobudek innych niż czysty zysk. Może kierować nim chęć utrzymania konkurencji na aktualnie rozwijających się rynkach, wykształcenia nowego pokolenia przedsiębiorców i zrobienia użytku z własnego doświadczenia (networks on a less-than-full-time basis). Dlatego też poza funduszami anioły oferują często wsparcie w zarządzaniu i przydatne kontakty.
Mianem anioła biznesu określa się przedsiębiorcę, który odniósł sukces w prowadzeniu własnej firmy i obecnie poszukuje ciekawych okazji inwestycyjnych. Anioł interesuje się małymi przedsiębiorstwami, dysponującymi dobrym pomysłem na biznes i zaangażowaną kadrą zarządzającą, które jednak nie posiadają odpowiednich środków na rozwój. Tego typu firmy nie są atrakcyjne dla funduszy venture capital (za mała skala działalności) czy dla banków (za duże ryzyko udzielenia kredytu), mogą za to stanowić ciekawą propozycję właśnie dla anioła biznesu. Reguły współpracy są proste: inwestor przeznacza na nowy biznes do kilku milionów złotych, dokłada swoją wiedzę biznesową, a w zamian obejmuje znaczny pakiet udziałów w firmie i oczekuje wypracowania ponadprzeciętnych zysków. W orbicie zainteresowań anioła biznesu znajdują się przeważnie spółki oferujące rozwiązania z branży internetowej, technologii mobilnych, IT czy biotechnologii. W tych bowiem sektorach osiągnięcie znacznego zysku jest bardziej prawdopodobne niż w innych branżach. Jako aniołowie biznesu deklarują się tacy znani przedsiębiorcy jak Maciej Duda (Polski Koncern Mięsny Duda), Maciej Grabski (jeden z twórców Wirtualnej Polski) czy Jędrzej Wittchen (sieć sklepów z galanterią skórzaną). Jak zgłosić się do anioła biznesu? Bezpośredni kontakt z aniołami biznesu może być utrudniony, bowiem jako osoby zamożne, z reguły niechętnie ujawniają one publicznie swoją tożsamość. Dlatego dla większości przedsiębiorców jedyną formą kontaktu z inwestorem prywatnym jest skorzystanie z pośrednictwa którejś z działających w Polsce sieci aniołów biznesu. Największa z nich to Lewiatan Business Angels, inne sieci to m.in. PolBAN, Silba, czy Amber. Trzeba jednak zaznaczyć, że aniołowie biznesu to wyjątkowo wybredni inwestorzy. Największa z sieci, LBA, może się pochwalić jedynie dziewięcioma zawartymi transakcjami. Dzięki wsparciu aniołów biznesu z LBA rozwinęły się w Polsce m.in. takie firmy jak: Kryteria, jakie musi spełnić przedsiębiorca w celu ubiegania się o fundusze Dużą zaletą aniołów biznesu jest to, że biorą pod uwagę inwestycje także w firmy na bardzo wczesnym etapie rozwoju. Sam pomysł na biznes jednak nie wystarczy. Kandydat na biznesmena powinien przynajmniej rozpocząć jego realizację, dając tym samym dowód, że myśli poważnie o przyszłości swojej firmy i współpracy z inwestorem. Do wsparcia przez anioła kwalifikują się firmy z dużym potencjałem wzrostu, działające na rozwijającym się rynku, najlepiej – międzynarodowym. Jak wynika z badań European Business Angels Network, najbardziej pożądane branże to internet, telekomunikacja i rozwiązania mobilne (68 proc. wskazań przebadanych aniołów biznesu); energetyka i ochrona środowiska (56 proc.); oprogramowanie i multimedia (41 proc.); produkcja (35 proc.) i biotechnologia (35 proc.). Niebagatelną kwestią dla anioła jest też odpowiednie zabezpieczenie własności intelektualnej i przemysłowej przez zainteresowaną współpracą firmę. Procedura ubiegania się o fundusze Pozyskanie wsparcia ze strony anioła biznesu wygląda dość podobnie jak w przypadku starania się o zastrzyk kapitału od funduszu venture capital. W obu przypadkach inwestor gruntownie bada biznesplan, strukturę finansową i prawną firmy, otoczenie rynkowe i potencjał kadry zarządzającej. Najwięcej różnic występuje na początku procesu inwestycyjnego. Pomysłu na biznes i biznesplanu nie przesyłamy bezpośrednio do anioła biznesu, ale do organizacji grupującej tego typu inwestorów. Stanowi ona pierwsze sito, przesiewające biznesplany niedopracowane czy nieprzemyślane, a także te, które nie dają szansy na wypracowanie satysfakcjonujących zysków. Jeśli projekt zdobędzie uznanie organizacji, pomysłodawca zostaje zaproszony na rozmowę, w trakcie której dyskutuje się o szczegółach projektu oraz szansach i zagrożeniach związanych z jego realizacją. Gdy projekt zyska uznanie pracowników sieci aniołów biznesu, początkujący przedsiębiorca może liczyć na udział w spotkaniu z potencjonalnymi inwestorami. Na przykład organizacja działająca przy PKPP Lewiatan co pewien czas organizuje „LBA Investors’ Day”, w trakcie którego prezentowane są najciekawsze zgłoszone pomysły. Zanim jednak przedsiębiorca przedstawi swój pomysł inwestorom, przechodzi sesję szkoleniową, w trakcie której zapoznaje się z przebiegiem procesu pozyskiwania kapitału od anioła biznesu oraz z metodami skutecznej prezentacji. Gdy pomysł zyska uznanie któregoś z obecnych na spotkaniu inwestorów, organizacja aranżuje bezpośrednie spotkanie anioła biznesu i przedsiębiorcy. Reszta zależy już od bezpośrednich ustaleń między nimi, ale tak jak w przypadku każdej innej inwestycji, przedsiębiorca musi liczyć się z dokładną analizą finansową i prawną swojej firmy, a także oceną jej potencjału rozwoju. Udane negocjacje wieńczy podpisanie umowy inwestycyjnej. |
---|
Wady i zalety współpracy z aniołami biznesu
Do niezaprzeczalnych zalet skorzystania z "instytucji Aniołów Biznesu" należy nie tylko uzyskanie niezbędnego do rozwinięcia przedsiębiorstwa kapitału, ale także wsparcie merytoryczne. Młody przedsiębiorca ma szansę "nauczyć się", w jaki sposób sprawnie zarządzać firmą w celu osiągnięcia zamierzonego zysku. Wytyczenie spójnego celu i kierunku rozwoju przedsiębiorstwa zgodnie z biznes planem jest niezbędne do osiągnięcia sukcesu.
Wadą rozwijania przedsiębiorstwa przy wsparciu kapitałowym "Aniołów Biznesu" jest współtworzenie "naszej firmy" wraz z "Aniołem". Wytyczone kierunki nie są tylko nasza decyzją, ale również zależą od w decyzji Business Angel.
Co może ofiarować ci Anioł BIZNESU:
współfinansowanie wdrożenia projektu
pomoc organizacyjną, logistyczną
możliwości, doświadczenie, kontakty biznesowe
Kto może skorzystać z pomocy Aniołów:
szukasz kapitału w przedziale 50 do 500 tys. PLN (w wyjątkowych przypadkach do 1 mln PLN), w formie udziałowej
Twoje przedsięwzięcie jest innowacyjne - wyższe technologie (IT, biotechnologia, medycyna, Internet, elektronika, optyka, inżynieria...) lub Twoim potencjałem jest kapitał intelektualny (pomysł i umiejętności jego realizacji)
projekt na etapie początkowym (nowe przedsiębiorstwo)
kadra ma przygotowany plan realizacji i mocno chce osiągnąć sukces
firma działa jako spółka kapitałowa (z o. o. lub S.A.), bądź jest gotowa jej założenia
firma jest gotowa do uczestnictwa finansowego w przedsięwzięciu i ponoszenia ryzyka wspólnie z Business Angel
ANIOŁKI biznesu...
Anioły Biznesu zajmują się poważnymi projektami. Inwestują spore pieniądze, by mieć z tego wysokie dochody, choć z dużym marginesem ryzyka.
Aniołki Biznesu zajmują się mniejszymi projektami, pomagają ludziom aktywnym, którzy chcą realizować swoje pasje zawodowe, a nie mają na to możliwości czy środków.
Co możesz zyskać dzięki Aniołkom Biznesu:
kursy i szkolenia (obsługa komputera, obsługa firmy)
pomoc przy realizacji swoich pomysłów
pomoc w znalezieniu pracy stałej i dorywczej
dostęp do literatury fachowej (książki, czasopisma)
kontakt z innymi osobami o podobnych potrzebach, by razem prowadzić projekt
Czy mnie mogą pomóc AB? TAK, jeśli:
jestem osobą aktywną, przedsiębiorczą
jestem pracowity
jestem uczciwy
potrafię się wydajnie uczyć i stosować zdobytą wiedzę w praktyce
mam silną motywację, by osiągnąć sukc
Najbardziej charakterystyczne, upublicznione, przykłady Aniołów, dzięki którym przedsięwzięcia inwestycyjne odniosły spektakularne sukcesy to:
Apple Computer - Sprzęt komputerowy - anonimowy Anioł zainestował $91.000 osiągając zwrot w wysokości około $154 milionów
Amazon.com – sklep internetowy - Thomas Alberg zainwestował $100.000 osiągając zwrot w wysokości ok. $26 milionów
Blue Rhino – Propane cylinder replacements - Andrew Filipowski zainwestował $500.000 osiągając zwrot w wysokości ok. $24 millionów
Lifeminders.com – serwis internetowy - Frans Kok zainwestował ok. $100.000 osiągając zwrot w wys. ok. $3 milionów
Body Shop – dystrybutor produktów higieny osobistej - Ian McGlinn zainestował lb4.000, osiągając lb42 000 000 na wyjściu z inwestycji.
ML Laboratories – leczenie chorób nerek - Kevin Leech zainwestował lb50.000, osiągając ok. lb71 000 000.
Matcon – innowacyjne pojemniki do przechowywania towarów - Ivan Semenenko zainwestował lb15.000, by osiągnąć zysk ok. lb2 500 000
Amazon,
Skype,
Allegro,
Apeiron Sythesis,
TV Biznes,
W Biegu Café - sieć kawiarni
Polidea - zajmująca się oprogramowaniem do komórek.
Wittchen
Merlin.pl
Sieci Aniołów Biznesu
Poniżej prezentujemy największe Sieci Aniołów Biznesu w Polsce:
Lewiatan Business Angels (LBA) jest największą w Polsce Siecią Aniołów Biznesu, działającą przy Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan. LBA od 4 lat zajmuje się kojarzeniem atrakcyjnych projektów inwestycyjnych o dużym potencjale wzrostu z inwestorami. Sieć wspiera projekty we wczesnej fazie rozwoju, za którymi stoi zmotywowany zespół, a pomysł biznesowy opiera się na innowacji. LBA współpracuje z kilkudziesięcioma zaufanymi inwestorami. Dotychczasowe inwestycje to m.in: W Biegu Cafe (sieć kawiarni), Ozumi films (firma producencka w branży filmowej), Likwidator Pomoc Ubezpieczeniowa, GoldenEgg (doradztwo finansowe), ANT Industrial Software Systems (oprogramowanie), Medicalalgorythmics (urządzenia do monitoringu pracy akcji serca).
INVESTIN jest wyspecjalizowanym promotorem przedsięwzięć HI-TECH w Polsce, rozwijającym i komercjalizującym projekty zaawansowanych technologii. Firma posiada praktyczne doświadczenia z różnych obszarów – Corporate Finance, nowych technologii, funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz rynków kapitałowych. Investin od 2002 r. świadczy usługi doradcze w zakresie bankowości inwestycyjnej, zapewniając swoim klientom fachową pomoc przy pozyskiwaniu zewnętrznego finansowania.
Fundusz Kapitałowy działający w ramach Agencji Rozwoju Pomorza S.A. (ARP S.A.) skierowany jest do osób, które posiadają nowatorski pomysł i chcą go zrealizować. ARP S.A. tworzy na bazie innowacyjnych pomysłów nowe przedsiębiorstwa, na początku bezpłatnie udostępniając infrastrukturę, umożliwiając korzystanie z profesjonalnych usług doradczych, a następnie inwestując kapitałowo w nowatorskie przedsięwzięcia. ARP S.A. po osiągnięciu zakładanej stopy zwrotu dokona wyjścia kapitałowego poprzez: sprzedaż udziałów wspólnikowi, inwestorowi finansowemu bądź branżowemu lub poprzez rynek publiczny, np. NewConnect. Projekt jest dofinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Działania 3.1 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
Sieć Aniołów Biznesu Amber jest budowana od 2009 r. przez Polską Fundację Przedsiębiorczości. Sieć stawia sobie za cel promocję nowatorskich rozwiązań oraz wdrażanie ich na rynek krajowy oraz zagraniczny. Amber nieodpłatnie pośredniczy przy współpracy między inwestorami a pomysłodawcami, kojarzy inwestorów zainteresowanych rynkiem venture i młode, nowatorskie firmy zabiegające o dokapitalizowanie realizacji innowacyjnych pomysłów. Działający w Sieci Amber to doświadczeni przedsiębiorcy posiadający wolny kapitał, którzy chcą zainwestować w przedsięwzięcia o podwyższonym ryzyku, dającym możliwość kilkukrotnego wzrostu zainwestowanych funduszy. Sieć Amber zapewnia swoim inwestorom dostęp do wyselekcjonowanej bazy danych innowacyjnych projektów, które dzięki dokapitalizowaniu mają szansę zrewolucjonizować daną branżę.
Business Angel Seedfund (BAS) powstał w 2007 r.
To pierwszy fundusz zalążkowy zrzeszający Aniołów Biznesu, czyli prywatnych przedsiębiorców, którzy odnieśli sukces tworząc swoje firmy „od zera”. BAS współpracuje m.in. z Pomorskim Parkiem Naukowo-Technologicznym, Lewiatan Business Angels, Oxford Innovation (OXIN) i Oxford Investment Opportunity Network (OION). Dotychczasowe inwestycje to m.in. Screen Network (system do zarządzania treścią multimedialną w punktach sprzedaży (POS TV), Polymem (spółka rozwijająca i produkująca membrany polipropylenowe do mikrofiltracji, projektująca systemy do mikro- ultra- i nanofiltracji oraz odwróconej osmozy założona przez pracowników naukowych Wydziału Inżynierii Chemicznej i Procesowej Politechniki Warszawskiej), Hub30 (nowy prokonsumencki serwis e-commerce), Centrum Podróży.
Polska Sieć Aniołów Biznesu Business Angels Network Poland (PolBAN) jako organizacja zajmująca się tematyką Aniołów Biznesu jest członkiem European Business Angels Network (EBAN). Jej misją jest m.in. poszukiwanie i wsparcie Aniołów Biznesu, promocja inwestowania zarodkowego kapitału prywatnego w ciekawe przedsięwzięcia biznesowe w początkowej fazie rozwoju, kojarzenie projektów inwestycyjnych z kapitałem pochodzacym od indywidualnych inwestorów, edukacja w zakresie współpracy przedsiębiorców z Aniołami Biznesu, promocja zagranicznych inwestycji prywatnych w Polsce i współprcy w biznesie.
Łódzka Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. (ŁARR S.A.) jest jednostką ekspercką województwa łódzkiego w zakresie intensywnego wsparcia innowacyjności firm i jednostek publicznych oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w regionie. ŁARR S.A. wdraża programy pomocowe dla małych i średnich przedsiębiorstw jako Regionalna Instytucja Finansująca, prowadzi Regioonalny Punkt Konsultacyjny, świadczy usługi doradcze i finansowe dla MSP. Agencja realizuje również projekt pt "Gildia Aniołów Biznesu". Jego głównym celem jest kojarzenie firm lub osób posiadających ciekawy pomysł biznesowy z inwestorami, którzy dysponują kapitałem i skłonni są go zainwestować w dobrze rokujący biznes.
Venture capital / private equity |
---|
Definicja Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych definiuje private equity/venture capital jako „inwestycje na niepublicznym rynku kapitałowym, w celu osiągnięcia średnio- i długoterminowych zysków z przyrostu wartości kapitału. Private equity/venture capital może być wykorzystane na rozwój nowych produktów i technologii, zwiększenie kapitału obrotowego, przejmowanie spółek lub też na poprawę i wzmocnienie bilansu spółki. Venture capital (VC) jest jedną z odmian private equity. Są to inwestycje dokonywane we wczesnych stadiach rozwoju przedsiębiorstw, służące uruchomieniu danej spółki lub jej ekspansji”. Mechanizm działania Fundusze venture capital (VC) oferują wsparcie kapitałowe małym, ale już prężnie funkcjonującym spółkom (przedsięwzięcia na wczesnym etapie rozwoju to obszar zainteresowania aniołów biznesu i funduszy typu seed - linki). Jeśli pomysł na biznes zyska uznanie zespołu inwestycyjnego funduszu, to firma może liczyć na dofinansowanie w wysokości od kilku do nawet kilkudziesięciu milionów euro. W zamian za to fundusz zostaje udziałowcem firmy, przejmując często dużo ponad 50 proc. jej udziałów. Cel każdego menedżera VC jest prosty: znalezienie „garażowej” firmy, która po otrzymaniu zastrzyku gotówki i know-how rozwinie się w giganta pokroju Google’a, Skype’a, czy – w polskich warunkach – Wirtualnej Polski. Wszystkie te firmy korzystały z kapitału typu venture i pozwoliły swoim inwestorom osiągnąć stopy zwrotu liczone w tysiącach procentów. Dla przykładu, inwestor, który wyłożył 20 mln dolarów na rozwój telefonii internetowej Skype, sprzedał po kilku latach tę spółkę za kwotę 2,6 mld dolarów. Ulubione obszary inwestycyjne VC to tradycyjnie telekomunikacja, internet, informatyka i biotechnologie, ale znaczna część funduszy interesuje się też bardziej tradycyjnymi branżami. Taka forma wsparcia posiada wiele zalet. O ile banki niechętnie finansują młode firmy, żądając wysokich zabezpieczeń i – przede wszystkim – regularnej spłaty rat, to fundusz VC zgadza się na większe ryzyko i może poczekać dłużej na zwrot z inwestycji. Główny cel funduszu VC to wzrost wartości przedsiębiorstwa, a następnie – odsprzedanie go z zyskiem innemu inwestorowi. Trochę inaczej wygląda sprawa z funduszami private equity (PE). Tego typu fundusze inwestują tylko w duże i stabilne spółki, które ugruntowały już swoją pozycję na rynku. Minimalna wartość inwestycji wynosi tu co najmniej kilkanaście milionów euro. Górnej granicy nie ma, a w praktyce nierzadko spotyka się inwestycje przekraczające 100 mln euro. Potencjalną skalę inwestycji najlepiej uświadamia nieoficjalna informacja płynąca z branży, że przejęcie operatora logistycznego CTL kosztowało fundusz Bridgepoint ponad 1 mld zł. Pomysł funduszu VC lub PE na zarobek to przejęcie firmy, jej restrukturyzacja (cięcie kosztów, rozwój działu sprzedaży, wprowadzenie nowych produktów do oferty itd.), ewentualne połączenie z innym podmiotem (efekt synergii), a następnie – zyskowna sprzedaż innemu inwestorowi. Warunki konieczne do uzyskania kapitału Poszukując środków na rozwój firmy, warto dokładnie przeanalizować rynek funduszy VC, bo każdy z nich prowadzi osobną politykę inwestycyjną. Jedne fundusze koncentrują się na ściśle określonych branżach (np. inwestują tylko w teleinformatykę), inne ograniczają swoją działalność do danego obszaru kraju, jeszcze inne odrzucają na przykład firmy na zbyt wczesnym etapie rozwoju. Nie każda firma może uzyskać wsparcie finansowe od funduszu VC. Polskie Stowarzyszenie Inwestorów Kapitałowych tak charakteryzuje przedsiębiorstwa o największych szansach na znalezienie inwestora z branży venture capital:
Nieprzypadkowo na pierwszym miejscu tej listy pojawiła się kadra kierownicza. Jak bowiem zgodnie twierdzą menedżerowie inwestycyjni, dobry pomysł na biznes można znaleźć dość łatwo, dużo trudniej trafić za to na utalentowanego menedżera, który będzie potrafił wcielić go z sukcesem w życie. |
---|
Zalety finansowania venture capital
Wady finansowania venture capital
|
---|
Anioły Biznesu | Venture Capital |
---|---|
podobieństwa | |
|
|
różnice | |
|
|
Na rysunku przedstawione zostało w sposób obrazowy, jakiego źródła finansowania powinien szukać przedsiębiorca poszukujący finansowania, w odniesieniu do fazy rozwoju zarządzanego przez niego przedsiębiorstwa. Finansowanie przedsięwzięcia oznacza zarówno potrzebę kapitału na całkowicie nowy pomysł, kapitał na rozwój przedsiębiorstwa, np. na utworzenie nowych gałęzi produkcji czy sprzedaży, jak również na fuzję czy przejęcia. Wykres dodatkowo został podzielony (ze względu na wymienione już wcześniej dwa źródła pochodzenia kapitału) na kapitały własne oraz kapitały obce.
Analizując wykres można zauważyć, że na każdym z etapów rozwoju przedsiębiorstwa zarządzający ma dostęp do szerokiej gamy źródeł, z których może sfinansować swoje przedsięwzięcie. Najważniejszy jest wybór źródła odpowiedniego dla panującej sytuacji, zarówno rynkowej, jak i wewnętrznej przedsiębiorstwa. Wyboru tego powinno dokonywać się również w oparciu o kilka innych czynników, np. o wielkość potrzebnych funduszy, jak i o cel ich przeznaczenia.
Kolejnym, niezmiernie ważnym czynnikiem w pozyskiwaniu finansowania, na który trzeba koniecznie zwrócić uwagę, jest czas, jaki zajmie przedsiębiorcy uzyskanie kapitału. Każde ze źródeł charakteryzuje się odmiennym czasem jego pozyskania.
Kolejnym czynnikiem, którego nie należy pominąć w momencie wyboru źródła, jest koszt pozyskania tego rodzaju finansowania. Chodzi tu o wydatki związane z pracą nad projektem, jak też o kosztach pracy poszczególnych osób zaangażowanych w projekt.