CZYNNOŚĆ PRAWNA/ ZDOLNOŚĆ PRAWNA/OSOBA

Bezskuteczność względna- ustawodawca posługuje się konstrukcją bez skuteczności względnej, gdy z jakichś szczególnych powodów chce zapobiec temu, aby skądinąd niewadliwa czynność prawna nie uniemożliwiła wykonywanie prawa jakiejś innej osoby, nieuczestniczącej w owej czynności prawnej Konstrukcja bezskuteczności względnej znajduje zastosowanie z mocy samego prawa; z mocy konstytutywnego orzeczenia sądu. Przesłanki: jakiś A ma roszczenie wobec B, po powstaniu roszczenia, B zawarł z jakimś C umowę, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienia roszczeniu A wobec B, jeżeli umowa B z C była odpłatna, A może korzystać z ochrony art. 59 KC

Bezskuteczność zawieszona- wyraża się w tymczasowym wstrzymaniu skutków dokonanej czynności określonego zdarzenia

Czynności pr. KONSENSUALNE- nie wymagają wydania rzeczy, ale wywołują skutki prawne np. umowa sprzedaży sam. Przewidują obowiązek jej wydania w rezultacie zawartej umowy

Czynności pr. REALNE- to takie, które dla wywołania skutku prawnego wymagają wydania rzeczy i wpis do wł. Rejestru np. wpis do rejestru KW ustanowienie zastawu, umowa użyczenia, przechowania, przeniesienie własności

Czynności prawne pomiędzy żyjącymi a czynności na wypadek śmierci (testament) - wywołują skutki prawne dopiero z chwilą śmierci osoby dokonującej tej czynności- np. testament

Czynności prawne przysparzające-, dot. Spojrzenia drugiej strony, np. zwolnienie dłużnika z długu Kauza lub causa- przyczyna prawna dokonania czynności prawnej, cel Kauzalna- to takie, w których ważność zależy od istnienia i ważności kauzy Causa donandi- przysporzenie następuje nieodpłatnie np. darowizna Solvendi- zwolnienie się z zobowiązania np. sprzedaż auta Causa obliganti vel acgnirendi- przysporzenie, które jest podstawą prawną w nabyciu prawa lub innej korzyści przez dokonującego czynności prawnej Cz. Pr. Abstrakcyjna- to taka, w której ważność nie zależy od istnienia i ważności kauzy np. weksle, czeki

Czynności prawne Są: Jednostronne- 1 ośw. Woli np. testament, wypowiedzenie stosunku najmu Dwustronne 2 ośw woli np. umowa, mogą być też wielostronne Wielostronne- uchwały organów kolegialnych, spółek Z pkt. widzenia. Widzenia adresata: Ośw. Woli adresowane indywidualnie- adresowane do tego, kogo dotyczą skutki prawne Ośw. Woli nieadresowane indywidualnie- adresowane do organów, publicznie do nieokreślonego kręgu adresatów, nieadresowane do nikogo

Swoboda kształtowania TREŚCI Czynności prawne Gdzie strony mogą poruszać się po określonych typach czynności prawnej np. ograniczone prawa rzeczowe- własność, zastaw, użytkowanie, hipoteka Gdzie strony mają swobodę i mogą tworzyć swoje typy np. umowa mieszana; Ograniczenie swobody Prawa przyrody- np. umowa sprzedaży gwiazdy Normy bezwzględne wiążących- czynności sprzeczne z ustawą, gdy nie zawiera postanowień nakazanych przez prawo Obejście ustawy (zmiana celu w celu obejścia ustawy); sprzecznoś z zasadami współżycia społecznego Skutkiem jest bezwzględna nieważność czynności prawnej

Czynności prawne wg skutków dla dokonującego cz. Pr. Zobowiązujące- polegają na tym, że składając ośw. Woli bierze się na siebie jakiś obowiązek. Mogą być jednostronne, zobow. I dwustronne zobowiązujące Rozporządzające- to takie, które polegają na przeniesieniu obciążeniu ograniczeniu bądź zniesieniu prawa podmiotowego np. mam kodeks i mogę go wyrzucić lub podarować lub sprzedać użyczyć O podwójnym skutku zw. Zobowiąz- rozporządz- to takie czynności, które polegają na tym, że np. zobowiązuje się przenieść własność na kupującego- np. umowa sprzedaży

Czynność prawna- to stan faktyczny, który wywołuje w oparciu o prawo przedmiotowe skutki uważane przez prawo przedmiotowe. W jego skład wchodzi, co najmniej 1 oświadczenie woli zmierzające do ustanowienia, zmiany stosunku prawnego, z którym ustawa wiąże skutki nie tylko wyrażone w czynności prawnej ustawy np. zasady współżycia społecznego.

Czynność z „samym sobą”- gdy A występuje we własnym imieniu a równocześnie, jako reprezentant osoby B, która jest drugą stroną czynności prawnej ( umowy), – gdy A sam nie jest stroną czynności prawnej (umowy), lecz równocześnie reprezentuje obie jej strony – osoby B i C

Dobra osobiste- ochrona- atrybutem każdej os. Fizycznej są dobra osobiste ( uznane przez system prawny wartości obejmujące fizyczną i psychiczną integralność człowieka, jego indywidualność oraz godność i pozycję w społeczeństwie). Są one nieodłącznie związane z człowiekiem bez względu na stan jego psychiki i stopień wrażliwości. Należą do kategorii dóbr niemajątkowych ( nie dają się wyrazić w pieniądzu), aczkolwiek pośrednio mogą wpływać na sytuację ekonomiczną człowieka

Dobra osobiste Przesłanki ochrony: Bezprawność- w myśl art. 24 KC domniemywa się bezprawność czynu naruszającego dobro osobiste. Naruszenie prawa osobistego uzasadnia zastosowanie środków ochronnych. Każde naruszenie dobra osobistego bez konieczności wykazania podstawy prawnej – naruszenie należy zakwalifikować, jako naruszenie prawa osobistego Uchylenie bezprawności Zgoda uprawnionego- zgoda upraw. Uchyla bezprawność naruszenia dobra osobistego ( np. zgoda na zabiegi lekarskie), znajduje uzasadnienie w konstrukcji prawa podmiotowego, które zakłada swobodę korzystania z niego Działania na podstawie przepisu lub w wykonaniu prawa podmiotowego (przypadki przymus. Leczenia) również nie ma charakteru bezprawnego naruszenia dóbr osobistych, chociażby osoba działaniem takim dotknięta lub zagrożona nie wyraziła na to zgody.

Dobra osobiste Typy - życie, zdrowie i nietykalność cielesna, wolność, część człowieka, swoboda sumienia, nazwisko i pseudonim, stan cywilny, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artyst. Wynalazcza, kult po zmarłej osobie bliskiej, integralność seksualna, sfera prywatności, korzystanie z wartości środowiska naturalnego.

ELEMENTY czynności prawnej Essentialia negotii- elementy przedmiotowe istotne, ustawowo wyróżnione cechy wg, których dokonuje się kwalifikacji konkretnej czynności prawnej Naturalia negotti- elementy podmiotowo istotne, wskazane są w ustawie, jako skutki prawne dokonania czynności prawnej określonego typu Accidentalia negotti dodatkowe charakteryzują się tym, że w odróżnieniu od naturalia negotti zastrzeżenie ich w treści czynności prawnej stanowi konieczną przesłankę wystąpienia wskazanych w nich skutków prawnych, a w przeciwieństwie, do Essentialia negotti nie określają one cech swoistych dla danego typu czynności prawnej. Accidentalia negotti uregulowane samoistnie- bez związku z określonym typem czynności prawnych jak np. warunek, termin, zadatek, wadium, itp. Accidentalia negotti uregulowane w ramach określonego typu czynności prawnych jak np. postanowienia dot. Dodatkowych świadczeń Hierarchia elementów czynności prawnej Bezwzględnie wiążące (wola stron + interpretacja) Dyspozycyjne (względnie wiążące) zasady współżycia społecznego, zwyczaje

Firma- osoby fizycznej powinna obejmować imię i nazwisko tej osoby a osoby prawnej może być dowolnie kształtowana a w szczególności przez określenie przedmiotu działalności, użycie określeń fantazyjnych np. orlen.

FORMA SANKCJE NIEZACHOWANIA Formę zastrzeżoną pod rygorem nieważności niezachowanie tej formy powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej- nie wywołuje skutków prawnych Forma zastrzeżona pod rygorem wywołania określonych skutków prawnych- nie żąda form nie powoduje nieważności Forma zastrzeżona dla celów dowodowych- czynność jest ważna, możliwe przeprowadzenie dowodu świadków Inne formy kwalifikowane: akt notarialny

Formy czynności prawnej: z ustawy, woli stron, Forma elektroniczna-równoznaczna ze zwykła formą pisemną Forma pisemna- z urzędowym poświadczeniem daty Pisemna forma z urzędowym poświadczeniem podpisu Forma aktu notarialnego- przeniesienie własności każdej nieruchomości Zwykła forma pisemna- sporządzenie dokumentu obejm. Treść ośw. Woli i podpisanie go

Indywidualizacja osób fizycznych: Nazwisko i imię- są językowymi oznaczeniami indywidualnej osoby fizycznej odróżniającymi ją od innych ludzi (stan rodzinny, płeć, wiek, stan cywilny) Dodatkowe dane osobowe Stan rodzinny Płeć Wiek Stan cywilny Miejsce zamieszkania- określa sie jedynie miejscowość, a nie adres- ulicę, dom, w której osoba fizyczna zamieszkuje Obiektywne- faktyczne przebywanie w określonym miejscu Subiektywne- polegające na zamiarze stałego pobytu

Konsument- osoba, która zawiera umowę z przedsiębiorcą w celu bezpośrednio niezwiązanym z działalnością gospodarczą lub zawodową

Metody regulacji prawno- technicznej osób prawnych I metoda ogólnego formułowania cech osób prawnych ( metoda elastyczna) uznaje za osoby prawne jednostki organizacyjne bez potrzeby postanowienia ustawowego II metoda normatywna (formalna) wskazuje z nazwy typy lub indywidualne organizacje wyposażone w osobowość prawną

Nieważność czynności prawnej Nieważność- nieważna czynność prawna nie wywiera skutków prawnych-, jako czynność prawna. Jest ona nieważna od samego początku i to z mocy prawa Wzruszalność- czynność prawna wzruszalna wywołuje wszystkie określone w jej treści skutki prawne. Czynność prawna może być wzruszona przez Samo oświadczenie woli uprawnionego podmiotu Konstytutywne orzeczenie sądu prowadzące do unieważnienia albo do zmiany treści czynności prawnej

Ogólna regulacja osób prawnych: Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do rejestru Nazwa- ustala ją akt erekcyjny osoby prawnej Siedziba- ustalano w akcie erekcyjnym w dowolny sposób (jedynie miejscowość) Organy- integralny składnik osobowości prawnej wyznaczony strukturą organiz. Dobra osobiste: dobra sława, nazwa, nietykalność pomieszczeń, tajem. Korespondencji, sfera prywatności

Osoba prawna- jest wyposażona w zdolność prawną, może mieć własne prawa i obowiązki. Nabywa je albo zbywa we własnym imieniu. Odpowiada swoim majątkiem za niewykonanie zobowiązań. To jednostka organizacyjna, względnie trwała o sformatyzowanej strukturze funkcjonująca dla określonych celów

Pełnomocnictwo- źródłem umocowania jest jednostronne ośw. Woli reprezentowanego zwanego mocodawcą

Pełnomocnik rzekomy- osoba, która dokonuje czynności prawnych w cudzym imieniu nie mając w ogóle umocowania albo przekracza jego granice. Umowa prze niego zawarta nie jest bezwzględna nieważna, lecz może zostać przez reprezentowanego potwierdzona. Jednostronne czynności prawne dokonane przez rzekomego pełnomocnika są od razu nieważne, ale czynność może być potwierdzona i jest ważna. Interesy osób działających w dobrej wierze-, jeżeli po wygaśnięciu umocowania dokona w imieniu mocodawcy czynn. Prawnej w granicach pierwotnego umocowania to czynność ta jest ważna. Przysługuje mu roszczenie o zwrot dokumentu pełnomocnictwa po wygaśnięciu umocowania.

Prokura- pełnomocnictwo do działania gosp. Przedsiębiorstw. Podmiot kompetentny do udzielenia prokury- przedsiębiorcy (osoby fiz, prawne i podmioty niemające osobow. Prawnej, ale posiadające zdolność prawną. Obowiązkowo wpisuje się do rejestru przedsiębiorców. Udzielenia dokonuje się jednostronną czynnością prawną przedsiębiorcy. Musi być na piśmie pod rygorem nieważności. Prokurent musi mieć pełną zdolność do czynności praw. I musi być osobą fiz. Prokura odnosi się tylko do spraw związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Nie może on zbyć przedsiębiorstwa, wydzierżawić, zbyć i obciążyć nieruchomości. Można odwołać się w każdym czasie i bez podawania uzasadnienia, ustanie działalności przedsiębiorcy, ogłoszenie upadłości, likwidację, wykreślenie przedsięb. Z rejestru, przekształcenia przedsiębiorcy i śmiercią prokurenta.

Przedsiębiorca osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową Cechy działania przedsiębiorcy: zarobkowość, działalność w sposób zorganizowany i ciągły

Przedstawiciela określa się mianem pełnomocnika RODZAJE Ogólne- do czynności zwykłego zarządu (forma pisemna) Rodzajowe – gatunkowe- do określonych rodzajów czynności np. do prowadzenia sklepu Szczególne- do indywidualnie określonej czynności prawnej np. sprzedaży określonej nieruchomości

Przedstawicielstwo- „działanie w cudzym imieniu” polega na tym, że ktoś zw. Przedstawicielem dokonuje z jakąś osobą trzecią czynności prawnej, która ma bezpośrednio wywrzeć skutek w cudzej sferze prawnej, a mianowicie reprezentowanego

Przedstawicielstwo Instytucje o zbliżonej funkcji: Posłaniec, który sam nie składa ośw. Woli, ale je tylko przenosi. Organ osoby prawnej, której działanie traktuje się, jako działanie samej osoby prawnej Zastępcą pośredniego np. komisanta, który dokonuje czynności prawnej we własnym imieniu lub na rachunek innej osoby Osoba faktycznie tylko pomagająca przy dokonywaniu czynności prawnych- np. przy zawieraniu umów- np. pośrednicy, notariusz, agenci Osobą wykonującą pewne czynności faktyczne w zastępstwie innego podmiotu np. dzierżyciel, które liczą się tak jakby dokonał ich podmiot zastąpiony Podpisującego dokument In blanco, który wyraża tylko zgodę na wypełnienie go przez inną osobę Osobę upoważnioną do odbioru oświadczenia woli ( np. przyjmowania ofert, wypowiedzeń), która sama nie dokonuje czynności prawnej i dlatego nie jest przedstawicielem drugiej osoby. Organ osoby prawnej nie jest pełnomocnikiem

Rodzaje czynności prawnych Forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności (ad solemnitatem) niezachowanie tej formy prawnej powoduje bezwzględną nieważność czynności prawnej, która w konsekwencji nie wywołuje skutków prawnych. Forma czynności prawnej zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum) niezachowanie wspomnianej formy nie powoduje nieważności czynności prawnej, a jedynie pociąga za sobą niewystąpienie niektórych wskazanych w ustawie konsekwencji prawnych, które by wystąpiły gdyby zastrzeżona forma została zachowana Forma czynności prawnej zastrzeżonej dla celów dowodowych – konsekwencje niezachowania tej formy przejawiają się wyłącznie na płaszczyźnie procesowej. Polegają one, bowiem na ograniczeniu korzystania w razie sporu z dowodu przesłuchania tron i ze świadków dla wykazania, że czynność prawna o określonej treści została dokonana.

Rodzaje osób prawnych: Państwowe osoby prawne- skarb państwa- samo państwo występuje o charakterze podmiotu cywilnoprawnego. Nie ma on siedziby, sam odpowiada za swoje zobowiązania. Działa przez jednostki organizacyjne. przedsiębiorstwa państwowe (PKP,PAN) którym przepisy szczególne nadają osobowość prawną Jednostki sam. Teryt. Gminy, związki międzygminne, powiaty, województwa Jednostki, które funkcjonują jak osoby prawne- „ułomne osoby prawne”- to osoby, którym żaden przepis nie przyznał osobowości prawnej: spółka cywilna, jawna i komandytowa.

Stan prawny- np. nabycie zdolności prawnej, zdolność do czynności prawnej, itp.

Stosunek podstawowy- treść tego stosunku wskazuje, w jakim celu pełnomocnictwo zostało udzielone. Może różnić się od odpowiedniej treści pełnomocnictwa. Np. wyjeżdżając A zostawia koledze B pełnomocnictwo do wynajęcia pokoju X, nie uzyskawszy od B zobowiązania, że B czynność tę wykonał

Środki ochrony dóbr: Ustalenie- orzeczenie ustalające, że określ. Prawo osobiste przysługuje danej osobie Zaniechanie- żądanie zaniechania działań, które zagrażają dobrom osobistym Usunięcie skutków naruszenia- roszczenie ma zastosowanie, gdy nastąpiło już naruszenie dobra Zadośćuczynienie pieniężne lub zapłata na cel społeczny

Ubezwłasnowolnienie całkowite- osoba, która ukończyła 13 lat (art. 13 KC niedorozwój umysłowy lub choroba psychiczna, która stwarza niemożność kierowania swoim zachowaniem, pijaństwo, narkomania).

Ubezwłasnowolnienie częściowe- ureg. Art.16 KC osobie, która ukończ. 18 Lat a potrzeba pomocy w załatwieniu własnych spraw

Umocowanie- to kompetencja, która przysługuje mu z mocą ustawy albo ośw. Woli reprezentowanego do dokonywania ze skutkiem dla reprezentowanego określ. Czynności prawnych. Umocowanie wywołuje stan związania polegający na tym, że nie może on zapobiec powstaniu w swojej sferze prawnej skutków czynności dokonanej przez przedstawiciela w granicach przysługującej mu kompetencji Aby czynność prawna mogła być ważnie dokonana w cudzym imieniu musi z jej treści wynikać, że osoba, która jej dokonuje występuje w roli przedstawiciela, ( jeżeli tego nie ujawni należy przyjąć, że składa ośw. We własnym imieniu)

Ustanowienie dalszych pełnomocników- (substytutów) jest dopuszczalne, gdy: wynika z treści pełnomocnictwa, z ustawy, ze stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa

wadliwe czynności prawne SANKCJE Czynność prawna nieistniejąca; Nieważność bezwzględna czynności prawnej(od chwili dokonania jest nieważna) następuje z mocy prawa ( może się powołać na nią każdy- nie tylko strony czynn. Pr.) sąd bierze ją pod uwagę z urzędu obowiązkowo Wzruszalność- nieważność względna nie istnieje z mocy prawa, może powołać się na nią tylko zainteresowana osoba na wniosek Bezskuteczność zawieszona-, gdy do czynności prawnej potrzebna jest zgoda os.3, np. brak pełnomocnictwa Bezskuteczność względna- czynność tylko w stosunku do niektórych osób nie wywołuje zamierzonych skutków pr. Względem innych jest w pełni skuteczna Konwersja(zamiana) do ważnej brakuje woli stron

ważności czynności prawnej Odpowiednia zdolność do czynności prawnej, dochowanie formy zastrzeżonej pod rygorem nieważności, brak określonych wad oświadczeń woli, brak świadomości, pozorność, zgodność czynności prawnej z bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa oraz z zasadami współżycia społecznego

Wygaśnięcie pełnomocnictwa- Okoliczności wynikające z treści pełnomocnictwa termin, na jaki zostało udzielone Z powodu odwołania pełnomocnictwa w każdym czasie i bez uzasadnienia może zostać odwołane Śmierć pełnomocnika lub mocodawcy Likwidacja osoby prawnej Utrata przez pełnomocnika zdolności do czynności prawnej, ograniczenie nie powoduje wygaśnięcia W razie wygaśnięcia pełnomocnictwa, pełnomocnik obowiązany jest zwrócić dokument pełnomocnictwa

Zdolność do czynności prawnych- to kwalifikacja osoby do dokonania swoistych działań konwencjonalnych, jakimi są czynności prawne, jest wyznaczana określonymi przepisami w sposób sztywny za pomocą przepisów bezwzględnie wiążących. Brak zdolności- dzieci do 13 lat i osoby całkowicie ubezwłasnowolnione. Osoba nie może zawrzeć ważnej umowy, lecz w jej imieniu może to zrobić rodzic lub przedstawiciel. Ograniczona- 13-18 lat, osoby częściowo ubezwłasnowolnione. Osoba 13-16l nie może spisać testamentu. 14-16 Może dokonać lub przyjąć darowiznę. 16 Lat może rozporządzać swoim zarobkiem, może zawrzeć umowę o pracę. Pełna- 18 lat, chyba, że zostanie ubezwłasnowolniona- decyduje wiek lub fakt ubezwłasnowolnienia; 16 lat kobiety, które zawarły zw. Małżeński,

Zdolność prawna- jest atrybutem osoby fizycznej, ma ją każdy, wyraża się tym, że każdy może być podmiotem praw lub obowiązków.

Zdolność prawna osób fizycznych- art.8 KC każdy człowiek od chwili urodzenia ma zdolność prawną. Zdolność prawna człowieka ustaje z chwilą jego śmierci, która wyznacza kres osoby fizycznej Śmierć mózgowa polega na trwałym nieodwracalnym ustaniu czynności mózgu Akt zgonu- dowód śmierci człowieka. Wystawia go USC po przedstawieniu karty zgonu (lekarz) lub na podstawie orzeczenia sądu o stwierdzeniu zgonu i o uznaniu za zmarłego.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

BEZPRAWNOŚĆ Okoliczności WYŁĄCZAJĄCE Obrona konieczna Stan wyższej konieczności Dozwolona samopomoc Zgoda poszkodowanego Wykonywanie praw podmiotowych ZA SZKODĘ NIE ODPOWIADA małoletni, który nie ukończył 13 lat

Odpowiedzialność odszkodowawcza Zasady odpowiedzialności Winy- zobowiązanym do naprawienia szkody jest ten, kto ponosi winę za jej wyrządzenie osobie drugiej Ryzyka- istota tej odpowiedzialności przejawia się w powstaniu obowiązku naprawienia tej szkody bez konieczności zaistnienia winy po stronie osoby odpowiedzialnej za szkodę Słuszności- odpowiedzialność ta odgrywa się całkowicie od winy czy też ryzyka osoby odpowiedzialnej, a zostaje usprawiedliwiona zasadami współżycia społecznego Odpowiedzialność absolutna- jej cechą szczególną jest niemożliwość wyłączenia obowiązku odszkodowawczego np. odpowiedzialność ubezpieczeniowa Przesłanki odpowiedzialności Zdarzenie wyrządzające szkodę- to zdarzenie, z którego zaistnieniem łączy się obowiązek odszkodowawczy. Zdarzeniem takim jest zawinione własne działanie lub zaniechanie osoby fizycznej lub prawnej Szkoda- stanowi konieczny warunek odpowiedzialności. Szkoda może być szkodą na osobie lub mieniu Związek przyczynowy między zdarzeniem a szkodą- zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. RODZAJE Ex delicto- odpowiedzialność deliktowa dot. Szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym Ex contractu- odpowiedzialność kontraktowa dot. Szkody związanej z nienależytym lub niewykonaniem zobowiązania

Odpowiedzialność osobista dzieli się na: Pełną całym majątkiem obecnym i przyszłym Osobista- ograniczoną do części majątku do określonej wysokości Subsydiarną- wtedy, gdy inny majątek nie wystarcza

Odpowiedzialność rzeczowa- to odpowiedzialność z określonych składników skuteczna wobec każdego właściciela majątku np. hipoteka, zastaw

Odpowiedzialność za czyny własne Odpowiedzialność deliktowa- to obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej własnym działaniem lub zaniechaniem podmiotu Podstawową zasadą odpowiedzialności jest zasada winy art. 415 Do powstania ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ musza zaistnieć łącznie trzy przesłanki Szkoda Czyn własny noszący znamiona winy Związek przyczynowy między działaniem sprawcy a szkodą

SZKODA- to każdy uszczerbek, jakiego doznał poszkodowany w swych prawnie chronionych dobrach. Może być szkodą na osobie lub mieniu RODZAJE Damnum emergens- strata rzeczywista, obejmuje utratę posiadanych rzeczy i praw lub tylko ich osłabienie oraz zwiększenie się zobowiązań poszkodowanego Lucrum cessans- obejmuje to, co wskutek zdarzenia wyrządzającego szkodę nie weszło do majątku poszkodowanego Sposoby naprawienia szkody Przywrócenie stanu poprzedniego Zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej Koncepcja adekwatnej przyczynowości- w myśl, której zakres odpowiedzialności poszkodowanego ustala się oceniając następstwa zdarzenia wyrządzającego szkodę tzn. dłużnik zmuszony będzie naprawić szkodę w wysokości stanowiącej następstwa uznane za normalne, typowe w stosunku do ich przyczyny sprawczej

WINA MOŻE BYĆ Umyślna wtedy, gdy sprawca swoim bezprawnym działaniem lub zaniechaniem chce wyrządzić drugiemu szkodę albo godzi się świadomie na taki skutek swego postępowania Nieumyślna nazywana niedbalstwem

WINA- to kategoria obejmująca dwa elementy- Obiektywny oznacza bezprawność działania lub zaniechania osoby odpowiedzialnej za szkodę Subiektywny- wiąże się z nastawieniem psychicznym sprawcy czynu, a więc stanowi winę w ścisłym tego słowa znaczeniu

Współsprawstwo- współsprawcy ponoszący winę odpowiadają solidarnie za wyrządzoną szkodę. Oprócz sprawcy lub współsprawcy szkody obowiązek odszkodowawczy ciąży także na podżegaczu, pomocniku oraz na osobie, która świadomie skorzystała z wyrządzonej drugiemu szkodzie

Odpowiedzialność SKARBU PAŃSTWA i jednostek samorządu terytorialnego a szkodę Delikt władzy publicznej to niezgodne z prawem i wywołujące szkodę działanie lub zaniechanie, jakiego dopuszczono się przy wykonywaniu władzy publicznej Szczególnie unormowania dotyczą szkody wyrządzonej przez: Wydanie aktu normatywnego Prawomocnego orzeczenia Ostatecznej decyzji

delikt publiczny Generalna formuła wskazuje, że wyłączenie niezgodne z prawem działania lub zaniechania mogą prowadzić do powstania zobowiązania stosunku odszkodowawczego. Zasadniczym kryterium bezprawności będą konkretne normy prawne

Naprawienie szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonaniu władzy publ. Obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć gdyby mu szkody nie wyrządzono

Odpowiedzialność za niewydanie aktu normatywnego Przesłankami roszczenia są: istnienie przepisu prawa nakładającego obowiązek wydania takiego aktu, oraz stwierdzenie niezgodności z prawem niewydania tego aktu

Odpowiedzialność za niewydanie decyzji adm. Przesłankami powstania obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przez niewydanie decyzji są: Wskazanie przepisu nakładającego na organ władzy publicznej obowiązek wydania decyzji Stwierdzenie „we właściwym postępowaniu” niezgodności z prawem niewydania decyzji

Odpowiedzialność za ostateczną decyzję adm.- przy naprawieniu szkody wynikłej z prawomocnego orzeczenia, proces odszkodowawczy związany z wydaniem ostatecznej decyzji musi być poprzedzony stwierdzeniem „we właściwym postępowaniu” niezgodności z prawem takiej decyzji. Takim właściwym postępowaniem jest wznowienie postępowania adm. Oraz stwierdzenie nieważności decyzji. Prejudyktorem odnoszącym się do decyzji adm. Będzie orzeczenie sądu adm. Stwierdzającego nieważność decyzji, albo ustalające przeszkodę prawną uniemożliwiającą stwierdzenie nieważności decyzji a także orzeczenie tego sądu uchylające decyzję.

Odpowiedzialność za prawomocne orzeczenie źródłem szkody jest niezgodne z prawem „prawomocne orzeczenie”. Pojęcie to obejmuje zarówno wyroki jak i postanowienia sądowe, od których nie przysługuje środek odwoławczy. Aby otworzyć podmiotom poszkodowanym orzeczeniem sądowym wprowadzono skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia II instancji, gdy przez jego wydanie została stronie wyrządzona szkoda a zmiana lub uchylenie tego orzeczenia przy wykorzystaniu innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe.

Podmioty odpowiedzialne za delikt władzy publicznej Skarb państwa Jednostki sam. Teryt. Inne osoby prawne wykonujące władze publiczną z mocy prawa Skarb państwa stanie się dłużnikiem w zobowiązaniowym stosunku odszkodowawczym, gdy szkoda pozostaje w związku z działaniem lub zaniechaniem państwowej organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej a funkcjonującej w zbiorczej strukturze, jaką tworzy Skarb Państwa W zbiorze jednostek samorządu Teryt. Znajdują się gminy powiaty województwa samorządowe oraz związki międzygminne

Przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej za wydanie aktu normatywnego są: Wyrządzenie szkody przez akt normatywny Istnienie związku przyczynowego między szkodą a konkretnym aktem normatywnym Stwierdzenie we właściwym postępowaniu niezgodności aktu normatywnego z konstytucją RP, umową międzynarodową lub ustawą.

Zakresem odpowiedzialności za niewydanie aktu objęto szkody wynikłe z niewykonania obowiązku uchwalenia ustawy, niewydania rozporządzenia a także aktu prawa miejscowego

Odpowiedzialność za czyny CUDZE

Na upoważnienie pobierania pożytków składa się zarówno pobieranie pożytków naturalnych jak i cywilnych z rzeczy Pożytki naturalne z rzeczy- to są jej płody oraz inne odłączone od niej części składowe, jeśli wg zasad prawidłowej gospodarki stanowią normalny dochód z rzeczy np. owoce z drzewa owocowego Pożytki cywilne z rzeczy- to są dochody, które rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego np. czynsz Uprawnienie do rozporządzania rzeczą- to przeniesienie (wyzbycie się) obciążenie i zniesienie tego prawa. Przeniesienie własności oznacza przejście tego prawa z jednego podmiotu na drugi na podstawie umowy

Niemożliwość Świadczenia- w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika może powstać obowiązek odszkodowawczy. Wyróżniamy 2 rodzaje uchybień dłużnika Niemożliwość świadczenia- polega na tym, iż nikt nie tylko dłużnik nie jest w stanie w danych okolicznościach spełnić świadczenia Niemożliwość następcza, pojawia się już po powstaniu zobowiązania. Kwalifikuje się, jako niewykonanie zobowiązania- wierzyciel może dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych

Obciążenie rzeczy polega na ustanowieniu na prawie własności ograniczonych praw rzeczowych

Ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika- istotą majątkowej osobistej odpowiedzialności dłużnika jest to, że w razie niewykonania zobowiązania wierzyciel może, wykorzystując przymus państwowy, zaspokoić się z całego majątku, którym dysponuje strona zobowiązania. Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba 3 uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba 3 o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Uznanie za bezskuteczną czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli następuje w drodze powództwa lub zarzutu przeciwko osobie trzeciej, która wskutek tej czynności uzyskała korzyść majątkową. Skutkiem udanego procesu będzie uznanie zaskarżonej czynności za bezskuteczną względem wierzyciela (powoda) Oznacza to, że czynność taka będzie ważna, wywoła określone w niej skutki, z tym, że nie będą one dotyczyć skarżącego.

Odpowiedzialność za inne osoby- dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa, jak również osób, których wykonanie zobowiązania powierza

Odpowiedzialność za niepoczytalnych: bezpośrednim źródłem szkody jest czyn pozostającego pod nadzorem, odpowiedzialność odszkodowawcza powiązana została z niewykonywaniem lub nienależytym wykonywaniem obowiązku nadzoru przez nadzorującego, któremu można postawić zarzut winy w nadzorze. Odpowiedzialność z tytułu nadzoru opiera się na zasadzie winy.

Odpowiedzialność za niewykonanie zobowiązań Oprócz faktu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, aby powstało roszczenie odszkodowawcze muszą być spełnione dodatkowe przesłanki: szkoda, związek przyczynowo-skutkowy. Dłużnik- poniesie ciężar naprawienia szkody tylko wtedy, gdy niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania będzie następstwem okoliczności, za które on odpowiada.

Odpowiedzialność za podwładnego Obowiązek odszkodowawczy obciąża tego, kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie podlegającej jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek. Przesłankami w/w odpowiedzialności są: zawinione przez podwładnego wyrządzenie szkody, przy wykonaniu (nie przy okazji wykonywania) powierzonej mu czynności Odpowiedzialność ta opiera się na zasadzie ryzyka, jako że na przełożonym ciąży obowiązek odszkodowawczy niezależnie od jego winy

Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez ruch przedsięb. Lub zakładu Za szkody wyrządzone ruchem mechanicznych środków komunikacji miejskiej odpowiada samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody- jego odpowiedzialność jest ukształtowana na zasadzie ryzyka. Jeżeli posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne (np. wynajął) odpowiedzialność za szkodę spowodowaną przez ten środek obciąża posiadacza zależnego.

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez osobę wykonującą powierzoną jej czynność reguluje zobowiązanym do naprawienia szkody jest powierzający czynność, jego odpowiedzialność zaś opiera się na zasadzie winy. Art. 429 wprowadza też domniemanie manie winy w wyborze osoby powierzającej wykonanie czynności, co zwalnia poszkodowanego z konieczności dowodzenia tej przesłanki odpowiedzialności. Istotne przy tym jest obciążenie powierzającego odpowiedzialnością tylko za szkody wyrządzone przy wykonaniu powierzonej czynności, nie obejmuje szkód zdziałanych przy okazji realizacji takiej czynności.

Odpowiedzialność za zwierzęta i rzeczy Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta obciąża tego, kto je chowa lub się nimi posługuje. Nie ma znaczenia czy zwierzę było pod nadzorem osoby odpowiedzialnej, czy też zabłąkało się lub uciekło Odpowiedzialność ta oparta jest na zasadzie winy, przy czym ustawa wprowadza domniemanie winy w nadzorze. Poszkodowany nie musi dowodzić zaniedbań w pieczy nad zwierzęciem Podmiotem odpowiedzialnym za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia ustawodawca czyni zajmującego pomieszczenie (np. właściciel, dzierżawca, najemca) Obowiązek odszkodowawczy opiera się na zasadzie ryzyka. W razie wyrządzenia szkody wskutek zawalenia się budowli lub oderwania jej części odpowiedzialność na zasadzie ryzyka ponosi samoistny posiadacz tej budowli- np. właściciel lub osoba władająca jak właściciel

Opóźnienie mamy do czynienia wtedy, gdy dłużnik nie wykonuje zobowiązania w terminie, gdy zaś termin nie jest oznaczony niezwłocznie po wezwaniu przez wierzyciela, przy czym nie jest to spowodowane okolicznościami, za które on odpowiada. W przypadku opóźnienia wierzyciel może wystąpić z powództwem o zasądzenie, wskutek czego świadczenie będzie wykonane przymusowo wbrew woli dłużnika

Potrącenie jest naturalnym sposobem wygaszania zobowiązań, gdy każda ze stron jest jednocześnie zobowiązana i uprawniona do świadczenia pieniędzy lub rzeczy oznaczonych, co do gatunku tej samej, jakości. Potrącenia można dokonać, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, przedmiotem zaś obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy oznaczone gatunkowo tej samej, jakości, ale dodatkowo wierzytelności te muszą być wymagalne i możliwe do dochodzenia przed sądem lub innym organem. Potrącenia może dokonać każda ze stron, przy czym wykonuje się je poprzez złożenie drugiej stronie jednostronnego oświadczenia.

Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika Własne działanie lub zaniechanie dłużnika, który nie zachował należytej staranności Z zasady jego przedstawiciela ustawowego lub Osób, z których pomocą zobowiązanie wykonywa lub którym wykonanie zobowiązania powierza Rażące niedbalstwo

Treść uprawnień właściciela- uprawnienie do korzystania z rzeczy jest uprawnieniem właściciela, ale ma ono charakter złożony, albowiem składają się nań: uprawnienie do użytkowania rzeczy, pobierania pożytków z rzeczy, do pobierania innych dochodów z rzeczy, do zużycia rzeczy oraz do jej przetworzenia.

Uprawnienie do korzystania z rzeczy jest jednym z najistotniejszych atrybutów właściciela, który pozwala zaspokajać jego potrzeby przy użyciu danej rzeczy

Zmiana wierzyciela lub dłużnika- Można dokonywać czynności, których skutkiem będzie przejście wierzytelności na nowy podmiot, mamy wtedy do czynienia z tym samym zobowiązaniem, co do treści, ale zmienionym w odniesieniu do podmiotów w nim uczestniczących. Jeżeli zmiana dot. Dłużnika czy wierzyciela to w przypadku zobowiązań wzajemnych nie prowadzi to do pełnego wyeliminowania dotychczasowej strony z istniejącego stosunku obligacyjnego. Całościowa zmiana strony stosunku zobowiązaniowego wymagać będzie dokonania dwóch czynności: przelewu wierzytelności i przejęcia długu. Wierzyciel może przenieść wierzytelność na osobę trzecią bez zgody dłużnika (przelew) chyba, że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu ustawowemu lub właściwości zobowiązania. Możliwy jest przelew wierzytelności warunkowych i terminowych jak również innych wierzytelności przyszłych. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę związane z nią prawa- roszczenia o zaległe odsetki. Bezpośrednim celem przelewu jest przeniesienie wierzytelności na nabywcę- czynność o charakterze rozporządzającym. Umowa sprzedaży, zamiany, darowizny przenosi wierzytelność na nabywcę. Umowa przelewu ma charakter kauzalny Podstawowym skutkiem przejęcia długu jest zwolnienie dotychczasowego dłużnika z obowiązku świadczenia Przejęcie długu następuje Na mocy umowy zawartej za zgodą między wierzycielem a osobą trzecią za zgodą dłużnika albo Przez umową zawartą między dłużnikiem a osobą trzecią. Umowa o przejęcie długu jak i zgoda wierzyciela muszą być wyrażone w formie pisemnej pod rygorem nieważności

Zwłoka- dłużnik dopuszcza się jej, gdy nie spełnia świadczenia w ustalonym terminie, jeżeli zaś termin nie jest oznaczony, gdy nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu wierzyciela. Zwłoka jest szczególnym przypadkiem niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Podstawowym skutkiem zwłoki dłużnika jest to, że wierzyciel może żądać, nie zależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.

OŚWIADCZENIE WOLI

Chwila złożenia- Art 61 KC jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią

Groźba- to zapowiedź wyrządzenia komuś jakiegoś zła w razie gdyby nie dokonał on żadnej czynności prawnej. Groźba otwiera możliwość uchylenia się od skutków prawnych złożonego ośw. Woli

Oświadczenie woli mocodawcy- może być zawarte w dowolnej formie z wyj. Jeżeli pełnomocnictwo zawiera umocowanie do dokonania czynności prawnej, dla której pod sankcją nieważności przewidziana została forma szczególna, np. akt notarialny dla umowy zobow. Przeniesienie nieruchomości Jeżeli dla określonych rodzajów pełnomocnictw przepis szczególny wymaga określ. Formy np. dla pełnomoc. Ogólnego

Oświadczenie woli- to każde zachowanie się, które ujawnia wolę w sposób określony, ma wpływ na powstanie, zmianę stosunku prawnego

Podstępne działanie polega na świadomym wprowadzeniu jakiejś osoby w błąd lub na umocnieniu jej błędnego mniemania i to w celu skłonienia jej do złożenia ośw. Woli określonej treści. Wada ta uzasadnia uchylenie się od skutków prawnych złożonego ośw. Woli. Można powołać się na podstęp os.3- gdy czynność prawna jest nieodpłatna, gdy druga strona o podstępie os. 3 wiedziała i nie zawiadomiła o nim składającego ośw. Woli

Przesłanki istnienia- musi być zrozumiałe, swobodne, przymus bezpośredni wyłącza oświadczenie woli, musi być złożone na serio.

WADA Błąd- niezgodność między obiektywną rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości człowieka. Ma on doniosłość prawną, jako wada oświadczenia woli tylko wtedy, gdy dotyczy treści czynności prawnej i jest istotny np. kupując obraz myśląc, że to oryginał. A w rzeczywistości to jest kopia. Błąd nie powoduje nieważność czynności prawnej a jedynie stanowi podstawę do uchylenia się od skutków prawnych złożonego ośw. Woli

WADY- nieważność bezwzględna, osoba znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli np. nadużycie alkoholem; pozorność; przymus fizyczny; nieważność względna

Wykładnia ośw. Woli- zgodna wola stron, uwzględniamy zwyczaje okoliczności złożenia oświadczenia woli, zasady współżycia społecznego, ustalone zwyczaje, interpretacja organu stosującego prawo

POSIADANIE

Domniemania związane z posiadaniem: Domniemywa się, że ten, kto rzecz a faktycznie włada jest posiadaczem samoistnym Domniemanie ciągłości posiadania- nie możność posiadania wywołana przez przeszkodę przemijającą nie przerywa posiadania. Posiadanie przywrócone poczytuje się za nieprzerwane. Domniemanie zgodności posiadania ze stanem prawnym- tworzy domniemanie, iż każdy, kto faktycznie włada rzeczą jest jej właścicielem. Domniemanie to dot. Również posiadania przez poprzedniego posiadacza. Domniemanie dobrej wiary-, jeżeli ustawa uzależnia skutki prawne to domniemywa się istnienie dobrej wiary

Dozwolona samopomoc- mamy z nią do czynienia, gdy doszło już do naruszenia posiadania i chodzi o przywrócenie stanu posiadania istniejącego przed naruszeniem

Formy przeniesienia posiadania: wydanie rzeczy; dziedziczenie posiadania

Instytucje związane z faktycznym władaniem rzeczą: Posiadanie; Dzierżenie- dzierżycielem jest ten, kto faktycznie włada rzeczą za kogoś innego np. przewoźnik, spedytor Władztwo prekaryjne

Nabycie posiadania: wyróżnia się Pierwotne- mamy z nim do czynienia w sytuacji objęcia rzeczy w faktyczne władanie z zamiarem wykonywania określonego prawa do rzeczy Pochodne- w przypadku, gdy posiadacz rzeczy przekazuje swoje posiadanie innej osobie

Obrona konieczna- cechy charakteryzujące to, iż stosuje się ją w trakcie trwania naruszenia posiadania w celu odparcia zamachu

Ochrona posiadania: Ustawodawca różnicuje środki ochrony posiadania dzieląc je na Ochronę własną- obr. Konieczną i dozwoloną samopomoc Ochrona sądowa- roszczenie posesoryjne Ochrona służy zarówno posiadaczowi jak i dzierżycielowi

Ochrona sądowa- ustawodawca przyznał posiadaczowi, którego posiadanie zostało naruszone roszczenia posesoryjne, na które składają się roszczenia o zaniechaniu oraz roszczenie o przywróceniu stanu poprzedniego. Cechą charakterystyczną roszczeń posesoryjnych jest to, iż służą one każdemu posiadaczowi, niezależnie od charakteru posiadania, w szczególności nie jest ono uzależnione od dobrej wiary posiadacza i zgodności posiadania z prawem. Roszczenie posesoryjne służy ochronie pewnego stanu faktycznego, dlatego powinno być w miarę szybko realizowane przez posiadacza. Dał temu wyraz ustawodawca obejmując to roszczenie krótkim, rocznym terminem zawitym, liczonym od chwili naruszenia. Po upływie tego terminu roszczenie wygasa.

Posiadanie to element faktycznego władania rzeczą, może być elementem określonych stosunków prawnych, elementem konkretnych praw podmiotowych Posiadaczem rzeczy jest ten, kto nią faktycznie „jak właściciel” jak i ten, kto nią faktycznie włada jak i użytkownik, zastawnik, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą ( posiadacz zależny). Posiadanie jest stanem faktycznym wywołującym określone skutki prawne. Posiadanie utożsamiane jest ze stanem trwałego władztwa nad rzeczą, któremu towarzyszy zamiar zatrzymania rzeczy dla siebie.

Rodzaje posiadania: Samoistne- posiadaczem rzeczy jest ten, kto faktycznie nią włada- właściciel Zależne- ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca Dobrej wierze; Złej wierze; Bez tytułu prawnego- n. najemca dzierżawca Z tytułem prawnym – tylko właściciel Wadliwe; Niewadliwe- zostało nabyte zgodnie z prawem

Użytkowanie wieczyste: ograniczone w czasie 40-99lat, ograniczenia z umowy z ustawy z zasady współżycia społ. Odpłatne. Tylko nieruchomości. Prawo do rzeczy cudzej.

PRAWO CYWILNE

Katalog zasad ogólnych: Ochrona własności-pełna, równa; uznanie- ochrona osobowości każdego człowieka w równej wierze; zakaz nadużywania praw podmiotowych (można korzystać ale nie można nadużywać) Zasada autonomii woli człowieka- swoboda działania, zachowań podmiotów, (jaki jest zakres ingerencji sądu) Ochrona zaufania podmiotu do składanych mu oświadczeń woli, odpowiedzialność za składane przyrzeczenie Ochrona dobrej wiary osoby nabywającej prawo ( rękojmia wiary ksiąg wieczystych)

Klauzule generalne- to podstawowe zasady, które odwołują się do systemu ocen normalnych, wartości, są amortyzatorami np. zasady współżycia społecznego, które pełnią funkcję- tuszują braki w systemie norm prawnych, łatwiej możemy interpretować przepisy, uzupełniają system norm czy postanowień umowy, korygują skutki prawne wynikające z systemu norm np. prawo własności, pozwalają zakwalifikować pewne zdarzenia, jako kreujące stosunki prawne- art. 415, mogą kształtować treść konkretnych stosunków prawnych, funkcja korygująca- chronimy strony przed negatywnymi skutkami stosunku prawnego art. 5, 357, 58, 388 KC

Kryteria wyodrębniania prawa cywilnego od administracyjnego (zasadnicze) Przedmiotem są stosunki majątkowe i związane z nim nie majątkowe. Równorzędność podmiotów ( są odmienne o samodzielnych interesach) mają tę samą pozycję w stosunkach prawnych. OBLAT- adresat umowy Niemożność jednostronnego kształtowania się sytuacji podmiotu. Orzecznictwo sądów cywilnych Sankcja w postaci odpowiedzialności odszkodowawczej (o pokrycie szkody) Rodzaj aktu prawnego, w którym dany akt się znajduje

Normy PC obowiązywanie- obowiązują na całym terytorium RP, jeżeli co innego nie wynika z treści odpowiednich przepisów prawnych lub kompetencji organu stanowiącego

Normy PC podział: Normy I⁰- które bezpośrednio regulują sytuację pomiędzy podmiotami Normy II⁰- to normy o normach, prawidła interpretacyjne, reguły kolizyjne ( def. Legalna-oferta to jest to..; Przepisy odsyłające..; Fikcje prawne- rak jest rybą w rozumieniu niniejszej ustawy)

Normy PC rodzaje: Przepisy bezwzględnie wiążące- strony umowy nie mogą ich zmienić za pomocą postanowień czynności prawnych; Przepisy względnie wiążące- to takie, które wchodzą w grę w braku odmiennej woli stron, o ile strony nie postanowiły inaczej

Normy PC Zasięg czasowy i przestrzenny: akty wchodzą w życie 14 dni od dnia ogłoszenia, chyba, że ustawa stanowi inaczej. Akty tracą moc na podstawie klauzuli derogacyjnych, upływ czasu, wejście w życie przepisów późniejszych, niezgodność starej normy z nowymi przepisami, trwałe nie stosowanie przepisów wskutek czasu i stał się on martwy.

Prawo cywilne- to prawo prywatne, normy, które regulują stosunki pomiędzy autonomicznymi podmiotami, którym przysługują prawnie chronione strefy interesu. Reguluje zobowiązania tylko między stronami, jest członem prawa prywatnego. Autonomiczny podmiot- brak władczego podporządkowania

Prawo jednolite- ujednolicenie za pomocą konwencji, rozporządzeń lub dyrektyw.

Prawo obcych- dziedzina prawa, która dot. Sytuacji cudzoziemców i osób prawnych

Przepisy pośrednie- SEMI IMPERATYWNY- strony muszą zawrzeć umowę w formie pisemnej, przepisy chronią konsumenta (art. 473par.2- włączenie odpowiedzialności za źle wyrządzoną szkodę-celową)

Przepisy prawa intertemporalnego rozstrzygają kolizję przepisów w czasie- można je znaleźć w przepisach przejściowych. Zasady tego prawa określają przepisy prawa prywatnego międzynarodowego z ustawy z 1965r

Stopień wyodrębnienia prawa cywilnego od administracyjnego (na ile ta dziedzina jest uregulowana Sposób formalnego wyodrębniania osobny kodeks lub ustawa Istnienie przepisów specjalnych Stopień podobieństwa do rozwiązań zawartych w KC Kodeks rodzinny i opiekuńczy reguluje głównie stosunki osobiste- nie ma części ogólnej, operuje tymi samymi pojęciami, co KC KRiO jest częścią KC Prawo pracy- umowa jest elementem prawa zobowiązań, jest wyodrębniona z własną częścią ogólną Prawo POWIELACZOWE- okólniki, które nigdy nie były publikowane Prawo handlowe- też jest częścią PC Prawo autorskie, wynalazcze- należą do KC, ochrona przed nieuczciwą konkurencją też Ustawodawstwo antymonopolowe- należy do prawa publicznego Prawo morskie, transportowe, górnicze, budowlane, lokalowe- dziedziny kompleksowe gdzie współgrają normy prawa publicznego i prywatnego

Stosowanie prawa cywilnego: Trójczłonowy model 1 ustalenie stanu faktycznego sprawy- fakty muszą być dostatecznie ustalone w sposób wystarczający. Nie wymagają dowodzenia fakty powszechnie znane chyba, że przyznanie przez drugą stronę dowodzi, że coś jest nie tak Rozkład ciążenia dowodu- uwzględnia się go w postępowaniu zmierzającym do ustalenia faktów sprawy. Może mieć znaczenie: Formalne (procesowe) wskazuje on podmioty, które powinny przejawiać inicjatywę w zbieraniu dowodów i wykonywaniu twierdzeń Materialno-prawne- określa, kto ponosi ujemne konsekwencje tego, że istnienie doniosłego dla rozstrzygnięcia sprawy faktu nie zostało udowodnione. Ujawnienie prowadzenia dowodów służą domniemania- pozwalają na pośrednie ich ustalenie Domniemanie faktyczne- podstawą art. 231 KPC, który stanowi, że sędzia może uznać, że ustalony istotny dla sprawy fakt na podstawie wniosku wyprowadzającego z innych faktów ustalonych wg zwykłych reguł dowodowych. Domniemanie prawne- są wyznaczone normą prawną, która każe wiązać ze sobą dwie klasy faktów, podstawę domniemania z wnioskiem domniemania. Dzielą się na: Wzruszalne (zwykłe) charakteryzują się tym, że dopuszczalne jest bez ograniczeń prowadzenie przeciwdowodu Niewzruszalne (niezbite) np. uznanie za zmarłego. Przepisy prawne mogą zakazywać w określonych sytuacjach prowadzenia jakiegokolwiek dowodu przeciwnego II wyszukanie właściwej normy prawnej Ustalenie właściwej normy prawnej- wykładnię tę można określić, jako swoisty proces myślowy polegający na ustaleniu właściwego znaczenia tekstów prawnych, stanowiących podstawę do zrekonstruowania poszukiwanej normy prawnej. W doktrynie prawniczej jest pogląd, że jasne przepisy prawne nie podlegają interpretacji. Dyrektywy wykładni powinny być jednolite i przestrzegane przez wszystkie organy powołane do interpretacji prawa III subsumcja, czyli podporządkowanie stanu faktycznego pod zakres właściwej normy prawnej

Stosunki społeczne- PC reguluje stosunki społeczne między ludźmi lub ich organizacjami. Koniecznymi elementami każdego stosunku jest: po jednej str. Prawo podmiotowe a po drugiej obowiązek. Dzielimy na Proste- jednej stronie tylko przysługuje prawo podmiotowe, z którym związany jest obowiązek lub obowiązek drugiej strony Złożone- każdej stronie przysługuje prawo podmiotowe skuteczne wobec drugiej strony.

Systematyka PC I cz. Ogólna składa się z przepisów ogólnych dot. Wszystkich działów II cz. Prawo rzeczowe; własność i inne ograniczone prawa rzeczowe III cz. Zobowiązania; cz. Ogólna: odpowiedzialność kontraktowa i deliktowa; cz. Szczegółowa: tzw. Umowy typowe IV cz. Spadki; tzw. Dziedziczenie testamentowe i ustawowe

Unifikacja PC- KC wszedł w życie 1964r, w 1990r wyrzucono niektóre przepisy KC (należności socjalistyczne). Trwają prace nad stworzeniem nowego projektu KC

Zasady PC- to szczególnie ważne normy prawne, które pełnią szczególną rolę, wskazują kierunek działań ustawodawczych, wykładni norm, rozstrzygania kolizji między normami, odwołują się do wartości Znaczenie Zasad: Elastyczność: sprawiedliwość „in concreto” przepisy tworzone są z myślą o konkretnej sprawie. Sztywność- zapewniają przewidywalność „kazuistyka”. W POLSCE stosuje się system norm sztywnych.

Zasady prawa czasowego- stosowanie Jeżeli treść stosunku jest regulowana umową to stosujemy zasadę bezpośredniego działania nowej umowy np. własność Jeżeli treść stosunku jest związana ze zdarzeniem to stosujemy zasadę dalszego działania ustawy dawnej Zasada mediacyjna dot. Przedawnienia i zasiedzenia W razie wątpliwości stosujemy nowe prawo

Zasady prawa czasowego: Lex retro non agit- prawo nie działa wstecz Lex retro agit- prawo działa wstecz, dot. Stosunków, które się rozpoczęły i działają nadal pod rządami nowych przepisów Zasada bezpośredniego działania nowej ustawy Zasada dalszego działania ustawy dawnej

Znaczenie KC na gruncie prawa: to ustawa, która zawiera trzon instytucji PC, inne ustawy powinny być dostosowane do KC, aby był wspólny, logiczny system prawa (kolizje- należy wybierać rozwiązania kodeksowe KC). KC nie jest aktem zupełnym, powinien zawierać regulacje ogólniejsze, powinien łączyć regulacje cywilne z administracyjnymi.

Zwroty niedookreślone- pełnią funkcję amortyzatorów (niezwłocznie, w rozsądnym czasie, rażąco krzywdzące)

Zwyczaj Klasyfikacja wg. Kryteriów: Ze względu na zasięg: Międzynarodowe, regionalne, unijne, krajowe Branżowe i nie branżowe Ze względu na stosunek zwyczaju do normy prawnej Normujące- zastępują przepis prawny Wyjaśniające- wyjaśniają przepis, interpretują przepis

Zwyczaj- to powszechnie stosowany w danym czasie, środowisku, sposób określonego zachowania się. Ludzie się tak zachowują, bo są przekonani, że tak należy się zachować, bo mówi tak norma zwyczajowa. Zwyczaj funkcjonuje jak istnieje przepis interpretujący zwyczaj. Art. 56, 65, 354, 69, 699 KC

Źródła PC- określa go konstytucja, jest on zamknięty, źródłami są tylko akty powszechnie obowiązujące (konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia i akty prawa miejscowego).

PRAWO PODMIOTOWE

Podmiotowe prawa osobiste nie mogą być nadużywane ( nietykalność mieszkania). Są skuteczne wobec wszystkich (erga ommnes) poza podmiotem uprawnionym. Są to prawa niemajątkowe oraz niezbywalne i niedziedziczne. Gasną, więc ze śmiercią podmiotu uprawnionego

Prawo podmiotowe- to przyznana przez normę prawną na rzecz podmiotu stosunku prawnego sfera możności postępowania. Wyznaczone jest normami prawnymi, które określają zdarzenia prawne, które jeżeli się spełnią wywołują konsekwencje prawne polegające na powstawaniu praw podmiotowych. Elementami def. Jest możność zastosowania przymusu państwowego Bezpośrednie- własność:I podział Bezwzględne - prawo skuteczne wobec wszystkich osób, którym ono nie przysługuje Względne - prawo przysługujące podmiotowi uprawnionemu tylko wobec określonej osoby II podział Prawo akcesoryjne (samoistne) zostały skonstruowane dla umocnienia innych praw podmiotowych. Z tego względu ich istnienie i treść zależą od innych praw podmiotowych, z którymi są funkcjonalnie związane, mogą mieć charakter Praw bezwzględnych np. zastaw Praw względnych np. poręczenie Prawo samoistne (wolne) - podmiotem prawa związanego może być tylko podmiot określonego prawa wolnego. 3 podział Prawa majątkowe- są zbywalne, zalicza się do nich prawa rzeczowe, wierzytelność opiewające na świadczenia majątkowe, prawa majątkowo- małżeńskie. Prawo majątkowe np. roszczenia pieniężne, które służą do ochrony dóbr niemajątkowych; zobowiązania poza umowne Rodzaje praw majątkowych Obecne Przyszłe- zastaw lub hipoteka Przeszłe- mogą być przedmiotem ugody, negacji, przedawnione roszczenie Prawa niemajątkowe na dobrach niematerialnych (własność intelektualna, patent, prawo osobiste) i materialnych (autor) 4 podział Prawa przenoszalne i nieprzenoszalne 5 podział Prawa bezwzględne są skuteczne wobec wszystkich, na wszystkich spoczywa obowiązek nieingerowania w sferę spraw określonych prawem podmiotowym (np. prawo własności) Prawa względne- np. wierzytelność, delikt, prawa te są skuteczne jedynie wobec określonych podmiotów. Modelem tych praw są stosunki zobowiązaniowe, w których wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, polegającego na różnego rodzaju zachowaniach.

REALIZACJA Wykonywanie- tzn. czynienie ze swego prawa użytku. Polega na realizacji przez podmiot stanów rzeczy lub zachowań zmierzających do uzyskania lub zabezpieczenia prawnie uznanych interesów tego podmiotu, ze względu na niektóre obowiązujące normy prawne wyznaczyły dane prawo podmiotowe Nadużycie- w teorii prawa cywilnego nie ma wątpliwości, co do tego, że zachowania niezgodne z treścią norm prawnych wyznaczających określone typy lub postacie praw podmiotowych nie są wykonywaniem tych praw i wskutek tego oczywiście nie korzystają z ochrony przewidzianej przez system prawny

Rzeczy- są jednymi z najważniejszych przedmiotów. Na pojęcie rzeczy składają się dwie cechy: Materialny ich charakter Wyodrębnienie z przyrody

sposoby nabycia prawa: Pochodne- nabywca uzyskuje prawo podmiotowe od innej osoby, która na niego to prawo przenosi. Nikt nie może przenieść na inną osobę więcej praw niż sam ma. Np. sprzedaż, darowizna, zamiana rzeczy Pierwotne- nabywca nie uzyskuje prawa podmiotowego od określonej osoby. Nabycie pierwotne prowadzi do uzyskania prawa bez obciążeń, chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej. Nabycie pod tytułem Szczególnym tzw. Sukcesji singularnej. Dochodzi do nabycia indywidualnie oznaczonego prawa lub praw podmiotowych Ogólnym- tzw. Sukcesja uniwersalna- prowadzi do nabycia całego lub części jakiegoś majątku, i to na podstawie jednego zdarzenia prawnego Nabycie Translacyjne polega na tym, że nabywca uzyskuje prawo o treści niezmienionej (nabycie prawa już istniejącego) nabywca nabywa tyle ile miał właściciel Konstytutywne- polega na tym, że jednocześnie z nabyciem powstaje prawo podmiotowe Wyjątki: Art.169 KC rzeczy ruchome- ochrona dobrej wiary nabywcy Art 1028 KC prawo spadkowe- osoba uzyskała prawo nabycia spadku Rękojmia ksiąg wieczystych

Uprawnienie- używane jest dla określenia jakiegoś wyróżnionego elementu prawa podmiotowego Roszczenia- to uprawnienie polegające na tym, że jakaś indywidualnie oznaczona osoba ma obowiązek wykonać świadczenie na rzecz uprawnionego, a więc, że uprawniony może żądać, aby zachowała się ona w ściśle określony sposób. Wymagalne Niewymagalne Uprawnienia kształtujące- podmiot uprawniony sam swoim działaniem może prowadzić do powstania, ustania lub zmiany stosunku prawnego Zarzuty- to swoiste uprawnienie polegające na odmowie spełnienia roszczenia. Służy on ochronie interesów tej osoby, przeciwko której roszczenie się kieruje

utrata prawa- przeniesienie prawa podmiotowego z jednej osoby na drugą powoduje jego utratę po stronie przenoszącego. Utrata prawa podmiotowego następuje zawsze wtedy, gdy wskutek zdarzeń wskazanych w ustawie dane prawo w ogóle gaśnie.

PRAWO RZECZOWE

Bezwzględność praw rzeczowych- są skuteczne względem wszystkich

IMMISJE- działania na własnej nieruchomości, której skutki są odczuwalne na nieruchomości sąsiedniej. Dzielą się na Bezpośrednie –przy pomocy urządzeń, np. spuszczenie wody-są zakazane polegają na skierowaniu określonych substancji na grunt sąsiedni za pomocą określonych urządzeńPośrednie- są dozwolone, np. puszczenie muzyki na max polegają na pośrednim oddziaływaniu na grunt sąsiada

Instytucja pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych-, jeżeli dochodzi do kolizji praw rzeczowych ujawnionych w KW z prawami niewpisanymi do takiej księgi, to pierwszeństwo ma prawo ujawnione w KW

Ograniczone prawa rzeczowe- polegają na korzystaniu w oznaczonym zakresie z rzeczy cudzej. Przedmiotem praw rzeczowych ograniczonych są rzeczy. Mogą to być rzeczy ruchome, jak i nieruchomości ( użytkowanie) niekiedy tylko rzeczy ruchome (zastaw) a niekiedy tylko znów nieruchomości (hipoteka, służebność, spółdzielcze własności prawo do lokalu mieszkaniowego, spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, prawo do domu jednorodzinnego) Na zasadzie wyjątku do praw rzeczowych ograniczonych zaliczamy także prawa majątkowe

Ograniczonymi prawami rzeczowymi są: użytkowanie, służebność (gruntowa, osobista), zastaw, własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu, hipoteka

Prawo sąsiedzkie- zespól przepisów prawa cywilnego regulujących problematykę treści i wykonywania własności nieruchomości w stosunkach sąsiedzkich

Rodzaje własności Prywatna Państwowa- skarb państwa i przeds. Państw Samorządowa

Rozporządzenie- wyzbycie się własności lub rozporządzenie rzeczą albo obciążyć prawem rzeczowym albo obligacyjnym

Wygaśnięcie ograniczonych praw rzeczowych może być następstwem różnych zdarzeń prawnych. Przepisy ogólne regulują jedynie zrzeczenie się ograniczonego prawa rzeczowego oraz konfuzję. Jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa to prawo to wygasa.

zasada zamkniętego katalogu, dzieli sie na: Własność- def. Ma charakter negatywny: ustawa, zasady współżycia społecznego i społ-gospodarcze przeznaczenie swego prawa; Użytkowanie; Zastaw; Hipoteka; Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

Zasadniczym sposobem ustanowienia praw rzeczowych jest umowa, mocą, której właściciel obciąża swą rzecz prawem rzeczowym ograniczonym na rzecz innego podmiotu ( nabywcy prawa). Niekiedy prawa rzeczowe ograniczone powstać mogą z mocy prawa- np. zasiedzenie służebności gruntownej, powstanie zastawu ustawowego. Źródłem mogą też być orzeczenia sądowe np. ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wyjątkowo prawa rzeczowe mogą zostać ustanowione w drodze decyzji administracyjnej

Zmiana treści ograniczonego prawa rzeczowego- potrzebna jest umowa między uprawnionym a właścicielem rzeczy obciążonej a jeżeli prawo było ujawnione w KW także wpis do tej księgi

PRAWO WŁASNOŚCI

Budowa na cudzym gruncie:, Jeżeli obiekty są trwale związane z gruntem to stanowią własność właściciela gruntu. W momencie zwrotu takiego gruntu własności może wystąpić jedynie posiadacz samoistny, czyli ten, kto faktycznie włada gruntem jak właściciel. Posiadacz samoistny musi być w dobrej wierze, czyli w usprawiedliwionym w danych okolicznościach przekonaniu, że służy mu prawo własności. Owa wiara dotyczy posiadania rzeczy, a nie uprawnienia do wznoszenia budynku. Wzniesiona przez posiadacza budowla musi mieć wartość przenoszącą znacznie wartość zajętej na ten cel działki z uwzględnieniem cen rynkowych działki i budowli. Przeniesienie własności działki jest odpłatne. Przesłanki: dobra wiara, posiadacz samoistny

Konfuzja to zejście się w jednym ręku własności i prawa rzeczowego ograniczonego

Ochrona własności- należy do typu ochrony petytoryjnej- służącej ochronie prawa Ochronę własności zapewniają dwa podstawowe roszczenia Windykacyjne- właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą ażeby rzecz została mu wydana, chyba, że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Roszczenie to służy ochronie uprawnienia właściciela do wyłącznego posiadania rzeczy. Legitymację czynną do wystąpienia z roszczeniem windykacyjnym ma jedynie współwłaściciel lub właściciel. W procesie windykacyjnym pozwany może wybrać różne warianty obrony. Najprostszym sposobem obrony jest zaprzeczenie prawa własności powoda. Na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia faktu, iż przysługuje mu prawo własności Negatoryjne- może z nim wystąpić właściciel, którego prawo zostało naruszone w inny sposób niż przez pozbawienie go faktycznego władania rzeczą. Roszczenie to składa się z dwóch uprawnień Żądania przywrócenia stanu zgodnego z prawem polega na domaganiu usunięcia cudzej rzeczy oraz usunięcia skutków naruszenia np. zasypanie bezprawnie wykopanego rowu. Zaniechania naruszeń- ma na celu doprowadzenie do powstrzymania nieuprawnionego od bezprawnych działań odnoszących się do rzeczy cudzej. Jest ono aktualne tylko wtedy, gdy istnieje obawa dalszych naruszeń Legitymację czynną do wystąpienia z roszczeniem negatoryjnym ma właściciel. Roszczenia negatoryjne i windykacyjne nie ulegają przedawnieniu, jeśli dotyczą nieruchomości

Ograniczenia prawa własności (wyznaczniki) przepisy prawa; zasady współżycia społecznego; społeczno- gospodarcze przeznaczenie

Prawo własności- nieograniczone w czasie. Ograniczenia ustawa, zasady współżycia społ. Nieodpłatne. Ruchomości i nieruchomości. Prawo do rzeczy własnej.

Przedmiot zasiedzenia: Nabycie prawo własności rzeczy Nabycie udziału we współwłasności Nabycie prawa użytkowania wieczystego Nabycie przez zasiedzenie służebności gruntowej

Przesłanki dot. Nieruchomości- posiadanie samoistne o charakterze nieprzerwalnym oraz upływ czasu 20 dobra wiara/30 lat zła wiara

rodzaje współwłasności: Współwłasność w częściach ułamkowych- to instytucja samoistna, niezwiązana bezpośrednio z innym stosunkiem prawnym. Można ją znieść w każdym czasie Współwłasność łączna ma charakter służebny i istnieje po to, aby stosunek podstawowy mógł prawidłowo funkcjonować. Istnieje tak długo, jak długo trwa stosunek podstawowy

Sposoby powstawania współwłasności Czynność prawna- kupno przez kilka osób jednej rzeczy Orzeczenie sądowe Przepis ustawy np. zasiedzenie Spadkobranie

Sposoby zniesienia współwłasności Podział rzeczy wspólnej- każdy ze współwłaścicieli może żądać, aby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej Przyznanie w całości rzeczy wspólnej jednemu ze współwłaścicieli- o tym, któremu z właścicieli się przyznaje własność rzeczy decydują strony lub sąd Podział cywilny polegający na sprzedaży rzeczy wspólnej i podziale uzyskanej z tego tytułu kwoty pieniężnej

Tryby zniesienia współwłasności Umowny- dochodzi do skutku poprzez porozumienie współwłaścicieli, co do faktu, że współwłasność ma zostać zniesiona oraz do sposobu, w jaki ma nastąpić Sądowy-, gdy nie ma porozumienia i sąd musi wydać postanowienie

Umowne przenoszenie prawa własności ZASADY Nabycie pierwotne- nabywca nabywa swoje prawo niezależnie od praw poprzednika Konsekwencją pierwotnego nabycia własności jest to, że nabywca uzyskuje prawo własności w pełnym wymiarze, bez jakichkolwiek obciążeń Nabycie pochodne- prawo to przechodzi na następcę w takim zakresie, w jakim przysługiwało poprzedniemu właścicielowi, a więc ze wszystkimi ograniczeniami i obciążeniami, jakie dotykały prawa własności. Przeniesienie prawa własności- to przeniesienie prawa własności na podstawie umowy Umowa zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy oznaczonej, co do tożsamości jest umową o podwójnym skutku zobowiązująco- rozporządzającym i przenosi własność takiej rzeczy w drodze umowy Umowa, której przedmiotem jest przeniesienie własności rzeczy oznaczonej, co do tożsamości ma charakter konsensualny, gdyż do osiągnięcia skutku polegającego na przeniesieniu własności wystarczy jedynie zgodne oświadczenie woli stron, natomiast nie jest konieczne wydanie rzeczy Jeżeli przedmiotem umowy zobowiązującej do przeniesienia własności są rzeczy oznaczone tylko, co do gatunku, do przeniesienia własności potrzebne jest przeniesienie posiadanej rzeczy

Współwłasność to sytuacja, kiedy prawo własności przysługujące niepodzielnie kilku osobom. Charakteryzuje ją: Jedność podmiotu polega na tym, że przedmiotem wspólnego prawa przy współwłasności jest jedna rzecz ruchoma bądź nieruchoma Wielość podmiotów- oznacza, że więcej niż jedna osoba korzysta z przymiotu właściciela Przysługuje niepodzielnie kilku osobom i bez znaczenia jest czy przedmiotem współwłasności jest rzecz podzielna czy nie

Zasiedzenie- to jedna z instytucji dawności i służy do uzgodnienia rzeczywistego stanu posiadania ze stanem prawnym. Jest to nabycie własności przez posiadacza na skutek długotrwałego posiadania przezeń rzeczy, czemu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela, który w przeszłości utracił posiadanie rzeczy. To pierwotny sposób nabycia własności.

Znalezienie- nabycie rzeczy poprzez znalezienie należy do kategorii sposobów nabycia własności mieszczących się w pojęciu przemilczenia. O zgubieniu rzeczy mówimy wtedy, gdy właściciel utracił posiadanie rzeczy wbrew swojej woli. Znalazca, który znalazł, oddał rzecz może żądać znaleźnego w wysokości 1/10 wartości rzeczy, pod warunkiem, że zgłosił roszczenie najpóźniej w chwili wydania rzeczy osobie uprawnionej do odbioru rzeczy

Zniesienie prawa własności wiąże się z jego unicestwieniem, którego następstwem jest zniszczenie rzeczy. Jeszcze innym przypadkiem jest porzucenie rzeczy. Rzecz ruchoma porzucona z zamiarem wyzbycia się, staje się rzeczą niczyją, co oznacza, że istnieje prawo własności do tej rzeczy wygasa.

PRZEDAWNIENIE

Bieg roszczeń o przedawnienie ustawodawca reguluje Bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko któremu roszczenie przysługuje (dłużnik) nie zastosował się do treści zobowiązania Niekiedy wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego w szczególności od wezwania dłużnika do wykonania świadczenia. Bieg terminu może ulec zawieszeniu lub przerwaniu

Długość terminu określa ustawa normami bezwzględnie wiążącymi, nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną. 3 letni okres obejmuje roszczenie o świadczenie okresowe i roszczenie zw. Z prowadzeniem działalności gosp. 10 letni odnosi się do innych roszczeń Inna długość

Obliczenie biegu terminu- rozpoczyna się od dnia, w którym to roszczenie stało się wymagalne, tzn. gdy zaktualizował się obowiązek świadczenia

Przedawnienie- jego przedmiotem są wyłącznie cywilno-prawne roszczenia majątkowe. Nie podlegają przedawnieniu: Roszczenia niemające charakteru cywilnoprawnego (np. procesowe, administracyjnoprawne) Uprawnienia cywilnoprawne innej postaci niż roszczenia np. prawo własności, uprawnienia kształtujące Roszczenia niemajątkowe np. majątkowe w wyj. Przypadki wymienione w ustawie np. roszczenia windykacyjne

Przerwa przedawnienia- następuje wskutek zdarzenia, które występuje w toku biegu terminu przedawnienia. Po przerwie biegnie od nowa. Przerwę powodują dwa zdarzenia: Podjęcie dochodzenia roszczenia przez uprawnionego Uznanie roszczenia przez dłużnika

Sens polega na tym, że po upływie określonego w ustawie terminu, ten, przeciwko komu kieruje się roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia. Ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie nie może zrzec się korzystania z zarzutu przedawnienia.

Skutek - roszczenie nie gaśnie przybiera ono charakter tzw. Roszczenia niezupełnego. Mogą być przedmiotem potrącenia odnowienia i ugody

Terminy zawite- terminy do wykonania uprawnień wyznaczone normami prawa. Mają charakter norm bezwzględnie wiążących.

Typy terminów zawitych Terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym: terminy dochodzenia roszczeń, praw stanu cywilnego, o ustalenie praw majątkowych Terminy do dokonywania czynności poza sądowych- terminy do wykonania praw kształtujących o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, do wykonywania zawiadomień do dochodzenia przez członka spółdzielni praw wynikających z członkostwa Terminy wygaśnięcia praw podmiotowych Upływ terminów zawitych powoduje wygaśnięcie uprawnienia, z uwagi na to sąd lub inny organ powołany do rozpoznania sprawy uwzględnia ten fakt z urzędu, a nie na skutek zarzutu podniesionego przez tego, przeciwko komu sprekludowane uprawnienie się kieruje

Zawieszenie Konsekwencje prawne zależą od tego, w jakiej fazie biegu przedawnienia występują te stany rzeczy: Stany rzeczy powodujące zawieszenie istnieją w momencie, w którym wg reguł ogólnych powinien rozpocząć się bieg przedawnienia. Następuje przesunięcie początku tego biegu do chwili ustania wspomnianych stanów rzeczy Pojawiają się one już po rozpoczęciu biegu przedawnienia. W przypadku takim okresu ich trwania nie uwzględnia się przy obliczeniu terminu przedawnienia (nie biegnie od początku, lecz dalej) Typy zdarzeń powodujące zawieszenie biegu przedawnienia Siła wyższa, jeżeli uniemożliwi uprawnionemu dochodzenie przed sądem- przez czas trwania tej przeszkody Łączący uprawnionego z osobą, przeciwko której skierowane jest roszczenie, określony stosunek rodzinny lub opiekuńczy np. ulegają zawieszeniu roszczenia jednego małżonka przeciwko drugiemu, dzieci przeciwko rodzicom

Zawieszenie- polega na tym, że przy ustaleniu biegu tych terminów nie uwzględnia się okresów, w których występowały owe bliżej określone w ustawie stany rzeczy

STOSUNEK CYWILNO-PRAWNY

Elementy stosunku c-p: strony, przedmiot stos. Prawnego (sprzedaż sam.), Treść stos. Czyli prawa i obowiązki stron

Podmioty stosunku c-p: osoby fizyczne, prawne, ułomne osoby prawne

Skutki zdarzeń c-p przejawiają się w następujący sposób: W postępowaniu stosunku cywilnoprawnego W zmianie jego podmiotu W zmianie treści stosunku cywilnoprawnego W zgaśnięciu stosunku cywilnoprawnego

Stosunek cywilno-prawny to autonomiczna pozycja stron. Żadna ze stron nie ma pozycji władczych

Zdarzenia c-p to fakty, z którymi hipotezy norm wiążą określone w dyspozycjach norm konsekwencje cywilnoprawne np. upływ czasu. Zdarzenia dzielimy na Zachowania- fakty okoliczności, które dochodzą do skutku. Są zależne od podmiotów prawa Działania- zachowanie się podmiotu prawa polegające na wykonaniu określonych czynności: Czyny: niedozwolone CZYNNOŚCI PRAWNE- dochodzą do skutku poprzez złożenie oświadczeń woli Zaniechania

UMOWA

Aukcja- polega na tym, że osoby zamierzające zawrzeć umowę (licytanci) obecni na miejscu aukcji albo komunikujący się za pomocą np. podniesienie ręki. Prowadzący aukcję oczekuje coraz korzystniejszych ofert sukcesywnie składanych przez licytantów. Zawarcie umowy następuje z chwilą udzielenia przybicia tzn. zamknięcia aukcji po stwierdzeniu, że dany licytant zaoferował najwyższą cenę.

List intencyjne- podpisuje się go w toku dużych negocjacji zmierzających do zawarcia umów handlowych o dużej wartości i skomplikowanej strukturze

Miejsce i czas zawarcia- umowę poczytuje się za zawartą w chwili, gdy oferent otrzymał oświadczenie oblata o otrzymaniu oferty. Jeżeli oświadczenie nie jest wymagane to umowa zostaje zawarta w chwili przystąpienia oblata do wykonania umowy. Miejsce stanowi miejsce otrzymania przez oferenta oświadczenia o przyjęciu oferty. Jeżeli oferta składana w postaci elektronicznej to umowa zostaje w miejscu zamieszkania albo w siedzibie oferenta w chwili zawarcia umowy

Negocjacje- polegają na wzajemnym oddziaływaniu stron w celu zawarcia umowy. W toku negocjacji strony wymieniają informacje o okolicznościach mogących mieć wpływ na ich decyzje, co do zawarcia umowy, formułują swoje oceny, co do gospodarczych wartości proponowanych świadczeń i progresywnie uzgadniają wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem negocjacji stanowi podstawę do uznania, że umowa została zawarta.

Ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje skierowane do ogółu lub poszczególnych osób poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy.

Przetarg i aukcja mają charakter postępowania wielostronnego i eliminacyjnego zarazem. Ich celem jest umożliwienie podmiotowi zainteresowanemu w zawarciu określonej umowy wyboru najkorzystniejszej dla niego oferty spośród ofert zgłoszonych przez uczestników tych postępowań i zawarcie z wybranym oferentem umowy. Oba postępowania inicjuje podmiot zamierzający zawrzeć określoną umowę nazywany organizatorem aukcji lub przetargu. Ogłasza on postępowanie, którego treść wyznaczają dwie istotne cechy: powinno zawierać zaproszenie do składania ofert, powinno wskazać dalszy tok postępowania mającego na celu zawarcie zamierzonej przez organizatora umowy, a zwłaszcza określać czas i miejsce aukcji lub przetargu.

Przyjęcie Oferty- oświadczenie woli o przyjęciu oferty powinno być złożone oferentowi. Jeżeli do niego nie doszło to nie wywołuje ono skutków prawnych polegających na zawarciu umowy. Wyjątki: wskazuje na to ustalony w danych stosunkach zwyczaj; wynika to z treści oferty- w szczególności, gdy składający zamówienie żąda niezwłocznego wykonania umowy (np. przesłania zamówionej książki) w tych sytuacjach umowa dochodzi do skutku, gdy druga strona w czasie właściwym przystąpi do jej wykonania. Strony mogą jednak uzgodnić między sobą jakiś swoisty sposób złożenia ośw. Woli o przyjęciu oferty. Wówczas wiąże on obie strony. Ośw woli, w którym adresat przyjmuje ofertę z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnienia jej treści poczytuje się za nową ofertą.

Sposoby zwierania umów Swoboda zawierania umów Podmiotem PC przysługuje kompetencja do decydowania o tym, czy i z kim zawierają umowy Umowa ADHEZYJNA- tzw. Umowa przystąpienia, która dochodzi do skutku przez zgodne oświadczenia woli obu stron Oferta i jej przyjęcie- zgodne oświadczenie woli stron, definitywne elementy przedmiotowo istotne Oferta jest wiążąca- stan związania polega na tym, że adresat oferty (oblat) sam może poprzez jej przyjęcie doprowadzić do zawarcia umowy Stan związania ofertą- powstaje w różnym czasie – w zależności od tego czy oferta adresowana jest indywidualnie do określonego adresata czy do nieoznaczonego kręgu adresatów. W przypadku, gdy kierowana do określonego adresata to wiąże z chwilą, gdy mógł się z nią zapoznać, a w drugim wiążą z chwilą ogłoszenia ich.

Termin- to zastrzeżenie zawarte w treści umowy uzależniające powstanie lub ustanie skutków prawnych od zdarzenia przyszłego i pełnego

TERMIN Związania ofertą-, jeżeli nie został określony w ofercie to wyróżnia się dwie sytuacje: Gdy oferta została złożona w obecności drugiej strony albo za pomocą środka bezpośredniego porozumienia się na odległość(np. rozmowa telefoniczna) przestaje wiązać, jeżeli nie została przyjęta niezwłocznie a więc w toku trwającej rozmowy Gdy oferta została złożona w inny sposób tzn., gdy strony porozumiewają się ze sobą nie bezpośrednio, lecz za pomocą odrębnych i rozłożonych w czasie czynności jak np. napisanie listu, wysłanie telegramu wymagających z kolei udzielenia odpowiedzi. W tym przypadku oferta przestaje obowiązywać z upływem czasu, w którym składający ofertę mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź wysłaną bez nieuzasadnionego opóźnienia

Unieważnienie umowy- przesłanką jest naganne działanie polegające na wpływaniu na wynik aukcji lub przetargu w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami przez stronę umowy, innego uczestnika postępowania lub osobę działającą w porozumieniu z nimi. Jeżeli spełnią się te przesłanki, podmiot uprawniony może zwrócić się do sadu o unieważnienie umowy

Wadium- ma charakter dodatkowego zastrzeżenia zamieszczonego w warunkach aukcji lub przetargu przez ich organizatorów

Warunek- to zastrzeżenie zawarte w treści umowy uzależniające powstanie lub ustanie skutków prawnych od zdarzenia przyszłego i niepełnego.

ZOBOWIĄZANIA

Dług a odpowiedzialność- możliwość wyegzekwowania długu. Najczęściej dłużnik dobrowolnie spełnia wynikające z treści zobowiązania ciążące na nim obowiązki- wypełnia, zatem dług. Gdy tego nie uczyni pojawia się kwestia egzekucji uprawnień wierzyciela. Przymusowa realizacja wierzytelności polega na tym, że wierzyciel może nawet wbrew woli drugiej strony, wykorzystując przymus państwowy zaspokoić się z majątku dłużnika. Jest to odpowiedzialność. Odpowiedzialność dłużnika za naruszenie treści zobowiązania powstaje z mocy samego prawa i jest to odpowiedzialność nazyw. Osobistą, przy czym ma charakter majątkowy.

Dług- to obowiązek określonego zachowania się dłużnika

Należyta staranność- zobowiązanie można uznać za należycie wykonane, jeżeli dłużnik spełnił świadczenie odpowiedniej, jakości. A jakie to ma być świadczenie decyduje treść zobowiązania.

stosunek prawny PODMIOT wierzyciel i dłużnik są to strony zobowiązania; umowy wzajemne, stosunki wielostronne, poręczyciel- osoba trzecia, wielkość podmiotów-dłużnik zasięga pożyczkę od 3 podmiotów, umowa o świadczenie przez osobę 3 PRZEDMIOT jest to oczekiwane przez wierzyciela zachowanie się dłużnika- świadczenie przez działanie lub zaniechanie np. może nim być samochód, dom itp. TREŚĆ na treść zobowiązania składają się uprawnienia wierzyciela oraz pozostające z nimi w związku obowiązki obciążające dłużnika

Stosunek zobowiązaniowy- przedmiot- jest świadczenie. Polega ono na zachowaniu się dłużnika zgodnie z treścią łączącego strony zobowiązania i czyniące zadość interesom wierzyciela.

Świadczenia- rodzaje Jednorazowe- wtedy, gdy może być ono wykonane wskutek jednorazowego zachowania się dłużnika, choćby w rzeczywistości dłużnik dokonał kilku czynności odległych w czasie Ciągłe- to świadczenia, gdy dłużnik nie ma sposobności wykonać go poprzez jednorazową czynność, lecz wymagane będzie ustawiczne zachowanie się trwające przez pewien czas. Okresowe- mamy z nim do czynienia wtedy, gdy dłużnik powinien spełnić na rzecz wierzyciela szereg świadczeń jednorazowych w określonych odstępach czasu, przy czym suma tych świadczeń nie jest z góry określona Indywidualne- rzecz musi być oznaczona, co do tożsamości, niepowtarzalnych cech- sprzedaż samochodu Gatunkowo oznaczone- wskazujemy takie jej przymioty, dzięki którym będzie możliwe wskazanie innych jeszcze rzeczy należących do tego samego gatunku Podzielne-, gdy może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości Niepodzielne-, gdy wskutek podzielenia przedmiotu świadczenia wierzyciel nie uzyska tego, co mógłby i powinien otrzymać to mówimy o świadczeniu niepodzielnym

ŚWIADCZENIE polega na zachowaniu sie dłużnika zgodnym z treścią łączącego strony zobowiązania. RODZAJE Rezultatu (umowa o dzieło) Starannego działania (zlecenie) Główne; Uboczne- służą realizacji świadczenia głównego np. odsetki Podzielne-, gdy może być spełnione w części bez istotnej zmiany przedmiotu Niepodzielne- nie można wykonać bez istotnej zmiany przedmiotu Jednorazowe- może być wykonane wskutek jednorazowego zachowania się dłużnika Ciągłe- to świadczenie, gdy dłużnik nie ma sposobności wykonać go przez jednorazową czynność, lecz wymagane będzie ustawiczne zachowanie się trwające przez pewien czas np. obowiązek zaniechania Okresowe-, gdy dłużnik powinien spełnić na rzecz wierzyciela szereg świadczeń jednorazowych w określonych odstępach czasu, przy czym suma tych świadczeń nie jest z góry określona Oznaczone, co do tożsamości rzecz wyróżnia spośród innych wg jej indywidualnych, niepowtarzalnych cech Oznaczone, co do gatunku-, gdy wskażemy takie jej przymioty, dzięki którym będzie możliwe wskazanie innych jeszcze rzeczy należących do tego samego gatunku

Wierzytelność- to uprawnienie wierzyciela do otrzymania świadczenia

Wykonanie zobowiązań: wzorzec- Zobowiązanie powinno być wykonane zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społ-gospod. Oraz zasadom współżycia społecznego, jeżeli zaś istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje to także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. Osoby uczestniczące- tylko dłużnik jest zobowiązany świadczyć oraz, że ma to uczynić na korzyść wierzyciela. Wierzyciel nie może odmówić przyjęcia świadczenia spełnianego przez inną niż dłużnik osobę, jeżeli działa za jego zgodą Miejsce- ustalenie miejsca wykonania zobowiązania ma duże znaczenie dla dłużnika, bo gdyby przystąpił do wykonania zobowiązania w niewłaściwym miejscu wierzyciel może odmówić przyjęcia świadczenia. Decydujące znaczenie ma treść zobowiązania, w którym strony wskazują gdzie dłużnik będzie obowiązany je świadczyć Czas – ustalenie odpowiedniego terminu, w którym wierzyciel może oczekiwać, iż dłużnik wypełni ciążący na nim dług wymaga zbadania treści zobowiązania. Jeżeli treść nie zawiera wskazania terminu to świadczenie powinno być wykonane niezwłocznie po wezwaniu wierzyciela, by dłużnik wypełnił dług.

Zobowiązanie- to taki stosunek prawny, w którym wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia a dłużnik jest zobowiązany to świadczenie spełnić

Źródła zobowiązań Akty administracyjne(orzeczenia sądu) Dwustronna czynność prawna (umowa) Jednostronna czynność prawna ośw. Woli np. darowizna Delikt (czyny niedozwolone)

CZYNNOŚĆ PRAWNA/ ZDOLNOŚĆ PRAWNA/OSOBA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ

Odpowiedzialność SKARBU PAŃSTWA

Odpowiedzialność za czyny CUDZE

OŚWIADCZENIE WOLI

POSIADANIE

PRAWA RZECZOWE

PRAWO CYWILNE

PRAWO PODMIOTOWE

PRAWO WŁASNOŚCI

PRZEDAWNIENIE

STOSUNEK CYWILNO-PRAWNY

UMOWA

ZOBOWIĄZANIA