SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARÓW

1. Podstawy traktatowe:

Art. 28 TFUE:

1. Unia obejmuje unię celną, która rozciąga się na całą wymianę towarową i

Obejmuje zakaz stosowania ceł przywozowych i wywozowych między

Państwami Członkowskimi oraz wszelkich opłat o skutku równoważnym, jak

również przyjęcie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi.

2. Postanowienia art. 30 i Rozdziału 2 niniejszego Tytułu stosują się do produktów

pochodzących z Państw Członkowskich oraz do produktów pochodzących z

państw trzecich, jeżeli znajdują się one w swobodnym obrocie w Państwach

Członkowskich

Art. 29 TFUE: Produkty pochodzące z państw trzecich są uważane za

będące w swobodnym obrocie w jednym z Państw Członkowskich, jeżeli dopełniono wobec

nich formalności przywozowych oraz pobrano wszystkie wymagane cła i opłaty o skutku

równoważnym w tym państwie członkowskim i jeżeli nie korzystały z całkowitego lub

częściowego zwrotu tych ceł lub opłat.

Art. 30 TFUE: Cła przywozowe i wywozowe lub opłaty wywierające

ten sam skutek są zakazane między Państwami Członkowskimi. Zakaz ten stosuje się tez do

ceł o charakterze fiskalnym.

Uwaga: Traktat nie przewiduje wyjątków od tego zakazu, porównaj postanowienia dotyczące

zniesienia ograniczeń ilościowych i środków o skutku równoważnym.

Art. 110 TFUE:

„Żadne Państwo Członkowskie nie nakłada bezpośrednio lub pośrednio na

produkty innych państw członkowskich podatków wewnętrznych

jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakłada bezpośrednio lub

pośrednio na podobne produkty krajowe.

Ponadto żadne Państwo Członkowskie nie nakłada na produkty innych

państw członkowskich podatków wewnętrznych, które pośrednio chronią

inne produkty”

Art. 34 TFUE „Ograniczenia ilościowe w przywozie oraz wszelkie

środki o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi”.

Art. 35 TFUE „Ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszelkie środki

o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi”.

Uwaga: Należy podkreślić, iż w przeciwieństwie do zakazu wprowadzania ceł i opłat o

skutku równoważnym, art. 34 i 35 TFUE nie mają charakteru bezwzględnego; uzupełnia je

Art. 36 TFUE (ex art. 30 TWE), na mocy którego: „ Postanowienia artykułów 28 i 29 nie

stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych

lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku

publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub

ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej

lub archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej. Zakazy te i

ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych

ograniczeń w handlu między Państwami Członkowskimi”

1. Rola planu Delorsa w kształtowaniu 4 swobód

Raport został opublikowany w 1989 roku, pokazywał perspektywy zjednoczenia Europy, zawierał propozycje dotyczące integracji gospodarczej i walutowej. Raport stanowił podstawę do negocjacji warunków Traktatu o Unii Europejskiej w części dotyczącej Unii Gospodarczej i Walutowej (UGW).

Raport Delorsa przewiduje trzy etapy tworzenia unii walutowej:

1. etap

   • zniesienie wszelkich ograniczeń ruchu kapitału między krajami członkowskimi

2. etap

   • wzmocnienie koordynacji polityki pieniężnej krajów UE

3. etap

   • całkowita i nieodwołalna wymienialność walut

   • brak ograniczeń w transakcjach kapitałowych

   • całkowita integracja rynków kapitałowych i pieniężnych

   • polityka pieniężna jest prowadzona przez Europejski System Banków Centralnych

Plan zdecydował o stworzeniu 4 swobód.

1. DEFINICJA TOWARU:

TFUE posługuje się zamiennie pojęciem „towary” oraz „produkty”, jednak nie definiuje żadnych z tych pojęć. Dopiero orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, definiuje przedmiot tej swobody.

1. Komisja v. Włochy (7/68)( dzieła sztuki) – w tym wyroku „Towar” został zdefiniowany jako produkty, których wartość może być wyrażona w pieniądzu i które mogą być przedmiotem transakcji handlowych”

2. Komisja v. Belgia (2/90)(śmieci)- „Towarem” mogą być także produkty, które mają wartość negatywną , tzn. ktoś chce zapłacić za pozbycie się ich. Wszystkie typy odpadów powinny zostać traktowane jak towary

3. Costa v. ENEL(6/64)(energia) – nie rozpatrywano szczegółowo czy energia elektryczna stanowi towar, jednak orzeknięto, że monopol energii podlegał uregulowaniu dotyczącym monopolu państwowego w zakresie swobodnego przepływu towaru. Milcząco więc, przyjęto, że jest to towar.

4. Almelo(392/92)(energia)- potwierdzono, że energia elektryczna stanowi towar, ponieważ:

- jest to powszechnie akceptowalny pogląd

- elektryczność jest traktowana jak towar w nomenklaturze celnej

- stwierdzono, to już w wyroku COSTA

1. R v. Thopmson(7/78)(monety wycofane z obiegu)- TS rozgraniczył monety pozostające w dalej w obiegu oraz te wycofane mające charakter kolekcjonerski- te ostatnie podlegają swobodnemu przepływowi towaru- są Towarem.

2. Sacchi (sygnał telewizyjny nadawany drogą satelitarną)- Ts rozgraniczył w tym orzeczeniu swobodę świadczenia usług i przepływu towarów. Uznał sygnał nadawany drogą satelitarną za usługę, jednak już nagranie tego sygnału na kastę video w celu sprzedaży- za towar.

1. CŁA I OPŁATY O SKUTKU PODOBNYM

1. Cło

Początkowo TWE wprowadził klauzulę standstill tj. zakaz wprowadzania nowych ceł lub podwyższanie przez państwa członkowskie oraz ich stopniowe znoszenie do końca okresu przejściowego tj. do 31.12.1969.

Tutaj warto przywołać wyrok TS dotyczący dzieł sztuki:

„ Cła są zakazane, ponieważ mają charakter ochrony, powodują , że towary przywożone są droższe niż konkurencyjne towary krajowe”

Obecnie uregulowanie:

Art. 30 TFUE: Cła przywozowe i wywozowe lub opłaty wywierające

ten sam skutek są zakazane między Państwami Członkowskimi. Zakaz ten stosuje się tez do

ceł o charakterze fiskalnym.

TFUE nie definiuje pojęcia cła, robi to wspólnotowy kodeks celny. Cło możemy zdefiniować jako „opłata nakładana przez państwa na podstawie taryfy celnej”. Nie ma większych problemów z rozpoznaniem czy Państwo pobiera cło, jednak schody zaczynają się w wypadku definiowania i rozpoznania opłat równoważnych do ceł.

1. Opłata o skutku podobnym do Ceł

Zakaz wprowadzenia opłat o skutku równoważnym do ceł ma na celu uniemożliwić państwom członkowskim obchodzenie zakazu utrzymywania, wprowadzenia ceł w obrocie między innymi.

1. Komisja vs. Włochy (24/68)(opłaty statystyczne)

„ Opłatą o skutku równoważnym do cła jest każda opłata pieniężna bez względu na jej wysokość i bez względu na jej przeznaczenie lub sposób stosowania, które jest nakładana jednostronnie na na towary krajowe lub zagraniczne w związku z przekroczeniem przez nie granicy, nawet jeśli nałożenie nie przynosi korzyści państwu, nie ma dyskryminującego lub ochronnego skutku i nawet jeśli produkt obciążony opłata nie konkuruje z towarem krajowym. „

Wysokość takiej opłaty nie ma znaczenia, nawet niewielka kwota opłaty wpływa na swobodny przepływ towarów w taki sam sposób jak cło. Zakaz wprowadzania opłat o skutku podobnym do ceł ma charakter bezwzględny.

[ opłata na granicy za opłaty statystyczne]

1. Komisja v. Włochy (7/68)( dzieła sztuki) - w tym wyroku TS również odniósł się : bez względu na to jak państwo nazywa opłaty, jeśli jakkolwiek opłata wpływa na cenę towaru przywożonych lub wywożonych ma taki sam skutek ograniczający swobodny przepływ towaru! [opłata za wywóz dzieł sztuki]

Pobieranie opłat o skutku równoważnym nie może być usprawiedliwione żadnym cele społecznym, a tym bardziej gospodarczym.

Powoływanie się wyjątki traktatowe zawarte w art.36 TFUE (moralność publiczną, ochrona narodowych dóbr kultury) w celu usprawiedliwienia opłata o skutku równoważnym do ceł jest niedopuszczalne, zawarte tam wyłączenia mają zastosowanie do ograniczeń ilościowych oraz środków równoważnych do ograniczeń ilościowych.

1. Sociaal Fonds voor Diamaterbeuders( 2,3/69) (szlifierze diamentów)

Opłaty o skutku równoważnym to wszelkiego rodzaju opłaty nakładane jednostronnie przez Państwo na produktu wspólnotowe w związku z przekroczeniem granicy, na podstawie przepisów innych niż taryfa celna, czy też przepisy podatkowe. Nie jest istotne czy dochód z tej opłaty idzie na rzecz Państwa czy innego podmiotu.

1. Bressciani (87/75)(opłaty administracyjne) –

„Niezależnie od sposobu określenia i stosowania, opłata pieniężna, która jest nałożona jednostronnie na towary importowane z innego państwa członkowskiego, z powodu

przekroczenia przez nie granicy, stanowi opłatę o skutku podobnym do cła. Określając wpływ należnej opłaty na swobodę przepływu towarów, nie ma znaczenia to, czy opłata

jest proporcjonalna do kosztów obowiązkowej, publicznej kontroli sanitarnej, przeprowadzanej przy przekroczenia granicy przez towary, ponieważ czynności administracji

państwowej, podejmowane w ramach systemu kontroli sanitarnej chroniącego interes ogólny, nie mogą być uważane za usługę świadczoną importerowi i w ten sposób

uzasadniającą nałożenie opłaty pieniężnej.

Co do zasady ZAKAZANE!!! Chyba, że!

Usprawiedliwione opłaty:

-stanowiace wynagrodzenie za rzeczywista usluga rzeczywiście świadczoną na podmiotowi gospodarczemu w wysokosci proporcjonalnej do usługi

- wyniak z prawa wspólnotowego(kontrola)

- odnosi się w rowny stopniu do towarow zagranicznych jak i krajowych

Usprawiedliwinie nr. 2 :

- tylko takie które sa przeznaczone na sfinansowanie konkretnje ulsug wykonywanej faktycznie na rzecz i w interesie zindywyuizlowanego podmiotu gospodarczego! Nie w ogolnym interesie!

-zapewnienie konkret entemu przedsiebirocy rzeczywistej i wymiernej oraz indywiudalej korzysci

Dopuszczenie ze względu na potrzeby rozwoju kraju, uprzemysłowienie , konieczność zasilenia budżetu państwa.

1. Roszczenie o zwrot i odszkodowanie opłat pobranych niezgodnie z prawem wspólnotowym

przysługuje podmiotowi, który zapłacił cło lub opłatę o skutku równoważnym

pobraną niezgodnie z prawem wspólnotowym przed sądem powszechnym tego Państwa, zdaniem ETS jest to „nieodłączny

element uprawnień przyznanych jednostkom na mocy postanowień Traktatu

dotyczących zakazu takich opłat”

Sprawa 199/82 San Giorgio

1. PODATKI( szukamy dyskryminacyjnych)

1.Zakazane jest wprowadzanie podatków, które dyskryminują w porównaniu z towarami krajowymi, podobne towary pochodzące z innego Państwa członkowskiego. Dla stwierdzenia czy ma miejsce dyskryminacja najistotniejsze jest stwierdzenie czy porównywalne towary są TOWARAMI PODOBNYMI CZY EW. KONKURENCYJNYMI. Dopiero następnym krokiem jest rozważenie czy zachodzi dyskryminacja pośrednia czy bezpośrednia.

2. Towary podobne – aby określić czy towary są podobne stosowane są dwa rodzaje testów.

Pierwszy, towarami podobnymi będą towary krajowe i zagraniczne, jeżeli mieszczą się w tej samej pozycji klasyfikacji podatkowej, celnej lub statystycznej.

Po drugie, stosuje się test oparty na analizie gospodarczego przeznaczenia porównywalnych produktów. Aby stwierdzić czy towary sa podobne należy rozważyć czy mają one te same obiektywne cechy, takie jak surowce wykorzystywane do ich produkcji, sposób wytwarzania, właściowści organoleptyczne, smak, ew. zawartość alkoholu oraz czy spełniają te same potrzeby z punktu widzenia konsumenta. Czy potencjalnie możliwe jest porównywalne użycie, ew. przyszła zmiana nawyków

K v. Dania(106/84)(wino stołowe i owocowe)

Za podobne uznano wino z wingron i z owoców. Uznano, ze oba były produkowane z płodów rolnych, przy zastosowaniu procesu fermentacji, ich właściwości organoleptyczne i smak były podobne. Spełniają potrzeby konsumenta w ten sam sposób. Nie ma znaczenia kwestia popularności w danym momencie.

K v. Francja(168/78)(Whiskey i Coniac)

„z punktu widzenia konsumentów produkty są podobne, jeżeli mają

analogiczne właściwości lub zaspokajają podobne potrzeby. Zakres

zastosowania art. 95 ust.1 [obecnie Art. 90 ust. 1] powinien być zatem

oceniany nie z punktu widzenia kryterium absolutnej identyczności,

lecz analogii i porównywalnych możliwości stosowania”

1. Dyskryminacja bezpośrednia – jeśli okaże się, że towary są podobne, wówczas prawo wspólnotowe zakazuje opodatkowania dyskryminacyjnego. Z dyskryminacją bezpośrednią mamy doczynienia , gdy z przepisów prawa wynika różne traktowania towarów pochodzących podobonych z innego państwa w porównaniu z towarami krajowymi.

Lutticke (57/65) (mleko w proszku)

Ustawodawstwo niemieckie przewidywało podatek na mleko w proszku z Luksemburga, kiedy produkowane w Niemczech nie podlegało.

1. Dyskrminacja pośrednia –mam do czynienia, jeśli nierówne traktowanie towarów podobnych nie wnika wprost z prawa , lecz ma charakter faktyczny. Mimo, ze przepisy prawa nie czynią rozróżnia miedzy krajowymi, a zagranicznymi to jednak w praktyce ostatnie z uwagi na okoliczności faktyczne znajdują się w gorszej sytuacji niż towary krajowe.

Humblot (112/84) (silniki)

W tej sprawie Francja nakładała progresywne stawki opodatkowania na silniki samochodowe. Ustawodawstwo przewidywało szczególnie wysokie stawki na silniki o dużej mocy, nie produkowane we Francji

Komisja v. Dania(171/78)(Sznaps)

Preferncyjne opodatkowanie Sznapsa, w stosunku do innych mocnych trunków. Zróznicowaniae formalnie opierało się wyłącznie na składzie i metodzie wytwarzania, a nie pochodzeniu, dzięki czemu importowany sznaps korzystał również z preferencyjnego opodatkowania. W praktyce stanowił on znaczna część produkcji i spożycia alkoholu w Danii. Dania próbowała się powoływać na tradycje i nawyki krajowych konsumentów. Jednak TS, mimo częściowego uwzględnienia argumentów doszedł do konkluzji, że w każdym z tych przypadków nie można pominąć faktu , że przedmiotem jest alkohol, służący zaspokajaniu określonych potrzeb.

3. Towary konkurecyjne- jeżeli nie możemy uznać towarów za podobne, należy rozważyć czy nie są one konkurencyjne. W takim przypadku przepisy krajowe nie mogą chronić towarów krajowych przed konkurencyjnymi zagranicznymi.

Przede wszystkim stosowany jest test krzyżowej elastyczności popytu. Trybunał będzie wówczas rozważał czy istnieje zależność pomiędzy wzrostem ceny produktu sprowadzonego a wzrostem sprzedaży produktu krajowego. Jeżeli można zaobserwować taką zależność, wówczas możemy mówić o tym, że jeden towar można zastąpić drugim i towary są konkurencyjne. Ponadto bierze pod uwagę skład, sposób produkcji, preferencje konsumentów.

K v Wlk. Brytania (170/78) (Piwo Wino)(nie produkuje się wina w Angli)

Przepisy brytyjskie nakładały wyższy podatek na wino w większości produkowane w innych państwach członkowskich w pórównnaiu do piwa produkcji krajowej. TS stwierdził, ze do oceniania stosunku konkurecyjności ważne jest rozważenie stanu obecnego rynku, jak i mozliwosic jego rozwoju oraz możliwej substytucji(zastapienia) produktów jednego drugim. Podnoszono argumenty, o zastępowalności, tej samej kategorii alkoholi, naturalna fermentacja i podobna funkcja-gaszenie pragnienia. TS stwierdził, ze zwyczaje ludzi są zmienne w czasie iw przestrzenni i nie mogą zostać uznane za stalą regułę. Polityka państwa nie może dążyć do faworyzacji, któregoś typu produktu. Ostatecznie uznano wina stołowe( tansze) za zastępowalne wino.

1. OGRANICZENIA ILOSCIOWE

są środki, które urastają do całkowitego lub częściowego ograniczenia w zależności od okoliczności, przywozu, wywozu lub tranzytu towarów.

Henn & Darby (34/79)(artykuły pornograficzne) – całkowity zakaz przywozu do Wlkiej Brytanii nieprzyzwoitych i obscenicznych artykułów został uzanany za ograniczenie ilościowe

Ograniczenia ilościowe obejmuję jedynie kontyngenty ilościowe! Kontyngenty taryfowe, które polegają na tym, ze po przekroczeniu określonej ilości w przywozie towary podlegają opłatom celnym, będę traktowane jak oplaty równoważne cłom.

Art. 34 TFUE „Ograniczenia ilościowe w przywozie oraz wszelkie

środki o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi”.

Art. 35 TFUE „Ograniczenia ilościowe w wywozie oraz wszelkie środki

o skutku równoważnym są zakazane między Państwami Członkowskimi”.

Zakazy wynikające z art. 34 i 35 nie mają charakteru bezwzględnego. Istnieja bowiem dopuszczalne na podstawie art. 36 względy, które mogą usprawiedliwić wprowadzonae przez państwa członkowskie ograniczenia ilościowe.

1. Środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych

Traktat nie zawiera, definicji środków o skutku równoważnym, dlatego wskazówek należy szukać w dyrektywie 70/50, które definiuje środki jako „ przepisy ustawowe, wykonawcze, administracyjne oraz wszystkie inne akty wydawane przez organy państwowe”. Środkami równoważnymi do ograniczeń ilościowych są w rozumieniu dyrektywy wszelkie środki, które uniemożliwiają, przywóz, który byłby możliwy w razie ich niewprowadzenia, w tym środki, które czynią przywóz trudniejszym lub droższym.

Tutaj trzeba nie tylko geneze, ale zastosowanie w 4 swobodach

1. Formuła Dassonvile

„wszelkie regulacje handlowe (trading rules) ustanowione przez państwa członkowskie, które mogą stanowić przeszkody bezpośrednie lub pośrednie, rzeczywiste bądź potencjalne, w wymianie handlowej wewnątrz Wspólnoty, mają być uznane za środki o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych”

Buy Irish (249/81) – irlandzka kampania reklamowa propagująca kupowanie towarów irlandkzich. Prowadzona była formalnie przez firmę prywatną , ale władze państwowe ją wspierały i wyznaczały jej podstawowe założenia i kierunki, a także finansowały jej działalność.

K v Francja (265/95) (rolnicy)- praktyki policji Francuskiej tolerujące demonstracje rolników francuskich na granicy z Hiszpanią polegająca na niszczeniu pomidorów i wylewaniu wina. Organy nic nie czyniły aby ukarać sprawców. Trybunał uznał zaniechania Państwa o niedpojęciu działań jako środek…

Walter Rau V De Smedt (261/81) (belgijska margaryna) – nakazująca sprzedaż margaryny w prostopadłosciennych pudełkach!

1. Formula Cassis de Dijon

Formuła Dassonvillle, była sformułowana bardzo szeroko. W związku z nadużywanie tej formuły TS dążył do jej ograniczenia.

„W przypadku braku przepisów

wspólnotowych dotyczących produkcji i sprzedaży alkoholu (...) do kompetencji państw

członkowskich należy regulowanie wszelkich kwestii związanych z produkcją i sprzedażą alkoholu i napojów alkoholowych na terytoriach tych państw. Przeszkody w handlu wewnątrz Wspólnoty, wynikające z obowiązywania w państwach członkowskich

różnych standardów dotyczących wprowadzania do obrotu danych produktów, muszą być

zaakceptowane w takim stopniu, w jakim przepisy te mogą być uznane za niezbędne dla

spełnienia wymogów imperatywnych dotyczących w szczególności skuteczności kontroli

podatkowej, ochrony zdrowia publicznego, rzetelności obrotu handlowego oraz ochrony

konsumentów.”

Sformułowano dwie najważniejsze zasady dotyczące tej swobody:

1. Zasadę wzajemnego uznania standardów- w razie braku przepisów wspólnotowych harmonizujących wymagania co do danej kategorii produktów , produkt legalnie wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w jednym państwie członkowskim powinnien zostac dopuszczony do obrotu w każdym panstwie członkowskim.

2. Zasadę wymogów imperatywnych

WNIOSKI:

Nawet jeśli środki krajowe są stosowane wobec wszystkich produktów bez rozrożnienia na towary krajowe i pochodzące z innych państw członkowskich, lecz które praktycznie utrudniają dostęp do rynku towarom pochodzących z innych państw członkowskich- stanowią środki o skutku równoważnym. Państwo członkowskie może takie przepisy utrzymywać tak jak długo jak długo brak jest ustawodawstwa wspólnotowego w danym zakresie pod warunkiem, ze:

-są stosowane wobec wszystkich produktów

- są uładnione interesem publicznym wymagającym ochrony tzw. Wymogiem impeartwynym

- nie wykraczają poza to co rzeczywiście jest koniecznie do realizacji zamierzonego celu

Sprawa 15/79 Groenveld: „dotyczy środków krajowych, których specyficznym celem lub

skutkiem jest ograniczenie eksportu poprzez zróŜnicowane traktowanie towaru

krajowego państwa członkowskiego i jego towaru eksportowanego w ten sposób, Ŝe

powoduje to szczególną korzyść dla produkcji krajowej lub rynku krajowego tego

państwa ze stratą dla produkcji lub rynków innych państw członkowskich. Nie jest tak w

przypadku omawianej regulacji, która stosowana jest obiektywnie do produktów

określonego rodzaju bez wprowadzania zróŜnicowania w zaleŜności od tego, czy produkty

te przeznaczone są na rynek krajowy, czy teŜ eksport.”

• Cassis de Dijon to likier z czarnej porzeczki (fr. 16-22% alkoholu). W RFN likiery owocowe od 25%. Niemcy powołali się na ochronę konsumenta i zdrowia → ETS sformułował 2 zasady:

  • wzajemnego uznania standardów → towar legalnie wytwarzany w państwie czł. powinien być dopuszczony do swobodnego obrotu w innych;

  • wymogów imperatywnych → każde państwo może wprowadzić pewne ograniczenia swobody ze wzg. na ważny (nie każdy) i uzasadniony interes społeczny, przy czym ogr. te podlegają ocenie ETS i muszą być proporcjonalne, konieczne i niezbędne;

    • ochrona nadzoru podatkowego;

    • ochrona konsumenta;

    • ochrona zdrowia;

    • ochrona uczciwości transakcji handlowych (obrotu)

    • potem też (katalog otwarty): ochrona środowiska, ochrona kinematografii, ochrona praw podstawowych, ochrona warunków pracy, ochrona równowagi finansowej kas chorych, i.in.;

      • zasada rozsądku w swobodzie p. towarów;

• ważne też ze względu na zasadę tzw. nowego podejścia do harmonizacji prawa → możliwość odejścia od praktyki wydawania dyr. szczegółowych w kierunku dyr. ramowych, co zliberalizowało proces zbliżania się ustawodawstw (+ art. 95 TWE – kwalif. większość i nie tylko dyr. gdy dot. tworzenia lub funkcjonowania wspólnego rynku);

3 grupy orzecz. ETS porządkujących po Cassis de Dijon:

• te orzecz., w których ETS zanegował, że dany środek stanowi barierę (sprawa zakazu nocnego wypieku chleba i zakazu dostarczania pieczywa, przed określoną godziną poranka); (Oebel)

• te orzecz, w których ETS pozostawił sprawę nierozstrzygniętą, ze względu na nietypowe oddziaływanie środka (np. sprawy handlu niedzielnego), a już do sądów krajowych należało ocenienie proporcjonalności;

• te orzecz, w których ETS uznał środki za uzasadnione i poddał je testowi proporcjonalności (np. sprawy monopoli czy zakazu reklamy alkoholi w pewnych miejscach);

1. Formula Keck

„Jednakże, w przeciwieństwie

do wcześniejszego orzecznictwa, stosowanie do produktów z innych państw

członkowskich przepisów krajowych, które ograniczają lub zabraniają określonych

warunków sprzedaży, nie zakłóca handlu między państwami członkowskimi w

rozumieniu formuły Dassonville ani bezpośrednio, ani pośrednio, ani faktycznie, ani

potencjalnie, o ile przepisy te dotyczą wszystkich podmiotów gospodarczych

działających w danym kraju i o ile dotykają w tym samym stopniu, prawnie i

faktycznie (they affect in the same manner, in law and in fact), zbytu produktów

krajowych oraz produktów pochodzących z innych państw członkowskich.”

1. Zezwolenie na ograniczenia ilościowe i środki o skutku równoważnym do ograniczen ilosciowych

Art. 36 TFUE (ex art. 30 TWE), na mocy którego: „ Postanowienia artykułów 28 i 29 nie

stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych, wywozowych

lub tranzytowych, uzasadnionych względami moralności publicznej, porządku

publicznego, bezpieczeństwa publicznego, ochrony zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub

ochrony roślin, ochrony narodowych dóbr kultury o wartości artystycznej, historycznej

lub archeologicznej, bądź ochrony własności przemysłowej i handlowej. Zakazy te i

ograniczenia nie powinny jednak stanowić środka arbitralnej dyskryminacji ani ukrytych

ograniczeń w handlu między Państwami Członkowskimi”

1. Moralność publiczna

2. Porządek publiczny

3. Bezpieczeństwo publiczne

4. Ochrona zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin

5. Ochrona narodowych dóbr kultury

Ścisła interpretacja, nie wolno się powoływać na nic poza katalogiem zawartym w artykule 36. Srodki wprowadzone na podstawie tego przepisu nie mogą Stanowic srodka arbitralnej dyskryminacji lub ukrytych przeszkód w handlu.

+ WYMOGI IMPERATYWNE

Ad. A. MORALNOŚĆ

Henn & Darby- wprowadzony na podstawie przepisów brytyjskich zakaz przywozu artykułow porno został uznany za usprawiedliwiony względami moralności publicznej, ponieważ w państwie obrót takimi towarami był całkowicie zakazany. TS wskazał, że w zasadzie do każdego państwa członkowskiego należy okreslenie wymgoow moralności publicznej zgodnie z obowiązującym w tym państwie hierarchia wartości i w wybranej formie.

Conegate- sprawadzenie z Niemiec do Wlk .Brytanii dmuchanych lalek oraz innych artykułów ero. Towary zostały zatrzymane przez celnikow jako towary nieprzyzwoite i obsceniczne. Regulacje w Wlk. Brytannii były niejednolite, ale poza Wyspą Man, żadne bezwzględnie nie zakazywały. TS uznal, ze WK nie może zakaz przywozu, jeżeli przepisy krajowe nie zakazuja produkcji lub wprowadzania do obrotu takich produkotw i nie przeiwduja sankcji karnych lub innych wystarczająco powaznych srodkow odstraszających.

Ad. B PORZĄDEK PUBLICZNY

R v. Thomspon- zakaz wywozu srebrnych monet był uzasadniony koniecznością ochrony porzadku publicznego ponieważ wynikal z potrzeby ochrony kompetencji do bicia moenty tradycyjnie uznawanej za zwiazana z podstawowymi intersami danego państwa

Cullet V. Centra Leclerc- istnienie zagrożenia, którego realność zweryfkiowano

Ad. C BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE

Campus Oil- obowiązek nakladay na importerów towarów ropopochodnych na kupowanie czesci rezerw paliwowych w jedynej rafinerii irlandzkiej. Przepisy zostały uznane za ograniczenie o charakterze równoważnym do ograniczen ilościowych. TS uznal, ze obowiązek dokonywania zakupow w jedynej rafinerii w panstwie całkowicie uzależnionym od dostaw ropy z zewnatrz, może być uzasadniony ochroną bezpieczeństwa publicznego pod warunkiem, ze obowiązkowy poziom, który zapewni funkcjowanie tej rafinerii nie wykracza poza rozasdne miniumu i jes to jedyny sposób aby zapewnic zdolności produkacyjne na wypadek kryzysu naftowego.

AD. D OCHRONA ZDROWIA

Sandoz- batoniki, dowody naukowe nie dokomunetuja wystarczająco wpływu określonych produktow na zdroiwe ludzi. Dlatego uznal za usprawiedliwione konieczność ochrony zdrowia przepisy holenderskie, zakazujące improtu z Niemiec batonikow musli zawierających dodatek witamin, po mimo legalnego obrotu.

Bluhme- Ts zaakceptował argumentacje dunskiego rzadu, dotyczaca zakazu przywozu pszczol na jedna z dunskich wysp, usprawiedliwonuch koniecznością zachowania miejscowej fauny(na tej wyspie znajdowala się populacja jednego rodzaju pszczoly brazowej) powołując się na ochorne zwierzat.

AD. E DOBRA KULTURY ETC.

Nie trzeba.

AD. WŁAŚNOŚĆ PRZEMYSŁOWA I HANDLOWA

Deutsche Grammophon 78/70- potencjalna kolizja praw własności intelektualnej ze swobodnym przepływem towarów. TS wprowadził zasadę wyczerpwania praw wyłącznych do nagrań płytowych poprzez wprowadzenie egzemplarzy nagrań do obrotu przez samego uprawnionego lub za jego zgoda. Wyczerpanie ma miejsce nawet wtedy, gdy wprowadzenie do obrotu przez uprawnionego nastąpiło w panstwie( kraj eksportu) nie uznającym pewnego rodzaju praw (pokrewnych) będącym podstawa dzialania uprawnionego w kraju importu. Zakaz importu/eksportu ze względu na cene produktu oznaczalby izolacje rynkow i bylby sprzeczny z podstawowymi celami TFUE. Nie można zakazać działań co do produktów krążących w legalnym obrocie.

SWOBODA PRZEPŁYWU PRZEDSIEBIORCZOSCI

1. Podstawy trakatoowe

Art. 49 TFUE:

Ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli jednego Państwa

Członkowskiego na terytorium innego Państwa Członkowskiego są zakazane w ramach

poniższych postanowień. Zakaz ten obejmuje również ograniczenia w tworzeniu agencji,

oddziałów lub filii przez obywateli danego Państwa Członkowskiego, ustanowionych na

terytorium innego Państwa Członkowskiego.

Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego kapitału, swoboda

przedsiębiorczości obejmuje podejmowanie i wykonywanie działalności prowadzonej na

własny rachunek, jak również zakładanie i zarządzanie przedsiębiorstwami, a zwłaszcza

spółkami w rozumieniu artykułu 48 akapit drugi, na warunkach określonych przez

ustawodawstwo Państwa przyjmującego dla własnych obywateli.

Art. 51 TFUE:

Postanowienia niniejszego rozdziału nie mają zastosowania do działalności, która w

jednym z Państw Członkowskich jest związana, choćby przejściowo, z wykonywaniem

władzy publicznej.

Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą,

mogą wyłączyć pewne rodzaje działalności ze stosowania postanowień niniejszego rozdziału.

Art. 52 TFUE:

1. Postanowienia niniejszego rozdziału oraz środki podjęte na ich podstawie nie

przesądzają o zastosowaniu przepisów ustawowych i administracyjnych

przewidujących szczególne traktowanie cudzoziemców, uzasadnione względami

porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego lub zdrowia publicznego”.

2. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą

prawodawczą, uchwalają dyrektywy w celu koordynacji powyższych postanowień.

Art. 54 TFUE :

Na potrzeby stosowania postanowień niniejszego rozdziału spółki założone zgodnie z

ustawodawstwem Państwa Członkowskiego i mające swą statutową siedzibę, zarząd lub

główne przedsiębiorstwo wewnątrz Wspólnoty, są traktowane jak osoby fizyczne mające

przynależność Państwa Członkowskiego.

Przez spółki rozumie się spółki prawa cywilnego lub handlowego, a także spółdzielnie

oraz inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, z wyjątkiem spółek, których

działalność nie jest nastawiona na osiąganie zysku.

1. Pojęcie przedsiębiorczości

C-221/89 Factortame II :

„samodzielne i rzeczywiste wykonywanie działalności gospodarczej przy pomocy

trwałego urządzenia (a fixed establishment) w innym państwie członkowskim, na czas

nieokreślony”

samodzielność działalności

charakter transgraniczny (Sprawa 115/78 Knoors [1979] ECR 399)

wymóg stałości i ciagłości(Sprawa C-55/94 Gebhard [1995]: „w sposób stały i

ciągły”)

1. Pierwotna i wtórna swoboda przedsiębiorczości????

   1. Pierwotna- dotyczy obywateli UE, podjęcie samodzielnie nowej działalności w innym państwie członkowskim art.49 ust. 2 TFUE i art. 54

b) Wtórna- podjęcie działalności przez przedsiębiorstwo działające w jednym p.

członkowskim również w innym p. członkowskim (rozszerzenie geograficzne)

Przedsiębiorstwo, spółka – art. 54 TFUE

przynależność przedsiębiorstwa do Wspólnoty, charakter wspólnotowy:

*założenie zgodnie z prawem państwa członkowskiego (teoria powstania,

inkorporacji)

*posiadanie statutowej siedziby, zarządu lub głównego przedsiębiorstwa

wewnątrz Wspólnoty (teoria siedziby)

*nie obowiązuje teoria kontroli (decyduje prawo państwa, którego

obywatelstwo mają właściciele kapitału umożliwiającego kontrolę nad

przedsiębiorstwem)

1. DZIAŁALNOŚĆ NA WŁASNY RACHUNEK (samozatrudnienie)

Jany (268/98)

„polega na samodzielnym prowadzeniu działalności w innym państwie

członkowskim przez określoną osobę na własny rachunek, na własną

odpowiedzialność, bez jakiegokolwiek podporządkowania wobec osób

trzecich, za wynagrodzeniem płatnym w pełnej wysokości bezpośrednio do

niej”

1. TRANSGRANICZNE PRZENISIENIE SIEDZIBY SPÓŁKI

1. Daily Mail (81/87) Spółka założona zgodnie z prawem angielskim pragnęła przenieść swoją siedzibę statutową do Holandii, aby skorzystać z bardziej preferencyjnego podatku. Przepisy brytyjskie przewidują bowiem, ze spolki majace siedzibę za granića placa mniejszy podatek, mimo ze centrum działalności znajduję się w Wlk. Brytanii. Wymgana jest zgoda ministra fiannsow. Daily podnioslo zarzut , ze nie potrzebuje zgody, bo korzysta ze swobody przedsiebiroczosci. Państwo w zakresie regulacji trans granicznego przeniesienia siedziby siedziby może Stanowic szczególne ograniczenia- nie miesci się to w zadnej swobodzie. Art. 49 TFUE nie wywiera bezpośredniego skutku!

2. Centros (212/97) - władze duńskie nie mogą uzależniać rejestracji oddziału spółki założone według prawa angielskiego od spełnienia przez ten podmiot dunskich wymogow dotyczących minimalnego kapitalu zakładowego.

3. Uberseering ( 208/00)- utworzona w Holandi, przeniosła swoja siedzibę do Niemiec, gdzie wytoczyla powództwo o odszkodowanie przeciwko lokalnemu wykonawcy. Sad niemiecki odmowił, zdolności procesowej powodce w wyniku zastosowania niemieckiego prawa kolizyjnego. Przewiduje ono, ze status personalny ocenia się wedlug faktycznego siedziby. W świetle prawa niemieckiego spółka nie spełnienia wymogu dotyczącego wysokości kapitału zakładowego, dlatego odmówiono jest zdolności procesowej. Według TS spółka powinna zostać uznana , ponieważ przeniesienie siedziby z Holadni do Niemiec, nie ma znaczenia dla jej statusu personalnego. Przepis traktatowe mają pierwszeństwo w stosunku do prawa krajowego. Sady niemieckie nie mogą odmowic legytmacji spolce zalozonej zgodnie z prawem holenderskim.

6. Zastosowanie doktryny wymogów imperatywnych do swobody przedsiębiorczości

Gebhard (55/94)

„(...) przepisy krajowe mogące utrudnić, lub uczynić mniej atrakcyjnym

wykonywanie podstawowych swobód zagwarantowanych w Traktacie muszą

spełniać następujące cztery warunki: muszą być stosowane w sposób

niedyskryminacyjny; muszą być usprawiedliwione na podstawie wymogów

imperatywnych interesu publicznego; muszą być właściwe dla osiągnięcia celu,

jakiemu służą; nie mogą przekraczać tego, co jest konieczne dla osiągnięcia

wspomnianego celu”.

Kraus(19/92)

„[z]godnie z powyższym, art. 48 i 52 wykluczają stosowanie regulacji

krajowych określających warunki używania tytułów akademickich uzyskanych w

innych państwach członkowskich, w przypadku, gdy regulacje te, nawet jeśli

stosowane są bez dyskryminacji ze względu na obywatelstwo, mogą utrudnić lub

uczynić mniej atrakcyjnym wykonywanie podstawowych swobód

zagwarantowanych w Traktacie przez obywateli państw członkowskich

Wspólnoty, włączając w to obywateli państwa członkowskiego, które przyjęło

dane regulacje. Sytuacja byłaby inna wyłącznie wówczas, gdyby dana regulacja

służyła osiągnięciu słusznego celu zgodnego z Traktatem i była uzasadniona na

podstawie wymogów imperatywnych interesu publicznego”.

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU

1. Podstawy traktatowe:

Art. 63 TFUE):

W ramach postanowień niniejszego rozdziału zakazane są wszelkie ograniczenia w

przepływie kapitału między Państwami Członkowskimi oraz między Państwami

Członkowskimi a państwami trzecimi.

W ramach postanowień niniejszego rozdziału zakazane są wszelkie ograniczenia w

płatnościach pomiędzy Państwami Członkowskimi a państwami trzecimi.

Art. 65 TFUE

1. Artykuł 63 nie narusza prawa Państw Członkowskich do:

a) stosowania odpowiednich przepisów ich prawa podatkowego traktujących odmiennie

podatników ze względu na różne miejsce zamieszkania lub inwestowania kapitału;

b) podejmowania wszelkich środków niezbędnych do zapobiegania naruszeniom ich

ustaw i aktów wykonawczych, zwłaszcza w sferze podatkowej i w dziedzinie nadzoru

ostrożnościowego nad instytucjami finansowymi lub ustanowienia procedur

deklarowania przepływu kapitału do celów informacji administracyjnej bądź

statystycznej, lub podejmowania środków uzasadnionych powodami związanymi z

porządkiem publicznym lub bezpieczeństwem publicznym.

2. Niniejszy rozdział nie przesądza o możliwości stosowania ograniczeń w dziedzinie prawa

przedsiębiorczości zgodnych z niniejszym Traktatem.

3. Środki i procedury określone w ustępach 1 i 2 nie powinny stanowić arbitralnej

dyskryminacji ani ukrytego ograniczenia w swobodnym przepływie kapitału i

płatności w rozumieniu art. 63.

Casati 203/80 :

„Swobodny przepływ kapitału stanowi,

wraz z takim przepływem osób i usług, jedną z podstawowych swobód Wspólnoty. (...)

swoboda przepływu pewnych rodzajów kapitału jest w praktyce warunkiem wstępnym

dla skutecznego wykonywania innych swobód, zagwarantowanych w Traktacie, w

szczególności swobody zakładania przedsiębiorstw i prowadzenia działalności

gospodarczej”

Przepływ kapitału:

Jednostronne przeniesienie w celu inwestycyjnym środków majątkowych w formie

rzeczowej lub pieniężnej, pomiędzy co najmniej dwoma państwami członkowskimi.

3.Kapitał a płatności bieżące

1. Luisi i Carbone

„(...) płatności bieżące są transferami walut obcych w wykonaniu transakcji podstawowej, podczas gdy przepływ

kapitału to operacje finansowe co do istoty związane raczej z inwestowaniem określonych

funduszy, a nie z zapłatą za usługę.”

Przepływ płatności:

Przeniesienie do innego państwa członkowskiego środków pieniężnych, nie w celu

inwestycyjnym, ale w celu wykonania świadczenia wzajemnego, którego źródłem jest

czynność dokonana w ramach realizowania prawa wynikającego z jednej ze swobód.

1. Nieruchomości

4. Katalog dołączony do dyrektywy 88/361 obejmuje następujące kategorie przepływów

kapitału:

- inwestycje bezpośrednie

-inwestycje w nieruchomości

- operacje odnoszące się do papierów wartościowych

- operacje dotyczące jednostek uczestnictwa przedsiębiorstw zbiorowego

inwestowania

- operacje odnoszące się do papierów wartościowych i innych instrumentów

rynku pieniężnego

- operacje na rachunkach bieżących i depozytowych instytucji finansowych

- kredyty i pożyczki pieniężne

- poręczenia, gwarancje i prawa zastawu

-transfery wynikające z wypełniania umów ubezpieczeniowych

fizyczny przywóz i wywóz aktywów finansowych

1. Ograniczenia swobody przepływu kapitału traktatowe

• „niezbędne środki” (requisite measures) w sferze:

- ochrony spojności i efektywności systemu podatkowego

- efektywnego nadzoru nad instytucjami finansowymi

- porządku i bezpieczeństwa publicznego

- obowiązki rejestracyjne związane z instytucjami statystycznymi i administracyjnymi

1. Zastosowanie doktryny wymogów imperatywnych do swobody przepływu kapitału

1. sprawa C-478/98, KE v. Belgia → belgijskie przepisy podatkowe zakazujące nabywania przez osoby stale zamieszkałe w Belgii udziałów w pożyczce rozpisanej zagranicą. Belgia broniła się wymogami imperatywnymi (spójność systemu podatkowego oraz efektywność kontroli), ale w tym stanie faktycznym ETS nie zgodziła się. Nie wykluczył jednak zastosowania wymogów do ogr. p. kapitału;

2. sprawa C-367/98, KE v. Portugalia → s. p. kapitału może podlegać ogr. tylko wynikającym z art. 58 TWE oraz wymogów imperatywnych interesu publ., w tym drugim przypadku przepisy muszą być stosowane do wszystkich osób i przedsiębiorstw prowadzących dział. na terytorium danego państw przyjmującego + zasada proporcjonalności;

W odniesieniu do swobody przepływu kapitału zastosowanie ma (podobieństwo

do swobody przepływu towarów) orzecznictwo dotyczące sprawy Cassis-de-

Dijon (Orzecznictwo, s. 364);

• oznacza to, iż:

􀂉 państwa członkowskie mogą stosować środki (niedyskryminujące) – z

przyczyn nie mających charakteru gospodarczego, jeśli są konieczne i

uzasadnione wymogami bezwzględnymi (imperatywnymi), dotyczącymi

interesu powszechnego (oraz w danym obszarze nie ma regulacji

wspólnotowej)

􀂉 do takich bezwzględnych wymogów orzecznictwo ETS zalicza m.in.:

uczciwość obrotu kapitałem, ochronę konsumenta, sprawność rynku

kapitałowego;

SWOBODA PRZEPŁYWU USŁUG

1.Podstawy traktatowe

Art. 56 TFUE „W ramach poniższych postanowień ograniczenia w

swobodnym świadczeniu usług wewnątrz Unii są zakazane w odniesieniu do obywateli

Państw Członkowskich mających swe przedsiębiorstwo w państwie członkowskim innym niż

Państwo odbiorcy świadczenia”.

Art. 57 TFUE „Usługami w rozumieniu Traktatów są świadczenia

wykonywane zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są objęte postanowieniami

o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób.

Usługi obejmują zwłaszcza:

a) działalność o charakterze przemysłowym;

b) działalność o charakterze handlowym;

c) działalność rzemieślnicza;

d) wykonywanie wolnych zawodów.

Z zastrzeżeniem postanowień rozdziału dotyczącego oprawa przedsiębiorczości, świadczący

usługę moŜe, w celu spełnienia świadczenia, wykonywać przejściowo działalność w państwie

członkowskim świadczenia na tych samych warunkach, jakie państwo to nakłada na własnych

obywateli.”

Traktat dopuszcza wyjątki od swobody świadczenia usług:

Na mocy art. 62 TFUE do swobody świadczenia usług stosuje się

odpowiednio art. 52 ust. 1 TFUE, zgodnie z którym: „[p]ostanowienia niniejszego rozdziału

oraz środki podjęte na ich podstawie nie przesądzają o zastosowaniu przepisów ustawowych,

wykonawczych lub administracyjnych, przewidujących szczególne traktowanie

cudzoziemców, uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa

publicznego lub zdrowia publicznego”.

2. Definicja usług

Definicja usług ma charakter mieszany tj. bazujący na uregulowaniach TFUE, i uzupełniona przez orzecznictwo TS .

a)TFUE 56 i 57

- usługodawca w państwie członkowskim(transgranicznosc)

- wynagrodzenie dla usługodawcy

-czasowo/ przejsicowo ograniczone w czasie

b) Przesłanki wynikające z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich

1* ZA WYNAGRODZENIEM

2* CZASOWY

3* TRANSGRANICZY

AD.1 [ODPŁATNOŚĆ]

SPUC v. Grogan (159/90)- rozdawanie ulotek o aborcji w Wielkie Brytanii, w celu zachęcenia do skorzystania z usługi; TS nie stwierdził czy aborcja można uznać za usługę , jednak samo rozdawanie ulotek było nieodpłatne, więc nie może zostać potraktowane jako usługa, dodatkowo nie było żadne powiazania miedzy klinika, a studentami.

Bond Van Adverteerders ( 352/85) – zapłata jest rozumiana jako świadczenie zajemne, przy czym nie musi ona pochodzić od podmiotu, na rzecz którego usługa jest świadczona

Tolsma(16/93)- w graniu na ulicy brak jest elementu odpłatności, nie jest to usługa. O wartości decydują inne względy niż wartość muzyczna przedsięwzięcia

AD.2 [CZASOWY CHARAKTER]

Gebhard (55/94)

„przejściowy charakter świadczenia usług należy ocenić uwzględniając okres,

częstotliwość, regularne powtarzanie i ciągłość działalności” (regularity, periodicity,

continuity), ale można mieć „konieczną infranstrukturę”

Rush Portuguesa (113/89) - czasowe przemieszcenie się z infrastrukturą w celu wykonania usługi. TS stwierdzil, ze jak najbardziej możliwe jest czasowe przerzucenie pracowników jednak pracownicy usługodawcy nie mogą poszukiwać w tym czasie zatrudnienia, muszą także opuścić Państwo goszczące niezwłocznie po wykonaniu usługi.

AD.3 [TRANSGRANICZNOŚĆ)

1. kiedy usługodawca przemieszcza się do innego państwa członkowskiego w celu

świadczenia tam usług [Rush Portuguesa]

1. kiedy usługobiorca przemieszcza się do innego państwa członkowskiego, aby skorzystać z

oferowanych tam usług [Luisi i Carbone ]

1. kiedy zarówno usługodawca jak i usługobiorca mają siedzibę w tym samym państwie

członkowskim, ale usługodawca przemieszcza się do innego państwa członkowskiego w

celu oferowania tam swych usług [ K v Francja 154/89- sprawa przewodnika wycieczki do Państw trzeciego, z uczestnikami z innego Państwa

1. kiedy ani usługodawca, ani usługobiorca nie przemieszczają się fizycznie, a usługi

świadczone są w formie przepływu informacji (poprzez telefon, fax, e-mail) [Saatchi]

3.Ograniczenia swobody

a) traktatowe

art. 62 TFUE

1. porządku publicznego,

2. bezpieczeństwa publicznego

3. zdrowia publicznego

b) orzeczeniczne

Alpine Investments

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB

1. Podstawy traktatowe

Art.18 TFUE:

W zakresie zastosowania Traktatów i bez uszczerbku dla postanowień szczególnych, które one

przewidują, zakazana jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależność państwową.

Art. 21 TFUE

1. Każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na

terytorium Państw Członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych

w Traktatach i w środkach przyjętych w celu ich wykonania.

Art. 45 TFUE:

1. Zapewnia się swobodę przepływu pracowników wewnątrz Unii.

2 Swoboda ta obejmuje zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na

przynależność państwową między pracownikami Państw Członkowskich, w

zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy.

3. Z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku

publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego swoboda ta

obejmuje prawo:

a) ubiegania się o rzeczywiście ofiarowane miejsca pracy;

b) swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium Państw

Członkowskich;

c) przebywania w jednym z Państw Członkowskich w celu podjęcia tam pracy

zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi

dotyczącymi zatrudnienia pracowników tego państwa;

d) pozostawania na terytorium Państwa Członkowskiego po ustaniu zatrudnienia,

na warunkach ustalonych przez Komisję w rozporządzeniach wykonawczych.

4. Postanowienia niniejszego artykułu nie mają zastosowania do zatrudnienia w

administracji publicznej.

1. WERTYKALNA I HORYZONTALNA SKUTECZNOSC ART. 45

Walrave i Koch(36/74) bezposrednio skuteczny we wszystkich panstwach czlonkowsich, może być podstawa do roszczen indywidualnych wnoszonych przed organy administracji i sady

Angonese (281/97) horyzontalny skutek te bezpośredni, wiec może być podnszony przed organami państwowymi i sadami wobec innych jednostek.

3.Definicja pracownika

Sprawa 75/63 Hoekstra [1964] – według TS, trzeba nadać autonomiczną i jednolitą wykladnię temu pojęciu w Unii. Wykladnie te należy ustalic uwzgledzniajac kontekst przepisu i cel danego uregulowania. Jednolite stosowanie przez wszystkie państwa członkowskie. Samo ustawaniownie w przepisach traktatowych swobody przemieszczania się pracownikow nadaje pojeciu „pracownik” charakter wspólnotowy.

Levin 53/81– wykładanie pojecia wpływa na zakres stosowanie podstawowje swobody rynku wewnetrzengo, a zatem nie należy interpretowac go zbyt wasko!!

Nie tylko do osób pracujących w pełnym wymiarze, także do osob zatrudnionych lub zmierzających podjac zatrudnienie w niepelnym wymiarze, które z tej przyczyny otrzymywalby wynagrodzenie nizsze niż minimalne.

Za pracownika należy uznac każdego kto wykonuje konkretne, rzeczywiste zajecie, z wylaczeniem dzialanosci na tyle ogrnaiocznej ktorej charakter jest całkowicie marginalny i dodatkowy.

Lowrie- Blum 66/85- pojęcie pracownika w rozumieniu art.45 TFUE ma znaczenie wspólnotowe i nie może być interpretowane zawężająco.

1. Osoba która świadczy praca konkretnej wartości ekonomicznej na rzecz innego podmiotu

2. Podlega poleceniom wydawanym przez ten podmiot

3. Otrzymuje wynagrodzenie ( wysokość jest nieistotna)

4. Sektor , oraz charakter stosunku łączącego nie ma znaczenia

Również osoba przejawiajca swoja aktywnosc zarobukjacego przy okazji świadczenia usług.

Kempf 139/85

Ważne jest czy praca ma rzeczywista wartość ekonomiczną, wyskość wynagrodzenia jest irrelewantna

Beetray 344/87- za konkretna i rzeczywista dzialaność gospodarczą nie mogą zostać uznane zajecia stanowiace jedynie srodek reedukacji lub reintegracji- brak elementu ekonomicznego

Steymann 186/87 – wynagrodzenie nie musi przyjmowac postaci zaplaty pieniężnej lecz może być świadczone w naturze i mieć jedynei posredni związek z praca

Antonnisen 292/89- rozszerzenie definicji pracownika na osoby poszukujące pracy( przesłanka efektywnego poszukiwania oraz realności znalezienia zatrudnienia)

Sprawa C-188/00 Kurz: „na to, czy ktoś jest pracownikiem, nie wpływa ani natura (rodzaj)

stosunku pracy na podstawie prawa krajowego, ani stopień produktywności (wydajności

pracy) danej osoby, ani pochodzenie środków, z jakich wypłacane jest wynagrodzenie, ani

wysokość wynagrodzenia”

PODUSMOWANIE, CO DO PRZESŁANEK:

ISTOTNE:

- WYKONYWANIE RZECZYWISTEJ I EFEKTYWNEJ PRACY O WARTOSCI EKONOMICZNEJ

- NA RZECZ I POD KIEROWNICTEM INNEJ OSOBY

- ZA WYNAGRODZENIEM

BEZ ZNACZENIA:

- FORMA PRAWNA ZATRUDNIENIA

- RODZAJ UMOWY O PRACY

-SEKTOR

- POCHODZENIE SRODKOW WYNAGRODZENIA

-CHARAKTER DZIALANOSCI PRACODAWCY

4.ZAKRES PRZEDMITOWY SWOBODNEGO PRZEPLYWU PRACOWNIKOW (UPRAWNIENIA)

1. Pracownicy

1. Uprawnienia wynikające z tresci art. 45 ust. 3 TFUE

3. Z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku

publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego swoboda ta

obejmuje prawo:

a) ubiegania się o rzeczywiście ofiarowane miejsca pracy;

b) swobodnego przemieszczania się w tym celu po terytorium Państw

Członkowskich;

c) przebywania w jednym z Państw Członkowskich w celu podjęcia tam pracy

zgodnie z przepisami ustawowymi, wykonawczymi i administracyjnymi

dotyczącymi zatrudnienia pracowników tego państwa;

d) pozostawania na terytorium Państwa Członkowskiego po ustaniu zatrudnienia,

na warunkach ustalonych przez Komisję w rozporządzeniach wykonawczych.

1. Uprawnienia wynikające z treści aktów prawa wtórnego

Dyrektywa 2004/38

a) prawo swobodnego przemieszcania się po terytorium UE:

- prawo wyjazdu/ wyjazdu z każdego/ do każdego panstwa czlonkowksiego na podstawie ważnego dowodu tożsamości

b) trzy rodzaje prawa pobytu:

- krótkotrwały- do 3 miesięcy

-długotrwały- powyżej 3 miesiecy

- pobyt staly- dłuższy niż 5 lat

c) traktowanie na rowni z obywatelami pan staw przyjumjacego , za wyjątkiem pomoc społecznej (nieprzyznawanie przez pierwsze 3 miesiece)

d) POBYT DŁUGOTRWAŁY

posiadanie status pracownika migrującego- jedyny i wystarczajacy warunek korzystania z tego prawa .

Także osoba , która nie jest dłużej pracownikiem w danym panstwie pracownikiem nie traci uprawnienie jeżeli:

- jest okresowo niezdolny do pracy z powodu choroby

- po przepracowaniu wiecej niż roku, nie może znalesc pracy i zarejestrowal się jako bezrobotny

-przerywa lub ogranicza prace w celu kształcenia zawodowego

- 6 miesiecy na znalzenie pracy

Status osoby poszukującej w ramach swobody nie jest identyczny ze statuem pracownika :

Nie mogą zostac wydaleni tak długo jak dlugo przedstawiaja dowod ze kontynuja poszukiwanie pracy. Na wydalenie musi przysługiwać srodek odwoławczy.

e)prawo pobytu stałego

obywatelwi unii przebywającemu legalnie przez okres 5 lat przysluguje w danym panstwei stale prawo pobytu. Jest to jedyny warunek.

Na ciągłość pobytu nie wpływają tymczasowe nieobecności.

1. Zakaz dyskryminacji ze wzlgedu na przynależność panstwowa w art. 45 ust. 2

2 Swoboda ta obejmuje zniesienie wszelkiej dyskryminacji ze względu na

przynależność państwową między pracownikami Państw Członkowskich, w

zakresie zatrudnienia, wynagrodzenia i innych warunków pracy.

1. Bezposrednia – uregulowania prawne dopuszczają zróżnicowane traktowanie uprawnionych podmiotow opierając się na niedozwolonym kryterium np. obywatelstwo, Plec

Zakazane w szczególności:

- okreslanie liczby cudzoziemcow zatrudnionych w danym miejscu pracy w stosunku do obywateli panstwa przyjmującego

- ograniczenia dotyczące ogłoszeń w sprawie rekrutacji

- specjalne procedury rekrutacji dla cudzoziemcow

Z charakteru wynika, ze zakazana jest nawet taka, która stanowi tylko przeszkodze o drugorzędnym znaczeniu!

K v Francja( 167/73)(Kodeks Morski)

„ postanowienia kodeksu morskiego przewidywały , ze określony procent obywateli francuskich był zatrudniony na statkach handlowych. Ograniczenie wynosilo 3/2.”

1. Posrednia- wiaze się ze zróżnicowaniem położenia uprawnionych w oparciu o kryteria, ktrore nie sa zakazane, ale wywołują skutek dyskryminacyjny

Groener 378/87(brak dyskryminacji)

Sprawa dotyczyla obywatelki Holandi, ktora chciala pracowac w Collegu na caly etat. Nie otrzymala go ponieważ nie zdala egzaminu z irlandzkiego. Był to wymog zarowna dla Irlandczykow jak i cudzoziemcow, chociaż lekcje odbywaly się w jezyku angielskim. TS zauważył ze prawo wspolonotowe nie zabrania panstwom ochrony i promowania wlasnego jezyka, choc w pewnych sytuacjach prowadzi to do okraczenia swobody. Uznal wymog za usprawieldiwoiony bo dotyczyl i tych i tych. ROZSADNE GRANICE

Ugiola 15/69 (dyskryminacja)

Większa ochroną cieszyli się pracownicy, którzy odbyli służbę w Bundeswehrze niezaleznie od obywatelstwa. Do wojska mieli ustawiony dostep obywatele niemieccy.

B.rodziny pracownikow

1. Definicja małżonka i członka rodziny w dyrektywie 2004/38

2) „członek rodziny” oznacza:

a) współmałżonka;

b) partnera, z którym obywatel Unii zawarł zarejestrowany

związek partnerski, na podstawie ustawodawstwa danego

Państwa Członkowskiego, jeżeli ustawodawstwo przyjmującego

Państwa Członkowskiego uznaje równoważność

między zarejestrowanym związkiem partnerskim a małżeństwem,

oraz zgodnie z warunkami ustanowionymi

w odpowiednim ustawodawstwie przyjmującego Państwa

Członkowskiego;

c) bezpośrednich zstępnych, którzy nie ukończyli dwudziestego

pierwszego roku życia lub pozostają na utrzymaniu,

oraz tych współmałżonka lub partnera, jak zdefiniowano

w lit. b);

d) bezpośrednich wstępnych pozostających na utrzymaniu

oraz tych współmałżonka lub partnera, jak zdefiniowano

w lit. b);

Małżonek:

Holandia v. Reed (59/85)

Pojecie małzonek oznaczania jedynie osobe pozostająca w związku małżeńskim. Nie ma podstaw do szerokiego definiownia tego pojecia ze wzlgedu na ogolna ewolucje spoleczna.

Diatta v. Land Berlin (267/83) staus maloznka nie jest uzależniony od niezalnego stylu zycia pary, w szczegolnosci faktycznej seperacji maloznokow o ile nie doszlo do roziwazania małżeństwa przez uprawniony do tego ogran.

Wstępny(PRZODEK):

Wstępni obywatela UE, współmałżonka, zarejestrowanego partner*, jeśli Ci wstępni nie postoją na utrzymaniu

Yunying Jia (1/05)- sprawa Chinki, której Syn mieszkał w Szwecji, i miał status członka rodziny, bo żona była Niemką, z kartą stałego pobytu; matka przyjechala na wizie turystycznej . Przedstawila papiery, ale wladze szwedzkiego nie uznaly, z czym nie zgodzil się trybunal.

Trybunał stwierdzil, ze istotny jest charakter regularny w panstwie pochodzenia!

Zstępny( POTOMEK):

a)Zstępni obywatela UE, współmałżonka, zarejestrowanego partner*, jeśli Ci zstępni nie ukończyli 21 roku lub postoją na utrzymaniu

b) nie ma różnicowania na małżeńskie, pozamałżeńskie, biologiczne, adoptowane

Gaal Lubour

Uprawnienia członków rodzin:

- prawo przemiszczenia i pobytu w panstwie przyjmującym

Prawo do zatrudnienia

- prawo do nauki

-prawo do przywieljow socjalnych i ulg podatkowych

- prawo do pozstania na terytorium panstwa przyjmującego

1. EDUKACJA I KSZTALCENIE ZAWODOWE

1.zakres podmiotowy i przedmiotowy art. 165 TFUE oraz 166 TFUE

TYTUŁ XII

EDUKACJA, KSZTAŁCENIE ZAWODOWE, MŁODZIEŻ I SPORT

Artykuł 165

(dawny artykuł 149 TWE)

1. Unia przyczynia się do rozwoju edukacji o wysokiej jakości, poprzez zachęcanie do współpracy

między Państwami Członkowskimi oraz, jeśli jest to niezbędne, poprzez wspieranie i uzupełnianie ich

działalności, w pełni szanując odpowiedzialność Państw Członkowskich za treść nauczania

i organizację systemów edukacyjnych, jak również ich różnorodność kulturową i językową.

Unia przyczynia się do wspierania europejskich przedsięwzięć w zakresie sportu, uwzględniając jego

szczególny charakter, jego struktury oparte na zasadzie dobrowolności oraz uwzględniając jego funkcję

społeczną i edukacyjną.

2. Działanie Unii zmierza do:

— rozwoju wymiaru europejskiego w edukacji, zwłaszcza przez nauczanie i upowszechnianie

języków Państw Członkowskich,

— sprzyjania mobilności studentów i nauczycieli, między innymi poprzez zachęcanie do

akademickiego uznawania dyplomów i okresów studiów,

— promowania współpracy między instytucjami edukacyjnymi,

— rozwoju wymiany informacji i doświadczeń w kwestiach wspólnych dla systemów edukacyjnych

Państw Członkowskich,

— sprzyjania rozwojowi wymiany młodzieży i wymiany instruktorów społeczno-oświatowych,

a także zachęcania młodzieży do uczestnictwa w demokratycznym życiu Europy,

— popierania rozwoju kształcenia na odległość,

— rozwoju europejskiego wymiaru sportu, przez popieranie uczciwości i dostępności we

współzawodnictwie sportowym oraz współpracy między podmiotami odpowiedzialnymi za

sport, jak również przez ochronę integralności fizycznej i psychicznej sportowców, w

szczególności tych najmłodszych.

3. Unia i Państwa Członkowskie sprzyjają współpracy z państwami trzecimi oraz z

kompetentnymi organizacjami międzynarodowymi w dziedzinie edukacji i sportu, zwłaszcza z Radą

Europy.

4. Aby przyczynić się do osiągnięcia celów określonych w niniejszym artykule:

— Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą i po

konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym i Komitetem Regionów, przyjmują środki

zachęcające, z wyłączeniem jakiejkolwiek harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych

Państw Członkowskich,

C 115/120 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 9.5.2008

— Rada przyjmuje zalecenia, stanowiąc na wniosek Komisji.

Artykuł 166

(dawny artykuł 150 TWE)

1. Unia urzeczywistnia politykę kształcenia zawodowego, która wspiera i uzupełnia działanie

Państw Członkowskich, w pełni szanując odpowiedzialność Państw Członkowskich za treść

i organizację kształcenia zawodowego.

2. Działanie Unii zmierza do:

— ułatwienia przystosowania się do zmian w przemyśle, zwłaszcza przez kształcenie zawodowe

i przekwalifikowanie,

— poprawy kształcenia zawodowego wstępnego i ustawicznego w celu ułatwienia integracji

zawodowej i reintegracji z rynkiem pracy,

— ułatwienia dostępu do kształcenia zawodowego i sprzyjania mobilności instruktorów

i kształcących się, a zwłaszcza młodzieży,

— pobudzania współpracy w dziedzinie kształcenia między instytucjami edukacyjnymi lub

kształcenia zawodowego a przedsiębiorstwami,

— rozwoju wymiany informacji i doświadczeń w kwestiach wspólnych dla systemów kształcenia

Państw Członkowskich.

3. Unia i Państwa Członkowskie sprzyjają współpracy z państwami trzecimi i kompetentnymi

organizacjami międzynarodowymi w dziedzinie kształcenia zawodowego.

4. Parlament Europejski i Rada, stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą prawodawczą i po

konsultacji z Komitetem Ekonomiczno-Społecznym i Komitetem Regionów, przyjmują środki

przyczyniające się do osiągnięcia celów określonych w niniejszym artykule, z wyłączeniem

jakiejkolwiek harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych Państw Członkowskich. Rada

przyjmuje także na wniosek Komisji zalecenia.

Frcheri V. Belgia (152/83) trzy kategorie osob korzystajacy z prawa do edukacji i kształcenia zawodowego:

1. Studenci

2. Pracownicy

3. Rodziny pracownikow

Wykładnia terminow:

1. Gravier (293/83)

Przyjęto więc szerokie rozumienie doskonalenia zawodowego, do którego pracownicy migrujący powinni mieć dostęp z wszystkimi tego konsekwencjami. Z orzeczenia Gravier wynika wyraźnie, że obejmuje ono wszelkie formy edukacji pozwalające zdobyć kwalifikacje lub doświadczenie i umiejętności niezbędne do wykonywania określonego zawodu, zajęcia lub zatrudnienia, nawet jeżeli są uzyskiwane w szerszych ramach obejmujących także elementy wykształcenia ogólnego. Mieszczą się w tym zakresie zarówno bardzo specjalistyczne kursy, które wydają się dalekie od studiów wyższych, jak i także studia.

Dlatego został on ujęty bardzo szeroko, obejmując przynajmniej wszystkie kierunki studiów – zarówno magisterskich, jak i licencjackich, które stanowią choćby pośredni etap na drodze do zdobycia kwalifikacji zawodowych albo ich ukończenie pozwala wykonywać jakiś zawód. Już z orzeczenia Gravier można było wywieść wniosek, iż mieści się w nim każda forma nauki przygotowująca do wykonywania zawodu, rzemiosła lub zatrudnienia nawet jeżeli stanowi część ogólnego systemu nauczania.

1. Lair

Trybunał odmówił prawa do stypendium na uniwersyteckie studia filologiczne obywatelce francuskiej, która mieszkała w Niemczech przez 5 lat, gdyż przed ich podjęciem pracowała jedynie dorywczo imając się różnych zajęć. Na tej podstawie trudno byłoby ustalić jakikolwiek związek pomiędzy dotychczasowym zatrudnieniem a przedmiotem studiów (zob. orzeczenie w sprawie Lair).

1. Blaizot

A w orzeczeniu Blaizot^[5] Trybunał podkreślił zastosowanie tej wykładni na tle odmowy dostępu do studiów zapewniających wykształcenie wyższe o charakterze ogólnym, które były niezbędne dla późniejszego podjęcia specjalistycznych szkoleń przygotowujących do wykonywania zawodu weterynarza. Wskazał tam że doskonalenie zawodowe może mieć miejsce w ramach studiów uniwersyteckich, z wyjątkiem tych, które służą bardziej podniesieniu poziomu wiedzy ogólnej, a nie przygotowują do wykonywania konkretnego zawodu. Studia zdaniem Trybunału mogą przygotowywać do wykonywania zawodu nie tylko wtedy jeżeli samo ich ukończenie, łącznie z końcowym egzaminem jest równoznaczne z uzyskaniem prawa do wykonywania zawodu. Jest tak także wtedy, gdy zapewniają wykształcenie i umiejętności, które same w sobie nie są w tym celu wystarczające ale są jednym z elementów niezbędnych – nawet jeżeli to kształcenie ogólne nie jest wymagane przez prawo jako warunek i zostanie samodzielnie wybrane przez studenta.

1. „Pracownik” Brown 197/86

W sprawie Brown (197/86) dotyczącej studenta, któremu nie udało się uzyskać w Anglii stypendium z powołaniem się na status pełnoprawnego pracownika wspólnotowego, który miał wynikać jedynie z 8-miesięcznej praktyki przed studiami, Trybunał wykluczył możliwość skorzystania ze statusu dziecka takiego pracownika, nawet nie dlatego, że był to obywatel francuski i brytyjski mający ojca Brytyjczyka, którego przeszły staż w tym kraju nie mógł być brany pod uwagę, mimo iż mieszkali oni dotąd przez wiele lat we Francji. Podstawą miała być praca jego francuskiej matki w Anglii, ale miała ona miejsce zanim zainteresowany pojawił się na świecie, a jego rodzice wyjechali do Francji w roku poprzedzającym jego urodzenie.

Od dawna natomiast uważano, że dziecko nie może ponosić negatywnych konsekwencji śmierci rodziców lub ich wyboru, gdy mieszkając z nim w państwie przyjmującym decydują się migrować, zwłaszcza jeżeli wpływa to na możliwość kontynuacji edukacji. Dlatego już wcześniej w orzecznictwie podkreślano, że może ono nie tylko legalnie zachowywać pobyt, albo nawet ponownie wrócić celem jej pobierania, jeżeli nie mogłoby lub nie chciało czynić tego w kraju obywatelstwa, chociażby ze względu na trudności z uznaniem świadectwa maturalnego przy przyjęciu na studia.

1. Echternach Moritz

Trybunał potwierdził to w sprawie młodego Niemca, który wraz z rodzicami mieszkał w Holandii od dzieciństwa i tam jako dziecko pracownika wspólnotowego otrzymał wykształcenie podstawowe i średnie, a nawet rozpoczął studia, kiedy to rodzice zdecydowali się wrócić do Niemiec. Ponieważ w państwie pochodzenia napotkał poważne trudności z uznaniem jego holenderskiego świadectwa, co rzutowałoby na możliwość podjęcia studiów w Niemczech, powrócił do Holandii celem kontynuacji podjętych studiów. Trybunał zakwestionował stanowisko władz holenderskich, które odmówiły uznania jego uprzywilejowanego statusu, powołując się na wyjazd oraz utratę statusu pracownika wspólnotowego przez ojca. Zdaniem Trybunału mógł on nadal korzystać z tych praw (zob. orzeczenie w sprawie Echternach i Moritz^[127]).

1. Gaal

Trybunał potwierdził to w sprawie młodego Niemca, który wraz z rodzicami – pracownikami wspólnotowymi – w Holandii mieszkał od dzieciństwa oraz uzyskał wykształcenie podstawowe, średnie, a nawet rozpoczął studia, kiedy to zdecydowali się oni wrócić do Niemiec. Ponieważ tam napotkał poważne trudności z uznaniem swojego holenderskiego świadectwa, co rzutowałoby na możliwość podjęcia studiów w Niemczech, powrócił do Holandii celem kontynuacji podjętych studiów. Europejski Trybunał Sprawiedliwości zakwestionował odmowę uznania przez jej władze kontynuacji statusu dziecka pracownika wspólnotowego i wszystkich wynikających z niego uprawnień, pomimo wcześniejszego wyjazdu w powiązaniu z utratą statusu pracownika przez ojca (Echternach and Moritz 389-390/87). Podobnie potraktowano zamieszkałego w Niemczech syna pracującego tam i zmarłego Belga, mimo iż przekroczył on 21 rok życia i nie pozostawał na utrzymaniu drugiego rodzica, utrzymując się jedynie z zasiłku dla sierot, jako jedynego źródła utrzymania (Gaal C-7/94).

Największym wyzwaniem okazała się jednak kwestia kontynuacji pobytu i nauki przez dzieci niepełnoletnie, których rodzice rozwiedli się albo jeden z nich umarł, podczas gdy pozostały prawny opiekun nie posiadał własnego tytułu do pobytu na terytorium państwa przyjmującego, np. ze względu na brak obywatelstwa UE albo niespełnianie niezbędnych warunków. Już w świetle międzynarodowych gwarancji ochrony praw dzieci można było uznać, że nawet po rozwodzie państwo nie może bez szczególnych powodów swobodnie deportować małżonka, którego dzieci pozostają na jego terytorium albo w inny sposób uniemożliwiać mu kontakty. W systemie wspólnotowym trudno byłoby pozbawić praw pobytowych zarówno samo dziecko, jak i jego opiekuna.

1. Land Berlin

sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty musi być

interpretowany jako oznaczający, Ŝe dzieci, do których przepis ten ma zastosowanie,

muszą być traktowane w taki sam sposób, jak obywatele, do których odnosi się

przyznanie stypendiów na kształcenie, nie tylko wtedy, gdy kształcenie lub szkolenie

odbywa się w państwie przyjmującym, ale takŜe wtedy, gdy ma miejsce w państwie,

którego dzieci te są obywatelami.

Na tle sprawy córki pracującego w Niemczech Włocha, która chciała podjąć studia medyczne we Włoszech po tym jak jej się nie udało dostać na ten kierunek w Niemczech, ETS wskazał, że jeżeli państwo dofinansowuje albo kredytuje zagraniczne studia własnych obywateli to będzie zobowiązane do wspierania studiów dzieci pracowników w ich kraju ojczystym (zob. orzeczenie w sprawie Di Leo^[123]).

1. UZNAWANIE KWALIFIKACJI

1.

Heylens- Jak orzekł Trybunał w tym samym wyroku, okoliczność, że dyrektywy te nie zostały jeszcze przyjęte, nie uprawnia Państwa Członkowskiego do odmowy korzystania z tej swobody osobie podlegającej prawu wspólnotowemu, jeżeli swoboda ta może być zapewniona w tym Państwie Członkowskim, w szczególności dlatego, że przepisy ustawowe i wykonawcze tego Państwa pozwalają na uznawanie równoważnych dyplomów zagranicznych.

uznawania równoważności musi pozwolić organom krajowym upewnić się w sposób obiektywny, że zagraniczny dyplom potwierdza, umiejętności i kwalifikacje jego posiadacza co najmniej równe, jeśli nie identyczne z tymi, które są potwierdzone dyplomem krajowym. Ta ocena równoważności zagranicznych dyplomów musi być dokonana wyłącznie w świetle poziomu umiejętności i kwalifikacji, które dyplom ten pozwala domniemywać w stosunku do jego posiadacza, uwzględniając charakter i czas trwania studiów oraz szkoleń, których ukończenie potwierdza.

Jeżeli w Państwie Członkowskim, dostęp do zawodu wykonywanego za wynagrodzeniem uwarunkowany jest posiadaniem dyplomu krajowego lub dyplomu zagranicznego uznawanego za równoważny, zasada swobodnego przepływu pracowników zawarta w art. 48 Traktatu wymaga, aby od decyzji odmawiającej pracownikowi, który jest obywatelem innego Państwa Członkowskiego, uznania równoważności dyplomu wydanego przez Państwo Członkowskie, którego jest on obywatelem, można było wnieść odwołanie na drodze sądowej, pozwalające na sprawdzenie jej zgodności z prawem wspólnotowym oraz aby zainteresowany mógł zapoznać się z uzasadnieniem dotyczącym podstaw tej decyzji.

Vlassopoulou 340/89

1. Art. 52 [43] TWE należy interpretować w taki sposób, że wymaga on, by władze krajowe państwa członkowskiego, do których obywatel wspólnotowy, wykonujący zawód adwokata w swoim macierzystym państwie i praktykujący jako doradca prawny w państwie goszczącym, wniósł wniosek o dopuszczenie do wykonywania zawodu adwokata, dokonały oceny, w jakim zakresie wiedza i kwalifikacje, uwiarygodnione przez dyplom uzyskany przez tę osobę w państwie pochodzenia, odpowiadają wiedzy i kwalifikacjom wymaganym przez przepisy państwa goszczącego. Jeżeli dyplomy te odpowiadają sobie tylko częściowo, władze krajowe mają prawo domagać się od tej osoby wykazania, że uzupełniła ona brakującą wiedzę lub kwalifikacje. Ustalenie tego, czy wiedza oraz kwalifikacje uwiarygodnione dyplomem zagranicznym odpowiadają wymogom państwa goszczącego, powinno być przeprowadzone przez władze krajowe w sposób zgodny z wymogami prawa wspólnotowego, dotyczącymi skutecznej ochrony praw podstawowych przyznanych przez Traktat podmiotom indywidualnym. Wynika stąd, że od każdej decyzji można odwołać się do sądu, który oceni jej zgodność z prawem wspólnotowym. Ponadto, osoba zainteresowana musi mieć możliwość zapoznania się z uzasadnieniem decyzji.

2. Jeżeli przeprowadzone porównanie wykaże, że wiedza i kwalifikacje poświadczone zagranicznym dyplomem oraz wymagane przez przepisy prawa krajowego odpowiadają sobie tylko częściowo, goszczące państwo członkowskie ma prawo wymagać od danej osoby wykazania, że uzupełniła ona brakującą jej wiedzę lub kwalifikacje. Właściwe organy krajowe muszą ocenić, czy wiedza uzyskana w goszczącym państwie członkowskim, czy to w trakcie studiów, czy też w wyniku praktyki, wystarcza do uzupełnienia stwierdzonych braków.

3. Jeżeli przepisy państwa goszczącego wymagają ukończenie szkolenia przygotowującego do wykonywania zawodu, właściwe władze krajowe muszą ustalić, czy doświadczenie zawodowe uzyskane w państwie pochodzenia lub w państwie goszczącym pozwala na uznanie, że wymóg ten został dopełniony w całości lub w części.

2. Zakres podmiotowy stosowania dyrektywy 98/5

Dyrektywa stwierdza wyraźnie, iż ma ona zastosowanie wyłącznie do osób wykonujących profesję prawniczą pod określonym tytułem zawodowym w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej¹³.

Art. 1 ust. 2 wymienia zaś w odniesieniu do poszczególnych państw enumeratywnie grupy zawodowe, do których dyrektywa znajduje zastosowanie. Dla przykładu, w Wielkiej Brytanii są to: advocate/barrister/solicitor, we Włoszech: avvocato, a w Niemczech i Austrii: Rechtsanwalt. W ten sposób uniknięto trudności związanych z ustaleniem obowiązującej dla całej Unii Europejskiej abstrakcyjnej definicji adwokata, radcy prawnego lub podobnych oznaczeń jednego z zawodów prawniczych.

Stwierdza przy tym jednoznacznie, że prawnik z Unii Europejskiej ma prawo do stałego wykonywania zawodu w innym państwie członkowskim przy użyciu tytułu zawodowego uzyskanego w państwie pochodzenia.

Przepis ten mówi wyraźnie o stałym (permanentnym) praktykowaniu¹⁴. Oznacza to, że prawnik musi mieć możliwość korzystania ze stosownej infrastruktury w postaci biura (kancelarii) i zatrudniania pracowników.

1. UPRAWNIENIA SOCJALNE

ART. 7 ust. 2 , przyznaje pracownikom cudzoziemskim i pracownikom- obywatelom danego panstwa członkowskiego takie same korzyści socjalne i ulig podatkowe. Rozporzadzenie jednak nie zawiera definicji korzyści socjalnych. Rozporządzenie także nic nie wspomina o upraweniach dla członków rodzin pracownikow.

Orzecznictwo:

Lebon 316/85 – przywileje socjalne i ulgi podatkowe przysługują pracownikom i osobom do których ma zastosowanie rozporządzenie 1612/68( wspólmałzonoek pracownika i dzieci do 21 lat lub bedacy na utrzymaniu rodzcie pracwoniak lub jego wspolmaloznka)

Cristini- przysługują członkom rodzin pracownika, którzy za jego zycia pozostawali z nim w wspólnocie domowej

Casagrande 9/74 – Dlatego niedopuszczalna okazała się odmowa władz Niemiec przyznania córce Włocha pracującego w tym państwie tzw. maintenance grant, a więc specjalnego zasiłku płatnego dzieciom w wieku szkolnym, która była podyktowana brakiem miejscowego obywatelstwa. Jest to jeden z przykładów szerokiej interpretacji pojęcia środków umożliwiających dostęp do edukacji, którą władze krajowe powinny zapewniać także dzieciom pracowników migrujących zgodnie z najlepszymi możliwymi warunkami – także środki natury ogólniejszej (zob. orzeczenie w sprawie Casagrande^[122]).

Even 207/78-

bycie kombatantem nie można traktować jako korzyści socjalnej przy okazji tej sprawy ETS podał definicję korzyści socjalnych

*definicja korzyści socjalnych: to te, które nie wynikają z umowy o pracę, ale są przyznane pracownikom krajowym z powodu ich statusu pracownika oraz wynikają z faktu zamieszkania pracowników na terytorium danego państwa

(Even jako kombatant francuski domagał się nie obniżenia świadczenia emerytalnego przy wcześniejszym przejściu na emeryturą jak to ma miejsce w przypadku kombatantów belgijskich obmówiono mu)

OGRANICZENIA SWOBODY PRZEPŁYWU OSÓB

Ograniczenie związane z swobodnym przepływem osób wynikaja z prawa pierwotnego jak i pochodnego.

1. TRAKTATOWE

45 TFUE

3. Z zastrzeżeniem ograniczeń uzasadnionych względami porządku

publicznego, bezpieczeństwa publicznego i zdrowia publicznego swoboda ta

….

Adoui Corunuaille(116/81) – nie może Stanowic podstawy wydalania lub odmowy wjazdu zachowanie, które w panstwie przyjmującym nie daje podstaw do represji, lub innych działań zmierzających do zwalczenia tego zachowania. Skoro w Belgii nie jest zakazana prostytucja nie zachodzi podstawwa do zastowanai klauzuli porzadku publicznego.

Bouchereau (30/77) – oskarzenie o ponowne posiadanie narkotykow po warunkowym umorzeniu, uprzednia karalność nie może uzasadniac odmowy możliwości na pobytu

Van Duyn( 41/74)- (ochrona porzadku) scjenotlog, wlk. Brytania niechętnie patrzy, ale nie ma formalnego aktu na temat zakazu, nie wykazuje się, że dązy---- nieuzasadniona represja

Trybunał zajął takie stanowisko na tle odmowy wjazdu na teren Wielkiej Brytanii obywatelce holenderskiej, która miała tam podjąć pracę w kościele scjentologicznym. Mimo, że działania państwa nie sięgały tak daleko, aby został on zdelegalizowany lub obywatele brytyjscy nie mogli podejmować w nim zatrudnienia Trybunał uznał działania państwa za dopuszczalne, gdyż polityka państwa nie miała bowiem charakteru całkowicie przyzwalającego i opierała się na mającym swoje uzasadnienie założeniu, iż jest to organizacja społecznie szkodliwa. Jeżeli w oparciu o takie przesłanki państwo podjęło środki administracyjne przeciwdziałające jej aktywności, nie można wymagać aby dla powołania się na wspólnotowy wyjątek porządku publicznego niezbędne było uprzednie uznanie jej za bezprawną (zob. orzeczenie w sprawie Yvonne van Duyn).

Bonsignore( 67/74)- nie wy³¹cznie,

lecz jako jeden z elementów . fakt, że dana osoba by³a skazana wyro-

kiem karnym" Może to nast¹piæ, jeżeli okoliczno.ci, które doprowa-

dzi³y do skazania, wskazuj¹ na potencjalne zagrożenie porz¹dku pu-

blicznego ze strony konkretnej osoby19" Decyzja w tej sprawie nale¿y

każdorazowo do w³adz narodowych, które mog¹ stwierdziæ przyk³a-

dowo, ¿e skoro dana osoba jest recydywist¹, to mo¿e powtórzyæ swo-

je naganne zachowanie w przysz³o.ci"

Gallagher (175/94)- ochrona zdrowa, tylko fakt, ze zidentyfikowano chorobę przez WHO jak zakazna mogaca spodowodowac epidemie i pademie ( HIV TO NIE!!!)

Ruttili(36/75) –uchylono przyczyne ogranicza swobody majaca naruszac porzadke publiczny w odniesie do dzialnoasci związkowej i polityczna; Zagrożenie realne, aktualne i wystarczająco powazne dla fundamentalnego interesu społecznego.

4. Postanowienia niniejszego artykułu nie mają zastosowania do zatrudnienia w

administracji publicznej.

Sotgiu (152/73)- pozwala państwom członkowskim ograniczyć dostęp obywateli innych państw członkowskich do określonych stanowisk w administracji publicznej. Przepis ten nie może usprawiedliwiać dyskryminujących środków w zakresie dotyczącym wynagrodzenia lub innych warunków zatrudnienia, podejmowanych wobec pracowników przyjętych do pracy w administracji publicznej. Charakter prawny stosunku łączącego pracownika i zatrudniający go organ administracji jest bez znaczenia.

Należy interpretować w taki sposób, że wyjątek ustanowiony przez powyższy przepis dotyczy jedynie dostępu do części stanowisk składających się na administrację publiczną. Istota stosunku prawnego łączącego pracownika i zatrudniającą go administrację nie ma żadnego znaczenia w tym zakresie.

Komisja v Belgia (149/79) – Swoboda zatrudnienia mo¿e byæ zatem ograni-

czona w przypadku obywateli innych pañstw cz³onkowskich, gdy ubiegaj¹

siê oni o zajêcie, które pozwala na u¿ywanie przymusu w stosunku do

innych osób, czyli na realizacjê uprawnieñ zwi¹zanych z w³adz¹ publiczn¹,

b¹d. te¿ zwi¹zane jest z wy¿szym interesem dotycz¹cym bezpieczeñstwa

zewnêtrznego lub wewnêtrznego pañstwa! Zajêcia takie sugeruj¹ istnie-

nie szczególnego stosunku solidarno.ci z pañstwem oraz wzajemno.ci praw

i obowi¹zków, które stanowi¹ podstawê wiêzi obywatelstwa

Reyners (2/74)- wyjątki zawarte w 45 TFUE nie mogą wykraczać poza to, co jest niezbędne do realizacji celów, dla ochrony których wprowadzono ten przepis. Wyjątki te należy ograniczyć do tego rodzaju działalności z art. 52 [43] TWE, która bezpośrednio związana jest z wykonywaniem władzy publicznej. Nie można uznać, że w odniesieniu do zawodu adwokata, działalność polegająca na udzielaniu konsultacji, porad prawnych lub reprezentacji bądź obronie interesów klientów przed sądami związana jest z wykonywaniem władzy publicznej, nawet jeżeli wykonywanie tego rodzaju czynności jest przymusowe lub istnieje w stosunku do nich monopol prawny.

Dyrektywa 2004/38

Artykuł 29

Zdrowie publiczne

1. Chorobami, które uzasadniają wprowadzenie środków ograniczających

swobodę przemieszczania się, są potencjalne choroby

epidemiczne określone przez odpowiednie instrumenty Światowej

Organizacji Zdrowia oraz inne choroby zakaźne lub zakaźne

choroby pasożytnicze, jeżeli są przedmiotem przepisów ochronnych

mających zastosowanie do obywateli przyjmującego Państwa

Członkowskiego.

2. Choroby występujące po upływie okresu trzech miesięcy od

dnia przyjazdu nie stanowią podstawy do wydalenia z określonego

terytorium.

3. Jeżeli jest to uzasadnione poważnymi przesłankami, Państwa

Członkowskie mogą wymagać, aby osoby uprawnione do prawa

pobytu, poddały się w ciągu trzech miesięcy od dnia przyjazdu

58 PL Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 05/t. 5

nieodpłatnym badaniom lekarskim w celu zaświadczenia, że nie

cierpią na żadną z chorób określonych w ust. 1. Tego typu badania

lekarskie nie mogą być przeprowadzane rutynowo.

1. WYMOGI IMPERATYWNE

BOSMAN 415/93

„[p] rzepisy, które uniemoŜliwiają lub utrudniają obywatelowi państwa

członkowskiego opuszczenie kraju pochodzenia w celu skorzystania z

przysługującego mu prawa do swobody poruszania się we Wspólnocie,

stanowią przeszkodę w wykonywaniu tej swobody nawet wówczas, jeŜeli

stosowane są bez względu na obywatelstwo pracowników”.

PRAWO KONKURENCJI

1. Podstawy traktatowe

Art. 101 TFUE [kartele]

1. Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane są wszelkie porozumienia między

przedsiębiorstwami, wszelkie decyzje związków przedsiębiorstw i wszelkie praktyki uzgodnione,

które mogą wpływać na handel między Państwami Członkowskimi i których celem lub skutkiem jest

zapobieżenie, ograniczenie lub zakłócenie konkurencji wewnątrz rynku wewnętrznego, a w

szczególności te, które polegają na:

a) ustalaniu w sposób bezpośredni lub pośredni cen zakupu lub sprzedaży albo innych warunków

transakcji;

b) ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji, rynków, rozwoju technicznego lub inwestycji;

c) podziale rynków lub źródeł zaopatrzenia;

d) stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych

i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji;

e) uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które

ze względu na swój charakter lub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych

kontraktów.

2. Porozumienia lub decyzje zakazane na mocy niniejszego artykułu są nieważne z mocy prawa.

3. Jednakże postanowienia ustępu 1 mogą zostać uznane za niemające zastosowania do:

— każdego porozumienia lub kategorii porozumień między przedsiębiorstwami,

— każdej decyzji lub kategorii decyzji związków przedsiębiorstw,

— każdej praktyki uzgodnionej lub kategorii praktyk uzgodnionych,

które przyczyniają się do polepszenia produkcji lub dystrybucji produktów bądź do popierania

postępu technicznego lub gospodarczego, przy zastrzeżeniu dla użytkowników słusznej części zysku,

który z tego wynika, oraz bez:

a) nakładania na zainteresowane przedsiębiorstwa ograniczeń, które nie są niezbędne do osiągnięcia

tych celów;

b) dawania przedsiębiorstwom możliwości eliminowania konkurencji w stosunku do znacznej części

danych produktów.

Artykuł 102 TFUE [nadużycie pozycji dominującej]

Niezgodne z rynkiem wewnętrznym i zakazane jest nadużywanie przez jedno lub większą liczbę

przedsiębiorstw pozycji dominującej na rynku wewnętrznym lub na znacznej jego części, w zakresie,

w jakim może wpływać na handel między Państwami Członkowskimi.

Nadużywanie takie może polegać w szczególności na:

a) narzucaniu w sposób bezpośredni lub pośredni niesłusznych cen zakupu lub sprzedaży albo

innych niesłusznych warunków transakcji;

b) ograniczaniu produkcji, rynków lub rozwoju technicznego ze szkodą dla konsumentów;

c) stosowaniu wobec partnerów handlowych nierównych warunków do świadczeń równoważnych

i stwarzaniu im przez to niekorzystnych warunków konkurencji;

d) uzależnianiu zawarcia kontraktów od przyjęcia przez partnerów zobowiązań dodatkowych, które

ze względu na swój charakter lub zwyczaje handlowe nie mają związku z przedmiotem tych

kontraktów.

1. Podstawy wyłączeń

   1. Indywidualne

- służa wzrostowi produkcji lub dystrybucji produktów albo popieraniu postępu technologicznego lub gospodarczego

- przynosza słuszny udział w zysku konsumentom

- nie nakładają na zainteresowane przedsiebirostwa restrykcji, które nie są niezbędne do osiągnięcia celu

- nie pozwalają danym przedsiębiorstwom na wyeliminowanie konkurencji w stosunku do znacznej części danego produktu

(takie są z mocy prawa wyłączone spod zakazu z art.101 TFUE, bez konieczności , ani możliwości wcześniejszej notyfikacji Komisji Europejskiej)

1. Grupowe

Stwierdzenie, spełnienia przez dana praktyka przesłanek zawartych w rozporządzeniach dotyczących zwolnień grupowych np.

1. Roporządzenie Komisji w sprawie porozumień dotyczących transferu technologii

2. Rozporządzenie Komisji w sprawie porozumień pionowych oraz praktyk uzgodnionych w zakresie sektora ubezpieczeń

3. Rozprozadzenie Komisji w sprawie porozumień dotyczących spraw badawczo- rozwojowych

4. Rozporządzenie Komisji w sprawie porozumień, decyzji, praktyk uzgodnionych w sektorze transportu lotniczego

1. Pozycja dominująca

Przedsiębiorca lub grupa mająca pozycje dominującą przesłanki:

- pozycja dominacja jednego lub kolektywna kilku

- nadużycie pozycji

- przybranie formy traktatowej, jednak nie koniecznie- liczy się CEL

-nadużyciem pozycji dominującej jest każde działanie, którego celem lub skutkiem może być ograniczenie konkurencji, a może być podejmowana przez dominanta bez względu na działania jego klientów, konkurentów, konsumentów

- działanie musi wpływać na funkcjowanie rynku wewnętrznego

1. Rynek właściwy

Narzędzie służące do określenia czy przedsiębiorca ma pozycję dominującą. Określany przez wskazanie rynku właściwego czasowo, produktowo i geogrficnzie.

Produktowo- substytucyjność, w sferze podażowej i popytowej, miarą jest zastępowalność

Geograficzne- poszukujemy obszaru, na którym warunki konkurencji są zbieżne

Czasowo- sezonowy charakter usług lub produktów

POMOC PUBLICZNA

1. Podstawy traktatowe

Artykuł 107 TFUE

1. Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc

przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek

formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym

przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym

w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.

1. Zakazana jest pomoc, która:

- pochodzi ze środków publicznych

- stosowana selektywnie

- przyznawana w sposób ograniczający konkurencję!!!

2. Zgodna z rynkiem wewnętrznym jest: [dozwolona pomoc- ex lege]

a) pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym konsumentom, pod warunkiem że

jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z pochodzeniem produktów;

b) pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami żywiołowymi lub innymi

zdarzeniami nadzwyczajnymi;

c) pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki Federalnej Niemiec dotkniętych

podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do skompensowania niekorzystnych

skutków gospodarczych spowodowanych tym podziałem. Pięć lat po wejściu w życie Traktatu

z Lizbony, Rada, na wniosek Komisji, może przyjąć decyzję uchylającą niniejszą literę.

3. Za zgodną z rynkiem wewnętrznym może zostać uznana: [ Komisja może dopuścić, jeśli mieści się w przesłankach]

a) pomoc przeznaczona na sprzyjanie rozwojowi gospodarczemu regionów, w których poziom

życia jest nienormalnie niski lub regionów, w których istnieje poważny stan niedostatecznego

zatrudnienia, jak również regionów, o których mowa w artykule 349, z uwzględnieniem ich

sytuacji strukturalnej, gospodarczej i społecznej;

b) pomoc przeznaczona na wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot

wspólnego europejskiego zainteresowania lub mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom

w gospodarce Państwa Członkowskiego;

c) pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych

regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym

ze wspólnym interesem;

d) pomoc przeznaczona na wspieranie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego, o ile nie

zmienia warunków wymiany handlowej i konkurencji w Unii w zakresie sprzecznym ze

wspólnym interesem;

e) inne kategorie pomocy, jakie Rada może określić decyzją, stanowiąc na wniosek Komisji.

Ograniczenie Traktatowe 4 Swobód
Swoboda przepływu towaru
Moralność publiczna Porządek publiczny Bezpieczeństwo publiczne Ochrona zdrowia i życia ludzi i zwierząt lub ochrony roślin Ochrona narodowych dóbr kultury