Kapitał społeczny wg Bourdieu- kapitał zawiera się w strukturze relacji zewnątrz i wewnątrz grupowych; jest sposobem, w jaki struktura społeczna grupy może stwarzać potencjał wspomagający działania jej członków. Kapitał to zbiór aktualnych i potencjalnych zasobów, które są połączone w mniej lub bardziej trwałą sieć zinstytucjonalizowanych stosunków społ. wzajemnej znajomości i uznania.
Ujęcie strukturalne kapitału społ.- wychodzi się z założenia, że istnieją dwa typy zasobów, którymi może dysponować jednostka: zasoby osobiste oraz zasoby społ. Zasoby osobiste- będące w posiadaniu jednostki dobra materialne lub symboliczne, natomiast zasoby społ.- jednostka uzyskuje dzięki swoim relacjom z innymi (zasoby społ. to np. przedmioty materialne, które nie są własnością jednostki, systemy org. społ. i międzyjednostkowych powiązań, władza, reputacja).
Wallace- kapitał społ. to stosowana przez jednostki strategia zabezpieczenia ekonomicznych korzyści.
Lin- zasoby, które są dostępne jednostce poprzez społ. strukturę.
Zasoby zawarte w sieciach społ. są ważne, bo:
*ułatwiają przepływ info.
*wzmacniają społ. kontrolę jednostkowych działań,
*stanowią świadectwo wiarygodności jednostki, stwarzając gwarancję dostępu do dodatkowych zasobów.
Wg Lina- sieć społeczna stanowi atrybut, ale i warunek, wystarczający dla zaistnienia kapitału społ.
Dostęp do kapitału społ. zależy od:
*siły pozycji ego w hierarchicznych strukturach,
*siły więzi łączącej ego i innymi,
*lokacji więzi w sieciach.
Ujęcie normatywne- Baker, Putnam, Fukuyama.. - odniesienie funkcji kapitału do szerszych całości społecznych w wymiarze makro.
Putnam- kapitał społ. to odmienne, kulturowo uwarunkowane tradycje obywatelstwa. Pojęcie kapitału społ. odnosi do czynników społ. organizacji takich jak zaufanie, normy i sieci, które mogą poprawić efektywność społeczeństwa poprzez podejmowanie skoordynowanych działań. Kapitał to forma organizacji, która obniża potencjalne koszty jednostkowe prowadzące do sukcesu. Odnosi się do powiązań między jednostkami czyli sieci oraz norm wzajemności i zaufania.
Fukuyama- kapitał społ.- ustalona nieformalna norma, która umożliwia współpracę między min. dwiema jednostkami.
4 rodzaje kapitału społ., który przynosi pozytywne efekty wg Portes'a i Stensenbennera:
*internalizacja wartości nakazujących zachowania wykraczające poza czystą zachłanność,
*transakcje oparte na wzajemności,
*solidarność zobowiązań,
*wymuszone zaufanie, rodzaj moralnej presji na dokonywanie uczciwych transakcji.
Ujęcie syntetyzujące- próba połączenia stanowiska normatywnego ze strukturalistycznym, traktowanie kapitału bardziej elektycznie, uznanie za niemożliwe wyeksponowanie dominującej postawy znaczeniowej. Obejmuje się możliwie wszystkie elementy kapitału społ.
Paxton- kapitał społ. występuje tylko, gdy subiektywne więzi między jednostkami współwystępują z wysokim stopniem obiektywnych powiązań sieciowych. Kapitały różnych grup nie muszą być względem siebie koherentne, to co dobre dla grupy X, nie musi byc dobre dla grupy Y.
Def. ekspertów Banku Światowego- kapitał nie jest sumą instytucji spajających społeczeństwo, ale raczej spoiwem, które utrzymuje je w całości.
3 komponenty- postawy, dyspozycje do zachowań, wzory strukturalne.
Komponenty kapitału społecznego:
1) sieć komunikacji i uczestnictwa (network)
2) zaufanie (trust)
3) podzielane wartości i normy (values)
1)
2) zaufanie do ludzi i instytucji publicznych, uczestnictwo w grupach, stowarzyszeniach i organizacjach. Wzajemne zaufanie jest zarówno warunkiem i efektem grupowej współpracy- przyczynia się do umacniania.
Koncepcja promienia zaufania Fukuyamy- zaufanie społeczne przekracza swym zasięgiem gr. macierzystą. Wszystkie gr. dysponujące kapitałem społ. posiadają pewien zasięg zaufania, czyli krąg ludzi, w obrębie którego, funkcjonują zasady współpracy. Jeżeli grupowy kapitał społ. wytwarza wartości pozytywne, wówczas zasięg zaufania wykracza poza tę grupę.
3) normy są podstawą funkcjonowania kapitału społ. Dwie normy odgrywają kluczowe znaczenie: zasada wzajemności, norma podmiotowości działania (możliwość dokonywania przez jednostkę wyborów w sytuacji konfliktu wartości). Trzecią normą jest norma odpowiedzialności wobec innych i za innych.
Typy kapitału społ.:
1) Putnam: integracyjny (bonding) i pomostowy (bridging)
integracyjny- ma charakter ekskluzywny i wznacnia więzi wewnątrzgrupowe; odnosi się do więzi międzyludzkich nacechowanych silnym ładunkiem emocjonalnym jako podstawą związku; służy pomocy i potwierdza tożsamość społeczną i społeczne pozycje jednostek. Występuje w małych strukturach, np. rodzina. Czasem prowadzi do ksenofobii.
pomostowy- oparty na uogólnionym zaufaniu do innych, ma charakter inkluzywny, umożliwia współdziałanie międzygrupowe; pozwala na szersze korzystanie z zasobów innych grup, jest instrumentem międzygrupowej komunikacji i ponadgrupowej socjalizacji. Wzmacnia poczucie tolerancji i otwartości.
2) Woolcock: łączący (linking)- odnosi się on do szerszych i dalszych relacji społecznych, jakie mogą wystąpić poza poziomem społ. lokalnych, odnosi się do łączenia jednostek lub grup społ. w systemy nierównych zasobów władzy. Kapitał, jakim dysponuje jednostka z racji jej bezpośrednich powiązań z osobami zajmującymi ważne pozycje w strukturach władzy.