Nieprzystosowanie
społeczne i jego
eliminowanie
Klaudia Starczynowska
Etapy wykolejenia
społecznego
Stadium pierwsze:
-
Występowanie u jednostki poczucia
odtrącenia, czyli niezaspokojenie potrzeb
zależności emocjonalnej
-
Reakcje: buntownicze, wzrastająca wrogość
wobec rodziców i społeczeństwa jako
całości; brak koncentracji uwagi; łatwo się
nudzi wszystkimi rozpoczynanymi
zajęciami; brak cierpliwości
Stadium drugie:
-
Utrwalenie wrogich relacji wobec
autorytetów
-
Próby nawiązania bliższego kontaktu z
osobą nieprzystosowana społecznie
-
Odrzucenie więzi emocjonalnej z innymi
osobami
-
Zaspokajanie potrzeb społecznych i
emocjonalnych poza domem
-
Pojawia się alkoholizowanie się, ucieczki z
domu, wagarowanie, wybryki seksualne
Stadium trzecie:
-
Działalność antyspołeczna zaczyna być
źródłem przyjemności i satysfakcji
-
Dążenie do nawiązywania kontaktów z
gangami i chuliganami, z grupami
przestępczymi
-
Może prowadzić do jawnego, otwartego
konfliktu z obyczajem, moralnością lub
prawem
Eliminowanie
nieprzystosowania
społecznego
Istotą nieprzystosowania jest nieadekwatne
reagowanie jednostki na przepisy i normy,
niewłaściwe wykonywanie roli społecznej
Główną przyczyną: frustracja potrzeby zależności
emocjonalnej i czynniki utrudniające je
zaspokajanie
Zniekształcenie prawidłowej socjalizacji powstaje
w wyniku wyuczenia się: warunkowanie
instrumentalna, naśladownictwo społeczne
Podstawowy problem: oduczanie zachowań
antyspołecznych i destrukcyjnych i uruchamianie
prawidłowych reakcji
Fazy oddziaływania
resocjalizującego
Faza pierwsza
Nawiązanie kontaktu i wytworzenie więzi uczuciowej z
wychowankiem
Wykorzystywanie do tego nagród psychologicznych –
stwarzać sytuacje, w których wychowanek osiągnie
sukces, w których będzie mógł pokazać swoje zalety
Można odwoływać się w tym celu do jego
zainteresowań, umiejętności, zdolności
Odwoływać się do celów wychowawczych stopniowo
zwiększając trudność w ich realizacji -> celem takiego
działania jest pokazanie wychowankowi różnicy
pomiędzy atrakcyjnością takich dążeń, a
„atrakcyjnością” zachowań antyspołecznych
Powstaje w wyniku takiego działania konflikt
wewnętrzny
Faza druga
Uczenie prawidłowego rozwiązywanie
konfliktu wewnętrznego z dwoma
alternatywnymi zachowaniami
Należy stworzyć taki system bodźców, aby
zachowanie antyspołeczne przestało być
postrzegane jako atrakcyjne, aby straciło
swoje nagradzające wartości
Wybór zachowania akceptowanego przez
ogół społeczeństwa musi redukować
wewnętrzny konflikt i być naturalną reakcją
jednostki
Faza trzecia
Zmniejszać intensywność zewnętrznej kontroli
wychowawczej
Pozostawić swobodę działania w wybranych
przestrzeniach
Autonomia wychowanka pozwala kształtować
sumienie
Przeżywane wyrzuty sumienia są dobrym
wskaźnikiem postępowania resocjalizacyjnego
Wykształcenie kontroli wewnętrznej, zdolność
do utrzymywania kontaktów z innymi osobami
Faza czwarta
Rozluźnianie więzów między
wychowankiem a wychowawcą
Wzmacnianie więzi z innymi
osobami dorosłymi i rówieśnikami
Sprzyjać temu powinien
ukształtowany odbiór samego siebie
i bardziej realistyczny sposób
patrzenia na stosunku ja – świat
Typy strategii
wychowawczej
Zmiana dominacji
postaw
antyspołecznych
w układzie postaw
Zmiana integracji
w układzie postaw
Modele resocjalizacji
Model dyscyplinarno-
izolacyjny
Resocjalizacja przez odizolowanie
od wpływów od środowiska
Różne formy dyscyplinowania,
łącznie z karami fizycznymi
Model opiekuńczy
Usunięto surową dyscyplinę
Nacisk na zaspokajanie
podstawowych potrzeb wychowanków
Stworzenie odpowiednich warunków
do nauki, zdobycia zwodu
Ważna więź wychowanek –
wychowawca
Model terapeutyczny
Oddziaływanie na psychikę
jednostki
Ma to wywołać zmianę stosunku do
innych ludzi oraz norm i wartości
wyznawanych przez społeczeństwo
Zmienianie obrazu świata i
stosunków ludzkich w oczach
wychowanka
Model
wolnościowy/półwolnościo
wy
Powstał z powodu niepowodzenia
resocjalizacji w ośrodkach zamkniętych
Model resocjalizacji w środowisku
naturalnym jest trudny, przynosi
wysoki efekt w przypadku niskiego
poziomu nieprzystosowania
społecznego
Realizowany systemem kurateli
(społecznej i zawodowej)
Bibliografia
L. Pytka, Pedagogika
resocjalizacyjna…, Warszawa 2001