Filozofia starożytna

Sokrates, Platon, Arystoteles...

SOKRATES

 

• Urodził się w Atenach w 469 r. p. n. e.

• Prowadził dialektykę – sztukę prowadzenia dyskusji, sporów

• Zajmował się tylko człowiekiem, jego problemami, naturą, sprawami etycznymi; przyrodą zaś się nie zajmował.

• Problematyka moralna: „Żeby poznać świat, trzeba najpierw poznać siebie”

 

Trzy główne tezy:

 

1. Cnota jest dobrem bezwzględnym

2. Cnota wiąże się z pożytkiem, szczęściem

3. Cnota jest wiedzą

 

Cnota – to zbiór zalet etycznych, moralnych, jest utożsamiana z wiedz. Jest jedna i najwyższa dla wszystkich ludzi. Jest utożsamiana z wiedzą, dlatego można się jej uczyć, przekazywać.

 

Sokrates posługiwał się dwoma metodami:

• negatywną (eklektyczna)

• pozytywną (maieutyczna)

PLATON

 

Człowiek składa się z ciała i duszy.

 

Dusza – ożywia ciało, bez niej ciało jest martwe; przeciwieństwo materii, czynnik życia. Składa się z trzech części:

• rozumna - głowa

• popędliwa - piersi

• pożądliwa – brzuch

 

Dusza rozumna – pełni funkcje kontrolne, poznaje wieczne idee, pozwala zapanować duszy nad ciałem.

 

Cztery cnoty:

1. mądrość – rozumna część duszy

2. męstwo – dusza impulsywna

3. panowanie nad sobą – dusza pożądliwa

4. sprawiedliwość – łączy te trzy w całość

 

Funkcje duszy:

• poznawcza – poznaje idee, jest zupełnie niezależna od świata

• biologiczna – dusza jest czynnikiem życia

• religijna – ma wiedze wrodzoną, istniała jeszcze przed urodzeniem człowieka i żyje jeszcze po śmierci

 

Ciało – jest więzieniem dla duszy; śmierć jest uwolnieniem duszy; ciało ogranicza duszę, nie pozwala dojść do prawdy, jest skupione na zaspokojeniu własnych potrzeb; wobec duszy jest gorsze, umiera.

 

Podział na świat:

• idealny (idee wieczne, nieskończone, trwałe)

• realny (idee skończone)

 

Sens Platońskiej teorii miłości:

Poprzez cele realne, względne, skończone, doczesne można osiągnąć cele idealne, bezwzględne i wieczne.

 

Parabola Platońska:

Jesteśmy podobni do jeńców uwięzionych w jaskini i zwróconych twarzami do jej wnętrza, którzy z tego co się dzieje na zewnątrz jaskini mogą widzieć jedynie cienie. Znamy bowiem tylko bezpośrednio rzeczy, te zaś są cieniami idei. Dla Platona istnieją tylko idee. Jego filozofia jest bardzo abstrakcyjna. To co dla nas jest realne, dla niego jest nierealne.

 

Platon często wzorował się na Sokratesie.

ARYSTOTELES

 

Każda rzecz składa się z formy i materii.

 

Forma – to własności pojęciowe, ogólne gatunkowe rzeczy, wszystko inne jest materią, kształtuje materię.

Materia – cechy indywidualne, to wszystko co jest nieuformowane i nieokreślone; jest podłożem zjawisk, wszelkich przemian.

 

Substancja:

• forma: aktywna, energia, ogólna, esencja

• materia: materia, bierna, przypadkowa

 

Filozofia Arystotelesa:

 

Dokonał podziału najpierw na logikę, jako dyscyplinę przygotowawczą, a następnie na dwa wielkie działy: tychotomię (dwoistość):

1. teoretyczna:

fizyka

matematyka

pierwsza filozofia (ogólne rozważania o bycie)

1. praktyczna:

etyka

polityka

dyscypliny podrzędne: retoryka, ekonomia, poetyka

 

Teoria przyrody:

Przyroda była dynamiczna, jakościowa, celowa. Jest substancją. Wszystko co jest w przyrodzie zmierza do celu.

 

Teoria złotego środka:

Człowiek powinien znaleźć równowagę. Nie może ignorować żądz, ale jednocześnie nie podążać nimi całkowicie. Powinien nad nimi panować. Rozumna część duszy oprócz zdobywania wiedzy powinna pielęgnować własną wolę i rozsądek.