Kierunki filmu współczesnego

08.01.2013

Maurice Pialat (ur.1925)

Twórca funkcjonujący poza nurtami kina franc. (także zw. Z jego charakterem: był dość wybuchowy – funkcjonował poza środowiskiem kinematografii francuskiej).

• Indywidualna ścieżka rozowju kariery (poza kinematografią francuską!)

• Do kina docierał dosyć długo (przypomina bardziej drogę amerykańską - przez kino użytkowe) już po IIWŚ zaczął realizować filmy instruktażowe ze względu na swoje wykształcenie (architektura, bliższa historii sztuki) - w latach 40. Uzywał kamery 8mm (spoularyzowanej w kinie amerykańskim).

• Dopeiro w latach 60. – filmy nieco bardziej artystyczne/fabularne ew. Dokumenty filmowe. Pod wpływem fascynacji Johnem Cassavetesem (? „Cienie”) – zaproponował rodzaj autentyzmu zw. Z eksplozją emocji – coś co zainsopirowało Pialata do wejścia do kina fabularnego.

• Lata 60’ – okres realizacji filmów krótkometrażowych (tematyka: zainteresowanie niższymi klasami, ploretariatem, nigdy u P. nie prowadziło to do analizy socjologicznej w politycznym kluczu – tylko analiza psychologiczna). Z najciekawszych filmów:

  - „Miłość nie istnieje” (1960) – życie w podparyskich blokowiskach

  - „janine” (1961) – łaczy dwa elementy ważne dla P.: opowiada o niższych klasach społ., przepełnione melancholią, autentyczne opowieści o ludziach bez politycznych wątków. Opowieść o 2 mężczyznach wędrujących ulicami Paryża i konfrontujących swoje wrażenia. Tytułowa Janine to prostytutka z którą jeden chce się ożenić.

  - „Pigual” – o nocnych klubach i życiu paryskim.

„Nagie dzieciństwo” – debiut pełnometrażowy P., film zawiera kilka fundamentalnych dla P. Wątków twórczości, które będą obecne w kolejnych dziełach P.:

• Element autobiograficzny (nasycenie ziarnem autobiograf., P. Czasami pojawia się we własnych filmach, jako postać drugoplanowa – zaznaczenie obecności na planie filmowym, opis emocji zw. Z doświadczeniami zyciowymi P. -> ekshibicjonizm w jego filmach - relacje ojciec, matka, kochankowie, żona, specyficzna relacja z synem. Własne doświadczenia egzystencjalno-emocjonbalne w filmach).

• Prywatność (poza nurtami, operowanie tymi samymi współpracownikami – np. Gerard Depardieu – zawsze: prywatność przedsięwzięć P., „wszystkie moje filmy są jak rany” – sygnał skierowany do widza)

• Szczególny rodzaj narracji/estetyki - AUTENTYZM KINA (dla P. Pojęciem fundamentalnym, osiągniete przez szczególny rodzaj narracji: P. Unika oczywistej przyczynowo-skutkowościm, fabuły uporzadkowanej w zespole konwencji, które z kinem się kojarzą.) Kino P. – dość impresjne, obserwujące dane zdarzenie, wykorzystujace niekoherentne obserwacje które ten zbiera i łaczy ze sobą – czasami przyrównywane do tradycji Cinema Verite. P. Unika linearności zdarzeń (P. – reżyserem luk temporalnych). Zamysł fabularny – punktem wyjścia, wypełniony niekoherentnymi, impresyjnymi obserwacjami,. – zbliżenie P. Do Cassavetesa.

• Unikanie ujęć ustanawialnych. (poczucie bycia widzem/obserwatorem przypadkowych zdarzeń)

• Dramaturgia poszczególnych scen i sekwencji – wznosząca się (do bardzo intensywnej puenty)

• Reżyser bardzo intensywnych emocji (lubi konfrontować je z elementami melancholijnymi/refleksyjnymi)

„Nagie dzieciństwo” – por. Do „400 batów”; fabuła dosyc prosta: Francois, 12 chłopiec i sierota raz na jakis czas trafia do kolejnej zastepczej rodziny. Nie jest łatwym nastolatkiem (żadna z rodzin nie jest w stanie z nim wytrzymać). Trafia do rodziny, gdzie wydaje sie że zatrzyma się na dłużej (głównie: bliska relacja z babcią). Przybrani rodzice – oschli w stosunku do F., mają własnego syna. Psoty F. Prowadza do tego, że rodzice odsyłają do spowrotem do domu dziecka.

• Mówi się, ze P. Zaoferował alternatywną wersję powieści inicjacyjnej (pozbawionej pozytywnej puenty w ideal. Filmach o nastolatkach; u P. Przekształcają się w niezwiazane z młodością elementy: melancholię, zawód wejściem w dorosłość) – okrutna wizja młodości i dzieciństwa.

„Dom z drewna” (1971) – serial TV (7 odc.) także jako powieść inicjacyjna. Kanwą: powieść Rene Wheelera – o miszkańcach wiosek we Francji podczas IWŚ – w tych miasteczkach ludzie którzy nie poszli na wojnę (głównie kobiety, starcy i dzieci) – wojny nie widać, ale istnieje (np. Wieśc od czasu do czasu, modlitwy za ludzi na froncie). Dzieci – zostawione samopas odwtarzają wojnę w swoich zabawach.

„Nie zestarzejemy się razem” (1972) – występują: J.Yanne; Film opowiada o reżyserze filmowym, seria epizodów, która definiuje ten film. Historia reżysera filmowego (Jean), który jest reżyserem niezwykle rozgoraczkowanym, w emocjonalnym rozgardiaszu, przygotywujący się do kolejnych filmów. Najczęściej wyładowuje się na 2 bliskich mu kobietach: żonie (podporządkowana mu, staje się zapewnić mu bezpieczeństwo), kochance Francois (wyładowywuje sie na niej, wyzywa; u P. Związek miedzy dwojgiem ludzi – transakcja, wynika ze znalezienia w drugiej osobie tego, co ta pierwsza osoba do końca nie ma – co stwarza iogromne problemy komunikacyjne.)

Rozstanie – coś, co definiuje bohaterów.

• szczególna kombinacja 2 wartości, dwóch cech charakteru: wrażliwości i brutalności (cos co wyróznia P. Na tle kina realistycznego – mistrz łaczenia wulgarności z subtelnością – z jednej strony bohaterowie bardzo cieleśni, fizyczni – po chwili filigranowi, delikatni, subtelni, bardzo łatwi do zranienia przez innych) – wynikało to ze zderzenia dwóch przeciwnych wartości: ploretariackiego pochodzenia jego bohaterów, którzy mają jednak naturalne dla każdego człowieka potrzeby egzystencjonalne (dylematy etyczne, zderzenie ze starzeniem się, wyrażone przez eksplozję emocji, która jest jedynym kanałem informacyjnym tego typu bohaterów).

• Powtarzalnosć tych samych motywów (repetycja – doświadczeniem życia)

„Otwarta gęba” (1974) – dzis uznawany za dzieło wybitne, wtedy: przyjmowane bardzo źle (uznawany za pornograficzny), dziś wielkie dzieło lat 80’ – sposób opowiedzenia o smierci wyzuty z melodramatyzmu. – człowiek reakcja mechaniczna na śmierc bliskiego.

Bohaterka – Monique (50-paro letnia kobieta umierająca na raka), lekarze bezradni, trzeba zapewnić jej w ostatnich tygodniach życia komfort. Jej syn – Filip i mąż zabierają Monique gdzieś na peryferia. Z czasem – choroba coraz mocniejsza, długa sekwencja agonii, po której następuje śmierć, po której ciało trzeba oddać procesom pogrzebu.

Obie kobiety (Monique i jej synowa) – zdradzane przez swoich mężów, obie kobiety vtego swiadome, dyskutują o tym.

Wyczuwanie, opczekiwanie śmierci – prowadzi do wyzwolenia emocji (mąż M. Wpada w rozpacz) – emocje, których brakowało przez wiekszosc filmu zostają skanalizowane pod koniec.

P. mógł się inspirwać „Szeptami i krzykami” (Bergman) .

Po zlym przyjęciu P. Zamilkł na 5 lat.

„Najpierw zdaj maturę” – miało byc sequelem „nagiego dzieciństwa”; tytuł – podobno przysłowie francuskie mówione do młodzieży, która za duzo chce zrobić w życiu.

„Loulou” – występ: G. Depardieu.

Fabuła: mężatka (mąż – władczy, pomiata nią, ale ją kocha X.x) znajduje sobie kochanka. Kochanek (Loulou): Depardieu – wyzbyty kompleksów męża i jego napuszonego intelektualizmu, człowiek-przygoda – to zapewne przyciaga bohaterke do niego. Przystosowuje sie do niego, stara się zapewnić byt, związek z pozoru temporalny sie nieco statkuje.

Z czasem zachodzi w ciążę, gdy L. Chce się ustatkować – bohaterka dokonuje aborcji (uznaje, że nie ma przyszłości z L., nie jest w stanie zapewnić jej bytu – gdy bohaterka poprosiła go by poszedł do pracy, on poszedł obrabować sklep O.o).

Ciągłe poczucie temporalności (ciagłe przemieszczanie się z miejsca na miejsce).

Scena: mąż ciągle czeka na bohaterkę – jest jej opoką, może cały czas wrócić do swojego męża.

• Ważna osoba wpsółpracujaca z P.: Arlette Langmann (współscenarzystka jego filmów)

Improwizacja P., ale trzymana w ryzach reżyserskich (patrz: „Twarze” Cassavetesa – C. Inmprowizacja – 3 aktorów, dać im sugestię scenariuszową i dać im szansę na swtorzenie sytuacji, która on miał sfilmować; C. Spisał to co zainspirowali, zrobił scenariusz a oni zagrali to co wcześniej zaimprowizowali.)

„Za nasze miłości” (1983) – przykład filmu, który jest arcydziełem. Fabularnie: powieść o dziewczynie ok. 15 lat, która przeżywa kolejne miłosne doświadczenia + życie rodzinne (ojciec grany przez Pialata, matka popadająca w schizofrenię, brat okrutny dla swojej siostry nieudacznik).

• Wystep: Sandrine Bonnaire (P. Odkrył ją)

Bohaterka stoi przed dorosłością, w rzeczywistości każdy kontakt z nią jest kolejnym rozczarowaniem.

22.01.2013

Luc Besson

• wątki związane z alienacja kulturową, doświadczeniem obcości, wynikającą z przemian kulturowych (-widać u Luca Bessona – np. film „Ostatnia walka” – film pozbawiony dialogów: niemożność komunikacji; bohater trafia do szpitala poraniony, zawiera przyjaźń z lekarzem, tajemnicza kobieta)

• wątek dwoistości świata (głównie w „Subway”, „Wielki błekit”, „Nikita”)

• „Subway”

  Historia kilkorgs bohaterów, którzy nie radzą sobie w otaczającym ich światem racjonalizmów i kodeksów – postanawiają uciec od niego w podziemia – świata, który żyje swoim własnym rytmem i hierarchią, światem będącym nie do końca udaną punkową utopią.

• „Wielki błękit”

• „Nikita” (1989)

  Młoda dziewczyna, która jest narkomanką. na początku wraz z kumplami włamuje się do apteki – zabity zostaje tokarz. Staje przed wyborem: albo więzienie i śmierć, albo zgoda na szkolenie w płatnego zabójcę rządu francuskiego.

  Nikita dojrzewa wraz z jej ćwiczeniami i pogardą, jaką żywią do niej trenerzy – odkrywa w sobie kobiecość, drugą twarz automatu, jakiego pragnęli z niej uczynić. Gdy jest już ukształtowanym zabójcą, zaczyna jednocześnie doceniać wartości, które w obliczu wymaganych od niej zabójstw są znów spychane w głąb jej jaźni.

• Atlatntis (1991)

• Leon Zawodowiec

• Piąty Element

Neobarok:

Leos Carax

• „Holy Motors” (2012):

  - pozbycie sie młodzieńczej sentymentalności Caraxa

  - - postawa Oscara (patrz: „Alpy”) – milioner, wcielanie się w kolejne role; neobarokowe odczucie, że spontaniczne odczucia są niemożliwe, jesteśmy ciągle aktorami odgrywającymi role oparte na pewnych wzorcach; cierpienie – doświadczenie jednoczące postaci odgrywane przez pana Oscara;

  Jacques Rivette

• twórca niezbyt wybitny

• nie tylko reżyser filmowy, ale także krytyk filmowy zaangażowanyw fenomen kina,

• część francuskiej Nowej Fali; uznaje się że jego film „Ruch Kochanka” (1956) – realizacja kina nowofalowego

• film fabularny – 1961 – „Paryż należy do nas” (film kryminalny? Studentka literatury przejmuje rolę detektywa, brak dynamiki, intryga rozpływa się w wędrówce po Paryżu)

• filmy eksperymentalne

• specjalne komplikowanie filmów (przeświadczenie R.: żyjemy w świecie spisków – wewnętrzna enegrgia sprawcza, przypadek który nie jest przypadkiem a nośnikiem znaczeń; poczucie paranoiczne – żyjemy w śeievie nad którym wisi jakieś zagrożenie; spisek nie narzucony przez coś co możemy łatwo zdefiniować, coś nieuniknionego)

• wiżany z Borghesem, Kafką, kinem amerykańskim posługującym się strukturą kryminału; najbardziej Don deLillo

• surrealizm

• wątek spektaklu (często: bohaterowie przygotowujący się do wystawienia spektaklu; ujawnianie destrukcji wewnętrznej rzeczywistości; przestrzeń teatralna ujawnia element destrukcyjny)

• 2 wątki: spisek; spektakl.

• Elementy u R.: niwelacja różnic między czasem ekranowym, a czasem rzeczywistym;

• KONCEPCJA DZIEŁA NIEDOKOŃCZONEGO: kończenie – arbitralne działanie autora, niezgodne z rzeczywistością; dlatego film powinien być pozbawiony pointy – najdoskonalej w „Pięknej Złośnicy” – proces realizacji ciągle się toczy.

• częsty: przestrzeń starego domu w centrum miasta (chociażby w „Celine i Julie”)

„Paryż należy do nas”

„Zakonnica” (1966)

• dziewczyna zmuszona do wstąpienia do zakonu; próbuje go opuścić – cały czas dręczona za to przez inne zakonnice; Przeorysza zaczyna czuć cos do niej, ucieka z księdzem jednak potem opuszcza i jego, nie odzwierciedlając uczuć; w ciągłej uicieczce, trafia na przyjęcie do domu publicznego – symbol jej upadku – ostatecznie popełnia samobójstwo.

„Miłość szalona”:

• historia związku seksualnego między rżyserem teatralnym, a żoną, Autodestrukcja, przenoszenie wydarzeń z scen teatralnych.

• zapowiedź „Ostatniego tanga w Paryżu”

„Out one”:

• zbiór obrazów, coś nieskończonego, nieuporządkowanego

• 13 h performance’u filmowego

„Celine I Julie odpływają”:

• Thomson: „...najbardziej innowacyjny film od czasu Obywatela Kane’a”

• najintensywniejszy rodzaj subiektywizmu kina (David Bordwell)

• Julie: bibliotekarka, Celine: performancerka

„Wiatr północno-zachodni”

„Banda czterech”

• spektakl teatralny: kilka studentek przygotowuje go, odkrywaja tajemnicę determinującą ich świat rzeczywisty

„Piękna złośnica”

• 4 h

• opowieść o wielkim malarzu (Piccoli); żyje na francuskiej prowincji – przybywa do niego młody malarz razem z dziewczyną, zamierza przekonać go do powrotu do działalności artstycznej; dlaczego porzucił malarstwo? – jest przekonany, że obraz „Piękna złośnica” miał w sobie negatywną energię, która gdyby obraz byłby wykończony byłaby czyms destrukcyjnym dla żony malarza, która pozowała do obrazu. Pod wpływem kontaktu z młodą dziewczyną, Piccoli decyduje się na powrót do malowania – najskrajniejsze upodmiotowienie kobiety, która jest zwykłym przedmiotem.

05.03.2013

Jan Svankmajer i bracia Quay

Jan Svankmajer:

“Możliwości dialogu” – film składa się z 3 dialogów (rzeczowy, namiętny, wyczerpujący)

• dialog rzeczowy – pojawiające się postaci homunkulusów (wg nazwy Svankmajera) zaczerpnięte wzorem z Arcimboldiego (nadworny malarz cesarza Rudolfa; dla S. – surrealizm – pierwszy jego dowód przejawiany w praskim manieryzmie Arcimboldiego). Homonkulusy – świat natury, techniki, kultury/intelektu. Interakcje homunkulusów – na zasadzie ryuwalizacji, walki (typowe dla S.). relacje: Natura wygrywa nad intelektem, intelekt nad techniką, technika nad naturą – z ich walki powstaje Człowiek. WALKA/DOMINACJA/EWOLUCJA

• dialog namiętny - homonkulusy przejawiają płeć, towarzyszą im emocje – pierwsze związane z miłością, drugie – z nienawiścią. Zachowanie homonkulusów prowadzi do scalenia ich ciał, destrukcji a potem odrodzenia. PIERWOTNA ENERGIA CZŁOWIEKA: destrukcja/nihilizm.

• dialog wyczerpujący – akcja w pociągu; przedstawienie dyskusji dwóch nieznajomych w pociągu (na początku – zgoda, przejawiana na doborze dopasowanych elementów – but i sznurówka; później – argumentacja – kromka chleba i sznurówka; stosowanie tej samej argumentacji).

• związany z Pragą (także zw. z tradycją Arcimboldi, cesarz Rudolf)

• Arcimboldi (w twórczości S. bardzo często się pojawia – 70’ „Kostnica”)

• surrealizm (dla S. nie jest to trend historyczny, to trwały rys charakterystyczny dla niektórych twórców – także: Levis Caroll)

• Czechosłowacka Grupa Surrealistyczna (cel: eksponować surrealizm; surrealizm jako ucieczka od systemu – jest to 2 lata po interwencj wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji – 1968 „Obrót”)

• niezliczona ilość krótkometrażowych filmów (do 1992 – ostatni „Jedzenie”)

„Mieszkanie”

• „Człowiek jest zakładnikiem przedmiotów” ~S.

• wszystko to, co jest pierwotna funkcjonalnością przedmiotów zostaje zniekształcone (łyżka, która staje się durszlakiem)

• złośliwość przedmiotów, przekształcenie człowieka w przedmiot.

  „Piknik z Weissmanem”

• piknik pod koniec lata, na który wybierają się przedmioty człowieka i wykonują te same czynności, jakie zapewne wykonywałby człowiek w tej samej sytuacji. Jeden z przedmiotów kopie dół, który okazuje się grobem owego tytułowego Weissmana, który jako zakładnik jest przechowywany w szafie a w końcowej części filmu zostaje wrzucony i zakopany żywcem w dole.

• jesień, która przykrywa wszystkie przedmioty jesiennymi liśćmi

„Cichy tydzień w domu”

• historia człowieka, który podejrzewa że coś jest nie tak. Mówi przedmiotom „wyjeżdżam na tydzień z domu” – w rzeczywistości zostaje i obserwuje przedmioty przez dziurkę od klucza, obserwuje przedmioty które zaczynają się poruszać, pozbawione władzy swojego pana.

• ostatecznie pan decyduje sie, że jedynym sposobem zapanowania nad tym chaosem jest wysadzenie domu w powietrze

• podmiot (człowiek) u S. stale uprzedmiatawiany (główna siła napędzająca go – popędy; częste podkreślanie czynności definiowanych przez fizjologię – np. głośne przełykanie).

„Jedzenie”

• 3 części

• 1 część: śniadanie – scenografia: toalety dworcowej, więzienia (stół przypominający ten podczas przesłuchań, kreski rysowane na ścianie ołówkiem, proste przedmioty, tabliczka którą wymieniają się ludzie), urząd (wieszak); ludzie – przychodzą, by załatwić potrzebe fizjologiczną (zaspokojenie głodu). Jedzenie – kiełbasa, musztarda, chleb – rodzaj jedzenia piknikowego, wiążącego się bardziej z jarmarkiem, odpustem , niezwiązane ze śniadaniem. Prostota.

• Aby uzyskać jedzenie, należy je „wydobyć” z drugiego człowieka (przyciski, dźwięk, otwór do wrzucania pieniędzy, instrukcja, otwór do wydobywania jedzenia) – znów: prostota. Człowiek jako vending machine – jedzenie „odzyskiwane” – wciąż ta sama kiełbaska i to samo piwo – kolejna osoba wkłada palce do ust po to by „wywołać” wymioty i spożyć to samo jedzenie od nowa (WTF O.o).

• FIZJOLOGICZNOŚĆ – u S. przedstawiana w sferze konsumpcji; czasami prowadząca do kanibalizmu bądź nawet autokanibalizmu (np. „Coś z Alicji”)

• NEKROFILIA (tu: określony popęd człowieka wiążący się z fascynacja śmiercią, tym wszystkim co jest mechaniczne, przekształcaniem tego co organiczne w nieorganiczne – świat dekonstruowany, gnijący przeksztalcający się w nieorganiczny punkt wyjścia) – wiąże się z elementem OŻYWIANIA – bo jeśli pokazywany jest proces dekonstrukcji, u S. musi być wskazany proces kreacji/demiurgiczny proces kreacji życia – S. często odwołuje sie tu do tradycji faustycznej/golemicznej – np. „Lekcja Fausta”.

• PARADOKS

• 1992 – porzucenie filmów krótkometrażowych;

• „Lekcje Fausta” z 1994 r. (główny bohater, starszy Prażanin, który z róznych powodów zostaje posiadaczem tajemniczych zaklęć mogących stworzyć życie).

• tradycje kina lalkowego

• wątek ożywiania („Ociosanek”- historia małżeństwa, które nie może posiadać dzieci – chce je z 2 powodów: presji społecznej, ale i przyczyn biologiczno-emocjonalnych; mąż przynosi żonie pień, który ma być substytutem dziecka; kobieta udaje ciążę, gdy ma dojść do rozwiązania pień ożywa; z czasem jednak ukazuje swoją żarłoczną nature i małożonkowie muszą się go pozbyć)

• „Ciemność, światło, ciemność” (1989):

• akt kreacji – przedstyawiony jako dokładanie poszczególnych elementów – smutne zakończenie: zamknięcie finalnego efektu kreacji w małym pomieszczeniu

• wątki erotyczne (seksualność powiązana z mechanizacją, nekrofilitycznym charakterem postrzegania bytu; postrzegane przez obsesję bądź aspekt czysto biologiczny/fizjologiczny).

• EROTYKA U S.:

• „Spiskowcy rozkoszy”

• polifoniczna narracja

• kilkoro bohaterów, których losy prowadzopne są niby niezależne ale w pewnym momencie się na siebie nakładają

• ekcentryczne pragnienia seksualne

• „Szaleństwo”

• główny bohater – postanawia wyleczyć markiza z chorób psychicznych, zamyka go w szpitalu psychiatrycznym w którym jest organizatorem gier i zabaw

• szpital – liberalny, okazuje się że został przejęty przez libertynów, a jego prawdziwi dyrektorzy zostają zniewoleni, na skutek intrygi zostają uwolnieni – okazuje się, że libertyni nie byli tacy źli.

• „Przeżyć swoje życie”

• możliwe, że S. nakręcił film dla swojej zmarłej żony

• bohater nie za bardzo chce się wybudzić, chce uciec w sny

• psychoanalityczne rozpatrywanie snu bohatera (Freud i Jung dyskutują ze sobą, jako portrety na ścianie O.o)

  12.03.2013

Bracia Quay

• inspiracja Svankmajerem, Wojciechem Jerzym Hasem, Wajdą

• europejskość

• liryczność

• sentymentalizm

• od detalu do całości (patrz: „Ulica krokodyli” – budowa szkatułkowa, inwersja planów zdjęciowych)

• mieszanka postmodernizmu z modernizmem

KINO IRAŃSKIE

• Abbas Kiarostami – Kanun

• Majid Majidi

• Bahman Ghobadi

• kinematografia irańska – problem. Nie da się uciec od kwestii politycznych w kwestii kina irańskiego

• kino irańskie – nie jest fenomenem jednolitym, nie jest też f. stabilnym, cały czas odnoszone do sytuacji w Iranie i wraz ze zmianą stronnictwa politycznego w Iranie

• lata 70. – kino irańskie się zaczyna, w pewnej mierze jest to związane z tym, że ówczesny despota Mohammad Reza Pahlavi (powiązany z USA) był wielkim miłośnikiem kina. Rządy Pahlaviego skończyły sie pod koniec lat 70., nastąpił przewrót polityczny w 79’ kiedy P. został zmuszony do ucieczki z Iranu.

• W jego miejsce – Chomeini (bardziej konserwatywny) miał przywrócić swobody demokratyczne i dobudowac irańską tradycję, skończyło sie że wprowadzono szariat (rządy religijne w oparciu o zasady zawarte w Koranie).

• KINO: wg Pahlaviego liberalne, źródłem przemian społecznych, Chomeini zakazał realizacji filmów – zamknieto masowo kina, nie realizowano filmów. W połowie lat 80. Ch. dopuścił twórców filmowych do tworzenia filmów (także ze względu na wojnę irańsko-iracką, trzeba było motywować irańczyków do walki).

• 85 – kino powstaje

• rozkwit kina – po śmierci Chomeiniego. Na jego miejsce – Ari Akbar Rafsandżani. Dzięki jego staraniom, a M. Chatamiego (minister kultury) – kino przeżyło swój ogromny rozkwit.

• FARABI – początkowo dyskusyjny klub filmowy; z czasem środowisko zaczęło się przekształcać za czasów Ch. w instytucję, która wspomagala irańską kinematografię

• Chatami – kolejnym prezydentem kraju;

• 2000 – 2005 – kino najbardziej polityczne, największy rozwój kina, okres kontrrewolucji

• Iran – krajem szyickim (mniejszościowy islam, który doktrynalnie wiąże się z tym, że oni silniej wiążą się z tradycja innego proroka; szyizm przez wiele wieków ta doktryna islamy która przez większość sunnicką atakowana – wykształciło to w mniejszości szyickiej skłonności do ukrywania swojej wiary, ale także bardziej agresywnej ekspresji islamu)

ABBAS KIAROSTAMI

• dzisiaj – twórca trochę zagubiony, twórca działający na emigracji, niezwiązany z Iranem

• ur. 1940, ukończył Wydział Sztuk uniwersytetu tteherańskiego, jako ilustrator i grafik

• stworzył Kanun (Instytut Intelektualnego Rozwoju Młodzieży i Dzieci Kanun). Pod jego skrzydłami wychowywał się Majid Majidi – aktor i później reżyser.

• bardzo często filmy o dzieciach (char. cecha kina irańskiego) - wynika to z cenzury (opowiedzenie o bolączkach dorosłych jest czymś co podlega cenzurze); dzieci pozwalają opowiedziec o rodzinie od środka, wchodząc do niej z dziecięcymi bohaterami; wskazanie słabości męskiego bohatera; dizeci pozwalaja na uzyskanie ‘gorzkiej naiwności’ kina irańskiego (przez długi czas kinometografia czerpała z neorealizmu włoskiego)

• kobiet nie ma w filmach irańskich

• poetyckość

• motyw dzieła niedokończonego

• „Gdzie jest dom mojego przyjaciela”

• „Życie toczy się dalej”

• „Zbliżenie” - jedno z najważniejszych dzieł K., o procesie człowieka który podszywał się pod Makhmalbaf’a; M. był bardzo popularny w całym Iranie – Sabzian chciał być reżyserem, przypominał M., strasznie się z nim zidentyfikował; w domu bogatych ludzi podał się za S., mówiąc, że chce zrobić film.

• „Smak czereśni” – o czł. który planuje popełnić samobójstwo, szuka w Teheranie kogoś kto wypełni to zadanie i ostatecznie go pochowa. Koniec – scena w której ujawniana jest cała procedura filmowa „samobójca” wstaje z grobu – aktor.

• „Uniesie nas wiatr”

• „Przez gaj oliwny” - o planie zdjęciowym na którym realizowany jest film; o człowieku wywodzącym się z nizin społ., zatrudnienie przez K. sprawia że może stać się kims lepszym (odgrywa kochanka - kobieta wyżej postawiona, piękna.). Bohater nie umie odróznic prawdy od fikcji, próbuje zdobyć kobietę. Finał – figura dzieła niedokończonego.

• „Pięć” – dedykowany Yazushiro Ozu;

• „Dziesięć”

• „Coś jak miłość”

• „Zapiski z Toskanii” – James Miller wbrew temu co zachodnia kultura każe chce byśmy zaczęli doceniać kopie, zamiast oryginału; fresk – który okazał się być kopią, która być może skrywała oryginał. Wątek miłosny – pojawia się Juliette Binoche (wraz z głównym bohaterem zostają wzięci za małżeństwo)

MAJID MAJIDI

• związany z Kierostamim i jego szkołą reżyserską, jako dziecko

• ur. 1959 roku

• 1979 – „Baduk” – o dzieciach na granicy Irańsko-pakistańskiej, zaangażowane do propagandy

• „Ojciec” – nagroda w San Sebastian za film; melodramat rodzinny – historia Merolacha, 14 latka który nie ma ojca i sam musi w młodym wieku opiekowac się matka i młodszym rodzeństwem; jedynym sposobem jest udanie się do bogatej części Iranu i tam zarobienie pieniędzy; film zaczyna się od pojawienia się Merolacha spowrotem w domku, który jest pusty – okazuje się że matka mieszka w innym mieszkaniu, gdyż podczas nieobecności M. zdecydowała się związać z policjantem (podwójna zdrada – ojca i systemu ze strony matki). Nie akceptuje tego, w gniewie wyrzuca prezenty, nie godzi się z nową rodziną.

• 1997 – „Dzieci niebios” – dziecko decyduje się wziąć udział w wyścigu, by zdobyć buty (które są nagrodą za 3 miejsce) – robi wszystko by nie wygrać wyścigu i... ostatecznie go wygrywa. >_>

• UMIEJĘTNOŚĆ PROWADZENIA DZIECIĘCEGO BOHATERA

• Figura OJCA – żyje, ale się nie realizuje, fajtłapa, pomiatany nawet przez żonę

• 1999 – „Kolory raju” – wakacje, kończy się rok szkolny, jedno niewidome dziecko czeka na ojca, on nie przyjeżdża – na początku zamierza go zostawić, gdyz uważa że nie jest w stanie zająć sie nim po smierci żony, ostatecznie widząc przywiązanie dziecka bierze go spowrotem. Planuje się ożenic po raz drugi, jednak uznaje że dziecko będzie przeszkodą, planuje oddać go do niewidomego stolarza.

• „Deszcz” – opowieść o dzieciach trochę starszych, pojawia się wątek erutyczny. Robotnicy – emigranci afgańscy, wśród nich chłopiec skierowany do mniej męczących prac. Pojawia się inny chłopiec, przez co ten pierwszy zostaje sprowadzony do prac do dorosłych. ten pierwszy jest wściekły, zaczyna go śledzić i okazuje się ze ów drugi chłopiec to dziewczynka – ów Deszcz.

• 2005 – „Wierzba”

• 2008 – „Pieśń wróbli” – bohater – poszukiwanie pracy w Teheranie, jeździ motorem, jakiś osobnik wsiadł w ów motor i kazał się podwieść – zrobił to, dostał za to p[ieniądze, okazalo się że może być taksówkarzem.

BAHMAN GHOBADI

• z Kurdystanu (ważny wątek GRANICY)

• ur. 1968; zaczyna karierę jako aktor u Kierostamiego (grał w „Tablicach” jedną z głównych ról)

• „Czas pijanych koni”

• 2004 - „Gdyby żółwie mogły latać” – Kurdowie w dobrej sytuacji politycznej, Amerykanie zakazali Hussajnowi lotów nad Kurdystanem, dzieci zarabiają zbierając miny Husajna, tracąc kończyny (O.o), chłopiec o przezwisku Satelita, który ponoć rozumie język angielski i to on jest tłumaczem wiadomości CNN; gorzki finał.

• „Pieśni dla mojej ojczyzny”

• „Półksiężyc” – o kurdyjskich pieśniarzach (oba filmy); tu: pieśniarz czuje że umrze więc nosi trumnę ze sobą, PRZEDOSTANIE PRZEZ GRANICĘ – między Kurdystanem a Iranem/ zyciem i smiercią

• 2008 – „Nikt nie rozumie perskich kotów”

16.04.2013

KINO TURECKIE

ZEMI DEBIRKUBUTZ

• jego kino w najmocniejszym stopniu oderwane od kontekstu tureckiego

• kino prowschodnie (patron: tarkowski i kino rosyjskie), jednak jego kino przypomina zachodnie

• strefa dialogiczna: silniej eksplorowana niż u pozostałych 2 twórców (dialog, rozmowa niesłychanie intensywne u D., strefa plastyczna mniej istotna)

• przestrzeń: klaustrofobiczna (kino intymne, rzadko wychodzące na otwarte przestrzenie)

• moralistyka (kino opowiadające o ważnych ideach ogólnoluidzkich, ponadczasowych)

„Niewinność” (1997)

• zawiera najważniejsze cechy reżysera

• Bekir „stał się” partnerem ugur, ciągle podążają po maisteczkach; poznaje ich główny bohater – Jusuf (opuszczający więzienie młody człowiek, który w owym więzieniu spędził całą mlodość za zabicie kochanka swojej siostry.), Po 10 latach wraca do siostry prosić o wybaczenie; siostra w nieszczęśliwym związku, prawdopodobnie zabity kochanek był jej miłością życia; Jusuf nie otrzymnuje wybaczenia, udaje się na tułaczkę, w jednym z hoteli poznaje Bekira i Ugur. Jusuf zafascynował się Ugur. Bekir, dostrzegając to popełnił samobójstwo oddając J. Ugur.

„Przeznaczenie” (2006)

• „prequel” dla „Niewinności”

• intryga: trójka bohaterów; historia Ugur, młodej dziewczyny zakochanej w Zagorze (drobny rzezimieszek pracujący w Stambule; w pewnym momencie dochodzi do kłótni w barze i w jej czasie rani śmiertelnie jednego z uczestników; trafia na dożywocie do więzienia, odtąd przenoszony od jednego więzienia do drugiego); Ugur zakochana w Zagorze na sposób autodestrukcyjny odtąd będzie jeździć za Zagorem (mieszkać w tych miejscach gdzie Zagorjest przetrzymywany) ; Bekir (niedojrzały nastolatek, sprzedaje dywany), który jest nieszczęśliwie zakochany w Ugur podąża za nią z miasteczka do miasteczka. Bekir w pewnym momencie opuszcza Ugur, zawiera związek małżeńki, ma dziecko.. po kilku latach decyduje się znowu odnaleźć Ugur.

• brak pointy

„Wyznanie” (2002)

• małżeństwo z kilkunastoletnim stażem, które się rozpada; Harun wraca z podróży biznesowej do domu i zauważa, że nie ma zony w domu, żona wraca o poranku – mężczyzna podejrzewa, że żona spędziła noc u kochanka.

• podejrzenie męża musi zostać przekształcone wyznanie; żona tego nie robi – wyznaje jedynie wydarzenie z przeszłości, które ja przez cały ten związek gnębiło, ale które trzymała głęboko w sobie – bohaterka wyszła za mąż za Haruna, ale miała innego, młodego adoratora – musiała wybrać. Wybrała tego mocniejszego, pewniejszego siebie – wybrała Haruna. Ten drugi nie wytrzymał rozstania i popełnił samobójstwo. Przez cały związek nosiuła w sobie piętno śmierci tego drugiego człowieka. Harun jest wstrząśnięty – odwiedza rodzinę zmarłego przed laty mężczyzny w typowej potrzebie wyznania winy – matka tego człowieka nie chce z nim rozmawiać („Idź pokutować za grzechy gdzie indziej – ale nie tutaj..”)

„Poczekalnia” (2004)

• autotematyczne

• o reżyserze próbującym nakręcić „Zbrodnię i karę”

• Pokazuje sytuacje samego D., który próbuje zrealizować swoje „dzieło życia”.

„Zazdrość”

• zazdrość tu bierze się z brzydoty

• 4 bohaterów: czorokąt – żona zdradza męża z młodym kochankiem; kochanek pożądany przez otoczenie, pokazywany jako najatrakcyjniejszy mężczyzna w okolicy; kobieta próbująca rozbić związek małżeński

• film klaustrofobiczny, niepokojący

  „Podziemie” (2012)

• według zapisków z „Podziemia” Fiodora Dostojewskiego

 Centralną postacią filmu jest sfrustrowany urzędnik – niespełniony pisarz, który brutalnie zderza się z przyziemną okrutnością dnia codziennego. Zostaje świadkiem sukcesu literackiego kolegi z pracy, którego uważa za żałosnego plagiatora, musi użerać się z problemami gosposi, nie radzi sobie z własnym życiem uczuciowym czy też miłosnym. Bohater „Podziemia” znajduje się w podobnym położeniu, jak nasz Adaś Miauczyński z tym, że jego frustracja przybiera postać dużo bardziej histeryczną i furiacką. Demirkubuz sprytnie lawiruje między zabawnym komizmem a poważnym tragizmem, świetnie w głównej roli odnalazł się tu turecki aktor komediowy – Engin Günaydın, reżyser częściowo zrezygnował także z nadmiaru mroku i ciemnych obrazów, które zwykły towarzyszyć jego filmom, ale mimo to „Podziemie” jest niestety dziełem dość męczącym, acz być może i tak jednym z najbardziej przyswajalnych z jego dorobku.

FILMY:

„Pink Flamingo”, „Rocky horror Picture show”, „Proschinha, królowa pustyni”, „Salome”, “Białe małżeństwo”, “Pocałunek kobiety-pajaka”, „Laura”, „Gilda”, „teenage Zombies”

KINO GRECKIE

• Theo Angelopoulos

• Jorgos Lantimos

JORGOS LANTIMOS

• + Atina Tsangari

• do kina poprzez prace w TV

• związał się z teatrem awangardowym, po dziś dzień realziuje spektakle teatralne

• 4 filmy dotychczas (jeden się nie liczy >_>)

• bohaterowie- inscenizatorzy

• przestrzeń (warstwa referencyjna filmu wazna, ale na to nadany element metaforyczny)

„Kinetta” (2005)

• spektakl

• przypomina „Rekonstrukcję” Angelopoulosa

„Kieł” (2008)

• ojciec nadaje znaczenia poszczególnym obiektom, co jest sprzeczne z naszą wiedzą na ich temat np. morze to jest krzesło, zombie – kwiat (dafuq I am writing)

• nowy kod narzucony przez gł. bohatera w sposób arbitralny

„Alpy” (2011)

• bohaterowie „inscenizują” umarłych

ANGELOPOULOS

• notatki z monografu

• „Weeping meadow”

• „Dust of time”

23.04.2013

KINO QUEEROWE

07.05.2013

KINO RUMUŃSKIE

• Mircea Murejan

• Liviu Ciuler

• Lucian Pintilie – łącznik między kinem współczesnym, a kinem rumuńskim Nowej Fali

• Cristian Mungiu

• kwestia realizmu filmowego – pozornie kino rumuńskie opiera sie na tradycji realizmu filmowego w sposób jednak kreacyjny, wykorzystujący różne tendencje realizmu filmowego; przez niektórych krytyków wiązane z Cinema Verite, zbliżenia do nowej estetyki francuskiej; wykorzystywanie realizmu filmowego, wynikające z ograniczeń organizacyjnych

• kino o żelaznej dyscyplinie narracyjnej/aranżacyjnej/reżyseryjnej

• niezwykłe finały filmów rumuńskich, niezwykła forma inscenizacyjna finału, opierające się na tajemnicy fabularnej, zwiżanek z lukami w suget’ie

• chaos elementów/wątków który zostaje perfekcyjnie związany w finale, poczucie tajemnicy, która zostaje wyjaśniona

• dlugie ujęcia

• nieprzetworzone atelier/plenery

• dziwne ustawienia kamery

• odwrócona eliptyka narracyjna, przez co mamy wrażenie filmów wydłużonych w czasie

• mieszanka kina kreacyjnego i realizmu filmowego

• wędrowanie za bohaterem, przyglądanie się mu

• ukazanie jednostki, konkretnej osoby tkwiącej w świecie zdeprawowanym; w rozbitym świecie jedna, szlachetna jednostka;

• na tle biedy, deprawacji, samotności – świat postkolonialny, który wyrwał się z bycia zniewolonym

• pojedyncze wydarzenia, codzienne doświadczenia, które w filmach rumuńskich uzyskuja wymiar alegoryczny

• niezwykle wyrafinowana metaforyka; potrzeba uniwersalizacji

• ironia i metafora, bardzo głęboka znaczeniowość odwracająca pierwotna znaczeniowość – np. groteska posługująca się metaforą i emocjonalnością, zwłaszcza w twórczości Luciana Pintilie

• starożytny ród Daków – mężni, przystojni mężczyźni, którzy walczyli z Rzymianami. Dakowie – rumuńscy komuniści, rzymianie – imperialiści.

  1968 – „Kolumna Trajana”; fresk filmowy o cesarzu Trajanie.

  1966 – „Żagiel na maszt”; o podboju ziem w basienie Morza Śródziemnego

  Dużo przygodowych filmów pokazujacych Rumunów jako waleczny naród

  Ideologiczny margines kina rumuńskiego

• Dominujące: kino partyzanckie (Ceausescu)

1965 – „Pałac w płomieniach”

1969 - „Zaginiony”

• turpizm

• naturalizm

• frenetyczność

• ekspresywność

• eksploracja dwóch tendencji w kinie

„Pałac w płomieniach” – bunt chłopów przeciwko panom na przełomie XIX/XX wieku; niezwykła ekspresja formy, pokazywanie okrucieństwa panów (szlachcianka wykorzystująca seksualnie rumuńskie chłopki).

„Zaginiony” – realizm, minimalizm filmowy; bohaterka musi pochować dziecko, które zmarlo – sprzedaje jedyną rzecz jaką ma – konia, by móc dokonać pochówku

1964 „Las powieszonych” Liviu Ciulei – Rumuni walczący z armią Austro-węgierską.

1972 „Kamienne gody” – wesele, konflikt między młodą panną, która nie chce wyjść za mąż i rodziną która ją do tego namawia, ucieka, nie mogą jej znaleźć, swoją złość przenoszą na głównego bohatera

„Rekonstrukcja” Lucian Pintilie

• do kin dopuszczone dopiero po 88’

• historia dwóch chłopaków, którzy gdzieś na prowincji zażywają wakacji, w pewnym momencie pokłócili się i pobili – wybuchła z tego powodu awantura, władze dowiedziały sie o tej bijatyce i zdecydowały się dwóch przyjaciół aresztować; prokurator wpadł na pomysł, że trzeba to wykorzystać do nakręcenia filmu oświatowego – ci dwaj mlodzieńcy odtworzą bijatykę, a on nakręci film oświatowy dla młodzieży dlaczego nie można brać udziału w bijatykach.

1992 - „Dąb” Lucian Pintilie

• Maia Morgenstern w głównej roli

• komunistyczny ideolog umiera na początku filmu; początkowa sekwencja filmu – bohaterka zawozi ojca do szpitala, bo on zażyczył sobie poświecenia swoich organów po smierci ale nikt ich nie chce

• pochówek, podróż bohaterki by pochować ojca

• spotykają ja na drodze ciągłe nieszczęścia

1994 – „Niezapomniane lato” Pintilie

• nakręcona dla Francji

CRISTI PUIU

• „Cigarettes and coffee”

• „Aurora”

  „Śmierć pana Lazarescu”

• Emerytowany inżynier Remus Lăzărescu mieszka wraz z trzema kotami w małym mieszkaniu w Bukareszcie. Jest wdowcem od ośmiu lat, a jego jedyna córka mieszka w Toronto. Nagły atak bólu powoduje, że Lazarescu wzywa pogotowie. Kiedy uświadamia sobie, że karetka do niego nie przyjedzie, szuka pomocy u sąsiadów. Bezradni sąsiedzi próbują mu pomóc aplikując lekarstwa, które posiadają. Wreszcie udaje im się wezwać pogotowie do chorego. W karetce Lazarescu rozpoczyna wędrówkę po szpitalach Bukaresztu. W kolejnych trzech lekarze stwierdzają, że stan chorego jest poważny, wymaga operacji, ale ta musi być przeprowadzona w innym szpitalu. Dopiero w czwartym szpitalu lekarz decyduje się na dokonanie zabiegu.

• znaczące imiona: główny bohater – Dante; nazwisko Lazarescu – kojarzące się z Łazarzem

• sanitariuszka, walcząca o umiejscowienie Lazarescu w szpitalu

• w końcu filmu nie ma przedstawionej śmierci bohatera; bohater nie umiera, leży, podchodzi do niego pielęgniarka mówiąc „panie Lazarescu, idziemy” – mówiąc, że idą razem na salę operacyjną.

• empatia lekarza w stosunku do Lazarescu – sanitariuszka, towarzysząca mu, która w pełni się bohaterowi poświęca.

„Aurora” (2010)

• przyjęty jako uzupełnienie „Śmierci pana Lazarescu”; „Aurora” jest filmem niesłychanie wyzutym z emocji, odwołującym się do Bressona.

• gł. bohater – grany przez samego Cristi Puiu

• przestrzeń, mistrzowsko konstruowana przez Puiu

• motyw dziecka w filmie (bohater odbiera dziecko, wychowywane nie przez siebie z przedszkola, co z nim zrobi? Napięcie między dzieckiem, a ojcem).

„Katalin Varga” Peter Strickland (2009)

• opowieść o tytułowej Katalin

• gł. bohaterka – na polnej drodze podchodzi do niej mąż i uderza ją w twarz, okazuje się że ona jakoś 13 lat temu została zgwałcona, efektem tego gwałtu jest dziecko, syn. Mąż, gdy sie o tym dowiaduje odsrzuca swoją żonę.

• Kobieta bierze swojego syna i rusza na piechotę w poszukiwaniu tych mężczyzn, którzy ją przed lata zgwałcili, próbując dokonać na nich zemsty.

• narastająca degradacja emocjonalna

• relacje bohaterki z synem, który jest owocem gwałtu ale jednocześnie wchodzi w okres młodzieńczości

• podwojona pointa filmu

21.05.2013

KINO SKANDYNAWSKIE

Dogma 95’

• „akcja ratunkowa”

• „śluby czystości”

• Czas akcji: poniedziałek, 13 marca 1995

• Miejsce akcji: Kopenhaga

• Thomas Vinterberg (np. „Festen”)

• Lars von Trier (np. „Idioci”)

• Kristan Levring

• Seren Kragh-Jacobsen

• W jednym z pubów w Kopenhadze, reż. postanowili odratować kino, nazwali tą akcje „akcją ratunkową”

• „kino umarło i należało je wskrzesić”

• odniesienia do Nowej Fali i kina lat 60.

• polemizacja z Nową Falą, krok przeciwko kinu autorskiemnu. Chciano nie tyle co stworzyc film kolektywny ale styl wykraczający poza zwykłe preferencje

• manifest bardzo szybko się wyczerpał

  NORWEGIA

  Erik Skjoldbjærg:

• 1997 – „Bezsenność” reż.

  Jonas Engstrom, błyskotliwy lecz arogancki detektyw z powodu nadwyrężonej reputacji zostaje wysłany do odległej miejscowości na północy Norwegii, by wraz z partnerem pomóc policji w odnalezieniu 15-letniej dziewczyny

• 2001 – „Pokolenie P” (Prozac nation)

  Lizzie (Christina ricci) zaczyna studia dziennikarskie na Harvardzie. Marzy o zostaniu krytkiem muzycznym, ale pogłębiająca się depresja i zażywane narkotyki jej to uniemożliwiają.

  Bent Hamer:

• „czarne komedie”

• 1995 – debiut „EGGS” (nagroda w Moskwie i Toronto). Treść: Do żyjących na odludziu braci Moa i Pa przyjeżdża upośledzony syn jednego z nich.

• 1998 – „Łatwy dostęp do wody”

• 2003 – „Historie kuchenne” – wczesne lata 5-te, szwedzka delegacja uzbrojona w notatniki i diagramy przyjeżdża do wiejskiego dystryktu Norwegii z zamiarem zarejestrowania zwyczajów kuchennych tamtejszych kawalerów.

  Norweski kandydat do Oscara

• 2005 – „Factotum”

  Hans Chinaski w którego wcielił sie Matt Dillon to bohater prozy Bukowskiego i alter ego pisarza

• 2010 – „W drodze do domu”

Joachim Trier

• całe życie spędzone w Oslo

• spokrewniony z kinem – ojciec J. T.: technik dźwięku, on sam od najmniejsszego interesował się kinem (głównie dokumentalnym)

• studia filmowe w Kopenhadze

• zakłada agencje reklamową z kumplami, dzięki której zdobywa pieniądze i realizuje filmy

• tematyka pamięci i tożsamości

• w obu filmach – wystąpił przyjaciel triera, Anders danielsen Lie

• 2006 – „reprise: Od początku raz jeszcze”

- odliczanie

- poszatkowana struktura

• 2011 – Oslo, 31 sierpnia

SZWECJA

Roy Anderson:

• 1943 w Goteborgu

• literatura i historia w Lund (teatr studencki)

• szkoła filmowa w Sztokholmie

• realizm (zacięcie społecznika) + absurdalny humor z czeskich komedii lat 60-tych

• TRAGIKOMEDIE

• motywy surrealistyczne

• powolny styl pracy

• zarobki z reklam/spotów

1970 – „Historia miłosna” (4 nagrody w Berlinie)

2000 – „Pieśni z drugiego piętra”

- wolny ciąg asocjacji

- Film powstawał aż 4 lata, bez scenariusza

- inspirowany wierszem pewnego peruwiańskiego poety

- wszystko rozgrywa się w ciągu jednego wieczoru: wyrzucony z pracy urzędnik zostaje upokorzony przez swojego szefa; zagubiony imigrant pada ofiarą ulicznego ataku; magik popełnia błąd w czasie występu; całe miasto dusi się w gigantycznym korku; wątek łączący: historia Kalle, który by uzyskac pieniądze z ubezpieczenia podpala swój sklep

2007 – „Do Ciebie, człowieku”

Lukas Moodysson

• 1969 w Lund

• Pisał poezję w wieku 17 lat, wydał tomik

• Bergman mianował go swoim następcą

  • BANDA Z MALMO: istniejąca w latach 60. szewdzka grupa poetów, których twórczość cechowała się językiem potocznym, często nawiązującą do subkultur, a także ludycznością i sprzeciwem wobec elitarnoś sztuki

• 1998: Fucking Amal

• 2000: tylko razem

• 2002: Lilja 4-ever

• 2004: Dziura w sercu

• 2006: Container

• 2009: Mamut

04.06.2013

KINO WĘGIERSKIE

• Kornel Mundrucho

• Gyorgy Palfi

• A. Janisch

• często własne wytwórnie filmowe (mlodzi twórcy)

• próba realizacji studia niezależnego im. Beli Bolosza - dzisiaj to juz nie ten sa system produkcyjny, zakładanie samorządów filmowych które bez wkładów organizacji centralnych sa finansowane

• inwestycja gł. przez fundusze międzynarodowe

  CECHA KINA WĘGIERSKIEGO:

• skłonność do groteski, która w kinie węgierskim rzadko przekształca się w komizm

• świat – przesyczony katastyrofizmem, poczuciem nieszczęścia

• fatalizm (narodowy/prywatny)

• nastrój rezygnacji, apatii

KORNEL MUNDRUCHO/K. MANDRUCZO:

„To czego sobie życzę i nic wiecej” :

• debiutancki film, M. jeszcze za bardzo nie umie prowadzic bohaterów;

• trójka bohaterów: dziewczyna, jej brat – gej i chłopak- biseksualista

• tworzą gang, zaczynają popełniac przestępstwa

• przestępczość wynikajaca z zagubienia tożsamościowego, prowadzącego do narastającego zatracenia

  2002 – „Przyjemne dni”

• chłopak wychodzi z więzienia i związuje się z dziewczyną, która jest samotna

• bardziej kontakt siostrzano-braterski

• dwójka pierwszych bohaterów zaczyna się opiekować cięzarną kobietą, ona rodzi

• dziecko wykorzystywane do szantażowania mężczyzn za pieniądze

• dziecko wykorzystywane do quasi-przestępczej działalności

  2003 – „Autobus przybywa”

• film nowelowy, kilku węgierskich aktorów

2005 – „Joanna”

• musical filmowy

• parafraza Joanny d’Arc

• akcja: spzital, gdzie trafia gł. bohaterka, narkomanka która trafia po wyopadku samochodowym; zostaje uratowana przez jednego z lekarzy, w tym szpitalu zostaje; po tym doświadczeniu – być może miłości do owego lekarza, decyduje się w dziwnym porywie zostać pielęgniarką; chodzi po oddziałach i świadczy usługi seksualne pacjentom – dochodzi do wniosku, że własne ciało może pomóc innym; Joanna zostaje wyklęta, uznana za dziwną wiedźmę, w pewnym momencie ludzie decydują się dokonac na niej samosądu, linczują ja i decydują się spalić jej ciało

• poświęcenie własnego ciała – sposobem na własne odkupienie; przez społeczeństwo – uznane za bluźnierstwo

2008 - „Delta”

• zw. z Bela Tarrem

• nad delta Dunaju

• niezwykle istotny pejzaż

• nastrój

• po wielu latach gł. bohater wraca do delty; traktowany jako outsider

• poznaje siostrę, o której istnieniu nie wiedział, siostra niewiele starsza od niego

• postanawia zbudować dom na balach na środku jeziora, jak ojciec, zamierza to zrobić z siostrą

• pewien rodzaj uczucia siostrzano-braterskiego, sprzeciw lokalnej społeczności

• dziwny rodzaj samosądu – stopniowo narastająca niechęć społeczności

• matka – obojętny stosunek do swoich dzieci, pozbawiony macierzyńskiej miłości

• ojczym, który zastąpił ojca

• szczególna relacja brat-siostra: popycha ich ku sobie ale jednocześnie wypycha z tej społeczności: decyzja o zbudowaniu domu poza wioską, kontynuowanie ojcowizny, budowanie silnego poczucia odrębności, ta miłość, która u nich kwitnie nie może być zaakceptowana w innych miejscach

2011 – „Łagodny potwór: Projekt Frankenstein”

• sam Mundruczu gra tam gł. rolę

• dwa wątki: 1) historia reżysera filmowego, który prowadzi próby zdjęciowe 2) historia młodego chłopaka, który uciekł z sierocińca, wchodzi na plan zdjęciowy – jego niewinność, kompletna ufność jest przez reżysera wykorzystana, bohater staje się czymś w rodzaju syna, przygotowanego do roli, do świata

GYORGY PALFI

„Czkawka” :

• film pozbawiony dialogów

• węgierska prowincja

• wioska, w której palfi obserwuje kilkunaścioro bohaterów: starzec, który zapadł w czkawkę; człowiek idący na ryby; staruszka zbierająca konwalie; dzieci przyjeżdżajace z Budapesztu do dziadków; policjant robi obchód

• utopia – jednak w miarę wejścia wten świat – tajemnica: znikanie mężczyzn

• męzczyźni znikają/umierają

„Taxidermia”

• kwintesencja filmowej groteski

• 3 częściowa historia opowiadająca o 3 pokoleniach wegrów: 1) w okresie miedzywojennym, młody mężczyzna – część oparta na jego obsesjach seksualnych 2) okres stalinowski: rodzi się dziecko z świńskim ogonem, które jest mistrzem jedzenia na czas 3) syn sportowca, który zajmuje sie wypychaniem zwierząt

  1) prymitywizm, obsesje seksualne, instynktowność, zwierzęcość; kultura – zaakcentowana przez rytuał, ceremoniały zołnierskie, które jednak są w całkowitym rozkładzie; więź między człowiekiem a zwierzęciem

  2) wprowadzenie instynktów w bardzo karykaturalny rytuał sportowy – jedzenie na zcas jako dyscyplina sportowa wykorzystywana przez ideologie stalinowską

  3) konsumpcja porwana przez system kulturowy, kapitalistyczny, który przekształca człowieka w rodzaj automatu, zimnego mechanizmu

  „Final cut”

  ATILLA JANITSCH

1991 - „Cień na śniegu”

• młody chłopak (Mirosław Baka), który w jakimś urzędzie staje w kolejce, nagle wpada tam jakis złodziej, napad zwieńczony sukcesem

• w wyniku nie do końca jasnej sytuacji, sam bohater może być wzięty za tego złodzieja

• on godzi się z tą pozycją kogos podejrzewanego, zaczyna uciekać przed policją

• zaczyna życ tożsamością złodzieja

• motyw u A.J.: powracania do miejsca w którym kiedyś się znaleźli, niemożnośc odnalezienia się, odkrywanie nie do końca uświadomionej tajemnicy, która ich zawiodła do tego miejsca i determinuje ich postawy

„Długi Zmierzch”

• historia kobiety, która przyjeżdża na węgierska prowincję,

• najpewniej miejsce jakie ona zna, kiedys opuściła

• PRACA PAMIĘCI

• opowieść o emigrantach węgierskich

• bohaterka nie jest w ciągu tej nocy odnaleźć dla siebie miejsca, czuje się jak w miejscu potępionych, w innym systemie ontologicznym

• świat zmarłych, potępionych dusz

„Nazajutrz”

• film, który w warstwie narracyjnej przypomina Lyncha

• historia człowieka 50-letniego, przybywa autostopem do wiejskiego domostwa

• wejście w przestrzeń nieodwiedzaną przez nikogo

• chce odiwedzić swojego przyjaciela

• przyjeżdża z małą fotografią

• spotyka ludzi, którzy nie chcą z nim rozmawiać,

• ciągnie go do jakiegos jaru

• okazjonalnie traci przytomność

• wszystko coraz bardziej chaotyczne

• okazuje się że bohater umarł w tym jarze

• ostatni przebłysk świadomości, który konstruuje alternatywną rzeczywistość

• SYMBOL ŚMIERCI: np. powiesone na szubienicy lalki, owcze głowy, gruby, cemnatrzyska, truchła zwierząt, zmurszałe deski – wszystko wiążące z degradacją; przez bohatera wszystko z zewnątrz, on jest żywy – w rzeczywistości inaczej

„Kontrol” A. Nimrod

• akcja – w podziemiach metra

• kryminalna

• postać wrzucająca ludzi pod jadące pociągi

• po pokonaniu Złego mozna wyjechac metrem na górę

• bohater – spotyka ludzi z świata ‘z góry’

• nie wiadomo dlaczego bohater sie ukrywa

„Los utracony”

adaptacja powieści Imre Kertesza (wiki: „Jest to autobiograficzna opowieść o obozowych doświadczeniach autora (1944-45), który z rodzinnego Budapesztu w wieku 15 lat trafia najpierw do Auschwitz-Birkenau, a później do obozów w Buchenwaldzie i Zeitz. Powieść pisana jest właśnie z perspektywy naiwnego, zupełnie nieświadomego 15-latka. Trafia on do Oświęcimia i do ostatniej chwili – podania mu pasiastego ubrania – wydaje mu się, że będzie pracował w fabryce, jak robił to wcześniej, dziwiąc się, że widzi wkoło tak dużo, ubranych w więzienne pasiaki, ludzi. Jednak i on staje się więźniem, co nie od razu do niego dociera, musi jednak zmierzyć się z rzeczywistością. Przez zaledwie 4 dni w Oświęcimiu, dowiaduje się o: krematoriach, stosach zwłok, selekcji – od której uratowało go kłamstwo na temat swojego wieku (odpowiedział, że ma "sehzehn", choć miał o rok mniej).

Z Oświęcimia zesłany do Buchenwaldu, a ostatecznie do Zeitz. Autor nie zagłębia się w opisywaniu swoich cierpień. Pisze raczej o rzeczywistości bez perspektyw i o obozowej nudzie, w której zatrzymał się czas.

Nękany ciężkimi ranami, wycieńczony pracą, gdy przygotowuje się do śmierci, zupełnie niespodziewanie zostaje przeniesiony do Buchenwaldu, gdzie o dziwo dostaje łóżko, kołdrę i poddany zostaje leczeniu. Początkowo nie potrafi w to uwierzyć, żyjąc w zupełnej nieświadomości tego, co dzieje się wokół.

Na szczęście (m.in. dzięki pomocy polskiego pielęgniarza) udaje mu się przeżyć obóz, przetrwać i wrócić do Budapesztu. Nie chce jednak zapominać o tym, co się wydarzyło, jak - wydaje się - chcą zrobić inni: byli więźniowie, a także ci pozostający na wolności.”)

„Narcyz i Psyche” Gabor Body

• każdy z filmów Body’ego - angażowanie nowej techniki; B. – eksperymentator z językiem filmu

• G.B. – kwintesencja filmowego modernizmu

• „Narcyz i Psyche” – 5 h film

• epicki film, z wielkim rozmachem

• eksperyment językowy

• ogromna epika

• adaptacja powieści Szandora Weoresza

• historia dwojga zakochanych w sobie ludzi, którzy poznaja się do końca XVIII wieku, kończy sie w 1933 kiedy Hitler dochodzi do władzy

• nieszczęśliwa miłość, bo Narcyz i Psyche; Narcyz – słynna kreacja Udo Kira, N. zachorował na syfilis i teraz nie dopuszcza kobiet do siebie; Psyche – kobieta poszukująca swojego kochanka

• coraz bardziej melancholijni

• finał: bohaterowie spotykają się na przyjęciu, przygotowują się do wyjazdu z Europy, zamierzają jechac do Ameryki, telefon – odbierają: słychac przemówienie Hitlera

11.06.2013

KINO KANADYJSKIE

• ATOM EGOYAN

• Bruce McDonald

• Dennis Arcand

• Guy Maddin

• Don McKellar

Atom Egoyan

• ur. w rodzinie ormiańskiej w Egipcie

• dosyc szybko rodzice przenieśli się do Kanady, tam też dorsatał

• studiował w Toronto na wydziale stosunków międzynarodowych

• jako ledwie 24 letni reż., kręci „Najbliższy z rodziny” (Next of kin) – pierwszy film pełnometrażowy: już w pierwszej scenie swojego filmu określa się w swojej dalszej karierze reżyserskiej, kształtuje fabularnie swoje filmy

• twórczość niezwykle implicytna, zmuszająca odbiorcę do interpretacji, wiele rozwiązań inscenizacyjnych, scen – niesie ze sobą większą, głębszą warstwę zmuszającą nas do interpretacji znaczeń

• wątek bycia ciągle w podróży

• terapie, wzmocnione przez media

• alternatywność doznać

• demiurgiczne panowanie nad sferą seksualną

• tożsamość ormiańska

• odgrywanie ról

• krytyka zachodniego konsumpcjonizmu (nie wynika u E. z lewicowych doktryn ideowych – raczej mamy do czynienia z Baudrilliardowskim przekonaniem wynikającym z późnomodernistycznej refleksji - żyjemy w świecie zdominowanym przez znaki) – ciągle napotykamy fasady zbudowane przez kontekst kulturowy

• funkcjonujemy w świecie symulakrów

• nowoczesne technologie i ich obecność w życiu codziennym - wykorzystanie nowych technologii u E. by wykazać, że cedujemy na nie nasze potrzeby komunikacyjne

• postmodernizm E.

• Arsinee Khanjian – aktorka i żona E.

• poza futurologiczna (patrz: także Cronenberg), opowiada nie tyle o przeszłości co o tym co dostrzega w teraźniejszości i jak rozstrzygnie się w przyszłości.

• problem – oraz specjalista, który będzie go rozwiązywał.

• czlowiek – skrajnie uprzedmiotowiony, czł. – zakładikiem procedury

• ideą współczesnego społeczeństwa jest istnienie ekspertów/specjalistów, którzy mają jakąś określona wiedzę którą należy kupić (typ społeczeństwa ponowoczesnego) – np. „Rodzinna Projekcja”, „Hereafter”

Najbliższy z rodziny:

• bohater – syn, żyjący z rodzicami którzy ciągle się kłócą; zdominowany przez rodziców ale i pasywny – udaje, nie chce życ światem rzeczywistym

• rodzice – wysłanie syna na terapię (za pomocą mediów – kasety wideo – aby nagryać problemy ale także oglądać problemy innych ludzi);

• bohater – Peter ogląda kasete wideo z małżeństwem, które jest z pochodzenia ormiańskie musieli się pozbyc syna kilka lat temu

• Peter dzwoni i przedstawia się jako ich syn, ci mu wierzą, P. coraz bardziej odsuwa się od swojej własnej rodziny, wchodząc w rodzinę ormiańską

• Peter – „usynowiony” przez to małżeństwo

• motyw walizki

• udawanie, odgrywanie ról (P. jako zaginiony syn)

Partie Mówione (1989)

• kwestia obecności wideo i świata wymyslonego, który przejmuje kontrole nad światem rzeczywistym

• piętrowe struktury narracyjne tylko po to, by wykazac istnienie alternatywnych ścieżek

• dwa wątki: reżyser wykorzystuje do wątków aktorów/aktorki bardzo do siebie podobnych;

1. historia kobiety cierpiącej z powodu smierci swojego brata, decyduje sie na nakręcenie filmu, który będzie opowiadał o tym bracie i potrzebuje aktora, który go zagra; przywołanie zmarłego człowieka, wprzęgnięcie go jeszcze raz w to samo miejsce, bez słów – liczy sie obraz.

2. Fascynacja samym aktorem okazuje się większa niż fascynacja bratem; raczej fetyszystyczny rodzaj fascynacji

Rodzinna Projekcja/Rodzina na ekranie

• trochę zbliżony do sitcomu

• historia wielopokoleniowej rodziny ormiańskiej, mieszkającej w kanadzie (3 pokolenia)

• gł. bohater – 20 letni młody człowiek, najmłodszy z rodziny, który doskonale aklimatyzuje się w Kanadzie; czuje rodzaj pewnego braku tożsamościowego, który go coraz silniej definiouje – on tez każe mu nawiązać kontakt ze starszym pokoleniem – babcią

• Babcia – ukorzenienie własnej tożsamości, zdefiniowana przez ormiański rytuał

• zniesmaczony środkowym pokoleniem – pokoleniem rodziców, które za wszelką cenę chciało zgubić swoją ormiańską tożsamość; Ormianie którzy za wszelką cene chcą się wyzbyć tradycji ormiańskiej; w specyficzny sposób organizują sferę seksualną – zamiast seksualności: substytuty (pornografia i robienie pornografii)

• nadmiar doprowadził do zdemoralizowanych struktur między bohaterami

• boh. w akcie buntu decydje się zabrać babcię i zabrac do swojego własnego domu, jego bunt okazuje się zupełnie bezsensowny – zabiera ją do motelu i sadza przed telewizorem (>_>’)

Likwidator

• bohater: Noe; jest tytułówym likwidatorem szkód w agencji ubezpieczeniowej; perfekcyjny sprzedawca, mistrz posługiwania się słownym komunałem

• żona Noego – Hera: cenzorka, zajmuje sie wycinaniem z różnych filmów scen erotycznych; żyje suvstytutem tej sfery erotycznej, nie dopuszcza innych do oglądania tych elementów, ale sama jest ich kolekcjonerem; charakterologicznie inna niz Noe: on – Kanadyjczyk, ona – Ormianka, jej związek z Armenia dosyć silny

• Hera – siostra: tożsamość ormiańska

• z mężem – komunikuje się za pomocą słownych komunałów

• w sytuacji gdy ktoś ma problem, on likwiduje go

• demiurgiczny, szczególny rodzaj opieki który przekształca sie w ubezwłasnowolnienie swoich klientów

• wątek domu, pojawia się reżyser który chce wynająć ten dom, by przekształcić go na plan filmowy. Hera jest przeciwna, Noe sie zgadza. Producent wprowadza się, jednak zamiast kręcić film, rujnuje go, przekształca, ostatecznie podpala.

• FINAŁ: Noe patrzy na swój własny plonący dom, rozstanie się bohaterów – żona przejeżdża obok Noego z siostrą. Reżyser: „nie ma się czym przejmować, ty się tylko bawiłeś w dom”

Kalendarz (1993)

• jeden z najbardziej autobiograficznych filmów E. 9po upadku Związku Radzieckiego E. czul silną potrzebe pielgrzymki do Armeni) – tu: w tym filmie pierwszy kontakt z Armenią

• dwie części: nakładanie się dwóch porządków czasowych:

1. historia mężczyzny w Kanadzie, od którego odeszła żona, kontemplacja odejścia żony – jednocześnie kultywuje substytuty jej obecności (zamawia prostytutkę z którą spożywa elegancka kolację, przy okazji oglądają fotografie/filmy wideo które nakręcili w Armenii)

2. Armenia: bohater z żoną: wyjechali by robic zdjęcia najstarszym kościołom, żona znudzona, zmęczona jego zachodnim stylem zycia, zaczyna flirtować a potem romansowac z przewodnikiem Ormiańskim, on ją zabierze sprzed nosa bohatera, który jest za ślepy żeby to dostrzec

Ararat (2002)

• temat: rzeź Ormian w 1915 przez Turków

• najprościej – film historyczny, jednak E. chcial to uatrakcyjnić – koniec końców opowiedział 3 historie: 1) o dosyć już wiekowym reżyserze filmowym, ktory jest ormianinem i kręci film o rzezi Ormian, przygotowuje do premiery tego filmu 2) wątek jednej z aktorek tego filmu 3) zrekonstruowane wydarzenie rzezi , wiąże się z ludobójstwem (kobiety zmuszone do tańca przez Turków, gdy nie mają siły tańczyc zostaja zabite) 4) młody człowiek, złapany przez celnika z taśmami filomowymi opowiada o rzezi Ormian

Słodkie Jutro

• Mitchell Stewens, prawnik przyjeżdżający do małego miasteczka, by namówic ich by zbiorowo wystąpili o odszkodowanie

• scena pierwsza: myjnia samochodowa, z której bohater nie mógł wyjść, samochód nieustannie czyszczony, nie może z niego wyjść

• relacja ojciec-córka: związek, który jest w zasadzie kazirodczy i pedofilski

• boh. wydostaje się z samochodu – widzi autobus, który podczas wypadku stał sie przyczyna kilkunaściorga dzieci; mimo tej traumy/żałoby mozna wydobyc pieniądze od tej organizacji, tylko trzeba wspólnie wystąpic przeciwko niej

• poczucie winy

• małe niegodziwości, popełnione w przeszłości teraz się mszczą

Podróż Felicji (1999)

08.10.2013

AUSTRALIA

KINO ANTYPODÓW

Lektura: Marek Haltof, Kino australijskie

Australijska nowa fala:

• Bruce Beresford

• Peter Weir

• Gillian Armnstrong

• George Miller

• Fred Schepisi

• przed 1970 w zasadzie kino australijskie nie istniało – zw. z kolonijnym charakterem Australii (kraj 2. kategorii, kontynent gdzie usuwano tych których w UK nie chciano trzymać; wielkie więzienie gdzie spychano wszystkich tych, którzy w UK być nie powinni; Australia zdominowana przez podległość wobec UK – przenosi się to na kino)

• filmy Watta – Anglika który wyjechał do Australii

• 69’ – zmiany, pojawienie się państwowych urzędów które chciały zbudowac tożsamość Australijczyka, także na gruncie kina

• 70’ – Australian Film Commision (promowanie określonego typu kina, które miało być w Australii; wspomaganie finansowe filmów; przy instytucji – przyznawanie nagród za jakość filmów; duża ilość filmów komercyjnych ale i filmów artystycznych)

• 73’ – założenie szkoły filmowej (Sydney) - Jerzy Toplitze

• telewizja publiczna (warsztaty/praktyki późniejszych reżyserów)

• wczesne lata 70. – prawdziwe australijskie filmy. Jeszcze przed: Australia odkryta przez reżyserów europejskich (Nicholas Roeg „Walkabout” , Gregor jordan „Ned Kelly”)

WALKABOUT: ojciec zabiera dzieci na australijską pustynię, pragnąc ich zabić, ostatecznie sam popełnia samobójstwo; dzieci wyruszają na podróż przez pustynię; walkabout – zw. z rytuałem aborygeńskim, młodzieniec wygnany z wioski musi przeżyć przez pewien czas, rytuał dojrzewania. Aborygen – staje się przewodnikiem tych dwojga dzieci.

• Australia – kraj oparty na kontrastach i konfliktach (między potomkami Brytyjczyków, a pierwotnością)

• od późnych lat 60., wraz z rodzącą się tożsamością australijską – konfrontacja między Australijczykiem (pomiędzy Brytyjskością, a dzikością kontynentu) a konstruktem Brytyjczyka.

NED KELLY:

NA SKRAJU ŚWIATA:

• opowieść o nauczycielce z UK; zakłada szkołę, konfronyuje się z czymś niejasnym, czymś co z czasem kształtuje się na nową tożsamość australijską

Bruce Beresford: Przygody Barry’ego McKenzie (1972)

• obraz Australijczyka – ockera, potomka Australijczyków, mieszkającego w wielkich miastach, świetnie wpisującego się w silnie zurbanizowaną kulturę

• oderwany od korzeni brytyjskich, przeciwstawia Anglikom (wg stereotypów – kultura ludzi niemal arystokratycznych) wulgarność, prostatctwo, ale jednocześnie ciepło, sympatyczność, silnie zderzony z wiktoriańską brytyjskością

• kompleksy o. w stosunku do brytyjskości, przytłumione prostactwem, próba definiowania siebie w odniesieniu do starego kontynentu

• doczekało się kontynuacji – B.McKenzie wyjeżdża do Londynu i tam konfrontuje się z brytyjskością.

B.B.: Przyjęcie u Dona

• grupka mężczyzn spotyka sie na przyjęciu, związane z prawdopodobnym zwycięstwem strony lewicowej.

• w miarę upływu czasu – wyniki zawodzące, na stronę prawicy, bohaterowie zderzeni z klęską idei Australijskich

• okazuje się, ze nawet pod maską deklaratywnego lewicowca znajduje się przywiązany do UK konserwatysta, a związek z Londynem jest dla Australii związkiem bardzo cennym.

Phillip Noyce: Front Nowin (1978)

• wątek emigracji

Zbyt odległa niedziela

• strajki robotników w latach 50.

• silnie proletariacki film

1979: Moja olśniewająca kariera (Gillian Armstrong)

• opowieść o zbudowanej kobiecie (Judy Davis) która nie zamierza iść drogą przynależną kobietom, chce się uczyć –potem zostaje guwernantką, ale okupuje to ostracyzmem społecznym

• akcja XiX w.

Pieśń Jimmiego Blacksmith’a (Fred Schepisi)

• Jimmie, młody robotnik zostaje oskarżony o gwałt I morderstwo, musi salwować się ucieczką

• tożsamość Jimmiego: Aborygen z domieszką krwi białej, odzrucony przez obie grupy; przyjęty przez pastora, pod jego opieką

• napięcie między Anglią, a dzikością Australii (pastor – Jimmie)

• koniec: ucieczka jimmiego po dokonaniu zbrodni, pościg (udział: biali, ale i Aborygen który odczytuje ślady na pustyni, współdziałanie obu grup by złapać J.)

• adaptacja powieści Thomasa Keneally’ego

Schepisi – przed Jimmie’m – „Poletko diabła” (debiut)

• S. - film poniekąd mający rysy autobiograficzne

Krokodyl Dandy

• postać ockerystyczna

NURTY KINA AUSTRALIJSKIEGO:

• ockeryzm

• kino historyczno-nostalgiczne (gatunek filmowy, który został wykształcony w Australii, który wyjdaje się najbardziej australijskim z nich wszystkich, wykorzystujący dokonania kina oockerystycznego)

KINO HIST.-NOSTALICZNE:

• „Piknik nad wiszącą skalą”

• próba opowiedzenia o rodzącej się Australii na przełomie XiX/XX w.

• kino będące kwintesencją wiktoriańskiej tradycji, nie tylko ze względu na scenografię, wyraźnie odwołujące sie do kina imperialnego, wskrzeszającego kolonialne tęsknoty brytyjczyków – to jest jednak tylko tło, Australijczycy wprowadzili w to elementy submersywne, dekonstruujące brytyjski fundament.

• akcja filmów około 1901 (Australia – ogloszenie niepodległości, początek państwowości australijskiej)

• dyskretny sposób wprowadzenia wątku niepodległości

• często adaptacje literackie – książki powstałe w epoce wiktoriańskiej albo stylizowane na epoce wiktoriańskiej.

• sfera wizualna – fascynujący pejzaż, dzika natura, wroga człowiekowi, niesposób jej opanować. Prawie wszyscy operatorzy australijscy – Russel Boid, Zemmler, John Seal, A. Becker. Zw. takze z rozowjem malarstwa (postimpresjonizm australijski,

PETER WEIR:

„Homesdale”

„Samochody, które zjadły miasto Paryż” (1974)

• kafkowski surrealizm

• elementy amerykańskiego horroru

• opowieść o społeczności żyjącej na obrzeżach, prowokujących wypadki samochodowe

„Piknik pod wiszącą skałą”

• 1900: pensja pani Appleyarde (kwintesencja wiktoriańskości); dziewczęta wypływają do Wiszącej Skały na piknik, znikają.

• kontrast: szkoła-skała, klasy (arystokracja, stajenny a mlodzieniec – przedst. klasy arystokratycznej, obaj wyruszają na poszukiwanie dziewcząt, z czasem przechodzi w konflikt miedzy tym co jest brytyjskie a tym co jest oockerystyczne)

• horror budowany prostymi chwytami inscenizaccyjnymi, z drugiej strony – konflikt narodowy

• ostatecznie – ruina pensji w obliczu skandalu, upadek angielskiego imperializmu, jedynym który ma szansę przeżyć w australijskim interiorze jest stajenny.

• muzyka klasyczna (Bach) – w scenach zw. ze szkolą, przy skale – muzyka George’a Zamfira

• Anglicy – aktorzy mocno związani z kinem wiktoriańskim (Rachel Roberts), Australijczycy – Dominik Guard.

„Ostatnia Fala”

• Richard Chamberlaigne

• film nie do końca udany

• historia adwokata, który pewnego dnia musi bronic klientów których nie sposób bronić (m.in. grupa Aborygenów, którzy dokonali zabójstwa – zgodnie z prawem Zachodnim zabójstwo, dla Aborygenów – rytualne zabójstwo.)

• adwokat – zgłębianie wierzeń i kultury Aborygenów

• na miejsce intrygi kryminalnej – intryga mityczna

Weir – powoli budujący swoje wejście do kina amerykańskiego.

„Rok niebezpiecznego życia” - Indonezja; film mający juz wszystkie cechy kina amerykańskiego; Mel Gibson; próba wniknięcia w konflikt.

• Dżakarta, rok 1965. Do miasta przybywa nowy korespondent Australian Broadcast Service, Guy Hamilton (Mel Gibson). Jest to jego pierwsza placówka zagraniczna, ale inni korespondenci nie kwapią się przyjść mu z pomocą. Roli przewodnika podejmuje się jedynie Billy Kwan (Linda Hunt), współpracujący z ABS fotograf. Kwan cierpliwie tłumaczy nowemu przyjacielowi specyfikę sytuacji politycznej w Indonezji, zwraca również jego uwagę na zjawiska nie dostrzegane przez innych korespondentów. Pomaga to zdobyć Hamiltonowi zaufanie współpracujących z nim Indonezyjczyków oraz popularność w środowisku dyplomatów i dziennikarzy. 

„Świadek” (85’) – już absolutne wejście do kina amerykańskiego, przy jednoczesnym zachowaniu wierności kinu australijskiemu

• tradycja kina policyjnego (tego opowiadającego o śledztwie policjantów dot. swoich kolegów podejrzanych o korupcję)

• społeczność Amiszów (XVIII w. społeczność Amiszów vs. współczesność)

• mały chłopiec świadkiem zabójstwa w dworcowej toalecie (strzelanina), uczciwy policjant (Harrison Ford) musi go chronić, wchodzi w społeczność Amiszów, chroniąc go przez egzekucją

• film nagrodzony Oskarem za scenariusz

• motyw pistoletu (pistolet, który nie może pojawić się w społeczności Amiszów)

• scena końcowa – zboże sypiące sie an rękę jednej z ofiar

Wybrzeże moskitów (86’)

• Harrison Ford – nagroda za rolę pierwszoplanową

• bohater – wynalazca, głowa rodziny, pewnego dnia postanawia opuścić rodzinę i uciec od cywilizacji w dzicz

• zerwanie więzi rodzinnych

• Allie Fox (H.F.)- przeświadczenie, że nadchodzi apokalipsa nuklearna, jedynym sposobem jest ucioeczka w strone dziczy

• ostatecznie: rozpad rodziny, sprzeciwienie się syna przeciw ojcu

Stowarzyszenie umarłych poetów (89’)

• Charyzmatycznemu nauczycielowi języka angielskiego udaje się wpoić uczniom konserwatywnej szkoły dla chłopców miłość do poezji i zasadę "carpe diem".

Zielona Karta

• Gerard Depardieu – by dostać zielona kartę do USA musi ożenić się z Amerykanką

Bez lęku

• Cudowne ocalenie z katastrofy lotniczej uwalnia Maxa od towarzyszącego mu dotychczas strachu. Po tym wydarzeniu podejmuje się najbardziej ryzykownych zachowań.

• bohater – zamknięty w sobie, radzący sobie z ogromna traumą, coraz bardziej odsunięty od żony a związany z przeszłością (śmiercią) – zaczyna spotykac się z tymi biorącymi udział w katastrofie lotniczej, ew. powiązanymi z tymi osobami

• bohater – romantyczny zw. z kobietą obwiniającą się o smierc swojego dziecka podczas katastrofy lotniczej

• zatracanie lęku przed śmiercią boh., zdolny do działań, które można uznać za brawurowe,

• funkcjonowanie w świecie indywidualnym, w opozycji do świata emocji

• boh. – bardziej przynależny smierci (boh. w hipermarkecie z swoją znajomą kupują bożonarodzeniowe prezenty dla ludzi zmarłych)

• 3. symfonia pieśni żałosnych Goreckiego

Truman Show (98’)

• Truman Burbank odkrywa, że jest głównym bohaterem reality show nadawanego 24 godziny na dobę

• tworzenie czegoś prawdziwego w sztucznej przestrzeni, prawda „stylizowana” przez sztuczne konwencje

• Truman Burbank (Burbank – dzielnica w LA, gdzie są skupiska studio filmowych)

• pełna świadomość manipulacji kreacji (analogiczne sytuacje wobec innych kreacji Weira; wszystko mierzący nas z tajemnicą Absolutu, wyr. przede wszystkim w relacji człowiek-natura – tu: wszystko sztuczne, Demiurg który opanowuje przestrzeń, tu nie ma miejsca na tajemnice)

• demiurgiczna technologia

• optymistyczna walka bohatera, prba zrozumienia

• pesymizm: jeśli metafizyka jest, słuzy jako sposób zapełnienia luki egzystencjalnej

Pan i władca: na końcu świata (2003)

• Czasy wojen napoleońskich. Komandor brytyjskiej marynarki wojennej Jack Aubrey ściga francuski okręt korsarski płynący na Ocean Spokojny. 

• zamknięta przestrzeń

• antynomia między kapitanem (silnie podporządkowany wartościom sztuki militarnej) – a człowiekiem zainteresowanym poznawaniem świata i jego przyrodniczym aspektem, konflikt w duchu oświeceniowym

• badanie wyspy – odkrycie statku przeciwnika i mozliwość pzreciwstawienia się mu

Niepokonani (2010)

• Polacy wyrywający się z Gulagu, by ostatecznie dotrzeć do Gdańska

• podróż od Syberii do Indii

• Janusz, inicjujący uczieczkę z Syberii

• pozytywny obraz Polaków

GALLIPOLI

• powieść inicjacyjna, dwóch przyjaciół – biegaczy zaciaga się do wojska (jeden, niepoełnoletni z własnej woli; drugi nie ma ciekawszych perspektyw)

• wojna z Turcją

• muzyka: adaggio Albinnioniego; Brain May, Jean-Michel Jarre

• dla Australijczyków Gallipoli – „daniną krwi”, którą spłacono wolność i niepodległość od Anglii

ROLF DE HEER

• Holender

• pierwszy słynny film: „Bad Boy Bobby” (do każdej sceny w tym filmie – inny operator)

• reżyser kinofilski

Cichy pokój (1996)

• dziewczynka – milknie w nramach nieposłuszeństwa wobec rodziców

Epsilon (1997)

• pastisz kina s/f lat amerykańskich

• kosmitka dokonująca przeglądu ludzkiej moralności

2002: „tropiciel”

• tropiciel Aborygeński, szukający sladów

• Aborygeni – ludzie biali

Dziesięć Czółen

• rytualna wędrówka w poszukiwaniu gęsich jaj

Tajemnica Aleksandry

• business-man wraca do domu, który hest opustoszony, dom – pułapka żony

2007: Doktor Plonk

2012: Król jest martwy

22.10.2013

Sue Brooks „Japanese Story” :

Sarah Watt „Look Both Ways”:

• początek intrygi: wypadek kolejowy, bohaterowie przeżywający problem towarzyskie/zdrowotne itd.

Mark Hartley „Prawie jak Hollywood”:

• olzplotation

• trybut

„Królestwo zwierząt”:

justin Kurtzel „Snowtown”:

• matka samotnie wychowująca trójkę synów: apatyczni, całkowicie zdominowani przez otoczenie

• matka związuje się z mężczyzną coraz bardziej realizujący mordercze, socjopatyczne skłonności

• film opowiada o głębokiej ksenofobii i nietolerancji w Australii

• In the poor Adelaide suburb of Salisbury North, 16-year-old Jamie lives with his distressed mother, Elizabeth Harvey, and his brothers — including Troy, who rapes Jamie. One day, his mother's boyfriend takes indecent photographs of the boys. When the police are reluctant to intervene, Elizabeth is contacted by Barry, a gay man who introduces her to John. John, who despises paedophiles and homosexuals, deals with the boyfriend by continually harassing him until he leaves town. John begins to assume the role of Jamie's father figure.

• Jamie finds himself slowly drawn into John's homophobic and violent tendencies, unable to escape because of his charismatic and intimidating dominance. On one occasion, he has Jamie shoot his dog. John meanwhile influences the rest of the neighborhood with his extremely homophobic views, and separates Barry from his younger boyfriend Robert. Only Troy seems to dislike John. Barry soon disappears, leaving behind only a tape saying that he is going to Queensland.

Shortly afterward, Jamie visits his drug-addicted best friend Gavin with John, who takes a dislike to Gavin. Later one night John and Robert take Jamie into his garden shed and show him the bodies of Barry and Gavin. Distressed, Jamie lashes out at John but is powerless to resist, and remains under his influence. When John learns that Jamie has been abused by Troy, he and Robert torture Troy. Jamie later kills the brutalized Troy in an act of mercy. Now desensitized, Jamie assists John in carrying out several murders. John and his team store the bodies in the vault of an abandoned bank in the town of Snowtown.

Jamie is persuaded by John to lure his half-brother Dave to the bank building, ostensibly to look at a computer for sale. Jamie drives with him to the town, vaguely conscious of what he is doing, and leads Dave into the building, where he is met by John and Robert. Unaware of what is going on, Dave watches Jamie shut the door of the bank.

Against a black screen, captions reveal that South Australian Police discovered the remains of eight people stored in barrels in the bank vault of Snowtown on 20 May 1999, and the following day John Bunting and Robert Wagner were arrested.

Sean Byme “Zakochani”

JANE CAMPION:

“Sweeties”

“Fortepian”

• kultura wiktoriańska

• kobieta-gorset

• kobieta, Ada – związana z fortepianem, który jest jedynym sposobem autoekspresji

• Ada – jedzie do Nowej Zelandii, bo nigdzie indziej nie znalazłaby męża (niejasna przeszłość kobiety, którego efektem jest dziecko)

• Akcja filmu rozgrywa się w połowie XIX wieku. Ada, młoda, niezamożna panna z dzieckiem, opuszcza rodzinną Anglię. Wyrusza wraz z dziewięcioletnią córeczką Florą do nowozelandzkiego buszu, taszcząc ze sobą tytułowy instrument. Kobieta ma się spotkać z mężem, którego nigdy przedtem nie widziała, ponieważ ślub został zawarty na odległość. Ada jest niemową od szóstego roku życia. Swoje uczucia wyraża za pomocą gestów, spojrzeń, a także - muzyki. Kiedy mąż Ady stanowczo odmawia przetransportowania instrumentu przez busz, nieokrzesany, dziki sąsiad Baines zabiera go do siebie. Panowie dobijają targu: Ada nauczy Bainesa grać, a ten odstąpi od kawałka ziemi, na którym mieszka. Kobieta zaczyna regularnie przebywać w jego domu. Wzajemna pasja do muzyki czyni z nich parę romantycznych kochanków. Jak zachowa się zdradzony mąż Ady?

“Anioł u mojego stołu”

• historia Janet Frame

• akcja: 1 poł XX wieku

• środowisko kobiece

• Samotność, której Janet Frame doświadczyła w czasie studiów, doprowadziła ją do podjęcia próby samobójstwa. Uznana za schizofreniczkę trafiła do kilku szpitali psychiatrycznych, w których spędziła osiem pełnych udręki lat. Dopiero nagroda literacka za tomik opowiadań przywróciła ją do łask, dzięki czemu na zawsze mogła rozstać się ze szpitalem. Jej talentem zaopiekował się Frank Sargeson, znana postać w środowisku krajowych literatów. Nie bez bólu i trudności Janet Frame zaczęła pracę, która w przyszłości miała przynieść międzynarodowe uznanie. 

PETER JACKSON:

Niebiańskie Istoty:

Thornton, Samson i Dellilah:

• bibl.: Dellilah – kochanka Samsona, która za niebotyczną sume powiedziała wrogom Samsona jak go pokonać, Samson – sędzia, obdarzony nadludzką siłą ostatecznie traci ją, gdy przeciwnicy obcinają mu włosy

• naturszczycy

• oprócz angielskiego – język Aborygenów

• początek filmu: wprowadzenie do społeczeństwa Aborygenów, miasteczko – nuda, monotonia

• pewnego dnia nastolatków łączy tragedia – Dellilah zostaje ukarana przez kobiety z społeczeństwa, gdy jej babcia umiera

• Samson and Delilah are two 14-year-olds who live in an Aboriginal community near Alice Springs. Samson sniffs petrol every morning. He lives in a run-down shelter with his brother's band playing reggae music, all day, right outside his bedroom. Samson is interested in Delilah, who lives with her grandmother. He throws a rock at her outside the local convenience store. In spite of mocking encouragement from her grandmother Delilah is initially not interested in him. Samson spends a day following Delilah around. He attempts to move in with Delilah, even though she is clearly uninterested in him. Delilah's grandmother passes away. Samson in a fit of rage, beats his brother with a stick, in order to shut him and his band up. His brother retaliates. The same thing is happening to Delilah; the other old women in the community blame her 'neglect' for her grandmother's death and beat her with sticks. Samson steals a car and takes Delilah with him as she sleeps. When they arrive in Alice Springs, they find a homeless man, Gonzo, living under a bridge. Samson continues to rely on petrol sniffing, and his habit progressively worsens. At one point, he gets so high from the fumes that he does not notice when Delilah is taken by a group of white teenagers in a car. She is raped and bashed, but she eventually comes back to Samson, who is unconscious on the floor owing to the petrol sniffing. She also begins sniffing petrol with Samson. Under the same circumstances as her abduction, they are both walking along the street and Delilah is hit by a car. When Samson eventually comes to and realises she has been hit he believes she is dead, and cuts off his hair as a sign of respect. He spends weeks sitting in the same position under the bridge sniffing petrol as a means of getting over Delilah's death. Delilah comes back and rescues Samson, and they are both brought back to their old village. As they arrive one of the community's old women begins to beat Samson with a stick for stealing the community's only car. Delilah decides to take Samson away to a secluded area, as a way of rehabilitating, and getting over his petrol sniffing habit. Eventually Samson stops sniffing petrol, and over time Delilah is able to coax him back to his original state.

PAUL COX :

• do Australii przyjechał w wieku 23 lat na stipendium studenckim z Holandii

• od lat 70. mieszka Mellburne, na stałe zadomowił sie w Australii

• od początku tworzył filmy, które nie były za bardzo australijskie, także tematyka jak i typ bohatera były bardzo europejskie a mało australijskie

• KINO AUSTRALIJSKIE – po tym jak stworzyło swoją egzotykę, zaczęło eksplorować tematykę opisująca bez kompleksów kinematografię; P.C. – więkoszość filmów w Mellburne

• nazwano go „Bergmanem Australii”, reżyser nadający głeboko psychologiczny wymiar, w porównaniu do innych.

• Kariera: od wystawy zdjęć

• do kina – robił zdjęcia, później amatorskie filmy, później filmy pełnometrażowe

• bardzo ważne w jego filmach – wyczulenie formy wizualnej poprzez wprowadzenie elementów mających nam wyraźnie wyeksponować aspekty wizualne

WĄTKI:

• główny wątek twórczości: konflikt między europejskością, a australijskością często powiązany z konfliktem między męskością, a kobiecością:

• MĘSKOŚĆ– związany z europejskością, najczęściej estetyk, związany z kulturą, odsunięty od innych ludzi, jedynie silny związek z matką; niezdolność do nawiązania kontaktu z innym człowiekiem – zwłaszcza z kobietą, często zastępowaną w serii fetyszy –np. „Zloty warkocz”: bohater znajduje w zegarze zloty warkocz jakiejs kobiety, jest całkowicie poddany obsesji tego warkocza)

• KOBIECOŚĆ: siła, opozycja do pasywnej męskości; „Moja pierwsza żona” – o rozpadzie małżeństwa, on związany z kultura wyższą, ona Australijką pracującą w ośrodku dla imigrantów gdzie uczy języka angielskiego, decyduje sie odejśc od męża, on próbuje ją przy sobie zatrzymać (odwołuje się do dobra córki, pokazuje filmy z ich wspólnego życia);

• samotność

• Starzenie się

• nadwrażliwość

Domaradzki “Historia Liliany”

12.11.2013

TSAI MING LIANG:

• Z Malezji

Odwołanie do Antonioniego (nadaje kinu bardzo kosmopolityczny character; obok Tsaia – Hu Ksao Kso):

• psycholigizacja przestrzeni – przekształcanie przestrzeni w ekran emocjonalny

• puste przestrzenie

• twórczość pokazująca jak bardzo destrukcyjne na relacje społeczne są presje kapitalizmu (zwłaszcza kobiety – w Vive L’Amour: postać sprzedawczyni nieruchomości; kobietu u Tsaia – aktywne, w opozycji do pasywnych mężczyzn)

• AKTOR (pojawiający się w większości filmów): Hsiao Kang

• w większości smutne zakończenia

• rekwizyty char. dla dużych miast – np. Tai Pei (m.in. skutery Vespa, sandały Flip-Flops, męska bielizna, akwaria z rybkami, butelki z wodą mineralną – stają się ikonicznym znakiem przestrzeni)

• skrajnie pozbawiony emocji kontakt międzyludzki, zapośredniczony przez urządzenia

SFERA AKUSTYCZNA:

• połączona ze zurbanizowanym charakterem filmów

• niewiele dialogów – zamiast tego dźwięki współ. miasta (akustyczne sygnały przejścia dla pieszych, dzwonek do drzwi) – cisza, w niej: wyizolowane dźwięki

• cisza i milczenie (wiąże się także z tym ze bohaterowie Tsaia – z różnych krajów; z różnych części Chin) – m.in. w „Goodbye Dragon Inn”; „Która jest tam godzina?” (różnice między j. francuskim, a chińskim)

• róznorodność językowa – naturalnym kanałem wyobcowania

FIZJOLOGIA:

• reakcja róznych płci na potrzeby fizjologiczne (kobiety strasznie cierpią w związku z brakiem higieny: np. Vive L’Amour – kontakt z obcą toaletą musi być zapośredniczony, kobieta dotyka jej przez chusteczkę, dezynfekuje, meżczyzna zaś się nie przejmuje - m.in. „Która jest teraz godzina” – bohater załatwiający się wszędzie tylko nie do łazienki)

SEKSUALNOŚĆ:

• najbardziej zdegradowana w „Kapryśnej Chmurze”

“Bunt neonowego boga”

• typowe rekwizyty dla T.M.L. – walizki, melony, garnki

VIVE L’AMOUR:

(nagrodzone Złotym Lwem na festiwalu w Wenecji)

• farsa (?)

• nawiązania do komedii

• akcja – w przestrzeni która jest jeszcze nie gotowa (budowany park)

• punkt kulminacyjny:

DZIURA:

• finał: wyciągnięcie z dziury kobiety (symboliczny poród?)

• temat podwojenia

• symbolika padającego deszczu – zastępowana suszą: deszcz – postępująca zgnilizna i rozpad mieszkania, smutek. Deszcz/woda – u Tarkowskiego (oczyszczenie) – u Tsaia bohaterowie raczej sie nim brudzą,

• dlaczego motywy musicalowe? Film dedykowany piosenkarce, Grace Chang (piosenkarka w Hong-Kongu lat 50.; piosenki przede wszystkim pokazujące radosną stronę życia, kosmopolityczne). Bohaterowie nie mają ze sobą kontaktu, brak bliskich relacji – bohaterowie wiążą się ze sobą dopiero w przestrzeni muzycznej, która jest symbolem niedostępnych emocji. Musical – także zmiana tempa, dynamiczny montaż, zmiana perspektywy w porównaniu do reszty filmu.

• WILGOĆ

• Dziura: forma eskapizmu ; bohaterowie nie chcą tej dziury ale z drugiej strony zaczynają sie komunikować za jej pomocą

NIE CHCĘ SPAĆ SAM

KAPRYŚNA CHMURA:

• zderadowana seksualność

• obrazoburczość (sensualny taniec wokół pomnika Chang Kai Sheka)

• bohater: aktor w filmach porno. Ona: przyjeżdża do bohatera z Tsaiowską walizką. On – chce zaciągnąć ją do łóżka, ale nie może: ze względu na rodzaj swojej pracy nie ma stymulacji seksualnej

• w końcu: do sceny seksu dochodzi (seks z nieprzytomną partnerką)

• ukazanie jak sztuczne, wyreżyserowane stają się sytuacje

• SZTUCZNOŚĆ

• przejście do kina pornograficznego (ten sam rodzaj techniki narracyjnej przy wprowadzeniu sceny pornograficznej jak i musicalowej)

Hu Ksiao Ksien

Edward Yang

RZEKA:

• 1996

• najbardziej mroczny z filmów Tsai Ming Lianga

• metaforyka słowa „rzeka” – slowo pełni dwie role w tym filmie: trwałość tradycji patriarchalnej – jeśli film opowiada o degredacji tradycji patriarchalnej (ojciec po ujawnieniu natury homoseksualnej zostaje zepchnięty do najgorszej części mieszkania – tej zalewanej przez wodę)

26.11.2013

KINO ROSYJSKIE:

BALABANOV:

„Brat” (1997) i „Brat 2” (2000)

• polski odpwoiednik: „Psy”

• rodzaj kina bandyckiego

• historia dwóch braci z których jeden wraca z 1. wojny czeczeńskiej i odkrywa że drugi działa w strukturze mafijnej; 1. brat – snujący sie bohater, zostaje wciągnięty przez brata, okazuje się że jego doświadczenia wojenne czynią z niego bardziej doświadczonego zabójcę niż brat.

• Aktorzy: SIERGIEJ BODROW

• Brat 2 – amerykanizacja;

„Wojna”:

• porwanie przez Czeczenów

• bohater zostaje wypuszczony i rusza na poszukiwanie pieniędzy na okup dla swojej dziewczyny

• jedyna pomoc: policjant odgrywany przez Bodrowa

2006 – „To nie boli”

• Petersburg, historia bohaterów majacych różne pomysły na życie...

„Morfina”:

• ekranizacja opowiadania Bułhakowa

• pamiętniki młodego lekarza

„Palacz”

• bohater: jakucki weteran, palacz zajmuje się palenie zwlok dla mafii

• w pewnym momencie odkrywa, że spalił własną córkę, która zginęła z nakazu córki mafijnego bossa

• motyw zemsty

„Ładunek 200”

• kontekst biograficzny: B. sam przebywał w radzieckiej armii jako tłumacz, podróżował także do wojny w Afganistanie do którego dosyła „Ładunek 200”

• ładunek 200 – oznacza transport zwlok poległych w Afganistanie żołnierzy

• krytyka wojny, która obnażyła slabość radzieckiego imperium

• sam film – rozliczeniem z postsowiecką rzeczywistością

• najbardziej brutalny z filmów B., nie ma jakichkolwiek zasad moralnych panujących na świecie

• oskarżano B. o niszczenie mitu sowieckiej Rosji

• Lenińsk

• obalenie mitu rosyjskiej prowincji

• mit intelektualisty (obok mitu astronauty i przodownika pracy; w okresie breżniewowskim – mit intelektualisty) – przyjazd profesora z leningradu, w filmie jedyne co ma do zaoferowania to perorowanie na temat nieistnienia Boga

• zachodnie mody wkraczające do Rosji: kluby nocne, muzyka

Nawiązania: Lungin - Oligarcha:

• bohater – oligarcha w okresie jelcynowskim

„Syberiada”

• podsumowanie sowieckich, breżniewowskich zapędów podbicia ziem Syberii

• idea wszechjedności połączona z postulatami komunistycznymi

Łozincew „Szczęście Ty moje” :

• brak jakiejkolwiek empatii do bliźniego

LUNGIN

„Taxi blues”:

• degradacja państwa sowieckiego, który to rozpad obserwuje taksówkarz zatrudniony w jednej z korporacji, jeżdżący po Moskwie i odnotowujący oznaki rozpadu

  „Wyspa”(2006):

• akcja: na Wyspach Solowieckich (powtsał tam pierwszy gułag)

• miejsce na które przybywali ortodoksyjni mnisi prawosławni

• jedno z najbardziej zagęszczonych monastyrami miejsc

• później: pierwszy gułag

• wokół monastyrów budowano gigantyczne obozy śmierci

• bohater – pustelnik, ogromne poczucie winy za śmierć kogoś

  „Car” (2009)

• o Iwanie Groźnym

• tworzenie szczególnej mitologii Iwana Groźnego

Zvyagintsev

„Powrót”

• wygrał Fetsowal Wenecki

• uznany za dzieło

„Wygnanie”

• oś fabuły: żona która powiedziała mężowi, że go zdradziła (nie zdradziła go; oznaka że coś się skończyło – „jest dla mnie obcym człowiekiem”)

• rola pejzażu (specyfika kina rosyjskiego)

„milczące dusze”

„Jelena”

• Wołodiija – Jelena

• niejsasny status Jeleny w domu (jej pokój – przypomina służbówkę)

• pieniądze (zbliżenie na banknoty, wyjmujące je i wkładające dłonie do bankomatu; głównym tematem rozmowy – pieniądze – wyraźnie widoczne na przykładzie Jeleny i jej syna; także Wołodija i jego córka)

• pieniądz demoralizuje

• religia – czystym konwenansem

• Jelena, która wydaje sie bogobojna tak naprawdę nie potrafi się modlić, a jej modlitwy są zbędnym frazesem.

„powrót”

• patriarchat

• motyw wpatrzonego w ojca syna

• scena zanikania osób na zdjęciach

Ivan Wyrypajew

Euforia (2006)

• trójkąt miłosny (mąż, żona, kochanek)

• małżeństwo z córeczką (ta, po ugryzieniu przez psa zostaje pod opieką sąsiadów; zepchnięta na dalszy plan)

• kobieta – ucieka od męża, bo ten ją uderzył

Syberia, Monamour:

• Slawa Ross

• jednym z głównych bohaterów: dziadek i wnuk

• niebezpieczeństwa wokół: wilki krążące w okolicy, złodzieje, którzy przychodzą i obrabowują ich

• religijność: miejsce wydaje się zapomniane przez Boga, jednak dziadek ciągle upomina wnuka by się modlił

• waga ikony

• pomnik sowieckiego oligarchy, zapomniany gdzieś na środku syberyjskiej tajgi

Igor Woloszyn

„Ja”:

• film o nastolatkach

• na poły biograficzna opowieść

• o przełomie 80/90 – „bum wolnościowy”

• destruktywny wpływ narkotyków na społ.

• zakorzenienie w sowieckiej przeszłości (motyw szpitala psychaitrycznego – naw. do „Lotu nad kukułczym gniazdem” – bohater trafia do szpitala by wymigać się od wojska)

• elementy musicalowe

• kultura amerykańska – wdziera się do Rosji

Siergiej Snieszkin

„Pochowajcie mnie pod podłogą”

• opowieść o małym chłopcu, Saszy wychowywanym przez dziadka i babcię (naznaczona tatuażami/bliznami; ona roztacza nad Saszą manipulacyjne procedury majace na celu zniszczenie relacji między S., a jego matką)

Aleksiej Popogrebski

„Jak spędziłem koniec lata”

„Milczące dusze” (Ovsianki)

• ostatnia podróż męża chcącego pochować żonę

• ostatnia podróż jaką odbywają bohaterowie – dwaj Marejczykowie, przyjaciel towarzyszący wdowcowi, próbujący kultywować obrzędy pogrzebowe

• okazuje się że kobieta miała romans z przyjacielem męża, mąż był tego świadom

• „ich ostatnia podróż” – obaj na końcu giną

• woda – Marejczykowie nadają wodzie magiczne właściwości

Siergiej Łoznica:

• dzieli twórczość na dział dokumentalny i fabularny

„Blokada” (Złoty Smok):

• film zmontowany z materiałów z czasów oblezenia Leningradu (miasto zawsze okropnie chronione; Stalin nie udzielał mu prawie w ogóle pomocy w okresie obleżenia)

• koniec: zwycięstwo które nie jest zwycięstwem: odparcie niemieckiego obleżenia kosztem śmierci wielu dziesiątek ludzi

• łoznica wprowadził dźwięk do niemego filmu – poszerzenie świata przedstawionego, uspójnienie narracyjne

ALEKSIEJ GERMAN:

• doświadczenie biograficzne (urodzony w latach 30.), jego ojciej Jurij German był pisarzem, poetą, ulubieńcem Stalina, przez ich mieszkanie w Leningradzie przechodzili najwybitniejsi artyści

• WYTWÓRNIE: Lenfilm i Mosfilm (Godard: „całą koalicją filmów na świecie zarządza Hollywood z Mosfilmem”)

• G. związany z Lenfilmem, mieszka w Archangielsku, tam zostaje przerzucony przez Stalina jego ojciec, potem wraca do Leningradu G. wraca jako młody chłopiec, chce zostać lekarzem

• pośród intelektualistów jacy przechodzili przez salon ojca zaczął rozważać czy jednak nie zostać artystą. Kozincew zaproponował mu studia filmowe

• po zakończeniu studiów: pragnął zaadaptować „Jak zostac Bogiem.” braci Strugackich

• 68’ – Breżniew, odbudowywanie kultu Stalina, B. – kontynuatorem jego myśli; G. nie był w stanie wykonać adaptacji braci Strugackich ze względu na cenzurę

• kontekst sytuacyjny na jakim miał oprzeć adaptację: pierwotnie – stalinizm, w latach 90. – Rosja putinowska

„Siódmy satelita”:

• powst. z okazji 50. rocznicy rewolucji październikowej

  Inny film z okazji rew. październikowej – „Komisarz” Askoldowa (kobieta-komisarz jest w ciąży, w sotatnich miesiącach nie jest w stanie jej dłużej ukrywać, zostaje odesłana przez swojego zwierzchnika na wieś, gdzie styka się z ciepłem i miłością rodzinną w opozychji bdo ustroju socjalistycznego). Askoldow został zeslany na roboty za film.

• bohater – Adamow: Biały, zapadnięty w starczą melancholię, zubożały. Rewolucja październikowa trwa już od jakiegoś czasu – bohater sprzedaje swoje precjoza by mieć pieniądze na chleb

• komisarze ludowi – „czerwony terror”, czystki; Lenin wprowadzil czerwony terror mający walczyć z „piąta kolumną”: intelektualistami, szlachtą itd. mającą stanowić wewnętrzną opozycję wobec rządu socjalistycznego; złapani i rozstrzelani

• Adamow – zostaje złapany, jednak przeżył; opuszcza więzienie, wraca do domu, który został zamieniony na komunałkę – wraca do komisarza ludowego prosząc o pracę. Jedyna praca, jaką mają mu do zaoferowania to palacz

• A. przyjmuje pracę

• zostaje złapany przez Białogwardzistów, którzy gdy dowiadują się że ten nie pracował przymuszony przez rząd decydują się go rozstrzelać

  • A. – idąc na rozstrzelanie robi wykładnię swojego światopoglądu wykorzystując przestrzeń kosmiczną: jeśli pojawi sie tam jakiekolwiek ciało niebieskie i natrafi na większe ciało niebieskie, staje się jego satelitą.

  • nie ma miejsca w tym świecie – mówi German, na swoją ścieżkę – można byc jedynie satelitą

„Próba wierności”:

• zestawione z „We mgle” Łoznicy

• Jurij german – pisząc swoje opowiadanie traktujące o partyzantach wskazywał, że partyzantów było niewielu, zaś na samą partyzantkę ludzie spoglądali niechętnie jako tych wykonujących wyroki smierci na kolaborantach

• Kiedy Rosjanie przeszli do kontrofeksywy do partyzantki wstępowali już wszyscy

• film: opowiada o tym, z jak wielką samotnością pierwotnie naznaczopna jest działalność partyzancka i czym staje się później: zwykłym koniunkturalizmem.

• film niezaakceptowany przez władzę, na G. spadły obelgi, związki partyzantów zaczęly pisac do Breżniewa listy

• film nie wszedł na ekrany

„20 dni bez wojny”:

• historia rozgrywająca sie w czasie wojny

• bohater – wysłany na tyły, jedzie do taszkientu w Uzbekistanie, ma 20-dniową przepustkę

• sekwencje podroży po stepach kazachskich bohatera

• Taszkient pokazany jako slumsy

„Mój przyjaciel Łapszyn”:

• film będący zapowiedzia pierestrojki

• fragmentaryczny

• film składa się z luźnych obrazów

• bohaterami – komisarze ludowi przeprowadzający czystki, jednak nie ukazani w sposób demoniczny, jak to bohaterowie G., snują pewne rozważania, wcielają sie w system im narzuicony

• naznaczone melancholią

• Akcja filmu rozgrywa się w okresie Wielkiej Czystki bardzo dramatycznego okresu w dziejach Rosji. Te właśnie wydarzenia są tłem dla historii przedstawionej przezGermana. Reżyser podjął zakazany w kinie radzieckim temat, tworząc tym samym dzieło, które możemy zaliczyć do jednego z największych dzieł filmografii rosyjskiej. Film jest prawie pozbawiony fabuły, jego głównym bohaterem jest tytułowy Iwan Łapszyn, szef milicji, którym targają sprzeczne emocje i przed którym piętrzą się trudne wybory. Jego całe życie skupiało się na sumiennym wykonywaniu obowiązków służbowych... wtedy nagle pojawiła się piękna aktorka, ta jednak odrzuciła ofiarowane przez niego uczucie.

DŹWIĘK U G.:

• bohaterowie prowadzą własne ścieżki dźwiękowe, rodzaj monologów komentujących sytuacje

• stanowi swoistą dodatkową ilustrację fabuły

Po klęsce kolejnego filmu, G. głównie zajął się nauczaniem młodych twórców, reżyserów. Dopiero w 98’ zaprezentował kolejny film: Chrustaliow, samochód:

• taki sam sposób pzredst. fabuły jak w Łapszynie

• czas nagonki na żydowskich lekarzy – Stalin zanim umarł wszczął akcje przeciwko Żydom twierdząc, że oni to jako lekarze dybią na jego życie

• czystki antysemickie

TRUDNO BYĆ BOGIEM:

• ostatni z filmów G.

• reżyser zmarł na planie

• dokończył fil jego syn, Aleksyey German Junior.

ALEKSYEY GERMAN JUNIOR:

• ur. w 76 r, skończył GIK

• „Gar Pastun” i „Papierowy żołnierz”

  GAR PASTUN:

• początek XX w.

• opowiada o grupce młodych ludzi, którzy fascybnują sie Gar Pastą – greckiej odmianie piłki nożnej (inne wykonanie piłki), chcą wykupić od gangstera kawałek ziemi by tam ćwiczyć grę

• slumsy

• sepia

• nastrój melancholii

• chłopcy – bracia, mają chorego psychicznie ojca, żyją u wujka (lekarz, który czuje że powinien iśc an wojnę, ale żona go nie puszcza).

• poczucie beznadziei

• podobna poetyka obrazu do ojca, nie tyle dialogi co raczej monologi bohaterów nie zawsze związane z obrazem przedstawianym na ekranie

• aktywność w piłce nożnej zastepuje rytuały fair play – enklawa, gdzie oni są w stanie zachowac pozostałości dawnego porządku, rycerskiego rodowodu

PAPIEROWY ŻOŁNIERZ:

• film z 2008 roku

• dostał Srebrnego Lwa w Wenecji

• histora życia Danila Pokrowksiego

• zaangażowany w konflikt między dowma kobietami, które go kochaly – kochanką i zoną

• z drugiej strony poświęca się misjii wysłania człowieka w kosmos

• opozycja wielkie miasto/Moskwa – prowincja (dacza w której jeżdżą z przyjaciółmi ale i pusta przestrzeń Kazachstanu); męskość – kobiecość; komunizm – kapitalizm

• przestrzeń: wielkie Miasto – rodzina, żona; kazachstan – miejsce w którym trwaqja przygotowania do lotu, także miejsce gdzie znajdowała się jego kochanka, Viera

• z jednej strony: krzewienie ideologii komunistycznej, chęć podbicia kosmosu, zaprowadzenie ładu i porządku we wszechświecie, z drugiej – zanegowanie tego, niemozliwość spełnienia totalitarnego

• rozdarcie wewnętrzne bohatera – z jednej strony jest idealistą, wykształcony/inteligentny/ bardzo refleksyjnie nastawiony do zycia ale także niepewny siebie

• konflikt męża z zona, która krytycznie odnosi się do eksperymentów socjalistycznych, wspominając socjalistyczny terror, poświęcenie życia ludzkiego dla idei

• wątek inteligencji świata ZSRR – jej rola w przemianach Rosji, czy teza o jej przewodniczej roli nadal jest aktualna

• kwestia etyki naukowca

• scena: śmierć i start rakiety w tle

17.12.2013

NIEZALEŻNE KINO AMERYKAŃSKIE:

CECHY WSPÓLNE TWÓRCÓW:

1. tradycja kina amerykańskiego – instytucjonalizacja kina niezależnego

   • Sundance – 92’ – festiwal dot. kina niezależnego; festiwal w Austin

   • targi festiwalowe

   • dystrybutorzy – Miramax (zaczął kariere od dystrybucji filmów europejskich na rynku amerykańskim; zw.: Tarantino) New Line Cinema

2. krytyka filmowa, magazyny filmowe, sroidowiska zaangażowane w promocję tego rodzaju kina

3. kino dość fragmentaryczne (np. przykład Jima jarmuscha, który w środowisku amerykańskich filmoznawców nie jest nawet za bardzo znany – poza filmem „Noc na ziemi”)

4. niski budżet

5. obesność reżysera-scenarzysty (kwestia autorstwa)

6. tematyka: działanie – nie trwanie; nie ma „nudy”; psychologizacja; subwersywność; poprawnośc polityczna; skupienie się na młodym pokoleniu, diagnoza najmłodszego pokolenia; subiektywizacja, słaba technika (trochę jak Francuska Nowa Fala)

GREGG ARAKI:

• szkoła filmowa przy uniwersytecie południowokalifornijskim

• przez studia filmowe do kina

• 59’ w Santa Barbara

• nigdy nie związał się z zadnym studiem filmowym

• od początku – ścieżka niezależnego producenta filmowego

• zw. z kinem gejowskim – New Queer Cinema (fragmentaryczna narracja, kolorystyka, odejście od dziedzictwa heteronormatywnego)

„Troje zagubionych ludzi w nocy”:

• film zawiera wszystkie najważniejsze cechy Arakiego:

• kręcone na kamerze 18mm, charakter subiektywizujący narrację – wydaje się, że fabuła jest kręcona przez postać łączony z narracją obiektywną

• transgresyjna, homoseksualna perspektywa widzenia

• trzech bohaterów – ona: Alicja, autorka filmów wideo, związana ze swoim przyjacielem, z którym zaczyna miec coraz więcej konfliktów, ten związek zaczyna być coraz bardziej pozbawiony przyszłości

• bardziej ciąg scen niż ciag wydarzeń

• trzecia postać – znajomy Alicji: homoseksualista; związek między Alicją a jej partnerem zaczyna się rozpadać, w jego miejsce – związek dwóch mężczyzn

„Długi weekend (desperacja)” (89’)

• bohaterowie zw. ze sobą podczas jednego weekendu

92’ – „Końcówka życia”:

• autoreferencyjność

• tropy kulturowe

• podróż bohaterów – Jack i Jim (jeden krytykiem filmowym drugi męską prostytutką), caly czas perspektywa śmierci

TEENS TRILOGY:

• „Calkowicie/Totalnie popieprzony” 93’

• „Przeklete pokolenie” 95’

• „Nigdzie”

• James Dival – łacznik wizualny tryptyku filmowego

„Totalnie popieprzony”:

- naw. do „Długi weekend”

- także opowieść o kilkorgu bohaterów, pzremieszkujących w jednym mieszkaniu

- postać wokół której koncentruje się uwaga widza: gej, spacerujący po mieście wchodzący w relacje z jednym z mężczyzn

„Przeklęte pokolenie”:

• dwójka bohaterów podczas podróży natrafiająca na trzeciego

• wędrówka po USA, ucieczka przed wymiarem sprawiedliwości (zabicie azjatyckiego sklepikarza)

• bohaterowie się nudzą – bezgraniczna nuda, portret pokolenia X

• odwołanie do tradycji kina lat 90. – nastolatkowie skonfrontowani z mordercami/zombie/whatever

97’ – ‘Nigdzie”:

• najbardziej przemyślany formalnie

„Splendor”:

• kobieta ma dwóch kochanków, nie wie którego wybrac na męża więc pojawia sie ten trzeci

„Zły dotyk”

„Ciasteczko z niespodzianką”:

„Kabun”:

07.01.2013

Motywy w kinie niezależnym:

• Białe domki z ogródkiem

• optymizm – „Springbreakers”

• gry z formą

• Harry Clarke

• Heins

• Hartley