METODA ZUCHOWA W NAUCZANIU ZINTEGROWANYM
Jestem nauczycielką nauczania zintegrowanego w szkole Podstawowej nr 27 im. Wł. Szafera w Katowicach. W 1998 roku spróbowałam wprowadzić do zajęć edukacyjnych metody i formy pracy zuchowej. Zainspirowały mnie do tego doświadczenia prof. Aleksandra Kamińskiego – twórcy metodyki zuchowej, oraz moje osobiste przemyślenia na ten temat (w zawodzie pracuję 17 lat), oprócz tego, że jestem nauczycielką pełnię tez funkcję instruktorki ZHP. Wyniki mojej pracy w tym zakresie zamieściłam w materiałach do mojej pracy na stopień awansu zawodowego. Zostały one pozytywnie ocenione przez Państwową Komisję Egzaminacyjną.
Obecna reforma oświaty sprzyja takim rozwiązaniom, a nawet uważa je za konieczne. W procesie dydaktycznym uwzględniono potrzebę gier i zabaw, poprzez które dziecko nabywa pewnych umiejętności, nawyków i zdobywa wiedzę. Nauka przez zabawę w metodyce harcerskiej stosowana jest z powodzeniem od dziesięcioleci.
W tym artykule chciałabym podzielić się swoimi doświadczeniami z innymi nauczycielami, aby przybliżyć te zagadnienia przedstawię moje pomysły oto one:
Obrzędowe rozpoczęcie dnia - piosenka na powitanie, która sprzyja powstaniu miłej, przyjaznej atmosfery towarzyszącej zajęciom.
Siedząc w kole na dywanie rozwiązujemy problemy i podejmujemy decyzje : „Wszystkie spory, ważne sprawy, załatwiamy w Kręgu Rady”. Jest to rozwijająca dialog forma komunikacji i informowania uczniów o tym czego dowiedzą się i jakich umiejętności nabędą w ciągu dnia a także wyśmienity sposób rozwiązywania i łagodzenia konfliktów oraz problemów w grupie.
Kolejnym aktywizującym, sprzyjającym poznaniu rozwiązaniem są „sprawności”, które sama opracowałam dla potrzeb programowych nauczania zintegrowanego. Sprawności to kolorowe znaczki, podobnie jak w gromadach zuchowych, tyle, że opatrzone kartą próby, dokumentującą zdobywanie wiedzy i umiejętności przez dzieci. Uczniowie mają prawo wyboru sprawności, które są osadzane w kontekście przerabianego materiału nauczania. Forma zaliczenia karty próby aktywizuje ucznia, nauczyciela, i rodziców, ponieważ wymaga potwierdzenia i kontroli z ich strony. Na przykład podczas zdobywania sprawności „Pierwszoklasisty” dzieci muszą: wziąć udział w akademii rozpoczynającej rok szkolny, przygotować się do uroczystości pasowania na ucznia poprzez opanowanie szkolnych zwyczajów itp. Zdobywanie sprawności trwa miesiąc.
Wprowadziłam nowe zwyczaje i tradycje klasowe np.: Kronika - „Ekoludkowe wieści” prowadzona przez dzieci i ich rodziców, a z czasem przez same dzieci. „Poczta” – w klasie znajduje się pudełko do którego uczniowie wrzucają liściki na których prezentują własne zdanie, przeżycia, postawy. Informacje zawarte na kartkach są dla mnie wyznacznikiem stosunków interpersonalnych w klasie.
Dzieci mające problem z którym nie potrafią sobie poradzić mogą skorzystać z tzw. telefonu zaufania. Prowadzą rozmowę przez słuchawkę z nauczycielem, który stara się Im pomóc.
„Zakłady” (inspiracja systemem wychowawczym Janusza Korczaka), polegają na tym, że na początku tygodnia siedząc w Kręgu Rady zapisuję w książce zakładów propozycje dzieci dotyczące zmiany w ich zachowaniu (zakładam się z nimi) np.: Tomek przestanie spóźniać się do szkoły. Pod koniec tygodnia jeśli uda mu się to osiągnąć dostaje nagrodę. W razie niepowodzenia przegrywa zakład i nie zostaje nagrodzony. Co nie jest równoznaczne z negatywną oceną, ale jednocześnie informacją dla dziecka, że musi zintensyfikować swoje wysiłki. Zakład ten może zostać przeniesiony na następny tydzień.
Zastosowałam również nowa metodę oceny pracy ucznia, są to przyklejane na gałązkach listki, zawierające opis zdobytej umiejętności. Ilość liści świadczy o postępach nauczania danego ucznia, oraz o jego aktywności w czasie zajęć.
Zajęcia kończymy stojąc w kręgu, podając sobie ,,buławę głosu’’ wtedy każdy może zabrać glos dokonując samooceny i podsumowując dzień. Na koniec puszczamy tradycyjną, harcerską „iskierkę”, przez podanie uścisku dłoni osobie stojącej obok.
W celu oceny własnego warsztatu pracy i uzyskaniu wiadomości o mojej działalności opracowałam ankiety. Przeprowadziłam je wśród 25 uczniów mojej klasy i ich rodziców. Analiza badań pozwoliła mi ustalić, że większość rodziców jest zadowolona z nowej metody pracy w czasie zajęć. Uważają, że dzieci stały się bardziej aktywne, zaradne i otwarte. Zastosowane „zakłady’ były motywacją do poprawy zachowania. „Krąg Rady” przyczynił się do tego, że dzieci potrafią mówić i rozwiązywać problemy samodzielnie. Z ankiety wynika, że „sprawności” zachęcają do robienia czegoś samemu, uczą odpowiedzialności, zaradności, wywiązywania się z powierzonych zadań. Wyzwalają aktywność, ducha współzawodnictwa, stały się wyznacznikiem oceny. Spośród 25 rodziców, tylko dwoje uważa, że nowe metody nie wniosły pozytywnych zmian.
Większość uczniów mojej klasy stanowią zuchy, które kontynuują zwyczaje klasowe w czasie spotkań na zbiórkach zuchowych. Dodatkowo występuje tu integracja zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych.
Joanna Sarzyńska
Nauczyciel nauczania zintegrowanego w Szkole Podstawowej nr 27 w Katowicach