Karolina Więcek,

oligo, KN: 1

Emocje – lęk, stres, panika.

Przełom wieków w sposób naturalny zachęca do stawiania pytań dotyczących istoty naszego człowieczeństwa. Skłaniają nas one ku refleksji nad przyczyną wszystkiego, co sprawia, że nasze relacje z drugim człowiekiem – mimo że bardzo tego potrzebujemy – nie są dla nas źródłem radości. Pragniemy zrozumieć, co w kontaktach interpersonalnych rodzi nasz lęk, stres, panikę, wzmaga poczucie bezradności, napełnia nas smutkiem, co zaś popycha w niewolę uzależnienia czy też powoduje brak nadziei i odbiera wolę życia, popychając ku ostatecznemu rozwiązaniu – samobójstwu.

Mam zamiar przedstawić czym są emocje – a dokładniej pokazanie jak lęk, stres i panika wpływają na życie człowieka.

Zacznijmy jednak najpierw od tego, czym tak właściwie są emocje. Jak wiadomo, każdy z nas może we własny sposób spróbować to zdefiniować i wszystkie odpowiedzi w tym wypadku są poprawne.

Słowo „emocje” pochodzi od łacińskiego „movere” (poruszać się). W połączeniu z „e” oznacza ono „ruch w kierunku czegoś”. Czyli już wiemy, że emocjom towarzyszy tendencja do działania.

Cechami wspólnymi emocji, które znaleźlibyśmy we wszystkich odpowiedziach są:

- nie można życia emocjonalnego zaplanować, jest to spontaniczne i niezależne od naszej woli,

- kiedy odczuwamy jakąś emocję, jesteśmy mocno pobudzani do działania,

- czasami odczuwamy je jako pozytywne, a czasem jako negatywny,

- odzwierciedleniem naszych emocji jest nasz organizm i mimika twarzy; wpływają także na marzenia, zamiary i nasze zachowanie.

Emocje zależą w dużym stopniu od chwilowego nastroju i cech charakteru danej osoby. Ludzie różnią się między sobą, więc siłą rzeczy muszę również odbierać swoje emocje w odmienny sposób.

Lęk można zdefiniować jako niepokój lub zdenerwowanie w obliczu sytuacji, które oceniamy jako niebezpieczne lub niepewne. Jest reakcją bezpośrednią – coś nas zaniepokoiło i natychmiast czujemy związane z tym pobudzenie. Czynniki wywołujące lęk zależą, tylko i wyłącznie od danej osoby. Niektórzy odczuwają go wśród tłumu ludzi, który ich otacza. Uczniowie boją się, że zostaną na drugi rok w tej samej klasie, natomiast nauczyciele obawiają się swoich uczniów. U wielu ludzi są to np. fobie dotyczące pająków czy kotów. Rodzaj czynnika wywołującego lęk, związane z nim poczucie niepewności, jego bliskość oraz ocena własnych możliwości radzenia sobie w trudnych sytuacjach, wpływają na intensywność i czas odczuwania lęku. Jest on świadomym przeżywaniem nieprzyjemnej sytuacji, za czym idzie: drżenie i wilgotne dłonie, przyspieszony puls, niepokój ruchowy, cichy głos, jąkanie, szeroko otwarte oczy. Jak wiadomo rozróżniamy różne rodzaje lęków: egzystencjalny, przed porażką, przed odrzuceniem. Każdy z nich jest rozpatrywany inaczej. Jednakże nie z każdym możemy sobie sami poradzić. Ciężkie stany lękowe wymagają konsultacji u psychoterapeuty. Ludzie, opanowani przez lęk nie potrafią się wyrwać z tego kręgu, ogranicza ich zdolność skutecznego wykonywania nawet codziennych czynności.

Następnie ataki paniki, to najpoważniejsza postać lęku. Atak panik jest przeżywany, rok w rok, przez niemal co trzecią osobę, to odosobniony epizod nasilonego lęku, który pojawia się niespodziewanie. Rozpoczyna się nagle i rozwija w szybkim tempie, osiągając maksymalne natężenie w kilka sekund lub minut i słabnąc w ciągu 10 minut. Oprócz zwykłych oznak rosnącego lęku atak paniki może wzbudzić poczucie utraty kontroli nad sobą lub umierania. O osobie, która doświadcza ataków paniki i ich konsekwencji, mówi się, że cierpi na zaburzenia zwane napadami paniki. Napady paniki są pustoszącym emocjonalnie zaburzeniem, które może zrujnować komuś życie, karierę zawodową, małżeństwo i rodzinę. Osoby cierpiące na to zaburzenie są bardziej zagrożone uzależnieniem od narkotyków i alkoholu, rośnie także ryzyko popełnienia samobójstwa. Zaburzenie to dotyka ok 6% populacji. Symptomy obrazujące atak paniki to: pocenie się, drżenie, wrażenie płytkiego oddechu, uczucie dławienia się, ból w klatce piersiowej, nudności, zawroty głowy, lęk przed śmiercią.

Stres jest uważany jako choroba XXI wieku. Polega na fizycznych lub psychicznych objawach wynikających z sytuacji „przeciążenia” (z angielskiego słowa stress). Stres to reakcja nagromadzenia kłopotów, których spis z łatwością możemy sporządzić i których bez trudu możemy się pozbyć. Jest wynikiem prostych sytuacji, które nakładają się na siebie i wzajemnie się komplikują.

Główne przyczyny stresu:
-środowisko pracy, środowisko szkolne: presja czasu, np. dotrzymanie terminu, chęć sprostania wymaganiom szefa, nadmiar obowiązków, obawa porażki, utraty pracy, brak pracy itp.,
- środowisko życia: hałas, tłok, korki, załatwianie spraw w urzędach, 
- rodzina: trudności w kontaktach z partnerem, śmierć bliskiej osoby, rozwód, chęć bycia idealnym rodzicem,
- psychologiczne: lęk przed utrata kontroli lub wymaganiami postrzeganymi przez nas, jako przerastające nasze możliwości,
- stres biologiczny: w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia,
- długotrwałe zmęczenie lub wyczerpanie - jest następstwem długotrwałego oddziaływania wytężonej pracy, nauki; może się pojawiać, gdy stawiamy sobie wygórowane wymagania.

Jawi się jako wynik trudnego, a nawet niemożliwego do zażegnania konfliktu. Rozwija się w miarę powstawania coraz większego rozziewu między trudnością a możliwościami zaradzenia. Niepostrzeżenie powstaje przepaść i sytuacja wymyka się spod kontroli. Płynąca stąd bezsilność sprawia, że stres staje się nie do zniesienia. Każdy z nas dysponuje potężnymi środkami obronnymi, możemy sami rozprawić się z pierwszymi atakami stresu. Jednak nawet człowiek bardzo odporny ulegnie w końcu pod siłą powtarzających się lub skumulowanych stresów.

Mózg dysponuje własnym regulatorem, który do pewnego stopnia chroni go przed przeciążeniem. Kiedy w sytuacji stresowej komórki mózgowe komunikują się coraz intensywniej i są bombardowane rosnącą liczbą sygnałów, to słabiej reagują na poszczególne bodźce. W ten sposób, mózg sprawia, że komórki nerwowe utrzymują się mniej więcej na stałym poziomie aktywności i nie odmawiają posłuszeństwa pod naporem sygnałów. Nieduża dawka stresu pobudza mózg i sprawia, że jego komórki lepiej się ze sobą komunikują. Dzięki temu mózg wraz z całym naszym organizmem lepiej funkcjonuje dzięki małej dawce stresu.

Poświęćmy naszym uczuciom więcej uwagi, a pod wieloma względami życie stanie się łatwiejsze. Ważne jest, aby wszyscy ludzie nauczyli się akceptować swoje emocje i potrafili umiejętnie nimi kierować. Prawdziwą sztuką jest utrzymanie równowagi między pozytywnymi a negatywnymi emocjami, tak aby żadne przeciwności losu nie zdołały nas pokonać.

Bibliografia

1. Konrad S., Hendi C.: Inteligencja emocjonalna. Katowice: Videograf II, 2000.

2. Hazon B.: Stres. Warszawa: W.A.B., 1992.

3. Granet R., Aquinas McNally R.: A jeśli to.. napady paniki. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2001.

4. Stres. „Świat wiedzy” 2012, nr 3, s. 24-25.

5. Specjaliści radzą: Stres [online]. [dostępne: 18.01.2013]. Dostępne w Internecie: http://www.stres.medserwis.pl/

6. Lęk – zniekształcona rzeczywistość [online]. Wielka Encyklopedia Zdrowia. [dostępne: 18.01.2013].Dostępne w Internecie: http://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/1,105912,9300935,Lek.html