WPLYW WIATRU NA TRAJEKTORIE POCISKU

 

Znaczna część myśliwych wychodzi z założenia, że podczas strzelań na dopuszczalnym przepisami dystansie 200 metrów nie trzeba uwzględniać wpływu wiatru na tor lotu pocisku. Jest to niestety założenie błędne. Można z dużym uproszczeniem stwierdzić, iż tylko do ok. 100 metrów nie musimy uwzględniać wpływu wiatru na tor lotu pocisku w standardowych kalibrach i to wyłącznie przy spełnionym warunku, iż mamy do czynienia z wiatrem słabym (2 m/s). Im większa odległość strzelania, tym większy wpływ wiatru na tor lotu pocisku. Zastanawiamy się oczywiście nad wiatrem bocznym, bo tylko ten jest prawdziwym wrogiem snajpera czy myśliwego.

Jeżeli podczas strzelania do celów nieruchomych wieje wiatr należy wprowadzać poprawki boczne w zależności od prędkości i kierunku wiatru bocznego oraz od odległości do celu. Im większa będzie prędkość wiatru bocznego i im bardziej kąt, pod jakim wieje wiatr, jest zbliżony do 90 stopni (w stosunku do płaszczyzny strzału) oraz im odległość do celu jest większa, tym większe jest odchylenie pocisku w bok od kierunku strzelania. Poprawkę należy wprowadzać w tym kierunku, z którego wieje wiatr, a mianowicie: gdy wieje wiatr z lewej strony, średni punkt trafienia (czyli lufę karabinu czy sztucera) należy przesunąć w lewo, a gdy wieje z prawej strony - w prawo.

Wiatr wiejący na strzelca lub odwrotnie nie wpływa istotnie na tor lotu pocisku. Przy wietrze wiejącym od strzelca do celu pocisk poleci nieco dalej i trafi wyżej, przy przeciwnym pocisk ułoży się minimalnie niżej. I tak, dopiero przy strzelaniu na 600 metrów (np. ciężkimi pociskami kal. 7,62 x 54R z długiej lufy Mosina) silny wiatr wsteczny obniży średni punkt trafienia (ŚTP) o 4 cm.

Wiatr boczny bardzo istotnie odchyla pocisk nawet przy małym dystansie strzału. Weźmy pod uwagę jeden z najlepszych pocisków snajperskich (tarczowych) czyli SCENARA firmy LAPUA. Masa badanego pocisku kal. 308 Win jest równa 10,9 g. Otóż nawet dla tak prawie idealnego (oczywiście pod względem kształtu) pocisku znos dla średniego wiatru bocznego o prędkości 6 m/s wynosi 138 mm na 200 metrów (i odpowiednio 34 mm i 78 mm dla dystansów 100 i 150 metrów). To dużo, a weźmy pod uwagę jeszcze fakt, iż typowe pociski myśliwskie nie mają tak dobrych parametrów balistycznych i wiatr może je odchylić nawet dwukrotnie mocniej.

Tablica balistyczna pocisku SCENAR 10.9 g, prędkość początkowa 850 m/s, energia kinetyczna Eo = 3938 J, lufa o długości 650 mm; wpływ wiatru bocznego:

Odchylenie  w mm przy wietrze:	Dystans 0 m	50 m	100 m	150 m	200 m	300 m	400 m
3 m/s	0	4	17	39	69	156	277
6 m/s	0	8	34	78	138	312	555

Jeżeli dysponujemy podobnymi danymi dla innych pocisków (renomowany producent zamieści je w katalogu amunicji lub wprost na pudełku nabojów) możemy obliczyć konkretne odchylenie także dla innych prędkości wiatru niż są podane. Np. jeżeli strzelamy SCENAREM i wiatr osiąga prędkość 10 m/s, dzielimy znos wiatru o prędkości 3 m/s na dystansie 200 metrów przez 3 aby otrzymać odchylenie dla prędkości wiatru równej 1m/s, to jest 69 mm/3 = 23 mm. Dalej mnożymy rezultat przez 10 i otrzymujemy wynik 230 mm. Tak więc silny wiatr boczny odchyli pocisk typu SCENAR o 230 mm na 200 metrów. Jest to tak duża wartość, iż ominiemy komorę strzelanej zwierzyny, lub co bardziej prawdopodobne w ogóle jej nie trafimy.

Jak najprościej ocenić, który wiatr jest silny a który słaby lub średni ? Powinny nam wystarczyć poniższe wskaźniki.

Wiatr słaby (2 m/s):

• dym z komina minimalnie odchyla się od linii pionowej;

• chorągiewka kołysze się i odchyla od drzewca;

• chustka kołysze się i lekko rozwija;

• trawa kołysze się;

• na krzakach kołyszą się liście i gałązki;

• na drzewach kołyszą się i szumią liście.

Wiatr umiarkowany (4 -5 m/s):

• dym płynnie odchyla się od komina, nie rozdzielając się;

• chustka powiewa, chorągiewka jest rozwinięta i powiewa;

• krzaki się kołyszą;

• trawa pochyla ku ziemi;

• cienkie gałęzie odchylają się od drzewa, a liście silnie się kołyszą.

Wiatr silny ( 7-10 m/s):

• dym odchyla się poziomo od komina i nie rozdziela się;

• chorągiewka rozwinięta łopocze i utrzymuje się poziomo;

• chusteczka wyrywa się z rąk;

• trawa ściele się po ziemi;

• krzaki są nachylone w kierunku wiatru;

• na drzewach kołyszą się konary i odchylają grube gałęzie.

Gdy znany tabelaryczne wielkości znosu na wiatr dla naszego kalibru i pocisku, możemy posłużyć się tzw. zegarem poprawek (Rysunek 1).

Przy wietrze wiejącym z kierunków odpowiadających godzinom 12 i 6 nie uwzględniamy w ogóle jego wpływu. Na godzinach 10,11,1,2, 4,5, 7 i 8 wielkości tabelaryczne dzielimy przez dwa (czyli np. znos dla wiatru bocznego równy 80 mm : 2 = 40 mm). Taką poprawkę bierzemy na celu. Gdy wiatr wieje z godziny 9 lub 3, uwzględniany pełną poprawkę.

Trzeba również brać pod uwagę fakt, iż na otwartej przestrzeni wiatr rzadko ma taki sam kierunek i siłę. Często wieje porywami, a jego kierunek się zmienia. Widać to doskonale podczas obserwacji dymu z komina. Zdarza się również, iż wiatr dostaje zawirowań na nierównościach terenu, co np. łatwo zauważyć podczas śnieżnej zimy. Przy przeszkodach terenowych śnieg ostro wiruje, często w nieobliczalny sposób. Na szczęście dla myśliwych, jest to raczej problem snajperów strzelających na duże dystanse. Generalnie, doświadczony strzelec siłę wiatru potrafi ocenić "na oko".

Rozpatrzmy teraz najpopularniejsze pociski, czyli np. ciężki pocisk Mosina o masie 11,8 g, wystrzelony z lufy o długości 740 mm:

Odległość w m/znos w cm	100 m	200	300	400	500	600	700	800	900	1000
Wiatr słaby 2m/s	1	4	10	20	34	48	70	96	120	150
4 m/s	2	8	20	40	68	100	140	180	230	300
8 m/s	4	18	41	84	140	200	280	360	480	590

Jak widać, na maksymalnym dystansie myśliwskim równym dwieście metrów, pocisk ciężki kal. 7,62 x 54 R będzie znoszony nawet o 18 cm przy wietrze o sile 8 m/s. Dodać należy, iż wiatr o takiej sile często spotykamy w sezonie łowieckim, zwłaszcza późną jesienią.

Porównajmy teraz dwa różne pociski, najcięższy z dostępnych pocisk do Mosina (13,0 g, prędkość początkowa 705 m/s) oraz stosunkowo lekki pocisk kal. 308 Win. (masa 9,1 g, prędkość początkowa 820 m/s).

 

Wiatr/odległość	0	50	100	150	200	250	300	350	400	500
Pocisk ciężki, 2 m/s	0	0,35	1,44	3,33	6,07	9,73	14,37	20,06	26,88	44,12
5 m/s	0	0,88	3,61	8,32	15,17	24,32	35,92	50,16	67,19	110,30
8 m/s	0	1,41	5,77	13,32	24,28	38,91	57,47	80,25	107,51	176,47
Pocisk lekki,  2 m/s	0	0,27	1,12	2,56	4,66	7,46	10,99	15,33	20,52	33,72
5 m/s	0	0,68	2,79	6,41	11,66	18,64	27,49	38,33	51,31	84,31
8 m/s	0	1,09	4,46	10,26	18,65	29,83	43,98	61,32	82,09	134,89

 

Jak łatwo się przekonać, lżejszy pocisk kal. 308 Win. jest mniej wrażliwy na wiatr boczny niż ciężki, lecz wolniejszy pocisk Mosina.

Niestety, podawane wartości tabelaryczne (katalogowe) znosu na wiatr nie zawsze odpowiadają w pełni sytuacji realnej. Najczęściej myśliwy ma do czynienia ze znosem nieco większym, niż ujęty w podręcznikach. Producenci amunicji posługują się np. lufami balistycznymi o długości 600 mm, podczas gdy standardowy sztucer ma najczęściej lufę o długości 560 mm lub nawet krótszą. Prędkość początkowa pocisku będzie więc mniejsza, czas jego lotu dłuższy i wiatr zdoła go odchylić mocniej. Najlepiej byłoby praktycznie sprawdzić, jak zachowuje się nasz sztucer z konkretnym pociskiem w warunkach średniego i silnego wiatru i te wielkości znosu zapisać i odnieść do danych katalogowych.