Konstytucja nie dokonuje podziału organów administracji rządowej na naczelne organy administracji rządowej i centralne organy administracji rządowej. Jednak inne akty normatywne: ustawy i rozporządzenia odwołują się do takiego podziału.
Naczelne organy administracji rządowej są to organy, które wchodzą w skład Rady Ministrów. Organy będące naczelnymi organami administracji rządowej zajmują nadrzędną pozycję wśród innych i są one powoływane przez Prezydenta lub przez Sejm.
Centralne organy administracji rządowej nie wchodzą w skład Rady Ministrów, a ich powołanie nie wymaga decyzji Sejmu czy Prezydenta, a jedynie naczelnego organu administracji rządowej.
1. Rada Ministrów kieruje całością administracji rządowej oraz prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej. W jej skład wchodzą Prezes Rady Ministrów i ministrowie. Ponadto w skład Rady ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów i przewodniczący komitetów określonych w ustawach. Rada Ministrów jest organem kolegialnym. Każdy z członków Rady Ministrów oprócz tego, że jest członkiem Rady Ministrów, jest również samodzielnym organem administracji rządowej. Do zadań Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.
Do szczegółowych zadań Rady Ministrów należy m.in.:
- zapewnienie wykonania ustaw,
- wydawanie rozporządzeń,
- koordynowanie i kontrolowanie prac organów administracji rządowej,
- ochrona interesów Skarbu Państwa,
- uchwalanie projektu budżetu Państwa,
- kierowanie wykonaniem budżetu państwa,
- zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa oraz porządku publicznego,
- zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa,
- sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
- zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zatwierdzanie i wypowiadanie innych umów międzynarodowych,
- sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju oraz określenie corocznie liczby obywateli powołanych do czynnej służby wojskowej,
- określenie organizacji i trybu swojej pracy.
W czasie swoich posiedzeń Rada Ministrów podejmuje decyzje w postaci uchwał.
2. Kolejnym z organów naczelnej administracji rządowej jest Prezes Rady Ministrów.
Do zadań Prezesa Rady Ministrów należy:
- reprezentowanie Rady Ministrów,
- kierowanie pracami Rady Ministrów,
- zwoływanie posiedzeń Rady Ministrów, ustalanie ich porządku i przewodniczenie im,
- wydawanie rozporządzeń,
- zapewnienie wykonywania polityki Rady Ministrów i określenie sposobów jej wykonywania,
- koordynowanie i kontrolowanie pracy członków Rady Ministrów,
- prawowanie nadzoru nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i ustawach.
- pełnienie roli zwierzchnika służbowego pracowników administracji rządowej.
Prezesowi RM przysługuje wyłączne prawo do występowania do Prezydenta RP z wnioskiem o powołanie lub odwołanie członka Rady Ministrów.
3. Ministrowie
Zgodnie z Konstytucją ministrów można podzielić na dwie grupy:
- ministrów kierujących określonymi działami administracji rządowej,
- ministrów wypełniających zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów (ministrowie bez teki)
Minister jest zobowiązany do inicjowania i opracowywania polityki Rady Ministrów w stosunku do działu, którym kieruje, oraz do przekładania w tym zakresie inicjatyw i projektów aktów normatywnych na posiedzeniach Rady Ministrów. W zakresie działu, którym kieruje, minister wykonuje politykę Rady Ministrów i koordynuje jej wykonywanie przez organy, urzędy i jednostki organizacyjne, które jemu podlegają lub są przez niego nadzorowane. W celu realizacji swoich zadań minister kierujący określonym działem współdziała z innymi członkami Rady Ministrów, Rządowym Centrum Studiów Strategicznych, innymi organami administracji rządowej i państwowymi jednostkami organizacyjnymi, organami samorządu terytorialnego, jak również z organami samorządu gospodarczego, zawodowego, związków zawodowych i organizacji pracodawców oraz innych organizacji społecznych i przedstawicielstw środowisk zawodowych i twórczych.
Ustawa z dnia 4 września 1997 o działach administracji rządowej wymienia następujące działy administracji rządowej:
- administracja publiczna,
- budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa
- budżet
- finanse publiczne
- gospodarka
- gospodarka morska
- gospodarka wodna
- instytucje finansowe
- informatyzacja
- integracja europejska
- kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
- kultura fizyczna i sport
- łączność
- nauka
- obrona narodowa
- oświata i wychowanie
- praca
- rolnictwo
- rozwój wsi
- rozwój regionalny
- rynki rolne
- skarb Państwa
- sprawiedliwość
- szkolnictwo wyższe
- transport
- turystyka
- środowisko
- sprawy wewnętrzne
- wyznania religijne
- zabezpieczenie społeczne
- sprawy zagraniczne
- zdrowie.
Jeden minister może kierować kilkoma działami administracji publicznej np. Minister gospodarki i polityki społecznej kieruje następującymi działami administracji rządowej: gospodarką, pracą, rozwojem regionalnym, turystyką i zabezpieczeniem społecznym.
Szczegółowy zakres działania ministra ustala Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia. Minister wykonuje swoje zadania przy pomocy sekretarza i podsekretarza stanu (zwanych - wiceministrami) oraz gabinetu politycznego ministra. Obsługę ministra zapewnia ministerstwo lub inny urząd administracji rządowej. Ministerstwo nie jest organem administracji rządowej, a jedynie zespołem urzędników pomagających ministrowi w realizacji jego zadań. W skład ministerstwa wchodzą następujące komórki organizacyjne:
- departamenty - do realizacji merytorycznych zadań ministerstwa
- biura - do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa
- sekretariaty - do obsługi ministra oraz komitetów, rad i zespołów
- wydziały - komórki organizacyjne wewnątrz departamentów i biur.
Minister ustala, w drodze zarządzenia, regulamin organizacyjny ministerstwa określający zakres zadań i tryb pracy komórek organizacyjnych oraz innych jednostek podległych i nadzorowanych przez ministra. Minister kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek.
Centralne organy administracji rządowej są podporządkowane naczelnym organom administracji rządowej. Są one tworzone na podstawie ustaw lub rozporządzeń Rady Ministrów. Inna różnica polega na tym, że naczelne organy administracji rządowej wchodzą w skład Rady Ministrów, natomiast centralne organy administracji rządowej nie wchodzą w skład rady Ministrów.
Centralne organy administracji rządowej mogą mieć różne nazwy: urząd, agencja, komisja, rada. Ustawa z dnia 4 września 1997 o działach administracji rządowej określa, jaki minister sprawuje nadzór nad określonym centralnym organem administracji rządowej np. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych sprawuje nadzór na działalnością Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.
Zadania centralnych organów administracji rządowej są określone w ustawach lub rozporządzeniach, powołujących te organy.
Nadzór nad niektórymi z centralnych organów administracji rządowej nie jest sprawowany przez ministrów, lecz przez Prezesa rady Ministrów. Prezes rady Ministrów sprawuje nadzór nad:
- Głównym Urzędem Statystycznym,
- Polskim Komitetem Normalizacyjnym
- Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów
- Agencja bezpieczeństwa Wewnętrznego
- AgencjÄ… Wywiadu
- Urzędem Służby Cywilnej.
Terenowe organy administracji rzÄ…dowej
Działalność administracji rządowej w województwie jest regulowana przez Ustawę z dnia 5 czerwca 1998r. O administracji rządowej w województwie. Zgodnie z ta ustawą administrację rządową na obszarze województwa wykonują:
- wojewoda,
- działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu wojewody i własnym,
- organy administracji niezespolonej,
- organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia,
- działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach,
- organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.
Wojewoda jest przedstawicielem Rady Ministrów w województwie. Wojewoda jako przedstawiciel Rady Ministrów odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa. Powołuje go i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej. Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór na działalnością wojewody oraz dokonuje okresowej oceny jego pracy.
Wojewoda pełni następujące funkcje:
- przedstawiciela Rady Ministrów w województwie
- zwierzchnika zespolonej administracji rzÄ…dowej
- organu nadzoru nad jednostkami samorzÄ…du terytorialnego
- organu wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią,
- reprezentanta Skarbu Państwa.
Nadzór wojewody nad jednostkami samorządu terytorialnego polega na tym, że wojewoda może uchylać wszystkie niezgodne z prawem uchwały podejmowane przez każdy szczebel samorządowy. Wojewoda jest odpowiedzialny za kontrolowanie wykonywania przez organy samorządu terytorialnego zadań z zakresu administracji rządowej. W tym zakresie wojewoda pełni np. funkcje organu odwoławczego od decyzji organów gminy, podjętych w sprawach administracji rządowej zleconych gminie.
Wojewódzka zespolona administracja rządowa
Zespoloną administracje rządową w województwie tworzą urzędy wojewódzkie i jednostki organizacyjne (komendy, inspektoraty, itp.) zespolonych służb, inspekcji i straży. Działalnoscia zespolonej administracji rządowej kieruje wojewoda i jest on odpowiedzialny za rezultat ich działania. Wojewoda ma decydujący wpływ na obsadę najważniejszych stanowisk w wojewódzkiej administracji zespolonej. Wyraża się to tym, że powołuje on i odwołuje kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich, za wyjątkiem komendantów policji i straży pożarnej, którzy powoływani są na wniosek wojewody przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
AdministracjÄ™ zespolonÄ… tworzÄ… m.in.:
- Policja
- Państwowa Straż Pożarna
- Kuratorium Oświaty
- Inspekcja Farmaceutyczna
- Inspekcja Handlowa
- Inspekcja Budowlana
- Inspekcja Nasienna
- Inspekcja Ochrony Åšrodowiska
- Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych
- Inspekcja Weterynaryjna
- Służba Ochrony Zdrowia
- Inspekcja Geodezyjna i Kartograficzna
- Inspekcja Ochrony Roślin.
Terenowe organy rzÄ…dowej administracji niezespolonej
Organy administracji niezespolonej to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom, Ustanowienie organów administracji niezespolonej następuje wyłącznie w srodze ustawy. Wobec organów administracji niezepolonej wojewoda posiada uprawnienia koordynacyjne, opiniodawcze i w pewnym zakresie - kontrolne. Powoływanie i odwoływanie organów administracji niezepolonej nastepuje na wniosek wojewody lub za jego zgodą. Organy administracji niezepolonej działające na obszarze województwa są obowiązane do uzgadniania z wojewodą projektów aktów prawa miejscowego oraz zapewnienia zgodności swoich działań z poleceniami wojewody. Ponadto organy administracji niezepolonej są zobowiązane do składania wojewodzie rocznych i bieżących informacji o swej działalności na obszarze województwa.
Do organów administracji niezespolonej należą:
- dowódcy okręgów wojskowych, szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień,
- izby skarbowe, urzędy skarbowe, inspektorzy kontroli skarbowej,
- dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i specjalistycznych urzędów miar,
- dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar
- dyrektorzy okręgowych urzędów pobierniczych i naczelnicy obwodowych urzędów pobierniczych
- dyrektorzy regionalnych Zarządów gospodarki wodnej
- dyrektorzy izb celnych i naczelnicy urzędów celnych
- dyrektorzy urzędów morskich
- dyrektorzy urzędów statystycznych
- dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej
- komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci strażnic oraz komendanci granicznych placówek kontrolnych i dywizjonów Straży Granicznej
- okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego
- państwowi inspektorzy sanitarni.
Organy administracji samorzadowej i ich zadania
Jednostkami zasadniczego podziału terytorialnego są gminy, powiaty, województwa. Jednostki samorządu terytorialnego maja osobowość prawną i są samodzielne. Przysługuje im prawo własności i inne prawa majątkowe. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakres spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe.
Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Zadania publiczne samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne, które nie zostały zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.
Podstawowa jednostka samorządu terytorialnego jest gmina, która wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla powiatu i województwa. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych. Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne. Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, w ustawie można zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Jednostki samorządu terytorialnego maja zapewniony udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań w gminie. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są ich dochody własne oraz subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa. Zmiany w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publiczny. Spory kompetencyjne miedzy organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sady administracyjne.
Administracja samorzÄ…dowa w gminie
Mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową. Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własna odpowiedzialność. Gmina posiada osobowość prawną. Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej. O ustroju gminy stanowi jej statut.
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia:
- tworzy, Å‚Ä…czy, dzieli i znosi oraz ustala ich granice;
- nadaje gminie lub miejscowości status miasta i ustala jego granice;
- ustala i zmienia nazwy gmin oraz siedziby ich władz.
Organami gminy są: rada gminy i wójt (burmistrz, prezydent miasta). Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym w gminie.
Organem wykonawczym gminy, czyli organem administracji gminy jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W drodze zarządzenia może on powoływać i odwoływać swojego zastępcę lub zastępców. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta wykonuje uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Do jego zadań należy w szczególności:
- przygotowanie projektów uchwał rady gminy;
- określanie sposobu wykonywania uchwał;
- gospodarowanie mieniem komunalnym;
- wykonywanie budżetu;
- zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych.
Wójt, burmistrz lub prezydent miasta kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Wykonuje on zadania przy pomocy urzędu gminy. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy lub sekretarzowi gminy.
Zadania gminy
Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego, które nie zostały zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Oznacza to, że jeżeli jakieś zadanie samorządu terytorialnego nie zostało przekazane do powiatu lub do województwa, to zadanie to należy do gminy. Samorząd gminy odpowiada za sprawy publiczne dotyczące życia mieszkańców w obrębie gminy. Ustawa z dnia 8.03.1990 o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz. U. Z 2001r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) określa, że do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców gminy. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb mieszkańców gminy obejmuje sprawy:
- ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
- gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego;
- wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, suwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz.
- Lokalnego transportu zbiorowego;
- Ochrony zdrowia
- Pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych,
- Gminnego budownictwa mieszkaniowego
- Edukacji publicznej
- Kultury, w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury;
- Kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
- Targowisk i hal targowych;
- Zieleni gminnej i zadrzewień;
- Cmentarzy gminnych;
- Porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego.
- Utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
- Polityki parorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej, prawnej;
- Wspierania i upowszechniania idei samorzÄ…dowej;
- Promocji gminy;
- Współpracy z organizacjami pozarządowymi;
- Współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państwa.
Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej (np. wydawanie dowodów osobistych, meldowanie i wymeldowanie obywateli). Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego. W celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.
Administracja samorzÄ…dowa w powiecie
Mieszkańcy powiatu tworzą z mocy prawa lokalną wspólnotę samorządową. Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Powiat ma osobowość prawną, a jego samodzielność podlega ochronie sądowej.
Rada Ministrów w drodze rozporządzenia:
- tworzy, Å‚Ä…czy, dzieli i znosi powiaty oraz ustala ich granice,
- ustala i zmienia nazwy powiatów oraz siedziby ich władz.
Mieszkańcy powiatu podejmują rozstrzygnięcia w głosowaniu powszechnym - poprzez wybory i referendum powiatowe - lub za pośrednictwem organów powiatu. Organami powiatu są rada powiatu i zarząd powiatu.
Rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu. Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu, czyli organem administracji powiatu. W skład zarządu powiatu wchodzą: starosta jako jego przewodniczący, wicestarosta i pozostali członkowie. Rada powiatu wybiera zarząd w liczbie od 3 do 5 osób, w tym starostę i wicestarostę. Zarząd powie tu wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu określone przepisami prawa.
Do zadań zarządu powiatu należy w szczególności:
- przygotowanie projektów uchwał rady;
- wykonywanie uchwał rady;
- gospodarowanie mieniem powiatu;
- wykonywanie budżetu powiatu;
- zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych powiatu.
W realizacji zadań zarząd powiatu podlega wyłącznie radzie powiatu. Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu. Powiatową administrację zespoloną stanowią: starostwo powiatowe, powiatowy urząd pracy oraz jednostki organizacyjne stanowiące aparat pomocniczy kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży (np. powiatowa komenda policji, powiatowa komenda państwowej straży pożarnej, powiatowa stacja sanitarno - epidemiologiczna).
Starosta organizuje prace zarządu powiatu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi sprawami powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz. Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i straży.
Zadania powiatu
Powiat jest pośrednią jednostką zasadniczego podziału terytorialnego Polski, pomiędzy gminą a województwem. Powiat obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na prawach powiatu. Powiat nie sprawuje kontroli nad gminami.
Zgodnie z ustawą z dnia 5.06.1998r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1593, z późn. zm.) powiaty wykonują zadania publiczne o charakterze ponadgminnym. Powiaty zajmują się tymi usługami publicznymi, z którymi gminy mogłyby sobie nie poradzić bądź byłoby to dla nich zbyt kosztowne. Powiat wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własna odpowiedzialność w zakresie:
- edukacji publicznej,
- promocji i ochrony zdrowia (prowadzenia szpitali ogólnych)
- pomocy społecznej (prowadzenie domów pomocy społecznej),
- wspieranie osób niepełnosprawnych;
- transportu zbiorowego i dróg publicznych;
- kultury i ochrony dóbr kultury (np. prowadzenie teatrów)
- kultury fizycznej i turystyki,
- geodezji, kartografii;
- gospodarki nieruchomościami;
- administracji architektoniczno - budowlanej;
- gospodarki wodnej;
- ochrony środowiska i przyrody;
- rolnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,
- porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli,
- ochrony przeciwpowodziowej, przeciwpożarowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagrożeniom życia i zdrowia ludzi oraz środowiska,
- przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy,
- ochrony praw konsumenta;
- utrzymania powiatowych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
- obronności,
- promocji powiatu,
- współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin. Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży. Ustawy mogą określać niektóre sprawy należące do zakresu działania powiatu jako zadania z zakresu administracji rządowej, wykonywane przez powiat.
Administracja samorządowa w województwie
Mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę samorządową. Do zakresu działania samorządu województwa należy wykonywanie zadań publicznych o charakterze wojewódzkim, niezastrzeżonych ustawami na rzecz organów administracji rządowej.
Administracja samorządowa w województwie jest zespolona w jednym urzędzie i pod jednym zwierzchnikiem. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy. Organy samorządu województwa nie stanowią wobec powiatu i gminy organów nadzoru lub kontroli oraz nie są organami wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym.
Organami samorządu województwa są: Sejmik województwa i zarząd województwa.
Sejmik województwa jest organem stanowiącym i kontrolnym województwa.
Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa, czyli organem administracji województwa. W skład zarządu województwa, liczącego 5 osób, wchodzi marszałek województwa jako jego przewodniczący, wicemarszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie. Sejmik województwa dokonuje wyboru zarządu województwa. Zarząd województwa wykonuje zadania województwa przy pomocy Urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych lub wojewódzkich osób prawnych. Urząd marszałkowski stanowi jednostkę organizacyjną samorządu województwa i jest aparatem pomocniczym dla realizowania zadań marszałka województwa oraz zarządu i sejmiku województwa. Zarząd województwa wykonuje zadania należące do samorządu województwa, nie zastrzeżone na rzecz sejmiku województwa i wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
Do zadań zarządu województwa należy w szczególności:
- wykonywanie uchwał sejmiku województwa,
- gospodarowanie mieniem województwa, w tym wykonywanie praw z akcji i udziałów posiadanych przez województwo,
- przygotowywanie projektu i wykonywanie budżetu województwa,
- przygotowywanie projektów strategii rozwoju województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i programów wojewódzkich oraz ich wykonywanie,
- organizowanie współpracy ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi,
- kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i odwoływanie ich kierowników,
- uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego.
Zasady i tryb działania zarządu województwa są określone w statucie województwa.
Marszałek województwa organizuje prace zarządu województwa i urzędu marszałkowskiego, kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje województwo na zewnątrz. Marszałek województwa jest kierownikiem urzędu marszałkowskiego, zwierzchnikiem służbowym pracowników tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych.
Urzędu marszałkowskiego nie należy mylić z urzędem wojewódzkim. Na czele urzędu marszałkowskiego stoi marszałek województwa, który jest organem administracji samorządowej. Na czele urzędu wojewódzkiego stoi wojewoda, będący przedstawicielem Rady Ministrów i zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej.
Zadania samorządu wojewódzkiego
Samorząd województwa określa strategię rozwoju województwa i prowadzi politykę rozwoju województwa. Wykonuje on zadania o charakterze wojewódzkim określone ustawami, w szczególności w zakresie:
- edukacji publicznej, w tym szkolnictwa wyższego,
- promocji i ochrony zdrowia,
- kultury i ochrony jej dóbr,
- pomocy społecznej,
- polityki prorodzinnej,
- modernizacji terenów wiejskich,
- zagospodarowania przestrzennego,
- ochrony środowiska,
- gospodarki wodnej, w tym ochrony przeciwpowodziowej, a w szczególności wyposażenia i utrzymania wojewódzkich magazynów przeciwpowodziowych,
- transportu zbiorowego i dróg publicznych,
- kultury fizycznej i turystyki,
- ochrony praw konsumentów,
- obronności,
- bezpieczeństwa publicznego,
- przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy.
Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu działania województwa jako zadania z zakresu administracji rządowej wykonywanie przez zarząd województwa.