WIETRZENIE CHEMICZNE Główną rolę odgrywa tu woda, a szczególnie rozpuszczone w niej związki organiczne i nieorganiczne: tlen, CO2, kwas węglowy H2CO3 Główne procesy to: 1.utlenianie; - Działa w przypowierzchniowej strefie i polega na łączeniu się różnych związków z tlenem lub na przechodzeniu związków tlenowych z niższych na wyższe stopnie utlenienia. 2.redukcja; - Polega na przechodzeniu związków chemicznych z wyższych wartości na niższe np. Z gipsu powstają złoża siarki 3.uwęglanowienie; - Oddziaływanie na skały i minerały CO2 oraz kwasu węglowego pod wpływem tych czynników minerały są rozpuszczane, a zawarte w nich metale wiązane w węglany. 4.uwodnienie.- Rozpad minerałów zachodzi pod wpływem wody, przy udziale O2 i kwasu węglowego. Mogą to być procesy polegające tylko na przyłączeniu cząsteczki wody jak np.:CaS04 /anhydryt/ - CaS042H20.Natomiast najważniejszym procesem jest hydroliza związków krzemianów i glinokrzemianów TRANSPORT Wiatr - przemieszcza ziarna do średnicy ca 2 mm, pyły może przenosić na znaczne odległości np. z Sahary do Skandynawii. Rzeki - materiał może być: wleczony albo toczony po dnie, transportowany w zawiesinie, transportowany w postaci rozpuszczonej. Woda gruntowa - w postaci rozpuszczonej lub zawiesiny. Prądy morskie - rozpuszczony materiał, zawiesina, a także grubszy materiał przesuwany po dnie morskim. Lód lodowcowy - materiał skalny i zwietrzelina zawarte w masie lodowca. Wody wypływające z topniejącego lodowca wynoszą ten materiał i osadzają w różnych jego strefach. SEDYMENTACJA Transportowane utwory mogą być osadzane na lądzie lub w środowisku wodnym, jezioro, morze ocean. Sedymentacja w środowisku wodnym polega na opadaniu na dno cząstek mineralnych, resztek organicznych, lub wytrącaniu się związków chemicznych z roztworu. Sedymentacja na lądzie to osadzenie osadów przez rzeki, wiatr lub lodowiec. Produkty sedymentacji lądowej ponownie mogą ulegać wietrzeniu i erozji. Sedymentacja w wodach ma bardziej trwały charakter. DIAGENEZA Zespół procesów prowadzących do chemicznych, fizycznych i mineralnych zmian w osadzie po jego złożeniu. Zmiany te stopniowo prowadzą do twardnienia skały – proces ten – lityfikacja. Dzięki niemu z piasku powstaje piaskowiec, z iłu – łupek ilasty, z mułu wapiennego – wapień. W procesie diaganezy główną rolę odgrywają następujące czynniki:Twardnienie koloidów - Koloidy występujące na dnie zbiorników wodnych i wypełniające pory w osadzie z biegiem czasu tracą pod wpływem ciśnienia nadkładu wodę i twardnieją. Wskutek tego miękki osad, zawierający 80% wody, przechodzi w twardą skałę, w której ilość wody jest niewielka. Kompakcja - Pod wpływem ciężaru osadu, cząsteczki stopniowo zbliżają się do siebie, zmniejsza się pierwotna objętość osadu a zwiększa gęstość. Wskutek kompakcji utwory luźne i miękkie, takie jak iły ulegają sprasowaniu - złupkowaceniu. Rekrystalizacja - Wody występujące w osadzie rozpuszczają niektóre związki mineralne. Może to doprowadzić do przesycenia roztworów i do powtórnego wykrystalizowania tych związków w osadzie. Najczęściej wytrąca się węglan wapnia CaCO3 i krzemionka. Proces ten powoduje spajanie ziarn osadów. Rekrystalizacja prowadzi też do zwiększenia wielkości ziarn w skale. EROZJA MORSKA wywoływana jest głównie przez dwa czynniki: 1/ falowanie, czyli ruch wody morskiej wywołany przez wiatr, Na otwartym akwenie woda ma ruch oscylacyjny, zbliżając się do brzegu fala załamuje się lub spiętrza na linii lądu i atakuje brzeg, czyli najczęściej go niszczy. Najbardziej niszczeniu ulegają wybrzeża wysunięte, o stromych brzegach /klify/.Przy brzegach płaskich, w zatokach fale gromadzą pokruszony materiał, tworząc plaże. Nasilenie tych zjawisk ma miejsce w czasie sztormu, który w jednych miejscach niszczy, a w innych buduje. ROZMIARY EROZJI zależą od takich czynników jak: 1. Siła fal, wielkość pływów Fale uderzając o brzeg kruszą, odrywają i rozmywają skały, a wielkość tej erozji zależy od siły falowania i wysokości fal. Ustalono, że nacisk fal na lm stromego brzegu Bałtyku może osiągać wartość do 10 ton, na wybrzeżach Szkocji wysokość fal dochodzi do 34m. Rozmiary erozji zależą od takich czynników jak cd.: 2. Konfiguracja wybrzeża -brzeg płaski – erozyjna działalność występuje na dnie w strefie kipieli, gdzie załamują się fale, a urobiony tam materiał jest przenoszony ku brzegowi - czyli erozja dna i nadbudowywanie brzegu. -brzeg wysoki - jest podcinany, ulega obrywaniu i osuwaniu, stopniowo cofając się - powstaje klif - strome urwisko. Efekt - erozja brzegu i nadbudowywanie dna. Materiał skalny będzie ulegał rozdrobnieniu przez fale. Klif będzie się cofał, dopóki będą docierać do niego fale najsilniejszych sztormów. 3. Budowa geologiczna strefy brzegowej Brzegi zbudowane ze skał miękkich są łatwo rozmywane, powstaje dużo materiału, którego falowanie nie jest w stanie uprzątnąć, dno się spłyca i zabezpiecza przed dalszą erozją. Brzegi zbudowane ze skał twardych rozmywane są wolniej, ale fale zdążą usunąć powstały materiał i przy brzegu ciągle jest głęboko i fale sztormowe nie są osłabiane i erozja brzegu może trwać bardzo długo. Plaża - płaski brzeg, gdzie odbywa się przemieszczanie materiału żwirowego i piaszczystego. Plaże kamieniste i żwirowe są przy klifach zbudowanych ze skał twardych, piaszczyste na brzegach płaskich i u podnóżą klifów piaszczystych. Materiał wyrzucany na plażę nie w całości jest zabierany, gdyż wody z mniejszą energią się cofają niż napływają. SENDYMENTACJA MORSKA Na dnie mórz i oceanów osadzają się cząsteczki mineralne i szczątki organiczne. W zależności od genezy, wyróżniamy: 1 .Osady terygeniczne(pochodzące z lądu)- powstałe przez opadanie na dno cząsteczek mineralnych przyniesionych do morza z lądu przez rzeki, wiatr, lodowce, albo wyerodowane z brzegu przez fale.2. Osady biogeniczne - utworzone dzięki gromadzeniu się na dnie szczątków organicznych. W zależności od miejsca życia organizmów wyróżnia się: -organizmy bentoniczne, czyli żyjące na dnie (glony, korale, ślimaki, małże) -nektoniczne, organizmy swobodnie pływąjące( ryby, głowonogi) -planktoniczne, biernie unoszące się w wodzie do głębokości lOOOm (otwornice, okrzemki, promienice).Do najważniejszych należą rafy i atole koralowe (bentos). Rozwijają się głównie w strefach szelfowych, w morzach ciepłych, od głębokości 40-60m, gdzie jest dobre nasłonecznienie i przewietrzanie. Korale należą do grupy jamochłonów, rozrastają się krzaczasto i tworzą wapienne szkielety. Ze szkieletów korali, ryb, ślimaków, małży żyjących przy rafach, a także z mułu wapiennego pochodzącego z rozkruszenia koralowców powstają skaliste formy zwane rafami koralowymi STREFY SEDYMENTACJI Osady są zróżnicowane w zależności od głębokości i odległości od wybrzeży. Wyróżnia się 4 strefy sedymentacji morskiej: 1. Strefa litoralna - obejmuje zasięgiem morze szelfowe do głębokości 40-60m. Wody tu są ruchliwe i dobrze naświetlone. Powstają tu głównie osady terygeniczne(skały okruchowe różnych frakcji). Tu tworzą się żwiry, nanoszone są piaski, pyły, a w efekcie po milionach lat tworzą się zlepieńce, brekcje, piaskowce. 2. Strefa nerytyczna - dalsza część szelfu do głębokości 200 - 250m. Bogate życie organiczne, dobre naświetlenie, umiarkowana ruchliwość wody. W tej strefie tworzą się rafy i inne osady biogeniczne. Wśród wszystkich osadów kopalnych dominują osady tej strefy, tu tworzy się większość osadów wapiennych, wapienie rafowe, kreda pisząca, wapienie muszlowe, margle. 3. Strefa batialna - obejmuje stok kontynentalny do głębokości 2000-3000m. Brak światła, ubogie życie organiczne. Głównym składnikiem osadów są tu cząstki ilaste, pylaste i resztki organiczne. Prądy przenoszą te drobne osady z szelfu i tu opadają skorupki organizmów głównie planktonicznych. Powstają tu różnorodne muły, muły wapienne(otwornicowe), margle, łupki ilaste. 4. Strefa abisalna - obejmuje dna głębokich basenów oceanicznych. Ilość osadów jest tu minimalna: najdrobniejsze zawiesiny, szczątki organizmów planktonicznych głównie o szkieletach krzemionkowych.

WIETRZENIE CHEMICZNE Główną rolę odgrywa tu woda, a szczególnie rozpuszczone w niej związki organiczne i nieorganiczne: tlen, CO2, kwas węglowy H2CO3 Główne procesy to: 1.utlenianie; - Działa w przypowierzchniowej strefie i polega na łączeniu się różnych związków z tlenem lub na przechodzeniu związków tlenowych z niższych na wyższe stopnie utlenienia. 2.redukcja; - Polega na przechodzeniu związków chemicznych z wyższych wartości na niższe np. Z gipsu powstają złoża siarki 3.uwęglanowienie; - Oddziaływanie na skały i minerały CO2 oraz kwasu węglowego pod wpływem tych czynników minerały są rozpuszczane, a zawarte w nich metale wiązane w węglany. 4.uwodnienie.- Rozpad minerałów zachodzi pod wpływem wody, przy udziale O2 i kwasu węglowego. Mogą to być procesy polegające tylko na przyłączeniu cząsteczki wody jak np.:CaS04 /anhydryt/ - CaS042H20.Natomiast najważniejszym procesem jest hydroliza związków krzemianów i glinokrzemianów TRANSPORT Wiatr - przemieszcza ziarna do średnicy ca 2 mm, pyły może przenosić na znaczne odległości np. z Sahary do Skandynawii. Rzeki - materiał może być: wleczony albo toczony po dnie, transportowany w zawiesinie, transportowany w postaci rozpuszczonej. Woda gruntowa - w postaci rozpuszczonej lub zawiesiny. Prądy morskie - rozpuszczony materiał, zawiesina, a także grubszy materiał przesuwany po dnie morskim. Lód lodowcowy - materiał skalny i zwietrzelina zawarte w masie lodowca. Wody wypływające z topniejącego lodowca wynoszą ten materiał i osadzają w różnych jego strefach. SEDYMENTACJA Transportowane utwory mogą być osadzane na lądzie lub w środowisku wodnym, jezioro, morze ocean. Sedymentacja w środowisku wodnym polega na opadaniu na dno cząstek mineralnych, resztek organicznych, lub wytrącaniu się związków chemicznych z roztworu. Sedymentacja na lądzie to osadzenie osadów przez rzeki, wiatr lub lodowiec. Produkty sedymentacji lądowej ponownie mogą ulegać wietrzeniu i erozji. Sedymentacja w wodach ma bardziej trwały charakter. DIAGENEZA Zespół procesów prowadzących do chemicznych, fizycznych i mineralnych zmian w osadzie po jego złożeniu. Zmiany te stopniowo prowadzą do twardnienia skały – proces ten – lityfikacja. Dzięki niemu z piasku powstaje piaskowiec, z iłu – łupek ilasty, z mułu wapiennego – wapień. W procesie diaganezy główną rolę odgrywają następujące czynniki:Twardnienie koloidów - Koloidy występujące na dnie zbiorników wodnych i wypełniające pory w osadzie z biegiem czasu tracą pod wpływem ciśnienia nadkładu wodę i twardnieją. Wskutek tego miękki osad, zawierający 80% wody, przechodzi w twardą skałę, w której ilość wody jest niewielka. Kompakcja - Pod wpływem ciężaru osadu, cząsteczki stopniowo zbliżają się do siebie, zmniejsza się pierwotna objętość osadu a zwiększa gęstość. Wskutek kompakcji utwory luźne i miękkie, takie jak iły ulegają sprasowaniu - złupkowaceniu. Rekrystalizacja - Wody występujące w osadzie rozpuszczają niektóre związki mineralne. Może to doprowadzić do przesycenia roztworów i do powtórnego wykrystalizowania tych związków w osadzie. Najczęściej wytrąca się węglan wapnia CaCO3 i krzemionka. Proces ten powoduje spajanie ziarn osadów. Rekrystalizacja prowadzi też do zwiększenia wielkości ziarn w skale. EROZJA MORSKA wywoływana jest głównie przez dwa czynniki: 1/ falowanie, czyli ruch wody morskiej wywołany przez wiatr, Na otwartym akwenie woda ma ruch oscylacyjny, zbliżając się do brzegu fala załamuje się lub spiętrza na linii lądu i atakuje brzeg, czyli najczęściej go niszczy. Najbardziej niszczeniu ulegają wybrzeża wysunięte, o stromych brzegach /klify/.Przy brzegach płaskich, w zatokach fale gromadzą pokruszony materiał, tworząc plaże. Nasilenie tych zjawisk ma miejsce w czasie sztormu, który w jednych miejscach niszczy, a w innych buduje. ROZMIARY EROZJI zależą od takich czynników jak: 1. Siła fal, wielkość pływów Fale uderzając o brzeg kruszą, odrywają i rozmywają skały, a wielkość tej erozji zależy od siły falowania i wysokości fal. Ustalono, że nacisk fal na lm stromego brzegu Bałtyku może osiągać wartość do 10 ton, na wybrzeżach Szkocji wysokość fal dochodzi do 34m. Rozmiary erozji zależą od takich czynników jak cd.: 2. Konfiguracja wybrzeża -brzeg płaski – erozyjna działalność występuje na dnie w strefie kipieli, gdzie załamują się fale, a urobiony tam materiał jest przenoszony ku brzegowi - czyli erozja dna i nadbudowywanie brzegu. -brzeg wysoki - jest podcinany, ulega obrywaniu i osuwaniu, stopniowo cofając się - powstaje klif - strome urwisko. Efekt - erozja brzegu i nadbudowywanie dna. Materiał skalny będzie ulegał rozdrobnieniu przez fale. Klif będzie się cofał, dopóki będą docierać do niego fale najsilniejszych sztormów. 3. Budowa geologiczna strefy brzegowej Brzegi zbudowane ze skał miękkich są łatwo rozmywane, powstaje dużo materiału, którego falowanie nie jest w stanie uprzątnąć, dno się spłyca i zabezpiecza przed dalszą erozją. Brzegi zbudowane ze skał twardych rozmywane są wolniej, ale fale zdążą usunąć powstały materiał i przy brzegu ciągle jest głęboko i fale sztormowe nie są osłabiane i erozja brzegu może trwać bardzo długo. Plaża - płaski brzeg, gdzie odbywa się przemieszczanie materiału żwirowego i piaszczystego. Plaże kamieniste i żwirowe są przy klifach zbudowanych ze skał twardych, piaszczyste na brzegach płaskich i u podnóżą klifów piaszczystych. Materiał wyrzucany na plażę nie w całości jest zabierany, gdyż wody z mniejszą energią się cofają niż napływają. SENDYMENTACJA MORSKA Na dnie mórz i oceanów osadzają się cząsteczki mineralne i szczątki organiczne. W zależności od genezy, wyróżniamy: 1 .Osady terygeniczne(pochodzące z lądu)- powstałe przez opadanie na dno cząsteczek mineralnych przyniesionych do morza z lądu przez rzeki, wiatr, lodowce, albo wyerodowane z brzegu przez fale.2. Osady biogeniczne - utworzone dzięki gromadzeniu się na dnie szczątków organicznych. W zależności od miejsca życia organizmów wyróżnia się: -organizmy bentoniczne, czyli żyjące na dnie (glony, korale, ślimaki, małże) -nektoniczne, organizmy swobodnie pływąjące( ryby, głowonogi) -planktoniczne, biernie unoszące się w wodzie do głębokości lOOOm (otwornice, okrzemki, promienice).Do najważniejszych należą rafy i atole koralowe (bentos). Rozwijają się głównie w strefach szelfowych, w morzach ciepłych, od głębokości 40-60m, gdzie jest dobre nasłonecznienie i przewietrzanie. Korale należą do grupy jamochłonów, rozrastają się krzaczasto i tworzą wapienne szkielety. Ze szkieletów korali, ryb, ślimaków, małży żyjących przy rafach, a także z mułu wapiennego pochodzącego z rozkruszenia koralowców powstają skaliste formy zwane rafami koralowymi STREFY SEDYMENTACJI Osady są zróżnicowane w zależności od głębokości i odległości od wybrzeży. Wyróżnia się 4 strefy sedymentacji morskiej: 1. Strefa litoralna - obejmuje zasięgiem morze szelfowe do głębokości 40-60m. Wody tu są ruchliwe i dobrze naświetlone. Powstają tu głównie osady terygeniczne(skały okruchowe różnych frakcji). Tu tworzą się żwiry, nanoszone są piaski, pyły, a w efekcie po milionach lat tworzą się zlepieńce, brekcje, piaskowce. 2. Strefa nerytyczna - dalsza część szelfu do głębokości 200 - 250m. Bogate życie organiczne, dobre naświetlenie, umiarkowana ruchliwość wody. W tej strefie tworzą się rafy i inne osady biogeniczne. Wśród wszystkich osadów kopalnych dominują osady tej strefy, tu tworzy się większość osadów wapiennych, wapienie rafowe, kreda pisząca, wapienie muszlowe, margle. 3. Strefa batialna - obejmuje stok kontynentalny do głębokości 2000-3000m. Brak światła, ubogie życie organiczne. Głównym składnikiem osadów są tu cząstki ilaste, pylaste i resztki organiczne. Prądy przenoszą te drobne osady z szelfu i tu opadają skorupki organizmów głównie planktonicznych. Powstają tu różnorodne muły, muły wapienne(otwornicowe), margle, łupki ilaste. 4. Strefa abisalna - obejmuje dna głębokich basenów oceanicznych. Ilość osadów jest tu minimalna: najdrobniejsze zawiesiny, szczątki organizmów planktonicznych głównie o szkieletach krzemionkowych.

WIETRZENIE CHEMICZNE Główną rolę odgrywa tu woda, a szczególnie rozpuszczone w niej związki organiczne i nieorganiczne: tlen, CO2, kwas węglowy H2CO3 Główne procesy to: 1.utlenianie; - Działa w przypowierzchniowej strefie i polega na łączeniu się różnych związków z tlenem lub na przechodzeniu związków tlenowych z niższych na wyższe stopnie utlenienia. 2.redukcja; - Polega na przechodzeniu związków chemicznych z wyższych wartości na niższe np. Z gipsu powstają złoża siarki 3.uwęglanowienie; - Oddziaływanie na skały i minerały CO2 oraz kwasu węglowego pod wpływem tych czynników minerały są rozpuszczane, a zawarte w nich metale wiązane w węglany. 4.uwodnienie.- Rozpad minerałów zachodzi pod wpływem wody, przy udziale O2 i kwasu węglowego. Mogą to być procesy polegające tylko na przyłączeniu cząsteczki wody jak np.:CaS04 /anhydryt/ - CaS042H20.Natomiast najważniejszym procesem jest hydroliza związków krzemianów i glinokrzemianów TRANSPORT Wiatr - przemieszcza ziarna do średnicy ca 2 mm, pyły może przenosić na znaczne odległości np. z Sahary do Skandynawii. Rzeki - materiał może być: wleczony albo toczony po dnie, transportowany w zawiesinie, transportowany w postaci rozpuszczonej. Woda gruntowa - w postaci rozpuszczonej lub zawiesiny. Prądy morskie - rozpuszczony materiał, zawiesina, a także grubszy materiał przesuwany po dnie morskim. Lód lodowcowy - materiał skalny i zwietrzelina zawarte w masie lodowca. Wody wypływające z topniejącego lodowca wynoszą ten materiał i osadzają w różnych jego strefach. SEDYMENTACJA Transportowane utwory mogą być osadzane na lądzie lub w środowisku wodnym, jezioro, morze ocean. Sedymentacja w środowisku wodnym polega na opadaniu na dno cząstek mineralnych, resztek organicznych, lub wytrącaniu się związków chemicznych z roztworu. Sedymentacja na lądzie to osadzenie osadów przez rzeki, wiatr lub lodowiec. Produkty sedymentacji lądowej ponownie mogą ulegać wietrzeniu i erozji. Sedymentacja w wodach ma bardziej trwały charakter. DIAGENEZA Zespół procesów prowadzących do chemicznych, fizycznych i mineralnych zmian w osadzie po jego złożeniu. Zmiany te stopniowo prowadzą do twardnienia skały – proces ten – lityfikacja. Dzięki niemu z piasku powstaje piaskowiec, z iłu – łupek ilasty, z mułu wapiennego – wapień. W procesie diaganezy główną rolę odgrywają następujące czynniki:Twardnienie koloidów - Koloidy występujące na dnie zbiorników wodnych i wypełniające pory w osadzie z biegiem czasu tracą pod wpływem ciśnienia nadkładu wodę i twardnieją. Wskutek tego miękki osad, zawierający 80% wody, przechodzi w twardą skałę, w której ilość wody jest niewielka. Kompakcja - Pod wpływem ciężaru osadu, cząsteczki stopniowo zbliżają się do siebie, zmniejsza się pierwotna objętość osadu a zwiększa gęstość. Wskutek kompakcji utwory luźne i miękkie, takie jak iły ulegają sprasowaniu - złupkowaceniu. Rekrystalizacja - Wody występujące w osadzie rozpuszczają niektóre związki mineralne. Może to doprowadzić do przesycenia roztworów i do powtórnego wykrystalizowania tych związków w osadzie. Najczęściej wytrąca się węglan wapnia CaCO3 i krzemionka. Proces ten powoduje spajanie ziarn osadów. Rekrystalizacja prowadzi też do zwiększenia wielkości ziarn w skale. EROZJA MORSKA wywoływana jest głównie przez dwa czynniki: 1/ falowanie, czyli ruch wody morskiej wywołany przez wiatr, Na otwartym akwenie woda ma ruch oscylacyjny, zbliżając się do brzegu fala załamuje się lub spiętrza na linii lądu i atakuje brzeg, czyli najczęściej go niszczy. Najbardziej niszczeniu ulegają wybrzeża wysunięte, o stromych brzegach /klify/.Przy brzegach płaskich, w zatokach fale gromadzą pokruszony materiał, tworząc plaże. Nasilenie tych zjawisk ma miejsce w czasie sztormu, który w jednych miejscach niszczy, a w innych buduje. ROZMIARY EROZJI zależą od takich czynników jak: 1. Siła fal, wielkość pływów Fale uderzając o brzeg kruszą, odrywają i rozmywają skały, a wielkość tej erozji zależy od siły falowania i wysokości fal. Ustalono, że nacisk fal na lm stromego brzegu Bałtyku może osiągać wartość do 10 ton, na wybrzeżach Szkocji wysokość fal dochodzi do 34m. Rozmiary erozji zależą od takich czynników jak cd.: 2. Konfiguracja wybrzeża -brzeg płaski – erozyjna działalność występuje na dnie w strefie kipieli, gdzie załamują się fale, a urobiony tam materiał jest przenoszony ku brzegowi - czyli erozja dna i nadbudowywanie brzegu. -brzeg wysoki - jest podcinany, ulega obrywaniu i osuwaniu, stopniowo cofając się - powstaje klif - strome urwisko. Efekt - erozja brzegu i nadbudowywanie dna. Materiał skalny będzie ulegał rozdrobnieniu przez fale. Klif będzie się cofał, dopóki będą docierać do niego fale najsilniejszych sztormów. 3. Budowa geologiczna strefy brzegowej Brzegi zbudowane ze skał miękkich są łatwo rozmywane, powstaje dużo materiału, którego falowanie nie jest w stanie uprzątnąć, dno się spłyca i zabezpiecza przed dalszą erozją. Brzegi zbudowane ze skał twardych rozmywane są wolniej, ale fale zdążą usunąć powstały materiał i przy brzegu ciągle jest głęboko i fale sztormowe nie są osłabiane i erozja brzegu może trwać bardzo długo. Plaża - płaski brzeg, gdzie odbywa się przemieszczanie materiału żwirowego i piaszczystego. Plaże kamieniste i żwirowe są przy klifach zbudowanych ze skał twardych, piaszczyste na brzegach płaskich i u podnóżą klifów piaszczystych. Materiał wyrzucany na plażę nie w całości jest zabierany, gdyż wody z mniejszą energią się cofają niż napływają. SENDYMENTACJA MORSKA Na dnie mórz i oceanów osadzają się cząsteczki mineralne i szczątki organiczne. W zależności od genezy, wyróżniamy: 1 .Osady terygeniczne(pochodzące z lądu)- powstałe przez opadanie na dno cząsteczek mineralnych przyniesionych do morza z lądu przez rzeki, wiatr, lodowce, albo wyerodowane z brzegu przez fale.2. Osady biogeniczne - utworzone dzięki gromadzeniu się na dnie szczątków organicznych. W zależności od miejsca życia organizmów wyróżnia się: -organizmy bentoniczne, czyli żyjące na dnie (glony, korale, ślimaki, małże) -nektoniczne, organizmy swobodnie pływąjące( ryby, głowonogi) -planktoniczne, biernie unoszące się w wodzie do głębokości lOOOm (otwornice, okrzemki, promienice).Do najważniejszych należą rafy i atole koralowe (bentos). Rozwijają się głównie w strefach szelfowych, w morzach ciepłych, od głębokości 40-60m, gdzie jest dobre nasłonecznienie i przewietrzanie. Korale należą do grupy jamochłonów, rozrastają się krzaczasto i tworzą wapienne szkielety. Ze szkieletów korali, ryb, ślimaków, małży żyjących przy rafach, a także z mułu wapiennego pochodzącego z rozkruszenia koralowców powstają skaliste formy zwane rafami koralowymi STREFY SEDYMENTACJI Osady są zróżnicowane w zależności od głębokości i odległości od wybrzeży. Wyróżnia się 4 strefy sedymentacji morskiej: 1. Strefa litoralna - obejmuje zasięgiem morze szelfowe do głębokości 40-60m. Wody tu są ruchliwe i dobrze naświetlone. Powstają tu głównie osady terygeniczne(skały okruchowe różnych frakcji). Tu tworzą się żwiry, nanoszone są piaski, pyły, a w efekcie po milionach lat tworzą się zlepieńce, brekcje, piaskowce. 2. Strefa nerytyczna - dalsza część szelfu do głębokości 200 - 250m. Bogate życie organiczne, dobre naświetlenie, umiarkowana ruchliwość wody. W tej strefie tworzą się rafy i inne osady biogeniczne. Wśród wszystkich osadów kopalnych dominują osady tej strefy, tu tworzy się większość osadów wapiennych, wapienie rafowe, kreda pisząca, wapienie muszlowe, margle. 3. Strefa batialna - obejmuje stok kontynentalny do głębokości 2000-3000m. Brak światła, ubogie życie organiczne. Głównym składnikiem osadów są tu cząstki ilaste, pylaste i resztki organiczne. Prądy przenoszą te drobne osady z szelfu i tu opadają skorupki organizmów głównie planktonicznych. Powstają tu różnorodne muły, muły wapienne(otwornicowe), margle, łupki ilaste. 4. Strefa abisalna - obejmuje dna głębokich basenów oceanicznych. Ilość osadów jest tu minimalna: najdrobniejsze zawiesiny, szczątki organizmów planktonicznych głównie o szkieletach krzemionkowych.