Etyka - pochodzi od greckiego wyrazu „ethos”, jest związany z obyczajem, zwyczajem, charakterem. Dlatego również panuje przekonanie, że obyczaj wypływa z charakteru jak też o nim świadczy.
Etyka zarządzania – specjalistyczna dziedzina etyki. Jej przedmiotem jest, najogólniej rzecz biorąc, moralność w biznesie. Jest to nauka interdyscyplinarna, czyli korzysta z dorobku wielu dziedzin nauki, przede wszystkim nauk zarządzania, etyki, filozofii. Nauka o etyce zarządzania zajmuje się zarówno problemami czysto etycznymi, jaki i problematyką odpowiedzialności społecznej organizacji. wywodzi się od etyki społecznej- życia gospodarczego, pracy i sprawiedliwości.
Trzy typy teorii etycznych (wg J. Dielt, W. Gasparski):
- ujęcie deontologiczne określane jako kodeksowe, rygorystyczne. Być moralnym w biznesie, w zarządzaniu. Przestrzegać podstawowych zasad zawodu uchodzących za cnoty.
- teleologiczno-aksjologiczne występujące m.in. w wersji utylitarystycznej.
I. Ujęcie teleologiczne – oparte jest na wymiarze indywidualnym, zadaniu jednostki (człowieka, organizacji, państwa), strategii życia ludzkiego, samorealizacji, funkcjonowaniu w upragnionym zawodzie, czyli realizowaniu własnych celów.
II.Ujęcie aksjologicznego utylitaryzmu – koncentruje się na działaniach zmierzających do optymalizacji bilansu dobra i zła na świecie, czyli optymalizacji rachunków wartości czynu oraz jego skutku.
III.Ujęcie w rozumieniu etyki pracy pojmowanej jako czyn. Praca stanowi realizację wartości, przekształcenie w konkretne dobra oraz przekazywanie tych wartości społeczeństwu. Jako urzeczywistnienie wartości praca pojmowana jest jako nośnik twórczości, samorealizacji.
- autonomiczne etyki sumienia i odpowiedzialności. To etyka personalistyczna, wsparta na doświadczeniu, godności cudzej i własnej, rzetelnym stosunku do każdego partnera jako człowieka, do pracy jako realizacji międzyludzkich.
Przyczyny wzrostu zainteresowania etyką zarzadzania:
Kryzys zaufania do korporacji.
Zainteresowanie jakością życia.
Oczekiwania co do ostrości sankcji wobec nieetycznie postępujących decydentów.
Wzrost znaczenia i siły niektórych grup interesów.
Wzrost zainteresowania problemami funkcjonowania korporacji i administracji państwowej przez środki masowego przekazu.
Zmiana perspektyw w biznesie światowym z koncentracji na krótkim okresie na długi okres.
Narzędzia kształtowania wysokich standardów etycznych:
Szkolenia
Systemy selekcji i rekrutacji
Kodeksy etyczne
Deklaracje polityki etycznej
Przywództwo etyczne
Instytucja ombudsmana
Komitety etyczne
Sprawozdawczość społeczna i audyt etyczny.
Lista indywidualnych cnót i zasad uznawanych za niezbędne w kierowaniu współczesnym przedsiębiorstwem:
spójność osobowości w działaniu.
uczciwość
dotrzymywanie obietnic i wzbudzanie zaufania
lojalność
sprawiedliwość
troska o innych
szacunek dla innych
dążenie do doskonałości
przywództwo etyczne
dbanie o rozwój moralny i dobrą reputację
odpowiedzialność
przestrzeganie prawa
W zakres zainteresowań etyki zarządzania wchodzą trzy podstawowe płaszczyzny: stosunek (organizacji) firmy do pracownika, stosunek pracownika do firmy oraz stosunek firmy do innych podmiotów.
O stosunku firmy do pracownika może decydować zachowanie menedżerów i to, czy przestrzegają oni ogólnie przyjętych norm etycznych; obejmuje: sposób naboru, np. zatrudnianie członków rodziny w powszechnym odczuciu jest uznawane za nieetyczne; sposób zwalniania pracowników, np. za nieetyczne jest uważane zwolnienie kogoś z powodu jego światopoglądu; warunki pracy i płacy, np. ujawnienie wysokości zarobków; zakres prywatności pracowników, np. za nieetyczne jest uznawane rozpowszechnianie informacji o chorobie, na którą cierpi pracownik.
Typy działań nieetycznych:
Typ: poza rolą organizacji
efekty bezpośrednie: przeciwko organizacji
przykłady: oszustwo w rozliczaniu wydatków, defraudacja
Typ: nadużycie roli organizacyjnej
efekty bezpośrednie: dla organizacji
przykłady: korupcja, porozumienia cenowe