Egzamin:

Na ostatnich zajęciach – forma pisemna).

3 pytanie w tym 1 z lektury.

Literatura:

Każda książka dotycząca etyki zarządzania, ma przypisy – wybrać rozdział liczący nie mniej niż 10 stron.

Gasparski, Dietl

Kietliński, Reyes „ Etyka w biznesie i zarządzaniu”

A. Sajkowicz „ Zasady ludzkie w firmie „ Poltex

J. Hołówka „ Etyka w działaniu”

Podział nauk:

Przedmiot nauki – to czym się dana nauka zajmuje, co ją interesuje, co bada.

Metoda nauki – w jaki sposób ten przedmiot dana nauka bada, w jaki sposób próbuje odpowiedzieć na przez siebie zdane pytanie

Podział nauki ze względu na przedmiot (na to czym się interesuje):

Podział nauki ze względu na przedmiot:

Pojęcie – istota danej rzeczy

Podział nauki ze względu na przedmiot:

1. Humanistyczne (zajmują się człowiekiem):

   1. Filologia

   2. Psychologia

   3. Socjologia

   4. EKONOMIA – (przedmiotem jest człowiek w procesie gospodarowania)

2. Przyrodniczo – techniczne:

   1. Fizyka

   2. Biologia

   3. Chemia

3. Abstrakcja:

   1. Matematyka

   2. Logika formalna

4. Teologia – przedmiotem jest wyobrażenie Boga przez człowieka. Badamy ideę którą stworzył człowiek

Przedmiotem filozofii są wszystkie w/w nauki. Wszystkie nauki wyodrębniły się z filozofii.

Filozofia zadaje pytania ogólne – dlaczego ? A nauki szczegółowe odpowiadają na to pytanie.

Etyka i etyka biznesu czy zarządzania są działami filozofii.

Filozofia ma dwie specyficzne metody którymi się posługuje:

• Indukcja – wnioskowanie na podstawie przesłanek jednostkowych. Wyciągami ogólne wnioski na podstawie przesłanek jednostkowych. Jest częstym sposobem rozumowania ale jest zawodna, nawet jeżeli mamy prawdziwe przesłanki to niekoniecznie wniosek jest prawdziwy. Jest często stosowana dlatego że poszerza nasza wiedzę, jak gdyby nasze rozumowanie jest blisko związane z postrzeganiem indukcyjnym zależności w świecie nas otaczającym.

• Dedukcja – wyjście od przesłanki ogólnej ale wniosek jest szczegółowy. Np. Pierwsza przesłanka - człowiek ma duszę, druga przesłanka - Zofia jest człowiekiem; Wniosek szczegółowy – Zofia ma duszę; jeżeli prawdziwa jest przesłanka pierwsza i druga to musi być prawdziwy wniosek. Nie poszerza naszej wiedzy a jedynie ją uszczegóławia. Bardzo często posługujemy się w życiu codziennym tym rozumowaniem np. gdy tworzymy różnego rodzaju kategorie.

Filozofia posiada następujące działy:

1. Ontologia (on – byt; logia – nauka czyli nauka o bycie) – powstaje tutaj pytanie: co jest ? co to jest byt ? Cogito ergo sum (Myślę więc jestem). Do tej koncepcji nawiązali bracia Wachowscy, że nasz kontakt z rzeczywistością na zewnątrz jest tylko przez zmysły, który informują nasz mózg przez impulsy elektryczne. Problematyką bytu zajmuje się teologia.

2. Gnozeologia (gnoza – wiedza poznanie czyli nauka o poznaniu) inaczej epistemologia – jeżeli założymy że coś jest to powstaje pytanie jak to coś poznać, tak poznać żeby być pewnym o prawdziwości swojego poznania. Nasze władze poznawcze są niedoskonałe – chcemy poznawać przez nasze zmysły – tak proponowali sensualiści; racjonaliści zaproponowali aby poznawać poprzez rozum. Rozum otrzymuje informacje poprzez zmysły i może orzekać o prawdzie czy fałszu poznania. Poznanie intuicyjne – cały proces poznania odbywa się poza naszą świadomością.

3. Filozofia praktyczna:

   1. Estetyka – nauka o pięknie. Arystoteles sformułował myśl, że nasz umysł posiada władzę poznawczą bierną (poznaje nie to co chce ale to co się mu narzuca). Coś co odbiega od standardu zaciekawia nas, coś co jest standardowe nas nie interesuje. Można powiedzieć że każdemu podobają się względnie te same rzeczy. Starożytni sformułowali (wynaleźli) koncepcję harmonii wg nich piękno to coś co jest harmonijne. Częścią wspólną jest harmonia, tam gdzie jest harmonia jest piękno. To piękno odkrywali np. w muzyce, w harmonii gwiazd, ale również i w harmonii człowieka, wymyślili złoty podział w którym ciało ludzkie wydaje się harmonijnym, i nadal te dzieła do dnia dzisiejszego nas zachwycają.

   2. Antropologia filozoficzna – zajmuje się człowiekiem, w sposób specyficzny, człowiekiem w społeczeństwie, człowiekiem na przestrzeni dziejów. Historiozofia – przekonanie o pewnym ładzie w historii człowieka, próby odkrycia w tym ładzie czynników które mają na niego wpływ. Szuka pewnych uniwersalii, czy istnieje coś wspólnego, coś co wykracza poza kulturę, cywilizację czy istnieją jakieś uniwersalia - są nimi np. rodzina, religia

   3. Etyka – zajmuje się faktami moralnymi (dobrem, złem). Fakt moralny to każde zachowanie czy brak zachowania, jakikolwiek nasz wybór który pociąga za sobą ocenę moralną.

Są 2 źródła etyki:

1. Religia

2. Filozofia – myślenie racjonalne

W naszej kulturze mamy mit Edenu.

Św. Augustyn próbował wyjaśnić że zła nie ma, jest po prostu brak dobra. Związek pomiędzy religią a etyką jest silny do dnia dzisiejszego, w formie pewnych oczekiwań jakie religia oczekuje od swoich członków, wyznacza pewien kanon zasad wg których powinni postępować członkowie poszczególnych religii.

Próbując zebrać wszystkie wytyczne poszczególnych religii, występuje pewna prawidłowość. Np. w chrześcijaństwie mówi się że istnieje prawo podstawowe, prawo wrodzone w każdej istocie ludzkiej. Bóg wyposażył człowieka w zasady wynikające z jego istnienia, myśli, koncepcji istnienia. Jest to takie prawo fundamentalne (w chrześcijaństwie to dziesięcioro przykazań). W judaizmie mamy podobieństwo prawie 100%. W Islamie odwołuje się on do chrześcijaństwa, zamyka odwołanie Boga do człowieka – koncepcja monoteistyczna – ale te zasady też są bardzo podobne. W buddyzmie nie ma Boga ale też ma pewne zasady, jest wytłumaczenie losów człowieka. Zasady są podobne, ale szczegóły są różne. Np. zakaz lichwy, troska o bliźnich, biednych, potrzebujących; w każdej z tych religii mówi się że nie wolno oszukiwać w interesach, jest zakaz niedotrzymywania umów. Religie wypracowały swoje kodeksy etyczne które są przedstawiane przez teologię moralną.

Podstawy filozoficzne etyki.

Zło wg Sokratesa wypływa z niewiedzy, my postępujemy źle, dokonujemy złych wyborów bo nie znamy dobra. Gdybyśmy się zastanowili nad konsekwencjami swoich wyborów to pewnie postąpilibyśmy dobrze. Próbował pomóc ludziom w odkryciu wiedzy prawdziwej którą noszą w sobie. To on właśnie powiedział „wiem, że nic nie wiem”. To było początkiem budowania wiedzy prawdziwej. Dalej Platon i jego koncepcja dobra i miłości. Później Arystoteles dążył do eudaimonii – szczęście które można osiągnąć, kieruje naszą uwagę na te rzeczy które są dla nas w tym momencie.

Koncepcja szczęścia wg Seneki: w duchu nieoczekiwania na nic, dzięki czemu nie odnosimy porażek, celem była tutaj równowaga ducha. Hedonizm – chwytaj dzień, ja jestem najważniejszy, moje szczęście jest najważniejsze.

Filozofia chrześcijańska, która podkreślała ascetyzm, ubóstwo.

Teraźniejsza filozofia – filozofia egzystencjalistów – podkreślali wagę egzystencji człowieka, bo poza nią człowiek nie ma nic (Heidege), nasza egzystencja jest nietrwała, krucha, a nie mamy wpływu na to że się urodziliśmy. Natomiast jesteśmy odpowiedzialni za swoją egzystencję i co zrobi z własnym życiem i ponosi wszystkie konsekwencje z tym związane.

Z drugiej strony jest Nitsche’go – siła panów, liczy się tylko ten który ma siłę, ma moc, pozostali to są niewolnicy. Nitche mówił, że pan przede wszystkim wymaga od siebie, że ma silną duszę, silną wolę, rzadko jesteśmy w stanie zmienić się z niewolnika w pana.

Etyka wyodrębniła się dzisiaj z filozofii. Zajmuje się faktami moralnymi czyli zajmuje się konotacją wyborów moralnych człowieka.

Etyka mówi o płaszczyźnie aksjologicznej. Każdy z nas ma swój system wartości, zmysł etyczny (sumienie), jak powinniśmy postępować. Te zasady daje nam rodzina tzw. Kościec moralny ona daje nam podstawy na których oparte jest nasze życie. Oprócz rodziny dodaje swoje zasady kościół, szkoła, kręgi towarzyskie, społeczne, kultura. Nasze normy są względnie podobne choć czasami się różnią. Czy coś jest dobre czy złe to przede wszystkim mówi nam nasze sumienie, to jest nasz podstawowy wyznacznik.

Normy pomiędzy etyką a prawem.

Związek pomiędzy etyką a prawem – prawo podąża za etyką – oznacza to że pewne normy etyczne stają się normami prawnymi ale nie wszystkie, stają się tylko te które są szczególnie ważne i istotne ze społecznego punktu widzenia. W prawie również znajdujemy pewne wyjątki, okoliczności łagodzące itp. Które pokazują nam jak bardzo etyka wpływa na wymiar prawa np. obrona konieczna – nie możemy naruszyć nietykalności osoby czy ją zabić ale w obronie siebie czy rodziny taka możliwość istnieje – nawet w prawie taką okoliczność przewidziano.

Czasami prawo wyprzedza etykę. Tutaj znajdujemy 2 rozwiązania:

1. przepis prawny się nie przyjmuje, jest odrzucany przez społeczeństwo i w konsekwencji jest odrzucany jest przez prawo np. prohibicja, spekulant (osoba która kupuje tanio, a sprzedaje drogo). Przepis nieakceptowany społecznie, niedobry, wymyślony.

2. Prawo wyprzedza etykę, norma prawna staje się normą etyczną np. dzieci z nieprawego łoża

Etyka biznesu jest częścią etyki. Jest poddziałem etyki. Etyka zarządzania zawiera się w etyce biznesu.

Etyka biznesu u Arystotelesa to były działania w zarządzaniu gospodarstwem domowym np. udzielał prawo zabicia członków rodziny głowie rodziny jeżeli zhańbiła nazwisko rodziny (rodzinę), takie było prawo głowy rodziny.

Natomiast takim momentem granicznym była encyklika Vix pervenit która dotyczyła lichwy, w tej encyklice było że lichwą jest pożyczanie tylko na zbyt wygórowany procent. Pozwoliło to na rozwój banków, kredytów. Później ta etyka biznesu była rozwijana przez protestantów, Max Webber rozważał nad duchem kapitalizmu. W katolicyzmie cnotą było ubóstwo, natomiast w protestantyzmie bogactwo było widomym znakiem łaski Boga np. purytanie.

Natomiast po II wojnie światowej zaczął się bunt wśród organizacji konsumenckich i producenckich. Konsumenci są w stanie wymóc zachowanie na producentach. My możemy od producentów domagać się zachowań etycznych, a producenci mogą ze sobą konkurować na bazie etycznej. I na tej płaszczyźnie narodziła się koncepcja etyki zarządzania.