Przekazanie podstawowej wiedzy z zakresu etyki biznesu i etyki ogólne.
Wprowadzenie do etyki biznesu.
Zaliczenie:
Przygotować 1 rozdział z literatury (min. 10 stron). Książka musi dotyczyć etyki biznesu np.: etyka zarządzania.
3 pytania: 1 z lektury, 2 pytania z wykładu (Z DZISIEJSZEGO )
Literatura:
Gasparski, Dietl „Etyka biznesu w działaniu” PWN 2001
Porębski „Czy etyka się opłaca”
Chołówka „Etyka w działaniu”
Każda książka Gasparskiego dotycząca etyki biznesu
Przedmiot etyki
Podział nauki ze względu na przedmiot:
Pojęcie – istota danej rzeczy
Podział nauki ze względu na przedmiot:
Humanistyczne:
Filologia
Psychologia
Socjologia
EKONOMIA – (przedmiotem jest człowiek w procesie gospodarowania)
Przyrodniczo – techniczne:
Fizyka
Biologia
chemia
Abstrakcja:
Matematyka
Logika formalna
Teologia
To wszystko jest przedmiotem filozofii. Etyka jest działem filozofii.
Filo – miłość; Sofia – mądrość
Filozofia się z działów:
Ontologia (on-byt, logia-nauka) czasami zwana metafizyką. Metafizyka zajmuje się bytem (czyli tym co jest); Cogito ergo sum (myślę więc jestem);
Gnozeologia – nauka o poznaniu (gnoza-wiedza, logia-nauka) zwana epistemologią. Podstawowym pytaniem jest „jak poznawać żeby mieć pewność poznania”. Sensualiści – poznawanie poprzez zmysły; racjonaliści – poznawanie poprzez rozum; poznawanie poprzez intuicję.
Filozofia praktyczna:
Estetyka – zajmuje się pięknem, wg Arystotelesa nasze poznanie odbywa się poprzez bierną własność naszego umysłu, poznaje to co chcemy poznawać, tylko nie poznajemy wszystkiego, tylko to co odbija od tła.
Antropologia filozoficzna – w ramach tej antropologii mieści się historiozofia (antropologia historii)
Etyka – zajmuje się moralnością; jej przedmiotem jest moralność, fakty moralne czyli każda postawa, zachowanie, brak zachowania, która podlega ocenie moralnej. Chodzi o to, że ludzie przypisują pewnym postawom, zachowaniom czy brakiem zachowania wartość moralną. Nawet moment kiedy nic nie robimy może podlegać ocenie moralnej.
Metody jakimi posługuje się etyka:
Indukcja – wnioskowanie od szczegółu do ogółu – polega to na tym że mając przesłanki szczegółowe wyciągamy wniosek ogólny. Takie wnioskowanie jest (niestety) zawodne, nawet jeżeli przesłanki są prawdziwe to wniosek może być zawodny.
Dedukcja – wnioskowanie od ogółu do szczegółu. Jest wnioskowaniem zawsze prawdziwym o ile przesłanki są prawdziwe. O ile indukcja rozszerza naszą wiedzę to dedukcją ją pogłębia, uszczegóławia.
W etyce możemy mówić o normach, normach moralnych. Normy te biorą się z wartości. W każdej kulturze są przyjmowane pewne wartości, które mogą być różne w różnych kulturach, a w związku z tym różne normy moralne. Są normy uniwersalne, do których mniej więcej nawiązuje dekalog. Każdy z nas posiada zmysł moralny (tzn. sumienie), który kontroluje nasze postępowanie względem naszych wartości, które przyjęliśmy jako własne. wartości moralne przekazywane są nam w procesie socjalizacji (żyjąc w danym środowisku kształtujemy swoje zachowanie) i w procesie wychowania. Proces socjalizacji i wychowania trwa przez całe życie. Kościec moralny tworzy się w rodzinie w dzieciństwie. Czasami ulega daleko idącym zmianom i ulega przewartościowaniu.
Pokrewną dziedziną do etyki jest prawo. Prawo zajmuje się kodyfikacją norm etycznych. Okazało się, że są takie normy etyczne, które są dla życia społecznego szczelne i ważne. Sankcje etyki to wyrzuty sumienia, potępienie społeczne itp., natomiast społeczeństwo jest teraz bardziej anonimowe i te sankcje społeczne właściwie nie działają m.in. dlatego tworzy się prawo, które jest bardziej szczegółowe i restrykcyjne. Kodyfikuje pewne normy etyczne. Czasami zdarza się tak, że najpierw powstaje prawo, a później norma etyczna. Mamy też takie prawo, które znalazło swoje przełożenie w normach np.: prawa dzieci z nieprawego łoża.
Etyka biznesu – jest subdyscypliną etyki – przedmiotem etyki biznesu są normy moralne. Zajmuje się tworzeniem norm moralnych, ich uzasadnianiem oraz analizą w życiu gospodarczym, czyli tworzy normy moralne, w jakiś sposób je uzasadnia, ocenia, analizuje w funkcjonowaniu w życiu gospodarczym.
Etykę biznesu dzielimy na 3 działy:
Etyka stosowana – zajmuje się wdrażaniem norm etycznych w życie, czyli jak przekonać ludzi do przyjęcia pewnych norm.
Etyka normatywna – zajmuje się tworzeniem norm etycznych i ich uzasadnianiem (racjonalnym uzasadnianiem).
Etyka opisowa – opisujemy pewne fakty moralne ale nie oceniamy ich z punktu widzenia badacza (etyka).
Można również mówić o pewnym rozwoju etyki biznesu. W świecie nauki jest tak że na początku była filozofia, wszystkie nauk się z niej wyodrębniły. W takim stadium wyodrębniania obecnie znajduje się etyka biznesu. Początki etyki biznesu możemy znaleźć już w starożytności, niektórzy filozofowie zajmowali się już tymi wątkami np.: Arystoteles (zajmował się wszystkim, całą ówczesną wiedzę znał), napisał „Economicos” gdzie pisał o relacjach między panem a niewolnikami, domownikami. Później w średniowieczu etyką zajmował się św. Tomasz z Akwinu, zajmował się ekonomią głównie ceną sprawiedliwą i lichwą. Natomiast etykę biznesu w sensie nowożytnej nauki datujemy od encykliki papieża Piusa IX „Vix Pervenit”, która dotyczyła lichwy. Kościół tą encykliką przyjął definicję lichwy jako pożyczanie na zbyt wygórowany procent. Papież powiedział, że lichwą jest pożyczanie na zbyt wygórowany procent. Co doprowadziło do rozwoju bankowości i rozwoju przemysłu. Potem protestanci rozwijali etykę – Max Webber w „Szkicach do religii” np. dla katolików ubóstwo to cnota, a dla protestantów na odwrót – mają ducha kapitalizmu, przedsiębiorczości. W protestantyzmie ( św. Augustyn) np. wszyscy jesteśmy od urodzenia predysponowani do zbawienia lub zesłania. Wg nich możemy poznać do czego jesteśmy predysponowani bo np. Bóg daje dzieci , daje bogactwo itp. Po II wojnie światowej rozwój etyki biznesu dokonywał się poprzez różnego rodzaju stowarzyszenia, kluby, organizacje konsumenckie. Zaczęły powstawać ekonomiczne organizacje konsumenckie i zaczęły zwracać uwagę na postępowanie przedsiębiorstw. Siła społecznego oddziaływania np. konsumenci mają prawo wymagać etyki, uczciwości od producentów. Można konkurować etyką (oprócz ceny i jakości) ale też postępowaniem etycznym wobec pracowników, akcjonariuszy, klientów, społeczności lokalnych itd. Dziś wiele przedsiębiorstw pokazuje swój etyczny wizerunek. Stąd następnie wzięły się kodeksy etyczne. W kodeksach etycznych zawarta jest pewna wizja (misja) danej firmy oraz rozwiązania już konkretnych dylematów moralnych. Cieszą się dużym uznaniem jak w śród kierownictwa tak wśród pracowników. Duże firmy zauważyły że etyka może się opłacać i powstały działy, komórki zajmujące się etyką danej organizacji (jednostki). Poczynając od kadry menagerskiej, etyka jest pewnym wymiarem w zarządzaniu zasobami ludzkimi.
Etyka ma wymiar ekonomiczny co pokazała komisja hazardu. W latach 60-tych Japonia stała się tygrysem gospodarczym, prędzej rozwijała się niż zwycięzcy wolny. Stany zjednoczone wysłały komisję żeby dowiedzieli się skąd ten sukces japoński. Komisja ustaliła że jedną z przyczyn sukcesu była etyka społeczeństwa. Więc etyka biznesu jest dziś, takim działem nauk, który się szybko rozwija i jest opłacalna.
MOBBING
Mobbing – pochodzi z j ang. Mob – tłum, motłoch, nagabywać, atakować kogoś.
Termin ten był początkowo używany do opisu zachowań dzikich zwierząt. K. Lorentz opisał że w pewnych sytuacjach grupa zwierząt atakowała, odstraszała pewnego osobnika. Natomiast w latach 80-tych Hainz Leiman zaczął używać tego terminu w sytuacjach społecznych. Badał takie zachowania w zakładach pracy, badał problem trudnych pracowników. Chodziło o to że w każdym przedsiębiorstwie jest taka grupa pracowników która jest na uboczu, która nie potrafi się zintegrować z otoczeniem. Badał jakie są przejawy takiego zachowania i zauważył, że byli tacy pracownicy którzy byli „wyrzucani, wykluczani” nie chciano z nimi pracować, sugerowano odejście z pracy i do takich zachowań Lejman użył słowa – MOBBING.
Hainz Leiman zajmował się problematyką przemocy psychicznej w miejscu pracy, tzw. trudnych pracowników.
Mobbingiem nazywał takie zachowanie , że grupa nie akceptuje jednostki, zajął się też przemocą psychiczną. Spopularyzował te pojęcia. Zostały one zauważone przez międzynarodowe organizacje pracy.(MOP)
Mobbing to obraźliwe zachowanie poprzez mściwe , okrutne, złośliwe lub upokarzające usiłowanie zaszkodzenia jednostce lub grupie pracowników, którzy stają się przedmiotem psychicznego dręczenia.
Na gruncie polskim zajął się tym Stalewski. To pojęcie lobbingu zostało wprowadzone do kodeksu pracy w Polsce w 2004 r. art. 94. Który mówi o tym że pracodawca jest zobowiązany przeciwdziałać mobbingowi.
Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Zwyczajowo 6 miesięcy.
Mobbingiem jest działanie trwające przynajmniej przez 6 – miesięcy i nie rzadziej niż raz w tygodniu.
Z mobbingiem możemy się spotkać wszędzie tam gdzie mamy do czynienia z zespołami ludzkimi. Może dotyczyć innych sytuacji np.: w rodzinie, w szkole
Najczęstszym celem mobbingu jest wyeliminowanie pracownika, zmuszenie go do odejścia, rezygnacji.
Przyczyny mobbingu:
Wzrost bezrobocia – wzrost zachować związanych z mobbingiem – pracodawca na więcej sobie pozwala w stosunku do pracownika
Sztywne struktury społeczne – sztywne role społeczne – wywierają dodatkową presję na pracownikach, którzy mają na utrzymaniu rodzinę
Negatywne cechy polityki organizacyjnej przedsiębiorstwa – tutaj kłania się kwestia zarządzania zasobami ludzkimi, jak zarządzać tymi zasobami ludzkimi. Typowym błędem organizacyjnym jest dawanie wolnej ręki personelowi średniego szczebla (zrzucanie pracy na innych poprzez dyspozycyjność, nadgodziny)
Rodzaje mobbingu:
mobbing pionowy tzw. odgórny gdy mobberem jest przełożony – najczęściej spotykany gdyż przełożony ma najwięcej narzędzi wywierania nacisku poczynając od materialnych, niematerialnych
mobbing oddolny gdzie mobberem jest pracownik – szczególnie w sytuacji kiedy przełożony jest niekompetentny lub postrzegany negatywnie przez pracowników
mobbing poziomy gdzie mobberem jest współpracownik lub grupa współpracowników – najczęściej w sytuacji kiedy przychodzi nowy pracownik, niezintegrowany z grupą.
Na mobbing wpływają pewne cechy mobbera (portret psychologiczny mobbera – nie każdy się na niego nadaje). Są to osoby o:
wyolbrzymionym poczuciu własnej wartości,
przeceniają swoje umiejętności, swoją wiedzę,
nie są w stanie zachować dystansu do siebie i swoich zdolności,
nie przyjmują krytyki ze strony innych ludzi,
skoncentrowane na sobie,
potrafią manipulować emocjami i otoczeniem.
Nie każdy też nadaje się na ofiarę. Są to osoby, które:
w jakichś sposób są inne,
są pracoholikami,
mają za wysokie kwalifikacje,
są przebojowe i ekspansywne,
niepokorne,
są inne pod względem: rasy, orientacji seksualnej, religii, urody
Mobbing jest pewnego rodzaju procesem, który możemy podzielić na pewne fazy.
I FAZA – KONFLIKT
Tam gdzie są ludzie, dochodzi do konfliktu. Te konflikty w jakiś sposób powodują rozwój. Natomiast konflikt w mobbingu jest inny. Nie dąży do rozwiązania konfliktu, bo rozwiązanie konfliktu nie jest celem. Ta ofiara nie zdaje sobie sprawy o co chodzi, że nie chodzi o konflikt tylko o coś więcej. To typowe działanie mobbera, które ma na celu wyizolowanie. Stara się doprowadzić do pustki wokół ofiary żeby nie miała żadnej pomocy, wsparcia ze strony innych, żeby jej nie pomagali. W tej wczesnej fazie mamy symptomy psychosomatyczne mobbingu tzn. złe samopoczucie, strach przed pójściem do pracy, reakcje stresowe (bóle głowy, brzucha), stany lękowe, depresje, sięganie po alkohol czy środki uspokajające.
II FAZA – FAZA STABILNEGO MOBBINGU
Polega na tym, że ofierze przykleja się etykiety, tzw. etykietowanie (nadwrażliwy, antysemita, nerwus). Każda reakcja tej ofiary będzie odczytywana przez otoczenie przez tą etykietę. W ten sposób staramy się zneutralizować jej obronę poprzez tę etykietę. Bardzo często dochodzi do ucieczki z pracy w chorobę (długie zwolnienia lekarskie), choroby wrzodowe żołądka, zawał mięśnia sercowego, udar mózgu.
II FAZA – FAZA W KTÓREJ NIE JESTEŚMY W STANIE SPEŁNIAĆ NASZYCH FUNKCJI W PRACY
Nie potrafimy sprostać zadaniom, często słyszymy żeby pójść do psychiatry, na rentę itp. Jednak w każdej chwili możemy to przerwać. Ostatecznym skutkiem może być samobójstwo jeżeli nie widzimy możliwości rozwiązania tej sytuacji.
Formy mobbingu:
znęcanie psychiczne w różnej formie: docinki, drwiny, obrażanie, rozsiewanie plotek,
wyzysk ekonomiczny: niepłacenie za nadgodziny, zlecanie szkodliwej pracy, obniżanie pensji, obniżanie premii, odbieranie telefonów komórkowych, itp.
Błędy popełniane przez ofiary:
zbytnia potulność i ugodowość,
postawa kozła ofiarnego zwykle napędza agresję, wywołuje i potęguje agresję – należy mówić głośno o swoich problemach. Ofiara powinna zawiadomić swojego przełożonego o fakcie mobbingu. Powinno się prowadzić dokumentację (zapisywać daty, fakty, zbierać dowody). Jeżeli to nie przynosi efektów wtedy powinno się zgłosić do organizacji, które pomagają osobom mobbingowanym i wtedy ta organizacja powie nam czy mamy do czynienia z mobbingiem czy nie.
Skutki które powoduje mobbing:
Dla ofiary
utrata zdrowia
utrata pracy
utrata zarobków
obniżenie samooceny
poczucie winy
lęki, depresji
to są koszty które ponosi rodzina, w konsekwencji rozpad rodziny
izolacja społeczna, w rodzinie
obniżenie pozycji społecznej
koszty ponosi również zakład pracy:
zła atmosfera w pracy, snucie intryg, rozsiewanie plotek,
wzrost absencji
duża rotacja pracowników
koszty rozpraw sądowych, odszkodowań
zła reputacja firmy
koszty ponoszone przez nas wszystkich:
koszty składek ZUS
koszty leczenia chorób
Ze względu na te koszty można ocenić negatywnie mobbing. Jest to niemoralne i szkodliwe.
DYSKRYMINACJA
Dyskryminacja – pochodzi z łaciny dyscryminacjo – rozróżnienie. Tym terminem szafuje się, tzn. że jeżeli kogoś nierówno traktujemy to go dyskryminujemy.
Dyskryminacja – to nieuzasadnione nierówne traktowanie w porównywalnej sytuacji. Oznacza to, że normą społeczną (kulturową) jest nierówne traktowanie, ze względu na pracowitość, zdolności, inteligencję. Nierówne traktowanie jest podstawą rozwoju, dzięki temu mobilizuje to jednostki do pewnego wysiłku. To nierówne traktowanie jest kwintesencją motywacji.
Rodzaje dyskryminacji:
dyskryminacja bezpośrednia – mniej przychylne traktowanie, nieuzasadnione
dyskryminacja pośrednia – pozornie neutralne warunki jednak w szczególny sposób jakąś grupę preferują lub jakąś grupę dotykają,
rasizm – dyskryminacja ze względu na kolor skóry
seksizm -
homofobia –
transfobia –
ksenofobia – narodowość
antysemityzm
egeizm – ze względu na wiek
atrakcjonizm – ze względu na wygląd zewnętrzny
hendikapizm - ze względu na niepełnosprawność
audyzm - ze względu na wadę słuchu
Mamy również dyskryminację pozytywną. Polega ona na utrzymaniu czasowych lub stałych rozwiązań mających na celu wyrównanie szans osób dyskryminowanych. Np.: kobiety mają parytet na listach wyborczych, czarnoskórzy czy latynosi mają parytet na uczelniach w USA.
Dyskryminacja kobiet.
Obszary na które wskazują feministki to stereotypowa zawartość podręczników np.: dziewczynki są bierne, czyste, a chłopcy są urwisami – stereotyp płci.
Feminizacja sektora edukacji – nauczycielkami są głównie panie.
W obszarze pracy bardzo często mówi się o różnicach w wynagrodzeniu. Mówi się o tzw. szklanym suficie – utrudnione możliwości awansu dla kobiet. Kobiety dużą część swojej aktywności poświęcają dla domu i rodziny z związku z tym ich życie zawodowe na tym cierpi. Gdyż traktują pracę jako wartość drugorzędną. W związku z tym feministki wymyśliły, taki projekt żeby mężczyźni kobietom za pracę w domu.
Istnieją obszary dyskryminacji w których dyskryminowany jest mężczyzna – zdrowie, długość życia.