13. Feudalizm
Feudalizm – system wasalno-lenny;
Społeczeństwo merowiński i karolińskie odziedziczyło po czasach rzymski zjawisko komendacji; wolny człowiek, ale pozbawiony środków do życia oddawał się pod opiekę, komendację, osoby bogatej i potężnej; obiecywał być jej wiernym i jej służyć, w zamian otrzymywał ochronę, wyżywienie i odzienie;
Komendować mógł się królowi lub innemu możnemu wojownik; przyrzekał on wierność i pomoc zbrojną, składał hołd, wkładając swoje ręce w dłonie swojego seniora; komendującego nazywa się wasalem;
Cechą charakterystyczną tego związku było osobiste ślubowanie wierności; z biegiem czasu wasal otrzymywał od seniora lenno, jako rekompensatę za służbę;
Potęga Karolingów opierała się właśnie na stosunkach wasalno-lennych; to wasale stanowili siłę zbrojną; aby wzmocnić organizację państwa nadaw nu mu właśnie charakter wasalno-lenny;
Zjawiskiem częstszym w Europie średniowiecznej było władztwo gruntowe; właściciel ziemi miał władzę nad ludźmi, którzy mieszkali na tej ziemi;
Ważną rolę w państwie Franków odgrywały immunitety; wyjmowały one w mniejszym lub większym stopniu wielką własność spod władzy administracji państwowej; immunitet ekonomiczny zwalniał częściowo lub całkowicie z podatków; daniny składano na rzecz pana, a nie państwa; dzięki immunitetowi sądowemu władzę sądowniczą na swoim terytorium pełnił właściciel;
W państwie Franków istniało także odziedziczone po cesarstwie rzymskim niewolnictwo; niewolnik pod wpływem chrześcijaństwa zyskał pewne prawa; mógł się żenić i wychodzić za mąż, a także posiadać pewną własność;