WYKŁAD 17.01.2013
Idzi Rzymianin – uczen sw Tomasza z Akwinu.
Św Tomasz – dyskuzja czy wladca legitymizowany może zmieniac tresc norm zwyczajowych? Czy dostosywac je do wymagan przez rozum przyrodzony człowieka? Przyznaje możliwość ludzkiemu umysłowi do zmieniania norm zwyczajowych , kształtujących się przez dlugi okres. Może być zmienany przez wladce, jako normy zwyczajowe sprzeczne z normami naturalnymi może zmieniac. Umozliwa wystąpienie Idziego rzymianina, uznaje prymat woli ludzkiego prawodawcy nad normami zwyczajowymi.
Szkotysci – Wilhelm z Ochram ? - odrzucenie koncepcji natury gatunkowej, zanegowanie tezy ze istnieje prawo wieczne. Wycinają byty ogolne, nie ma form gatunkowych i myslenia bozego o gatunkach, nie myśli pojęciami ogolnymi. Nie ma prawa wiecznego , nie ma ptk oparcia dla jednostkek ludzkiego gatunku. Skoro bog nie mysli o gatunkach, prawo wieczne nie uobecnia się w każdym gatunku. Nie ma prawa wiecznego jako wspólnego elementu, nie ma tego samego przedmiotu poznania przez ludzki rozum, czyli nie można takiego samego prawa ustanowić. Nie poznaje się tego jako samo. Inny namysł nad prawem naturalnym. Prawo naturalne nie jest następstwem poznania ludzkiego umysłu, nie ma oparcia w naturze gatunkowej. To jest spotkanie prawa bozego objawionego z ludzkim umysłem. Nie ma dobra jako takiego, tylko to co jest zastosowane ludzką wolą. Bog ustala swoje orzeczenia normatywne. Bog tym który kreuje ład normatywny dla wszystkich ludzi. Czyni to arbitralnie. Za sprawą zmiennej woli, której orzeka o prawie które chce ustanowić. Ludzki byt wytwarzany przez Boga. Odmiennosci w ludziach nie są ludzkie, są wytworzone przez Boga. Bog nie czyni ludzi w podobieństwie, pozostale momenty pozwalając roznicowac, ale przez wzgląd na samodzielność ludzi. Bog odpowiedzialny za zróżnicowanie ludzi. Sprawca roznorodnosci ludzi nie podobieństwa miedzy nimi. Zespol norm zwyczajowych nie sa dobrym uzastadnieniem, norma istnieje wtedy kiedy istnieje przyzwalanego przez prawodawcę. Wspólne podejście ze sw Tomaszem.
Trwa spor pomiędzy hierokratami którzy odwoluja się do sw Tomasza, o jednolistym systemie hierarchicznym prawnym. Papiez rozpoznaje prawo wieczne i ustanawia prawo naturalne. , uniewaznia prawo kiedy jest nierozumne. Prymat polityczny względem wladcow swieckich. – IDZI rzymianin
Jan z Paryza – uczen sw Tomasza probuje pokazac ze papież ze prymatu politycznego i prawnego nie posiada, jest zamknięty w sferze duchowości. Toczy się na przełomie XIII/XIV. Obok tych sporow hierokratow i dualistów – uczniów sw Tomasza, pojawia się trzecie stanowisko , ze cesarz ma ustanawiać – staje się słabsze.
XIII/XIV monarcha swiecki jako cesarz w swoim królestwie, - czwarte podejście. Bonifacy VIII/ Filip piękny. –spor. Koncepcja monarchy narodowego jako prawodawcy. Poszczególni partykularni królowie. Ich faktyczne orzeczenie ma norme prawną. Pomysl wydobyty przez Filipa IV pięknego. Pierre Dibois, - legisci. Sw Tomasz dostarcza ludzkiego umysłu, na mocy którego ludzki umysl przyrodzony umie rozeznać prawo naturalne i ustalić czy prawo zwyczajowe zgodne jest z prawem naturalnym. Uzasadnia to.
XIV/XV wiek poszczególni władcy swieccy podejmują akcje kompilatorskie. Stwierdzenie jak zróżnicowane sa postanowienia prawne obrebie ich królestw. Zbierają informacje na temat norm w prowincjach, ujednolicają system prawny w obrebie królestw – do XVI . Terytorium królestwa francji. ZAPAMIETAC CHARLES DU MOULIN ! akcja uniesprzeczniania norm. Pokazują te wydarzenia jak dochodzi do zrealizowania zasady terytorialności prawa. Wczesniej zroznicowal się porządek prawny – feudal – wasal.
Henryk Bracton (Anglia) zwycieza swoja intelektualna batalie w polowie XIII wieku pozostaje prawo zwyczajowe, na kontynencie idzie w innym kierunku. Prymat woli prawdawcy nad prawme zwyczajowym. Wtedy rozchodzi się tradycja brytyjska, a kontynentalnym (common law, state law) – czy prawo zwyczajowe wcześniejsze i nie może być zmienianie?
Wojny religijne XVI – hugenoci liga katolicka (Francja) ; Hugenoci – kalwini Fr, liga katolicka, Katoliccy malkontenci – pochodzi koncept od Michel (kanclerz francji) de l’Hospital – przedstawiciel politykow, przedstawil wazny koncept zgodnie z którym wladca który ustanawia normy prawne nie może zajmować się kwestiami religijnymi. Wyznaczona granica sfery doczesnej. Wladca odzyskuje swoje prawo w sferze doczesnej, wylaczenie spraw wyznaniowych, wladca nie jest związany normami w obrebie sfery doczesnej, jest wyłącznym dysponenetem sfery doczesnej. Rozerwanie wiezi sfery doczesnej i duchowej. W obrebie sfery doczesnej prawo kanoniczne nie ma nic do powiedzenia. Normy maja pochodzić z rozstrzygniecia królewskiego. Lata 60 XVI. Pozycja posrednia krola, pomiędzy hugenotami a katolikami. Krol nie ma być zainteresowany dyskusjami na tematy religijne. Sfera publiczna/ sfera prywatna. – niekontrolowana przez krola. Podporzadkowanie woli krola czynnikow swieckich. Jurydyzacja absolutyzmu monarszemu – krol uniesprzecznia lad normatywny królestwa, pojawia się instancja która monopolizuje , narzuca normy obowiazujace wszystkich poddanych. Du Moulin – L’hospital.
Spory religijny – karolicy odwoluja się do sw Tomasza ; hugenoci do szkotystów.. Du Moulin i L’Hospital stoja pośrodku. Wladca swiecki sam ustanawia normy prawne, nie jest związany innymi normami oprócz tych które ustanowi. Ograniczaja pole działalności krola do sfery swieckiej – publicznej. Wladca ustanowić ma pokoj pomiędzy podmiotami na jego terytorium. Potrzebne ujednolicenie porządku prawnego.
Ustanowienie koncepcji suwerenności wewnętrznej przez Jean Bodin’a. był w lidzie Katolickiej. Koncepcja Bodina zakłada ze musi istnieć w danym państwie jeden jedyny ośrodek prawodawczy !, który monopolizuje ma wylacznosc dzialalnosc prawodawczą. Normą prawną jest ta, która przejdzie przez wolę piastuna tego osrodka. Prawem jest rozkaz suwerena – organu który monopolizuje tworzenie nowych norm prawnych. Krol jeden jedyny organ prawodawczy.
Nowozytna szkoła prawa natury XVII wiek. – przełom XVI/XVII wieku. W Europie przez wojną 30 letnią. Zróżnicowanie wyznan. Projektów prawodawczych może być wiele, predententow może być wiele zgodnie z Bodinem. Problem zgodnie z L’hospitalem probuje się pokazac jakie sa warunki zachowania pokoju zewnętrznego i znalesc instantcję która narzuci warunki pokoju zewnętrznego, Czy jest instancja na która moglyby się zgodzić? Która zagwarantowala by te prawa? Mialbybyc krol, cesarz czy papież itd.? Rozmaite wyznania , - odwołanie się do krola jest problematyczne bo jest ktoregos z wyznan. Nie zachowa neutralności. Z cesarzem – katolik, i papież. Tez. Problem króla, - ustanowiony tez w kotryms kościele. W miejsce krola podstawia się często – prawo oporu, urzednikow królewskich, sądy, parlamenty , i pomysły – w miejsce krola ciało reprezentacyjne – Stany Generalne. – spor pomiędzy tymi którzy reprezeuntuja wyznania, nie ma jednolitości tam. Nowożytna szkola prawa natury w innymi miejscu ta instancja która ma ustanawiać normy. Odwolaja się do rozumu, ludzkiego umysłu przyrodzonego. Przeciwko temu co dzieje się XVI/XVII wieku przenieść dzielo wytwarzania miar dla prawa, z poziomu prawdodawca na instancje – rozum przyrodzony człowieka. Nie jest to naśladowanie sw Tomasza. Nie przyjmują koncepcji zgodnie z które istnieje natura gatunkowa. Są dziecmi szkotystow, ale odwoluja się do rozumu przyrodzonego człowieka, który nie poznanje natury gatunkowej, ale ustanawia i poznaje normy naturalne. Nie odwo.uja się do krola i ciala przedstawicielskiego, ale do ROZUMU PRZYRODZONEGO. Nie bog ustanawia , orzeka tylko rozum przyrodzony. Obecny w każdym człowieku.: przedstawiciele Locke, Rousseau, Thomasius, Pufendorf, Hobbes
Hobbes , Locke – Angliscy , liberałowie; (spory religijne purytanie w anglii ) , spor Common Law – (Sir Eduaed Coke) a z drugiej strony kotrzy opowiadają się do anglii wprowadzić rozwiązania kontynentalne , uzasadnić absolutyzm monarszy (Jakub Stuart I). Znają uzasadnienie katolickie, purytańskie (hugenockie), rozwiązanie Jakuba I anglikańsko -absolutystyczne, i rozwiązania z Common Law.
Hobbes orzeka , ze musimy przyjąć istnienie hipotetycznego stanu natury , w którym nie było prawodawcy, normy naturalne nie obowiazuja tam, nie ma prawa bozego naturalnego, sa obok siebie jednostki , które maja instynkt samozachowawczy, rozum tej jednostki nakierowany na zaspokajanie instynktu samozachowawczego nie dyktuje norm prawnych. Nie ma tam zadnych norm, przepisów, tylko reguły. Chociaż nie ma norm, to kazda jednostka posiada uprawnienie przyrodzone , (kiedy jest normatywna pustka ). Noscielem jednego uprawnienia normatywnego – moznosc dokonania czynu w woli zaspokojenia wymagan instynktu samozachowawczego.
W stanie natury jednostki nie mogą poddac się jednemu który narzuci im prawo, dzielo ustanowienia norm o charakterze prawnym nie wiaze się z organem prawodawczym. (Bodin) organem nie będzie krol i ciało przedstawicielskie. – niedopuszczalne zdaniem Hobbesa. Ma być jedna instancja która rozstrzygnie normy prawne – Ma być państwo. Owo państwo nie ma ustanawiać norm dowolnie, ma być nosicielem czegos co ma być „rozumem publicznym” ma ustanawiać normy prawa natury. Prawa rozumu – państwowego, nie działa ono w sposób arbitralny. Moment prawa natury – po opuszczeniu stanu natury.
Kazda jednostka która opuszcza stan natury ma jedno uprawnienie przyrodzone, poddaje się państwu, ma ograniczane uprawnienie przyrodzone. Po stronie każdej poszcz jednostki pozostaje uprawnienie przyrodzone, wciąż jest wyposazona, tyle ze prawo natury, zaweza to. Uprawnienie przyrodzone wcześniejsze niż norma, norma zaweza to uprawnienie przyrodzone. Są przed normami, uprawnienia są zawężone, nie pochodzą od ludzkiej instancji. – od państwa. Państwa nie jest stronnicze i wyznaniowe, działa w sposób neutralny nie zaangażowany.
Rozum staje się instancja która ma zabezpieczyć przed wolitywnością. Państwo! = rozum. Prawo ustanawiane przez państwo nie przez jednostki – zdepersonalizowana, neutralna.
Erastianizm – z państwa zdepersonalizowania, czerpią nie tylko ci w planie politycznym, (królowie), ale także ci w duchowym (papieze) , czy państwo będzie porzadkowalo normy dot, dyscypliny kosciolwo, kwestia polityczna – czy ci którzy ustanawiają porządek w kościele, czy czerpią od tych co reprezentują państwo. ?