Prawo Cywilne wykład dn. 07/01/2014 i 21/01/2014

Konsekwencje prawne niedochowania wymaganej przez przepisy prawne formy.

Wszystkie wcześniej wymienione formy są formami szczególnymi, natomiast spośród nich wszystkie z nich poza zwykłą formą są formami kwalifikowanymi.

Konsekwencje prawne niedochowania wymaganej przez przepisy formy:

Forma może być zastrzeżona pod rygorem nieważności ( Ad Solemnitatem ), to oznacza że niedotrzymanie wymaganej formy powoduje że jest ona nieważna tj. nie wywołuje skutków prawnych. Po drugie forma czynności prawnej może być zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych ( Ad Eventum ). To oznacza, że jeżeli jest zastrzeżona forma Ad eventum to nie zachowanie tej formy nie powoduje nieważności czynności prawnej, ale w przypadku nie zachowania tej formy czynność jest ważna, jednak nie wywołuje ona wszystkich skutków prawnych jakie by wystąpiły gdyby taka forma została zachowana. Jako trzeci przykład konsekwencji niedochowania formy czynności prawnych – forma może być zastrzeżona dla celów dowodowych (Ad Probationem).Oznacza to iż jeżeli forma czynności prawnych jest zastrzeżona dla celów dowodowych to nie zachowanie takiej formy podobnie jak przy Ad Eventum nie powoduje nieważności czynności prawnych, a jedynie skutki niezachowania tej formy objawiają się w płaszczyźnie procesowej i polegają na utrudnieniach dowodowych. Otóż w sporze pomiędzy stronami te utrudnienia dowodowe polegają na tym że w sporze pomiędzy stronami nie jest dopuszczalne dowód ze świadków ani dowód z przesłuchania stron, takie są konsekwencje nie zachowania formy. ( Tutaj JEDNO ZDANIE ). Te środki dowodowe czyli dowód z przesłuchania stron oraz zeznań świadków będzie dopuszczalny w następujących przypadkach :

1. Wtedy jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę co będzie trudne do osiągnięcia ( o co trudno )

2. Jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma np. strony zawarły umowę kupna sprzedaży określonej rzeczy ruchomej, ale zrobiły to ustnie – nie ma wiec dokumentu zawarcia umowy, ale jest dokument w którym nabywca rzeczy zwraca się do sprzedawcy z prośbą o przedłużenie terminu zapłaty za tą rzecz.

3. Ten dowód zeznań świadków i przesłuchania storn może być wykorzystany jeżeli rząda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą.

Tak zwane formy kwalifikowane czyli wszystkie formy szczególne poza formą pisemną mogą być zastrzeżone pod rygorem nieważności albo dla wywołania określonych skutków prawnych ad solenitatem albo ad eventum. Jeżeli przepis wymaga formy kwalifikowanej i nie wskazuje na skutek ad eventum to należy przyjąć że forma kwalifikowana została zastrzeżona pod rygorem nieważności.

Natomiast zwykła forma pisemna może być zastrzeżona zarówno pod rygorem nieważności dla wywołania określonych skutków prawnych ad eventum jak również może być zastrzeżona dla celów dowodowych Ad Probationem. Jeżeli przepis prawny który zastrzega zwykłą formę pisemną nie wskazuje na skutek nieważności jak również nie ma w nim zastrzeżenia ad eventum czyli nie ma wskazania w tym przepisie określonego skutku prawnego związanego z tą formą to należy przyjąć że ta zwykła forma została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych (Ad Probationem).

Forma dokonania czynności pranej może być zastrzeżona w drodze umowy stron. Jeżeli strony w umowie zastrzegły wymaganie zachowania czynności prawnej w formie szczególnej to czynność taka dochodzi do skutków tylko przy zachowaniu tejże formy. Jednocześnie należy pamiętać że jeżeli strony zastrzegły formę pisemną i nie wskazały skutków dochowania tej formy to w razie wątpliwości przyjmuje się że forma ta została zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych.

Pamiętamy że każda czynność prawna musi zawierać co najmniej jedno oświadczenie woli i wywołuje ono skutki prawne nie tylko te które są wyrażone w oświadczeniu woli ale również te które wynikają z ustawy zasad współżycia społecznego oraz ( brakuje kawałka zdania )

Aby jednak czynność prawna wywoływała skutki prawne to oświadczenie woli podmiotu który składa to oświadczenie musi być złożone w sposób niewadliwy. W związku z tym KC przewiduje następujące rodzaje wad oświadczeń woli :

1. Stan wyłączający świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

2. Pozorność

3. Błąd

4. Podstęp

5. Groźba

Oświadczenie woli złożone przez osobę która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji lub wyrażenie woli jest nieważne.
Przy czym, przyczynami, które uzasadniają ten stan [brakuje zdania] mogą być w szczególności choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy czy innego rodzaju zaburzenia czynności psychicznych (osoba może znajdować się też pod wpływem środków odurzających np. alkohol, narkotyki)
[. ..] ( brakuje zdania )

Drugim przykładem jest pozorność. KC w art. 86 ustawy mówi że nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej to ważność tego oświadczenia ocenia się wg właściwości tej czynności. ( brakuje zdania )

Oświadczenie woli złożone dla pozoru drugiej strony jest nieważne chyba że dla zewnętrznego obserwatora wygląda to tak że zawieramy umowę sprzedaży auta a między sobą umawiamy się że nie będzie to umowa sprzedaży tylko umowa darowizny. Wówczas należy oceniać czy spełnione są przesłanki ważności umowy darowizny.

Przypadek zawarcia umowy „nie na serio” nie wywołuje bo nie może wywrzeć skutku prawnego. Z oświadczeniem woli „ nie na serio:” mamy do czynienia ( do uzupełnienia ).

Trzecim przypadkiem oświadczenia woli jest błąd. Przez błąd należy rozumieć niezgodę miedzy stanem rzeczywistym a wyobrażeniem podmiotu składającego oświadczenie woli w rzeczywistości. Osoba która składa oświadczenie woli pod wpływem błędu może uchylić się od skutków prawnych tego złożonego wyrażenia woli. Przy błędzie nie mamy do czynienia z nieważnością lecz z możliwością uchylenia się od skutków złożonego wyrażenia woli. Jeżeli osoba która składa oświadczenie woli pod wpływem błędu nie uchyli się od skutków złożonego wyrażenia woli to jej oświadczenie woli wywrze skutek prawny ( będzie skuteczny , a czynność prawna będzie ważna. Ale na błąd jako wadę oświadczenia woli można powołać się tylko wtedy :

1. Gdy błąd dotyczy treści czynności prawnej

2. Gdy błąd jest istotny tj. uzasadnia przypuszczenie że gdyby podmiot który składa oświadczenie woli nie działałby pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie to nie złożyłby oświadczenia woli o takiej treści .np. gdybym wiedział że kupiony obraz nie jest oryginałem to nie kupiłbym go.

Kolejną wadą oświadczenia woli jest podstęp. Mylne wyobrażenie woli zostało wywołane podstępnie. To podstępne działanie drugiej strony polega na świadomym wprowadzeniu innej osoby w błąd lub umocnieniu jej mylnego przekonania w tym celu aby skłonić ją do oświadczenia woli strony o określonej treści. W przypadku podstępu istnieje możliwość uchylenia się od złożonego oświadczenia woli choćby błąd nie był istotny i choćby nie dotyczył treści czynności prawnej.

Groźba to taka forma oświadczenia woli w której czynność zostaje dokonana pod przymusem. Aby powołać się na groźbę jako wadę poświadczenia woli to ta groźba musi spełniać dwie cechy :

1. Musi być bezprawna – jest to zapowiedź podjęcia pewnego działania czyli wyrządzenia pewnego zła podmiotowi od którego oczekujemy by z łożył stosowne oświadczenie woli. Jest to zatem na pewno działanie sprzeczne z porządkiem prawnym np. groźba pobicia. Ale groźbą będzie również taka groźba, która jest zapowiedzią podjęcia czynności w prawdzie dozwolonych przez prawo ale w tym celu aby skłonić kogoś do złożenia oświadczenia woli o określonej treści.

2. Musi być poważna – to znaczy że ta obawa wyrządzenia jakiegoś zła danemu podmiotowi istnieje realnie. Groźba ta może również zostać przekazana za pomocą osoby trzeciej ( w poprzednim zdaniu jest błąd , poprawić to ) od osoby trzeciej.

# W przypadku stanu wyłączającego świadome i swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli oraz w przypadku pozorności – oświadczenie woli jest nieważne. Natomiast w przypadku błędu, podstępu i groźby to to ono nie jest bezwzględnie nieważne lecz dotknięte jest sankcja tzw. względnej nieważności.

#Niewzględna nieważność - oznacza że takie oświadczenie nie wywołuje skutków prawnych i to z mocy prawa ( ex lege ) i podmiot czy osoba która z tego korzysta nie musi żądać oficjalnego, np. sądowego stwierdzenia tej nieważności bezwzględnej.

#W każdym czasie może się na tę nieważność powołać. Oczywiście druga strona może kwestionować że jest to bezwzględnie nieważne, wtedy spór rozstrzyga Sąd, ale orzeczenie Sądu ma jedynie charakter stwierdzający – deklaratywny. Przewidziany jest roczny termin tzw. termin zabity, po upływie tego terminu jego uprawnienie do uchylenia po prostu wygasa. ( sprawdzić czy ostatnie zdanie jest do nieważności niewzględnej czy względnej ).

# Nieważność względna –nie jest od początku nieważne lecz podmiot który złożył oświadczenie woli może uchylić się od skutków oświadczenia woli, składając takie właśnie oświadczenie i oświadczenie to powinno być złożone w ciągu roku od dnia wykrycia błędu lub podstępu, a w przypadku groźby w ciągu roku od dnia w którym ta groźba ( obawa ustawy ). Wtedy takie oświadczenie staje się nieważne od chwili jego złożenia.

Przedstawicielstwo

Czynności prawnych można dokonywać :

Osobiście

Za pomocą przedstawiciela

Przez organ

Zasada jest taka że każdą czynność można dokonać przez przedstawiciela chyba że sprzeciwiają się temu przepisy ustawy albo z właściwości czynności prawnej wynika, że nie można danej czynności wykonać przez przedstawiciela. Jako przykład przepisu szczególnego który wyłącza możliwość działania przez przedstawiciela jest sporządzenie i odwołanie testamentu art. 144 par.2 że testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawicieli prawnych.

Istota przedstawicielstwa polega na tym, że określony podmiot A udziela umocowania podmiotowi B, albo to umocowanie wynika z ustawy i podmiot B, czyli przedstawiciel podmiotu A dokonuje czynności prawnej z podmiotem C, czyli zawiera umowę. Ta umowa wywołuje skutki prawne w sferze praw i obowiązków podmiotów A, który jest podmiotem reprezentowanym. Ponieważ przedstawiciel działa w imieniu i na rzecz reprezentowanego podmiotu A to dokonana przez niego czynność z podmiotem C wywoła skutki prawnej bezpośrednio w sferze praw i obowiązków podmiotu A. Przy czym to działanie przedstawiciela, aby wywołało skutki prawne w sferze podmiotu A to musi mieścić się w granicach umocowania przedstawiciela.

Są dwa źródła, z których może wynika umocowanie działania przedstawiciela w imieniu reprezentowanego podmiotu:

1. Ustawa (mówimy wtedy o przedstawicielstwie ustawowym)

2. Oświadczenie woli reprezentowanego (wtedy mówimy o pełnomocnictwie)

Przedstawicielami ustawowymi są np. kurator, rodzice, opiekunowie prawni. W ustawach i innych przepisach prawnych należy szukać wyjaśnienia, kto może być przedstawicielem oraz w jakim zakresie może działać.

Przedstawicieli należy odróżnić od innych instytucji prawnych, w których też występuje pewnie działanie.

a) Należy go odróżnić od zastępcy pośredniego, np. który występuje w umowie komisu. Zastępca pośredni działa w imieniu własnym, ale na cudzy rachunek.

b) Należy odróżnić przedstawiciela od posłańca, bo posłaniec nie składa własnego oświadczenia woli tylko przenosi cudze oświadczenie woli. (podmiot X powiedział, że…)

c) Należy odróżnić przedstawiciela od organu osoby prawnej, przedstawiciel bowiem zawsze jest odrębnym podmiotem od reprezentowanego. Organ nie jest odrębnym podmiotem od osoby prawnej, lecz jest elementem struktury organizacyjnej tej osoby prawnej i dlatego jeżeli działa organ to mówimy, że działa sama osoba prawna

Pełnomocnictwo

Pełnomocnictwo – przedstawicielstwo oparte na oświadczeniu woli reprezentowanego.

Udzielenie pełnomocnictwa jest jednostronną czynnością prawną czyli dochodzi do skutku przez złożenie oświadczenia woli jednej strony. Nie wymaga zgody pełnomocnika, ale staje się skuteczne z chwilą powiadomienia pełnomocnika o udzieleniu mu pełnomocnictwa. Aby to działanie pełnomocnika było skuteczne to pełnomocnictwo :

1. Musi być udzielone przez podmiot, który ma do tego kompetencję

2.Musi być udzielone podmiotowi który może występować w charakterze pełnomocnika

3.Musi być udzielone w odpowiedniej formie.

4.Pełnomocnik musi działać w zakresie przysługującego mu umocowania.

To kto może udzielić pełnomocnictwa nazywa się legitymacją czynną. Zaś to komu można udzielić pełnomocnictwa określa się jako legitymacja bierna. Każdy kto ma zdolność do czynności prawnych może udzielić pełnomocnictwa, ale może udzielić pełnomocnictwa tylko do dokonania takiej czynności prawnej jakiej sam może dokonać.

Aby być pełnomocnikiem osoba fizyczna nie musi mieć pełnej zdolności do czynności prawnych, wystarczy bowiem że ma ograniczoną zdolność do czynności prawnej.