Podstawy prawoznawstwa wykład dn. 04/03/2014

Jest jeszcze jeden rodzaj pełnomocnictwa – jest to pełnomocnictwo handlowe. Tym pełnomocnictwem handlowym jest prokura. Jest ona uregulowana w osobnym rozdziale w KC, ale zawarta jest w części ogólnej po przepisach które dotyczą samego pełnomocnictwa. Ponieważ jest to też pełnomocnictwo to konstrukcja prawna tej instytucji jest taka jak każdego pełnomocnictwa. Prokura jednak jest pełnomocnictwem szczególnym ponieważ jest to pełnomocnictwo handlowe. Różni się od pozostałych typów pełnomocnictw zarówno legitymacją bierną, legitymacją czynną, formą jej udzielenia jak również zakresem umocowania prokurenta. Jeśli chodzi o kwestię legitymacji czynnej ( legitymowanym jest ten kto może udzielić prokury ) w tym zakresie legitymacja czynna przysługuje przedsiębiorcy który podlega obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców.

W związku z tym tylko przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorca ma legitymację czynną, czyli może udzielić prokury. A nie może tego zrobić ani osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą ani też inni przedsiębiorcy którzy nie są wpisywani do rejestru przedsiębiorców jak np. spółka kapitałowa w organizacji czyli spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji oraz spółka akcyjna organizacji. Są to spółki istniejące od momentu zawiązania do momentu wpisu do rejestru. Nie są one jeszcze pełnymi spółkami tylko w organizacji. Nie mogą one udzielić prokury.

Prokurentem może być tylko osoba fizyczna i musi ona mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Jeśli chodzi o formę udzielenia prokury to ustawodawca wymaga aby prokura była udzielona w formie pisemnej pod rygorem nieważności i nie mają w tym przypadku zastosowania przepisy które w sposób pośredni wyznaczają formę udzielenia pełnomocnictwa, innymi słowy ,ta pisemna forma udzielenia prokury jest formą wystarczającą również w tych przypadkach w których prokurent będzie dokonywał czynności prawnych dla których ważności będzie wymagana forma surowsza niż forma pisemna czyli forma kwalifikowana.

Bardzo ważną kwestią jest zakres umocowania prokurenta. W przypadku prokury zakres umocowania prokurenta określa ustawodawca w przepisie kodeksu cywilnego. To umocowanie prokurenta obejmuje wszelkie czynności sądowe i pozasądowe jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa mocodawcy. To pojęcie czynności sądowych dotyczy czynności procesowych, a także przed innymi organami, urzędami, instytucjami. Natomiast czynności pozasądowe to w szczególności czynności prawne np. zawieranie umów, dokonywanie innych czynności prawnych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, a wiec związanych z prowadzoną działalnością przez przedsiębiorcę.

Z treści tego tak szeroko ujętego umocowania ustawodawca wyłącza jednak pewne czynności , do tych czynności należą : zbycie przedsiębiorstwa ( w ujęciu przedmiotowym, czyli jako zorganizowany zespół składników służących do prowadzenia działalności gospodarczej ); zawarcie umowy na podstawie której następuje oddanie przedsiębiorstwa do czasowego korzystania, zbywanie i obciążanie nieruchomości, a także substytucja prokury czyli udzielenie prokury przez prokurenta. Te czynności nie mieszczą się w zakresie umocowania prokurenta, przy czym jeśli chodzi o pierwsze trzy kategorie czynności prokurent może do nich zostać upoważniony na podstawie specjalnego pełnomocnictwa, wówczas będzie mógł ich dokonać. Wtedy będzie miał tzw. pełnomocnictwo szczególne.

Jeśli chodzi o substytucję prokury to nie leży ona w jego umocowaniu i nie może być prokurent do tego upoważniony. Natomiast w zakresie przysługującego mu z ustawy umocowania mieści się możliwość udzielenia przez niego pełnomocnictwa do poszczególnej czynności jak też pełnomocnictwa rodzajowego. ( do pewnego rodzaju czynności ).

Tak określony zakres umocowania prokurenta nie może być ograniczony ze skutkiem prawnym wobec osób trzecich.

To że nie można ograniczyć prokury skutecznie wobec osób trzecich oznacza, że jeśli by w treści prokury pojawiły się ograniczenia ( kwotowe, przedmiotowe, podmiotowe itd. ) to naruszenie tych ograniczeń przez prokurenta nie wpływa na ważność bądź skuteczność czynności prawnej, w szczególności umowy zawartej z kontrahentem. Czynność taka jest ważna o ile mieści się w ustawowym zakresie umocowania prokurenta. Natomiast to ograniczenie prokury wynikające z oświadczenia woli mocodawcy – ono wprawdzie nie odnosi skutków na zewnątrz czyli wobec kontrahenta, ale nie jest nieważne. Ono bowiem to ograniczenie odnosi skutek prawny tzw. wewnętrzny czyli w relacji pomiędzy mocodawcą a prokurentem. W zakresie prokury ten stosunek może polegać na pozbawieniu prokurenta możliwości działania, czyli odwołaniu prokury, a może też pociągać za sobą dalsze inne konsekwencje np. odpowiedzialność odszkodowawczą jeżeli prokurent był związany z mocodawcą umową w ramach której wykonywał on obowiązki prokurenta.

Aby powstał taki obowiązek zawiera się z prokurentem odpowiednią umowę np. umowa o pracę, umowa zlecenia w ramach której zobowiązuje się tę osobę do korzystania z jej umocowania. W związku z tym przekroczenie tego wewnętrznego ograniczenia będzie rodziło konsekwencje prawne polegające na naruszeniu tejże umowy, więc będzie pociągało odpowiedzialność odszkodowawczą prokurenta z tytułu naruszenia umowy.

Przedsiębiorca może ustanowić jednego albo kilku prokurentów, a jeżeli ustanawia kilku prokurentów to może zdecydować o sposobie ich działania czyli może postanowić, że każdy z nich jest upoważniony do samodzielnego działania; może postanowić że niektórzy upoważnieni są upoważnieni do samodzielnego działania a inni do łącznego; może też postanowić że jeden jest upoważniony do samodzielnego działania, a pozostali mogą działać tylko łącznie, ale wśród tych pozostałych to łączne działanie musi się odbywać ale zawsze musi być określony upoważniony.

Ten sposób udzielania prokury jest skuteczny, ulega wpisowi w rejestrze przedsiębiorców i nie oddziaływa on na zakres umocowania prokurenta, nie ogranicza zakresu umocowania. Jest on tylko określeniem sposobu reprezentowania przedsiębiorcy.

Przesłanki wygaśnięcia prokury :

1. Odwołanie- ­ jednostronna czynność prawna wywołująca skutek z chwilą dojścia do adresata i odwołanie może być dokonane w każdej chwili i nie wymaga ono uzasadnienia.

2. Wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru

3. Ogłoszenie upadłości a także otwarcie likwidacji przedsiębiorcy.

4. Przekształcenie przedsiębiorcy

5. Śmierć prokurenta

6. Zrzeczenie się prokury przez prokurenta

7. Utrata przez prokurenta pełnej zdolności do czynności prawnej

Zarówno fakt udzielenia prokury jak i też jej wygaśnięcia podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorców i w obu przypadkach a wiec zarówno w przypadku wpisania prokury jak i przypadku jej wykreślenia ten wpis do rejestru ma charakter deklaratywny – to oznacza że w przypadku udzielenia prokury, prokurent staje się prokurentem już w chwili udzielenia mu prokury, a nie dopiero z chwilą odnotowania tego w rejestrze. Natomiast jeśli chodzi o wygaśnięcie, przestaje on być prokurentem już z chwilą wystąpienia określonego zdarzenia, które powoduje wygaśnięcie np. już z chwilą poinformowania go o odwołaniu, a nie dopiero z chwilą wykreślenia go z rejestru przedsiębiorców.