19.03.2007r.
ZASADY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
Zasada Prawa do Sądu
Ta zasada opiera się na podstawie akt. 6 Europejskiego Kodeksu o Ochronie Praw Człowieka i podstawowych wolności z 1950r. i na podstawie Polskiej Konstytucji, istotą tej zasady jest to, że każdy może poszukiwać ochrony prawnej przed niezależnym, niezawisłym i utworzonym na podstawie ustawy organem, który ma obowiązek rozpoznać sprawę w rozsądnym terminie. Zasada ta została wzbogacona o określone gwarancje wśród których kluczową rolę odgrywa instytucja zwolnienia od kosztów sądowych.
Zasada Prawdy
Wg tej zasady sąd powinien dążyć do wydania orzeczenia zgodnego ze stanem faktycznym i prawnym. Zasada ta nie ma charakteru bezwzględnego ponieważ dochodzenie prawdy zostało ograniczone do następującego zakresu:
przeprowadzanie dowodów zawnioskowanych przez strony
przeprowadzenie z urzędu dowodów ale tylko takich, które wynikają z akt sprawy albo z oświadczeń stron
informowanie stron działających bez zawodowego pełnomocnika o przysługujących ich środkach procesowych a także skutkach ich wykorzystania lub zaniechania
Zasada Bezpośredniości
Przyjmuje się, że sąd powinien przed wydaniem orzeczenia zapoznać się ze zgromadzonym materiałem dowodowym bezpośrednio. Ta zasada nie ma charakteru bezwzględnego ponieważ występują dwa wyjątki:
orzeczenie może wydać człowiek składu orzekającego, który brał udział w sprawie poprzedzającej wydanie orzeczenia
instytucja sędziego wyznaczonego i sądu wezwanego - jeżeli względy ekonomiki procesowej na to wskazują skład orzekający może wyznaczyć sędziego ze swego grona, który przeprowadzi postępowanie w innym okręgu sądowym albo zwrócić się do sądu rejonowego w taką pomoc.
Zasada ta odnosi się do postępowania w I instancji, ponieważ w II instancji sąd może nie dopuścić dodatkowych dowodów i oprzeć się na materiale zgromadzonym w I instancji.
Zasada Jawności
Wprowadzona z uwagi na możliwość kontroli społecznej, w zdecydowany sposób poprawia bezstronność i jawność orzekania. Jawność poddaje się analizie w dwóch aspektach:
wewnętrzna - względem stron i uczestników postępowania - przejawia się tym, że osoby te biorą udział w czynnościach procesowych, mają prawo dokonywać notatek, odpisów z akt sprawy. Wyjątkiem w tym zakresie są posiedzenia niejawne na które sąd może zapraszać tylko wybranych uczestników albo nikogo. Te posiedzenia dotyczą kwestii formalnych o charakterze incydentalnych np. jeśli podana przez pozwanego wartość przedmiotu budzi wątpliwości.
zewnętrzna - względem osób trzecich - objawia się tym, że osoby pełnoletnie mogą być obecne w postępowaniu w charakterze publiczności. Wyjątek stanowi posiedzenie przy drzwiach zamkniętych, jeżeli istnieją ku temu przesłanki np. ochrona tajemnicy państwowej, tajemnicy moralnej itd. - to sąd może zarządzić posiedzenie z wyłączeniem publiczności.
Zasada Równości Stron
Postępowanie cywilne zmierza przede wszystkim do przymusowej realizacji prawa cywilnego materialnego, w których występują stosunki oparte na zasadzie równości stron, stąd ta cecha charakteryzuje proces cywilny, w którym obie strony mają zagwarantowany taki sam arsenał środków prawnych dla dochodzenia roszczeń i obrony swoich praw. Jej elementem jest reguła wysłuchania stron, która ma gwarantować, że zarówno powód jak i pozwany przedstawią swoje wnioski, stwierdzenia i dowody na ich poparcia.
Zasada Rozporządzalności (zwana także Zasadą Dyspozytywności)
Zgodnie z nią to strony są głównymi dysponentami uprawnień procesowych kształtującymi tok postępowania. Zasada ta oparta jest na dwóch filarach:
Postępowanie wszczyna się nie z urzędu, a na wniosek stron, wyjątki dotyczą postępowania nieprocesowego np. sądu rodzinnego.
Sąd nie orzeka ponad żądanie stron jedynie w sprawach alimentacyjnych, sprawach wynikających ze stosunku pracy oraz w sprawach o odszkodowanie z tytułu czynów niedozwolonych. Sąd może poinformować stronę działającą bez zawodowego pełnomocnika o przysługujących jej roszczeniach.
Rozporządzalność ma wymiar formalny i materialny.
Wymiar formalny - strony dysponują środkami procesowymi kształtującymi postępowanie np. mogą cofnąć pozew, ograniczyć bądź rozszerzyć powództwo, zawrzeć ugodę itp.
Wymiar materialny - wszczęcie postępowania nie ogranicza uprawnień stron do dysponowania przedmiotem sporu. Zbycie tego przedmiotu może skutkować tylko tym, że nabywca za zgodą obu stron wstąpi w miejsce zbywcy do postępowania.
Zasada Sporności ( zwana także Zasadą Kontradyktoryjności)
Strony (powód i pozwany) mają uprawnienie do kierowania procesem i przeciwstawienia sobie twierdzeń i dowodów. Sąd ma jedynie za zadanie wysłuchać prezentacji dokumentów i wyłącznie na tej podstawie przedstawionego przez strony materiału dowodowego wydać orzeczenie rozstrzygające spór.
Wyjątki od tej zasady:
- W sprawach jedynie w zakresie prawa rodzinnego i opiekuńczego jak również w prawie pracy, sąd zachowuje dodatkowe uprawnienia ingerowania w przebieg sporu.
05.03.2007r.
PODMIOTY POSTĘPOWANIA CYWILNEGO
1. S Ą D
Jurysdykcja krajowa jest przesłanką procesową odnoszącą się do tego, którego państwa sąd jest właściwy do rozpoznania konkretnej sprawy. Tym samym odnosi się do spraw z elementem zagranicznym tzn. obcym.
Element zagraniczny może mieć charakter podmiotowy np. obywatelstwo, strony, miejsce zamieszkania strony, a także charakter przedmiotowy np. położenie rzeczy po za granicami RP, zawarcie umowy w innym państwie.
Jurysdykcje określają przede wszystkim umowy międzynarodowe bilateralne i multilateralne czyli dwustronne i wielostronne, a w ich braku postanowienia Kpc regulujące Międzynarodowe postępowanie cywilnie.
W postępowaniu cywilnym występuje zasada ciągłości jurysdykcji perpetuatio iurisdictionis zgodnie z tą zasadą jeżeli określony sąd ma jurysdykcje krajową w chwili wszczęcia postępowania to zachowuje ją w toku postępowania nawet jeżeli podstawy jurysdykcji odpadły.
Właściwość rozstrzyga, który sąd w obrębie danego państwa jest właściwy do rozpoznania określonej sprawy. Właściwość ta podlega różnym klasyfikacjom.
Podział według źródła określania właściwości
Właściwość ustawowa - czyli taka, która wprost została określona w Kpc.
Właściwość umowna - strony określają samodzielnie w drodze umowy prorogacyjnej, umowa taka musi być sporządzona na piśmie, a może przyjąć dwie formy
klauzuli w umowie właściwej
odrębna umowa
W takiej umowie prorogacyjnej strony mogą wskazać jeden sąd jako konkretny, jeden sąd jako właściwy do rozpoznania sprawy albo umożliwić powodowi wybór spośród kilku możliwości. Umowa prorogacyjna nie może dotyczyć spraw rozpoznawanych w ramach właściwości wyłącznej, a także spraw rozpoznawanych w postępowaniach nieprocesowych np. spraw spadkowych.
Właściwość delegacyjna - jest to właściwość, która oznacza sąd przełożony nad określonym sądem albo sąd najwyższy w przypadkach ściśle określonych w ustawie.
Podział ze względu na kryterium określania właściwości
Właściwość rzeczowa - określa jakiej rangi sąd jest właściwy do rozpoznawania spraw danego rodzaju w I instancji, regułą jest właściwość rzeczowa sądów rejonowych, natomiast wyjątkiem jest rozpoznawanie spraw w I instancji przez sądy okręgowe. Katalog ten zawiera art. 17 Kpc należą do nich sprawy szczególnej rangi wymagające doświadczenia zawodowego i wysokiej rangi sędziów np. sprawy z zakresu prawa prasowego, z zakresu ochrony praw autorskich, z zakresu ochrony praw własności przemysłowej, sprawy o rozwód, sprawy takie których wartość przedmiotu sporu przekracza 75 tys. zł.
Właściwość miejscowa - określa, który sąd jest właściwy wg. Kryterium podziału administracyjnego państwa.
Właściwość miejscowa
|
||
ogólna |
Szczególna
|
|
|
Przemienna |
wyłączna |
sądem właściwości ogólnej jest sąd miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego zgodnie z art. 25 Kc, miejsce zamieszkania to miejscowość, w której osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu, z kolei siedziba osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej określa akt kierujący ten podmiot np. ustawa, statut, umowa itp. Jeżeli nie ma takiego rozstrzygnięcia w tym akcie to siedzibą jest miejscowość, w której znajdujące się organy zarządzające danego podmiotu. Jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania to stosuje się wtedy właściwość subsydiarną, w której kryterium jest miejsce pobytu pozwanego jeżeli to kryterium ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego na obszarze RP.
Właściwość szczególna - ustawodawca uznał, że ze względu na ochronę zasadniczych wartości, niektóre kategorie spraw muszą mieć określoną właściwość w odmienny sposób niż wynika to z zasad ogólnych
Właściwość przemienna - w tym przypadku ustawodawca zapewnił ochronę podmiotom słabszym poprzez wprowadzenie możliwości wyboru pomiędzy sądem właściwości ogólnej, a sądem właściwości przemiennej np. w sprawach alimentacyjnych - sądem właściwym jest tez sąd miejsca zamieszkania uprawnionego, podobnie w sprawach z zakresu prawa pracy - sądem właściwym jest też sąd w którym znajduje się zakład pracy albo gdzie praca była jest lub miała być wykonywana.
Właściwość wyłączna - wyłącza stosowanie właściwości ogólnej ponieważ określa iż tylko jeden sąd jest właściwy do rozpoznania sprawy ze względu np. na zasady ekonomiki postępowania ( np. w sprawach dotyczących nieruchomości i związanych z nimi prac rzeczowych wyłącznie właściwym sądem jest sąd znajdujący się w tej miejscowości)
Właściwość funkcjonalna - odnosi się ona do spraw nie jako całości ale rozdziela pomiędzy sądy poszczególne czynności jakie są wykonywane począwszy od wszczęcia postępowania a skończywszy na wydaniu prawomocnego orzeczenia (np. zezwolenie od postanowienia wydanego z I instancji przez sąd okręgowy rozpoznaje sąd apelacyjny).
Skład sądu - regułą jest jednoosobowy skład - sędzia zawodowy. Wyjątkiem natomiast skład złożony z jednego sędziego i dwóch ławników. Ten ostatni skład stosuję się w sprawach rodzinnych z wyjątkiem alimentów a także z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. W sprawach zawiłych, a także o charakterze precedensowym, prezes sądu może wydać zarządzenie o rozstrzygnięciu sprawy w składzie trzy osobowym zawodowym. Z kolei w II instancji obowiązuje trzy osobowy skład zawodowy natomiast przed Sądem Najwyższym również taki skład z wyjątkiem czynności przypisanych jednemu sędziemu.
Wyłączenie sędziego jest instytucją, która ma na celu zapewnienie należytej jakości rozstrzygnięć poprzez zagwarantowanie bezstronności sędziego. Tym samym ma ono eliminować wszystkie sytuacje, w których może zaistnieć wątpliwość co do tej bezstronności. Wyłączenie następuje w dwóch rodzajach:
Z mocy ustawy - Kodeks określa katalog przypadków, w których sędzia nie ma prawa brać udziału w postępowaniu m.in. z następujących przyczyn rodzinnych (np. jest małżonkiem, krewnym lub spowinowaconym do drugiego stopnia strony lub przedstawiciela strony, adoptowanym lub adoptującym), wynikają z przyczyn proceduralnych (brał udział w rozstrzyganiu sprawy w niższej instancji, był pełnomocnikiem strony). Jeżeli sędzia mimo zakazu weźmie udział w takiej rozprawie to nie tylko naraża się na odpowiedzialność dyscyplinarną ale również skutkuje to nieważności postępowania.
Na wniosek strony lub innego uczestnika postępowania - ustawodawca nie był w stanie skatalogować wszystkich przypadków, w których związki pomiędzy sędzią a stroną lub jej pełnomocnikiem są tego rodzaju iż mogą budzić wątpliwości co do jego obiektywizmu np. konkubinat, przyjaźń, wspólne zainteresowania, w takiej sytuacji można złożyć wniosek o wyłączenie sędziego, w którym należy uprawdopodobnić okoliczności uzasadniające wyłączenie. Wniosek taki w formie pisemnej należy złożyć najpóźniej do pierwszej rozprawy chyba, że wnioskodawca wykaże, iż wcześniej nie wiedział o tych okolicznościach albo, że okoliczności te powstały w okresie późniejszym
Zasady wyłączenia sędziego stosuje się odpowiednio do innych podmiotów np. protokolantów, ławników, biegłych i tłumaczy.
Strony postępowania
Aby być stroną postępowania należy spełniać następujące warunki: mieć zdolność sądową, zdolność procesową, zdolność postulacyjną, legitymację procesową.
Zdolność sądowa - przysługuje osobom fizycznym, które posiadają zdolność prawną, a więc od chwili narodzin do chwili śmierci stąd też uznaje się ją jako zdolność o charakterze biernym ograniczającą się do bycia stroną, mają ją również osoby prawne. Natomiast jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej (np. spółki jawne, partnerskie ) uzyskają zdolność sądową tylko w wyraźnie określonych przypadkach np. w sprawach gospodarczych jeśli prowadzą działalność gospodarczą a przedmiot sporu tej działalności dotyczy, w sprawach z zakresu prawa pracy jeśli są pracodawcą.
Zdolność procesowa - to zdolność do skutecznego wykorzystania czynności prasowych, jest ona ściśle połączona ze zdolnością do czynności prawnych na gruncie prawa cywilnego . zdolność do czynności prawnych to zdolność do nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Zdolność taka określa się w następujących grupach:
brak zdolności do czynności prawnych - osoby do 13 roku życia oraz osoby całkowicie ubezwłasnowolnione - w imieniu tych osób takich czynności dokonuje przedstawiciel ustawowy, rodzić, opiekun, a samodzielnie te osoby mogą wykonywać czynności życia codziennego.
osoby mające ograniczoną zdolność do czynności prawnych (między 13 a 18 rokiem życia) z wyjątkiem osoby częściowo ubezwłasnowolnionej. Te osoby mogą podejmować pracę zarobkową i dysponować własnym zarobkiem, a także mogą dysponować rzeczami oddanymi im do swobodnego użytku. W zakresie tych czynności mogą samodzielnie występować przed sądem.
pełna zdolność do czynności prawnych - osoby pełnoletnie, które nie zostały ubezwłasnowolnione.
Z kolei osoby prawnej jednostki organizacyjne nabywają zdolność procesową wraz ze zdolnością sądową
Zdolność postulacyjna - odnosi się ona do skutecznego osobistego wykonywania czynności procesowych. Ma ona dwojakiego rodzaju ograniczenia:
faktyczne - wynikające z niepełnosprawności np. osoby głucho - nieme, dokonują czynności poprzez tłumacza języka mig owego lub z powodu nieznajomości języka sądu
prawne - oparte na przypisach proceduralnych, takim ograniczeniem jest przymus adwokacki, może mieć on charakter względny i bezwzględny:
względny - daje prawo wyboru stronie pomiędzy osobistym prowadzenie sprawy a umocowaniem zawodowego pełnomocnika, tym samym wyklucza np. członków rodziny bez przygotowania zawodowego
bezwzględny - obliguję stronę do skorzystania z zawodowego pełnomocnika (zastosowany w Polsce w postępowaniu przed Sądem Najwyższym), z tego obowiązku zwolniona jest strona, która jest adwokatem, radcą prawnym, notariuszem, sędzią, prokuratorem, doktorem habilitowanym lub profesorem nauk prawnych polskich szkół wyższych.
02.04.2007
Legitymacja procesowa - to uprawnienie do występowania strony procesowej w konkretnej sprawie cywilnej. Uprawnieni to jest oparte na prawie materialnym np. w sprawie dotyczącej czynszu, najmu, legitymację taką będzie miał najemca i wynajmujący. Legitymacja klasyfikuje się w różny sposób:
1. ze względu na rodzaj interesu stronę, po której występuje
czynną - po stronie powoda
bierną - po stronie pozwanego
2. ze względu na rodzaj interesu strony
prywatna - jeśli strony występują w swoim interesie
publiczno - prawna - organom administracji publicznej w interesie publicznym
3. ze względu na typ podmiotu, któremu przysługuje
zwykła - przysługująca stronie stosunku prawnego lub prawa
nadzwyczajna - przysługująca innym podmiotom niż strona
Substytucja
Występuje wtedy gdy uprawnienie innego podmiotu nie niweczy uprawnienia stron np. współwłaściciele rzeczy mogą dochodzić roszczeń przeciwko osobie trzeciej związanych z rzeczą wspólną nawet, jeśli nie są stroną stosunku prawnego z tą osobą.
Subrogacja
Polega na tym, że uprawnienie osoby nie będącej stroną stosunku prawnego niweczy uprawnienie strony tego stosunku np. jeśli strona ogłosi upadłość to w jednej z form tej upadłości występuje syndyk, który wchodzi w miejcie upadłego do wszystkich postępowań z jego udziałem dotyczy masy upadłości a upadły traci prawo do występowania przed sądem w tych sprawach
Współuczestnictwo w sporze
Ze współuczestnictwem w sporze mamy doczynienia wtedy, kiedy po stronie powodowej lub pozwanej występuje więcej niż jedna osoba. Wyróżniamy współuczestnictwo czynne ( po stronie powoda), współuczestnictwo bierne (po stronie pozwanego). Ponadto wyróżniamy podział na:
współuczestnictwo formalne - występuje wtedy gdy zajdą łącznie 2 warunki: prawa lub obowiązki, a także roszczenia stron są oparte na takiej samej podstawie prawnej lub faktycznej dla każdego z roszczeń z osobna i dla wszystkich razem właściwy jest ten sam sąd.
Współuczestnictwo materialne - występuje wtedy, gdy prawa lub obowiązki i roszczenia stron są im wspólne lub są oparte na tej samej podstawie prawnej lub faktycznej.
Szczególnym rodzajem pełnomocnictwa materialnego jest współuczestnictwo jednolite. Wyróżnikiem tego współuczestnictwa jest to, że rozstrzygnięcie sądu w stosunku do wszystkich współuczestników jest zawsze jednakowe. W konsekwencji przy tym współuczestnictwie czynności działającego współuczestnictwa odnoszą skutek również do biernego współuczestnictwa, a ponadto przy szczególnie istotnych kwestiach np. uznania powództwa musi być zgoda wszystkich współuczestników. W tym przypadku również współuczestnik nie może być świadkiem co do faktów dotyczących innego współuczestnika, zawsze będzie przesłuchiwany jako strona. Ponadto wyróżnia się specyficzny rodzaj współuczestnictwa jakim jest współuczestnictwo konieczne. Tak jak w pozostałych przypadkach krąg współuczestnictwa jest kształtowany dowolnie tak w tym przypadku przepisy określają ściśle krąg osób, które muszą wystąpić w danej sprawie np. prokurator, jeśli żąda unieważnienia małżeństwa to musi pozwać obu małżonków.
Interwencja uboczna - występuje ona wtedy, gdy podmiot mający interes prawny w określonym rozstrzygnięciu sprawy (np. wie, że w razie przegranej strona zwróci się przeciwko niemu z roszczeniem) wstępuje do sprawy po tej stronie w charakterze interwenienta ubocznego. Interes prawny nie został zdefiniowany, może on mieć zarówno charakter majątkowy albo niemajątkowy (np. ochrona dóbr osobistych). Obie strony mogą złożyć opozycję przeciwko jego wstąpieniu wykorzystując iż nie ma on w tym interesu prawnego, wstępnie interwenienta ubocznego może nastąpić do chwili zakończenia postępowania przed sądem II instancji. W zależności od tego jaki jest wpływ rozstrzygnięcia sprawy na prawa i obowiązki interwenienta ustala się interwencje niesamoistną przy jedynie pośrednim wpływie i samoistną jeżeli ten wpływ jest bezpośredni. W każdym przypadku interwenient nie może wykonywać czynności sprzecznych z czynnościami strony do których przystąpił. Korzyścią dla strony jest to, że jeżeli nastąpi spór między nią a interwenientem to ten ostatni nie może podnosić iż strona źle prowadziła postępowanie, w którym występowali razem czy też nie skorzystała z określonych wniosków dowodowych chyba, że interwenient wykaże, iż on nie wiedział albo skorzystanie z nich było możliwe przed jego wstąpieniem do sprawy.
Interwencja główna - występuje ona wówczas, gdy osoba trzecia zgłasza interwencje poprzez złożenie powództwa przeciwko obu stronom toczącego się postępowaniu w ten sposób powód i pozwany w postępowaniu głównym stają się pozwanymi w procesie interwencyjnym. Interwencję główną można wytoczyć do zakończenia postępowania w I instancji. Z uwagi na to, że rozstrzygnięcie w procesie interwencyjnym ma charakter prejnolycjalny sąd może zawiesić postępowanie główne do czasu wydania tego orzeczenia.
Pełnomocnictwo procesowe
Strony w postępowaniu cywilnym mogą a niekiedy muszą wykonywać swoje czynności procesowe za pośrednictwem swoich przedstawicieli. Przedstawicielstwo przybiera 2 formy:
Pełnomocnictwo ustawowe - wynika z przepisów ustawy i odnosi się do takich osób jak rodzice lub opiekunowie prawni do osób małoletnich, opiekunowie osób całkowicie ubezwłasnowolnionych.
Pełnomocnictwo procesowe - czyli oświadczenie woli strony stanowiące umocowanie do występowania w jej imieniu i na jej rzecz przed sądem. Rodzaje pełnomocnictwa procesowego:
ogólne - stanowi umocowanie do dokonywania czynności w imieniu strony we wszystkich sprawach z jej udziałem
szczególne - stanowi umocowanie do występowania w konkretnej określonej w tym pełnomocnictwie sprawie. W niektórych kategoriach spraw jest obligatoryjne np. w sprawach małżeńskich pełnomocnik procesowy posiadający tylko pełnomocnictwo ogólne nie zostanie dopuszczony do sprawy.
W postępowaniu cywilnym występuje również pełnomocnictwo do poszczególnych czynności procesowych (do odbioru pism, do udziału w oględzinach). Nie ma ono jednak charakteru procesowego.
Zakres pełnomocnictwa procesowego: obejmuje ono całokształt czynności procesowych począwszy od złożenia powództwa, a skończywszy na czynnościach egzekucyjnych i odbiorze kosztów od strony przeciwnej. Przyjmuje się, że skoro pełnomocnictwo procesowe jest oparte na zaufaniu to nie może mieć tu zastosowania żaden kompromis, dlatego ustawodawca do minimum ograniczył przypadki możliwego zawężania pełnomocnictwa procesowego. Ta możliwość została ograniczona tylko do kluczowych czynności procesowych (zawarcia ugody, uznania powództwa). Wyłącznie to musi być wyraźnie określone w pełnomocnictwie. Strona za czynności pełnomocnika odpowiada tak jak za własne działania ponosząc ją pozytywne i negatywne skutki procesowe, wyjątkiem jest sytuacja gdy strona staje przed sądem wraz ze swoim pełnomocnikiem, wówczas może oświadczenia i wnioski pełnomocnika, z którymi się nie zgadza niezwłocznie odwołać nie ponosząc jej konsekwencji.
Podmioty które mogą udzielić pełnomocnictwa:
osoby fizyczne będące stronami postępowania
przedstawiciele ustawowi stron
organy osób prawnych
Osoby, które mogą być pełnomocnikami procesowymi:
adwokat lub radca prawny
rzecznik patentowy w sprawach z zakresu ochrony własności przemysłowej (wynalazki, patenty)
rodzice
rodzeństwo
małżonek
zstępni (potomkowie)
przysposobiony, przysposabiający
osoby pozostające w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sporu pozostaje w związku z przedmiotem umowy.
Ponadto wskazuje się w orzecznictwie i w KPC szczególne przypadki pełnomocnictwa np. w sprawach alimentacyjnych pełnomocnikiem procesowym może być pracownik jednostki organizacyjnej gminy zajmujący się pomocą rodzinie.
Ustanie pełnomocnictwa procesowego następuje ono w przypadkach:
w razie śmierci lub utraty zdolności sądowej mocodawcy
śmierci lub utraty zdolności procesowej przez pełnomocnika procesowego
utrata kwalifikacji niezbędnych do bycia pełnomocnikiem procesowym
wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego ( może nastąpić w każdym przez każdą ze stron jeśli pełnomocnik procesowy wypowie pełnomocnik zawodowy to ma obowiązek zajmować się sprawami mocodawcy jeszcze przez 2 tygodnie od tego momentu, chyba że mocodawca go z tego obowiązku zwolni. Z kolei pełnomocnik niezawodowy, jeśli wypowie ma taki obowiązek jeżeli jego zaniechanie spowodowałoby szkodę, której można zapobiec poprzez utrzymanie pełnomocnictwa.
Rzekomy pełnomocnik (falsus procurator)
Jeżeli strona przebywa w miejscu znanym sądowi, ale nie można nawiązać z nią kontaktu, a zachodzi konieczność dokonania czynności nie cierpiącej zwłoki sąd może do udziału w postępowaniu dopuścić przejściowo osobę, która nie ma pełnomocnictwa procesowego, ale uprawdopodobni, że gdyby istniała taka możliwość to by je uzyskała. Sąd może uzależnić dopuszczenie tej osoby od złożenia zabezpieczenia na poczet ewentualnych kosztów strony przeciwnej, jednocześnie sąd, określa termin, w którym strona ma potwierdzić czynności rzekomego pełnomocnika lub udzielić mu pełnomocnictwa procesowego. Jeżeli termin ten upłynie bezskutecznie to czynności tej osoby uznaje się za niebyłe, a strona przeciwna może domagać się zwrotu kosztów wywołanych tym działaniem zaspokajanych w pierwszym rzędzie ze złożonego zabezpieczenia.