Ekonomika- Farmakoekonomika cele i podstawowe analizy.

1) Rodzaje analiz farmakoekonomicznych:

Analizy farmakoekonomiczne w literaturze światowej przyjęto dzielić na cztery rodzaje.

• Pierwszym jest analiza kosztów i korzyści (Cost-Benefit Analysis, w skrócie CBA), w której koszty i korzyści wyrażone są w jednostkach monetarnych .

• Drugim rodzajem jest analiza kosztów i efektywności (Cost-Effectiveness Analysis, w skrócie CEA), gdzie koszty wyrażone są w pieniądzach natomiast korzyści w jednostkach naturalnych np. ilość mmHg, mmol/1 itp.

• Trzecia analiza kosztów użyteczności (Cost-Utility Analysis, CUA) wylicza koszt w jednostkach monetarnych a korzyści w dodatkowych : QALY, DALY, LYG, QoL.

• Czwarta z analiz, minimalizacji kosztów (Cost-Minimisation Analysis) porównuje koszt i korzyści wyrażone w pieniądzach dotyczące dwóch identycznych metod leczniczych.

Cost-benefit analysis (CBA) - analiza kosztów i korzyści

Ten rodzaj analizy porównuje koszty i korzyści alternatywnych procedur medycznych wyrażane w jednostkach monetarnych. Wynikiem jest wartość wskaźnika stosunku kosztów do korzyści (costs/ benefits ratio, C/B) lub korzyści netto (net benefit), czyli różnica pomiędzy korzyścią a kosztem. Wybiera się procedurę medyczną przynoszącą największą korzyść netto lub najniższy wskaźnik kosztów do korzyści. Jej wadą jest brak możliwości zamiany na jednostki monetarne takich korzyści jak zyskane lata życia, lata w lepszym stanie zdrowia, skrócenie bólu itp. Dlatego też nie jest obecnie szeroko stosowana.

Cost-effectiveness analysis (CEA) - analiza kosztów i efektywności

Porównuje koszty procedur medycznych wyrażane w jednostkach monetarnych z korzyściami wyrażanymi w jednostkach naturalnych (mmHg, mmol/1, lata, dni itp.). Stosowana gdy dwie lub więcej różne procedury medyczne osiągają podobne korzyści. Wynikiem tej analizy jest koszt na jednostkę efektu terapeutycznego, a więc ilość pieniędzy potrzebna na rok uratowanego życia, obniżenie ciśnienia krwi o x mmHg, obniżenie poziomu glukozy we krwi o x mmol/1, na skrócenie pobytu w szpitalu o x dni, zyskanie jednego roku życia. W wyniku tej analizy procedurę medyczną można uważać za efektywną gdy jest mniej kosztowna niż inne, w równym stopniu skuteczna. Może być także bardziej kosztowna niż inne ale dostarczać dodatkowej korzyści (extra benefit). W tym przypadku dodatkowe korzyści usprawiedliwiają poniesione koszty.

Cost-utility analysis (CUA) - analiza kosztów i użyteczności

Jest rozszerzeniem analizy kosztów i efektywności przez uzupełnienie efektywności oceną stanu zdrowia z punktu odczucia pacjenta. Ocena ta wyrażana jest w jednostkach dodatkowych : QALY (Quality-Adjusted Life-Year, lata życia ze skorygowaną jakością), PYLL (Potential-Year of Life Lost, utracone lata potencjonalnego życia), QoL (Quality of Life, jakość życia), itp. Jednostki te nazywane są przez niektórych badaczy (Petrou, 1994) wskaźnikami użyteczności (utility).

Cost-minimisation analysis (CMA) - analiza minimalizacji kosztów

Jest zawężoną i praktycznie nieużywaną odmianą analizy kosztów i efektywności. Porównuje koszty i efekty, wyrażane w jednostkach pieniężnych. Są one związane z identycznymi procedurami leczniczymi o analogicznej skuteczności, profilu klinicznym oraz działaniach ubocznych. Zdarza się to w medycynie bardzo rzadko. Wynik jest różnicą kosztów obu metod, z których wybierana jest najtańsza.

2) Cele:
a) Analiza farmakoekonomiczna, czyli ocena ekonomiczna środków farmaceutycznych, jest metodą, która w przejrzysty i precyzyjny sposób określa “dodatkową wartość”, jaką dany środek farmaceutyczny stanowi dla społeczeństwa.

Celem analizy farmakoekonomicznej jest dostarczanie wiarygodnych, opartych na naukowych dowodach informacji, użytecznych w podejmowaniu decyzji dotyczących programów zdrowotnych. Wykorzystanie wyników analiz farmakoekonomicznych przy podejmowaniu decyzji powinno służyć zwiększeniu opłacalności leczenia, czyli zwiększeniu wydajności alokacji zasobów.

Niezbędnym warunkiem wykorzystania wyników analiz farmakoekonomicznych w podejmowaniu decyzji jest ich wysoka jakość i porównywalność. Wynika z tego konieczność opracowania wytycznych, które określają :
1) cel i zastosowanie badań farmakoekonomicznych oraz ich status (dobrowolne lub obowiązkowe),
2) metodologii,
3) zasady etyczne obowiązujące przy przeprowadzaniu i publikowaniu analiz farmakoekonomicznych.

Wytyczne “dobrej praktyki farmakoekonomicznej” mają służyć tym, którzy przeprowadzają analizy w celu sformułowanym w wytycznych oraz tym, którzy je oceniają lub wykorzystują ich wyniki w praktyce. Ogólne zalecenia sformułowane w wytycznych minimalizują dowolność w doborze metod, dzięki czemu maksymalizują porównywalność wyników i zmniejszają prawdopodobieństwo wyciągania błędnych wniosków. Nie hamują natomiast postępu w metodologii i nie ograniczają wolności naukowej w tej dziedzinie.

b) Cel, zastosowanie i status analiz farmakoekonomicznych, odpowiedzialność za ich

przeprowadzenie oraz odbiorcy analiz farmakoekonomicznych.

1. Cel analiz farmakoekonomicznych:

Analiza ekonomiczna programów zdrowotnych polega na porównaniu kosztów i efektów dwóch lub więcej alternatywnych metod terapii. Jeśli analiza ekonomiczna dotyczy środków farmaceutycznych, używa się terminu analiza farmakoekonomiczna, nawet jeśli alternatywą dla farmakoterapii jest nie leczenie lub też leczenie nie farmakologiczne.

Celem analizy farmakoekonomicznej jest dostarczenie opartych na dowodach naukowych informacji, użytecznych w podjęciu decyzji o refundacji danego leku przy zaproponowanej cenie, a nie zastąpienie tej decyzji. Ocena farmakoekonomiczna pozwala określić, czy dany lek daje dodatkową korzyść ekonomiczną (wyższą niż istniejące alternatywy), która mogłaby uzasadniać refundację lub zmianę obecnego poziomu refundacji. Argument taki jest ważnym, ale nie jedynym elementem złożonego procesu podejmowania decyzji.

2. Zastosowanie i status analiz farmakoekonomicznych.

Analiza farmakoekonomiczna może być przeprowadzona dla wszystkich środków

farmaceutycznych, które ubiegają się o refundację, z wyjątkiem:

 produktów farmaceutycznych zawierających tę samą substancję czynną, co produkty farmaceutyczne znajdujące się już na liście leków refundowanych, w tym leki odtwórcze i leki w nowych opakowaniach,

 produkty farmaceutyczne, których nowa postać nie zmienia kosztów i wyników zdrowotnych leczenia.

Analiza farmakoekonomiczna jest szczególnie przydatna przy podejmowaniu decyzji dotyczących środków farmaceutycznych należących do nie refundowanych dotychczas klas terapeutycznych lub mających nie refundowane dotychczas wskazania terapeutyczne.

3. Odpowiedzialność za przeprowadzenia analiz farmakoekonomicznych.

Odpowiedzialność za przeprowadzenie i finansowanie badań farmakoekonomicznych dla celów refundacyjnych ponosi wytwórca leku. Badanie farmakoekonomiczne może być przeprowadzone w każdej fazie badań nad lekiem, jeśli istnieją dane wystarczające do przeprowadzenia wiarygodnej analizy, zaleca się jednak, aby zostało ono przeprowadzone po wprowadzeniu leku na rynek. Analiza farmakoekonomiczna, a także aneksy, muszą być napisane w języku polskim.

4. Odbiorca analiz farmakoekonomicznych W Polsce o refundacji leków decyduje Minister Zdrowia. Przy podejmowaniu decyzji o refundacji potrzebna jest oprócz analizy farmakoekonomicznej, także analiza finansowa. Analiza finansowa nie jest częścią analizy farmakoekonomicznej.

---