6. Znaczenie czynności samoobsługowych w edukacji dziecka w wieku przedszkolnym
Jest koniecznością życia zbiorowego w przedszkolu, aby dzieci nauczyły się samodzielnie obsługiwać i uczestniczyć w utrzymywaniu czystości, porządku i estetyki otoczenia. Otwiera to jedną z naturalnych dróg ich uspołecznienia. Żeby jednak dzieci mogły nabyć umiejętności ubierania się i rozbierania, mycia rąk, kulturalnego jedzenia, sprzątania po sobie, muszą osiągnąć pewien poziom rozwoju motorycznego. Dość długa droga wiedzie dziecko od jego pierwszych prób samodzielności do rezultatów. Ale samo zdobywanie samodzielności sprawia mu dużą przyje inność, pod warunkiem, że stworzony w przedszkolu nastrój będzie je zachęcał do pokonywania trudności.
Metody wdrażania dzieci do samodzielności to ustawiczne przeplatanie wzoru i instrukcji (metody percepcyjne i objaśnienia słowne) oraz wspieranie wysiłków dziecka.
W początkowym etapie nabywania sprawności motorycznej dziecko opanowuje tylko główne elementy i kolejne etapy danej czynności, z czego trzeba sobie zdawać sprawę. I tak ucząc mycia rąk na początku wybiera się najłatwiejsze elementy, trudniejsze wykonuje nauczycielka. Na przykład trzylatkom sama odkręca kran, pod który dziecko podkłada ręce, aby je zmoczyć. Następnie nauczycielka myje dziecku ręce, ono samo je spłukuje, otrzepuje z wody i wtedy ktoś mu pomaga je wytrzeć. Tyle na samym początku. Następnie dziecko ćwiczy coraz trudniejsze czynności aż opanuje tę umiejętność. Potem jeszcze potrzebna jest kontrola, po której często trzeba coś skorygować.
Obsługiwanie siebie zostało wyodrębnione jako forma pracy z dziećmi, niemniej stosuje się je często podczas różnych zajęć.
Ćwiczenie np. umiejętności wiązania na kokardkę może odbywać się jako zajęcie z całą grupą. Dzieci siedzące kołem próbują swoich sił wiążąc tasiemki, wstążeczki lub po prostu sznurowadła własnych butów. W podobny sposób, zwłaszcza gdy szatnia jest nie dość obszerna, mogę uczyć się np. kolejności wkładania poszczególnych części ubrania, układania swoich rzeczy po rozebraniu się do zajęć ruchowych czy umuzykalniających.
Okazją do praktycznego stosowania nabytych umiejętności samoobsługi są spacery i wycieczki. Trzeba wtedy w niecodziennych warunkach zadbać o swoje rzeczy, odpowiednio je poukładać, aby czegoś nie zgubić. Okazją są uroczystości, gdy dzieci przebierają się w różne stroje i choć dorośli pomagają, trzeba jednak sobie z niejednym kłopotem poradzić samodzielnie.
Umiejętności jakie nabywa dziecko, ucząc się samodzielnego obsługiwania, mają bardzo korzystny wpływ na jego ogólny rozwój motoryczny. Obserwując postępy i trudności dziecka w tym zakresie nauczycielka ma okazję sama wiele się o nim dowiedzieć.