Rynek i jego mechanizm.
1.Rynek- całokształt transakcji kupna- sprzedaży oraz warunków w jakich one przebiegają
-ogół stosunków wymiennych, zwykle znajdujących wyraz w transakcjach kupna- sprzedaży oraz warunków umożliwiających ich realizacje. Elementy rynku: popyt, podaż i cena.
2.Mechanizm rynkowy- zależność przyczynowo skutkowa pomiędzy elementami rynku, wynika z wzajemnych zależności miedzy popytem a podażą i polega na tym, ze jakakolwiek nierównowaga miedzy tymi elementami rynku uruchamia siły (reakcje sprzedających i kupujących) kreujące popyt i podaż do stanu równowagi osiągnięcia przy ocenie równowagi rynkowej Mechanizmy alokacji zasobów: przemoc, siła, tradycja, władza instytucji kościelnych i państwowych, rynek (obecnie) Zagregowany popyt- to całkowita ilość dóbr i usług finalnych na jaką zgłaszają popyt podmioty ekonomiczne przy rożnych poziomach cen. Określa on całkowicie zapotrzebowanie gosp. Domowych, przedsiębiorstw, rządu i zagranicy na podmioty wytworzone w gospodarce. Zagregowana podaż - całkowita ilość dóbr i usług finalnych jaka producenci decydują się wytworzyć i dostarczyć na rynek w danym okresie przy różnych poziomach cen. Ilość produkcji dostarczonej na rynek zmienia się w tym samym kierunku co ogólny poziom cen.
3.Ograniczenia mechanizmu rynkowego:
Zawodność rynku - oznacza taka sytuacje w której równowaga kształtuje Się na wolnym , nie będącym przedmiotem regulacji rynka, nie prowadzi do efektywnej alokacji zasobów. Wynika z- istnienia dóbr publicznych (dobra użytkowane nieodpłatnie przez ludzi, z których użytkowania nie można nikogo wykluczyć -jest to takie dobro, które będąc konsumowane przez jedna osobę, mogą być jednocześnie konsumowane przez innych ludzi, cechy: jedna osoba może konsumować dane dobro nie zmniejszając przy tym jego ilości dostępnej dla innych, nie jest możliwe wykluczenie kogokolwiek z udziału konsumpcji dóbr publicznych bez poniesienia prohibicyjnych kosztów takiej operacji) -monopol (występuje wówczas gdy na danym rynku istnieje jedno przedsiębiorstwo wytwarzające produkty lub usługi nie posiadające bliskich substytutów, źródła: ograniczoność zasobów przyrodniczych (m. przyrodniczy), ingerencja państwa na przebieg procesów gospodarczych (m. patentowy), działanie mechanizmu konkurencji wewnątrzgałęziowej (m. ekonomiczny), świadome ograniczenie konkurencji. Likwidacja negatywnych skutków monopolizacji - nacjonalizacja przedsiębiorstw monopolistycznych, regulacja prywatnych monopoli (rozbicie wielkich przedsiębiorstw na mniejsze, kontrola zachowania prywatnych przedsiębiorstw monopolistycznych- Np. nadzorowanie cen i zysków, wymuszanie obniżek cen w przypadku gdy firmy próbują wykorzystać swoja monopolistyczna siłę rynkowa. -monopol naturalny - powstaje gdy w jakiejś gałęzi koszty kształtują się w ten sposób ze jedna firma może wytworzyć określony produkt przy niższych kosztach niż byłoby to możliwe przy innej organizacji produkcji. Cecha charakterystyczna jest spadek długookresowych kosztów przeciętnych wraz ze wzrostem produkcji.
5.Źródła monopolu: 1. Rząd przyznają firmie prawo do wyłącznej produkcji danego towaru
2. Przedsiębiorstwo może wejść w posiadanie patentu itp. 3. Może wynikać z prawa własności do specyficznych niepowtarzalnych dóbr 4. Może być związany z rosnącymi korzyściami ze skali
6.Efekty zewnętrzne- terminem tym określa się wszelkie konsekwencje decyzji ekonomicznych jednostek lub nie kompensowane przez poziom cen
Ogólnogospodarcze skutki monopolizacji: negatywne efekty zew -występują wtedy gdy społeczny koszt produkcji dóbr jest wyższy niż ich koszt prywatny. Pozytywne- występują gdy społeczna użyteczność krańcowa wytwarzanych dóbr jest wyższa niż krańcowa użyteczność prywatna.