Funkcjonariusz więziennictwa służby ochrony

Kod klasyfikacji: 3453

Rozdział klasyfikacji: Bezpieczeństwo i służby ochrony

Klasa klasyfikacji: Strażnicy

Zadania i czynności

Strażnik więzienny jest odpowiedzialny za utrzymanie spokoju i porządku wszędzie tam, gdzie przebywają jego podopieczni: osoby pozbawione wolności. Jednocześnie dba o ich bezpieczeństwo, a także o bezpieczeństwo osób, mających z nimi bezpośredni kontakt (np. lekarza, psychologa, psychiatry, wychowawcy).

Najważniejszym zadaniem strażnika więziennego jest ciągła obserwacja osób pozbawionych wolności i ich zachować. Gdy zauważyły jakikolwiek przejaw agresji lub przemocy, zobowiązany jest natychmiast reagować i zwrócić uwagę swego przełożonego lub wychowawcy. Decyzję o użyciu szczególnych środków bezpieczeństwa wydaje dyrekcja jednostki lub oficer dyżurny. O każdym podejrzanym zjawisku strażnik zobowiązany jest powiadomić swego przełożonego, z którym pozostaje w stałym kontakcie. Zadaniem strażnika jest również niedopuszczenie do buntu czy ucieczki z zakładu penitencjarnego, a w razie takich zdarzeń błyskawiczne podjęcie samodzielnego działania i powiadomienie przełożonych. Dlatego też strażnik podczas pełnienia swoich obowiązków czuwa nad spokojem, uważnie nasłuchuje, a wszystkie podejrzane odgłosy natychmiast sprawdza, przeszukuje cele i samych uwięzionych lub aresztowanych.

W trakcie pełnienia swoich obowiązków strażnik pozostaje w bliskim kontakcie z osobami pozbawionymi wolności. Zobowiązany jest przybyć na każde ich wezwanie. Udziela prostych porad, odpowiada na pytania, poucza, przyjmuje skargi, próby i uwagi, potem przekazuje je właściwym przełożonym. Strażnik jest również osób, która nadzoruje uwięzionych podczas spacerów, odprowadza ich na spotkania z osobami odwiedzającymi, na rozmowy z wychowawcami, konsultacje lekarskie itp. Dozoruje ich podczas pracy, zajęć sportowych i innych zajęć, organizowanych przez administrację na terenie jednostki penitencjarnej. Zobowiązany jest do udzielenia pierwszej pomocy. Strażnik asystuje również przy rozdawaniu posiłków i wymianie bielizny w celach.

Strażnik więzienny może pracować na stanowisku oddziałowego lub strażnika.

Oddziałowy reaguje na każdy sygnał świetlny lub dźwiękowy, przyzywający go do celi, udziela pierwszych wyjaśnień, wskazań, rozmawia z osadzonymi, obserwuje ich zachowania, zapobiega ewentualnym zakłóceniom ładu i porządku. Strażnik jest funkcjonariuszem Służby Więziennej - tzn. należy do formacji paramilitarnej umundurowanej i uzbrojonej. Wymagana jest od niego dyspozycyjności. W zależności od potrzeb każdego dnia może wykonywać inne czynności: dozorować obiekt z wieżyczki, dozorować osoby pozbawione wolności podczas pracy, widzenia, spaceru, konwoju do innej jednostki, przeszukiwać osoby i pomieszczenia w celu wykrycia niedozwolonych przedmiotów. Zawsze podczas pełnienia służby pozostaje do dyspozycji dowódcy zmiany i jest z nimi w stałym kontakcie telefonicznym.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Miejscem pracy strażnika więziennego może być areszt śledczy lub więzienie. Najczęściej przebywa on w centralnym miejscu oddziału, ale musi być wszędzie tam, gdzie jego podopieczni. Są to pawilony mieszkalne, szpitalne, place spacerowe, wieżyczki, hale produkcyjne, magazyny, boiska sportowe, furgonetki przewożące osoby pozbawione wolności czy wieżyczki obserwacyjne przy murach zakładu penitencjarnego. Strażnik narażony jest zatem na hałas, zmienne temperatury, ponieważ swoje zadania wykonuje zarówno wewnątrz budynku, jak i na zewnątrz. Strażnik wykonujący swoją pracę poza więzieniem czy aresztem wyposażany jest w broń palną. Skutkiem towarzyszących pracy napięć emocjonalnych są schorzenia psychosomatyczne.

Drugą chorobą strażników są żylaki - efekt pracy wykonywanej w pozycji stojącej.

warunki społeczne

Strażnik więzienny wykonuje pracę, która polega przede wszystkim na kontaktach z ludźmi. Jest osoba, która ma bezpośredni i pierwszy kontakt z osadzonymi. Odpowiada na ich pytania, poucza, tłumaczy, udziela porad lub kontaktuje ich ze specjalistami.

warunki organizacyjne

Praca strażnika jest pracą zmianową. Pełni on 12. godzinne dyżury w dzień lub w nocy. Po dyżurze dziennym ma prawo do 24 godzin wypoczynku, a po nocnym do 48 godzin. Musi być osobą w pełni dyspozycyjną, gdyż w razie zagrożenia bezpieczeństwa jednostki może być wezwany do pełnienia służby. Jego praca jest ściśle nadzorowana przez przełożonych, którym zdaje on ustne i pisemne relacje z przebiegu swojego dyżuru. Strażnik więzienny przede wszystkim wypełnia rozkazy i polecenia. Musi jednak umieć sam podejmować szybkie i trafne decyzje. Nie ma tu miejsca na samowolę, gdyż strażnik pracuje w zespole ludzi, za których bezpieczeństwo jest odpowiedzialny. Strażnik należy do formacji paramilitarnej, jaką jest Służba Więzienna. Swoje dyżury pełni w mundurze.

Wymagania psychologiczne

Kandydat na posadę strażnika więziennego musi wyróżniać się dużą stabilnością emocjonalną i odpornością psychiczną. Trzeba pamiętać, że ma on do czynienia z przestępcami, często osobami o nieprawidłowej osobowości i nadpobudliwymi. Tylko człowiek opanowany i emocjonalnie ustabilizowany może nadzorować taką grupę. Z drugiej strony strażnik narażony jest na obelgi i atak fizyczny, musi zatem być osobą o wielkiej odporności psychicznej. Umiejętności postępowania z ludźmi i nawiązywania kontaktu także powinny cechować strażnika. Jest on pierwszą osobą, z którą mają kontakt osadzeni. Musi umieć im doradzić w prostych sprawach, pouczyć, opanować ich agresję. Musi być bystrym obserwatorem i zachować wi?ni?w wyciągać trafne wnioski. Przez cały czas dyżuru musi bacznie czuwać, a w razie niebezpieczeństwa czy zagrożenia działać natychmiast samemu i współdziałać z innymi Służbami Więziennymi. Nie wolno mu wpadać w panikę. Samokontrola, umiejętności podejmowania szybkich i trafnych decyzji, działanie w sytuacji zagrożenia a także odwaga mogą decydować o bezpieczeństwie, a nawet życiu samego strażnika i jego współpracowników.

Od strażnika wymagane są także duża wytrwałość i cierpliwość. Ważną cechą jest również zdolność przekonywania. Nie należy zapominać, iż strażnik pracuje z ludźmi znajdującymi się w trudnej sytuacji życiowej. Jedni popadają w apatię, inni przejawiają agresję. Ze wszystkimi strażnik musi umieć nawiązać kontakt.

Niezwykle pomocne w wykonywaniu zawodu strażnika więziennego mogą być zainteresowania tematyką społeczną, psychologią, socjologią, pedagogiką i resocjalizacją. Poszerzanie wiedzy na te tematy jest nie tylko doceniane przez przełożonych, ale również przydatne w praktyce.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Od strażników więziennych oczekuje się dużej sprawności i ogólnej wydolności fizycznej. Zdarza się, że strażnicy zmuszeni są do obezwładniania osób pozbawionych wolności lub odpierania ataków z ich strony. W tym niezwykle pomocna jest silna budowa ciała, duża sprawność układu mięśniowego i kostno-stawowego. Jako że strażnik zobowiązany jest do czuwania i obserwowania osób osadzonych, musi również odznaczać się sprawnością narządów wzroku, słuchu, węchu.

Słaba sprawność fizyczna, znaczne wady wzroku czy słuchu, choroby psychiczne, nadpobudliwość układu nerwowego są przeciwwskazaniami do wykonywania tego zawodu.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Warunkiem podjęcia pracy strażnika więziennego jest ukończenie szkoły średniej. Może to być liceum ogólnokształcące, liceum zawodowe lub technikum. Kandydat odbyć musi również kursy, na które delegowany jest przez jednostkę penitencjarną. Kurs taki trwa 3 miesiące i kończy się egzaminem. Pomyślne zdanie egzaminu umożliwia podjęcie pracy. Kandydat przechodzi również szkolenia ogólno penitencjarne w obrębie swojej jednostki i szkolenia w dziale ochrony.

Kandydat musi również pomyślnie przejąć szereg badań specjalistycznych, test psychologiczny, mieć uregulowany stosunek do służby wojskowej, być osobą nie karaną i wolną od uzależnień oraz środków psychoaktywnych. Przyjmowani są kandydaci do 35 roku życia, o silnej budowie ciała i dużej sprawności fizycznej. Preferowani są mężczyźni, choć kobiety również mogą znaleźć zatrudnienie - w jednostkach penitencjarnych dla kobiet.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W miarę podnoszenia kwalifikacji strażnik więzienny może awansować w obrębie swojego działu na stanowisko starszego strażnika, potem oddziałowego i starszego oddziałowego, pomocnika zastępcy dowódcy zmiany i dowódcy zmiany. Podnoszenie kwalifikacji łączy się również ze zdobywaniem kolejnych stopni, od szeregowego aż do chorążego w wypadku dowódcy zmiany. Zdobycie wykształcenia wyższego umożliwia mu awans na stanowisko kierownika działu ochrony i inspektora działu ochrony, a w wypadku ukończenia studiów humanistycznych - możliwość podjęcia pracy w pionie penitencjarnym.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Ubiegać się o posadę strażnika więziennego mogą tylko osoby do 35 roku życia.

Polecana literatura

Ustawa o służbie więziennej

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---