STUDIUM INDYWIDUALNEGO PRZYPADKU
Identyfikacja problemu.
Monika S. jest dziewczyną, u której orzeczono upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym. Jest bardzo miła i przyjazna. Jeżeli chodzi o nowe środowisko, to potrzebuje dużo czasu, aby się w nim zaaklimatyzować. Brak jej pewności siebie. Często czuje się skrępowana nową sytuacją, nowym miejscem. Potrafi zgubić się w dobrze znanym jej budynku (np. w szkole). Wystarczy, że przez chwilę nie analizuje tego co robi, nie skupia się na wykonywanej czynności.
Ponadto, Monika ma skłonności hipochondryczne, np. kiedy zbliża się już środa, czwartek i pozostaje już jeden dzień do wyjazdu do domu, zaczyna chodzić i pytać się wychowawczyni: "co się stanie, kiedy będzie mnie bolała głowa?", albo uskarża się na ból brzucha.
Monika ma duże trudności w szkole. Bardzo słabo czyta i pisze. Ma również problemy z dodawaniem i odejmowaniem. Nie zna się na zegarku i ma trudności z pieniędzmi.
Niezbyt dobrze funkcjonuje pamięć bezpośrednia i trwała. Bardzo lubi wymyślać sobie historie, aby uchodzić za mądrą i utalentowaną dziewczynę, aby się dowartościować i zaimponować otoczeniu.
Charakterystyka funkcjonowania jednostki.
Podstawowe dane o wychowanku
Monika S. jest córką Ryszarda i Krystyny. Urodziła się dnia 26. 04. 1984 roku. Pochodzi z pełnej rodziny. Rodzice są z wykształcenia technikami. W chwili obecnej ojciec jest na rencie, a matka zajmuje się gospodarstwem domowym. Cała rodzina zaangażowana jest w prowadzenie prywatnego sklepu.
Monika ma siostrę, która studiuje w Lublinie i pracuje w sklepie u rodziców, jak również brata, który uczęszcza do Liceum Ogólnokształcącego.
Funkcjonowanie w rolach społecznych
jako córka:
z pozoru jest zadbana lecz emocjonalnie odrzucona przez rodzinę. Monika bardzo to przeżywa. Rodzice wstydzą się jej, w ogóle nie interesują ich postępy córki w szkole. Nie odwiedzają jej, ani nie przyjeżdżają po nią, co potęguję tęsknotę za domem, który traktuje jak azyl. Wychowawczynie mówią, że rodzice się w ogóle z nimi nie kontaktują.
Monika co dwa tygodnie jeździ do domu na 1,5 dnia. Z Lublina przy okazji zabiera ją siostra, która wraca z uczelni, ponieważ studiując zaocznie ma zjazdy co dwa tygodnie. Podobnie z resztą przywozi ją do Lublina, również przy okazji. Jednak w domu nikt się nią nie interesuje. Całymi dniami ogląda telewizję. W innym miejscu Monika mówi, że będąc w domu również sprząta i czasami piecze ciasta, którymi się wszyscy zachwycają. Sama określa je jako wyroby artystyczne.
jako uczennica:
ma duże trudności w szkole. Słabo czyta, pisze i liczy. Dlatego też, z przedmiotów, w których podstawą jest czytanie, pisanie i liczenie, Monika ma tylko oceny dopuszczające. Jednak bardzo chętna jest do prac plastycznych i technicznych, gdzie osiąga wyższe oceny. Pod względem zachowania, Monika jest systematyczną, obowiązkową i wzorową uczennicą. Gdy się jej coś tłumaczy, sprawia wrażenie, że wszystko wie i rozumie. Zawsze pamięta o swoich dyżurach i obowiązkach, zarówno w szkole, jak i w internacie.
jako koleżanka:
Monika łatwo nawiązuje kontakty z rówieśnikami. Ma wiele koleżanek i kolegów, a wśród nich tylko jedną przyjaciółkę od serca, z którą wychodzi do miasta. Bardzo selektywnie dobiera sobie znajomych - muszą jej odpowiadać pod względem czerpania zysków. Pomoc innym zależy od jej dobrej woli - nic bezinteresownie. Uwielbia ploteczki i lubi wymyślać niestworzone historyjki.
Diagnoza czynników zwiększających problemy pracy wychowawczej
Czynniki biopsychiczne - Monika jest upośledzona umysłowo w stopniu umiarkowanym.
Czynniki socjokulturowe - Monika bardzo pragnie kontaktu z rówieśnikami i dorosłymi, przez to jest podatna na wpływy innych. W trudnych dla niej sytuacjach reaguje żądaniem pomocy i wycofaniem. Nie jest samokrytyczna do własnych możliwości - z wielkim rozfascynowaniem twierdzi, że w przyszłości będzie dentystką, natomiast nie lubi tego czego się uczy czyli szycia.
Postawa życiowa - Monika chce uchodzić za osobę mądrą, znającą się na wszystkim. Bardzo dba o pozory, lubi manipulować innymi. U podstaw takiego zachowania leży emocjonalne odrzucenie przez rodzinę. Dziewczyna czuje, że w domu jest osobą niechcianą. Dlatego też, w szkole i w internacie próbuje wszystkimi manipulować, z każdej znajomości wynosić korzyści. Należy tutaj wspomnieć, że Monika bardzo często opowiada rzeczy, które są zmyślone. Wykorzystuje to, aby zaimponować innym. Trzeba uważać, ponieważ trudno jest rozróżnić co jest prawdą, a co nią nie jest. Poza tym, Monika jest osobą pogodną, która chce być kochaną i akceptowaną, począwszy od rodziny. Dlatego też bardzo tęskni zawsze za domem.
Poziom dojrzałości społecznej i typ przystosowania społecznego.
W oparciu o:
Analizę dokumentacji,
Wywiadu z wychowawczynią,
Wywiadu z Moniką S.
Obserwację,
uważamy, że Monika znajduje się na trzecim poziomie dojrzałości. Natomiast, jeżeli chodzi o typ przystosowania to w przypadku Moniki jest to typ - niedojrzały konformista. Charakteryzuje się on tym, że :
Monika postrzega siebie jako ktoś gorszy, zdominowana jest przez potrzebę aprobaty społecznej czując, że w domu jest osobą niechcianą,
Jej podstawowe problemy emocjonalne wynikają z lęku przed odrzuceniem przez dorosłych albo grupę rówieśniczą lub przed potencjalnym niesprostaniem stawianym jej wymaganiom,
Często wykorzystywanym sposobem wpływania na innych jest przekupienie koleżanek uległością lub blefowanie,
W trudnych sytuacjach reaguje wycofaniem, żąda pomocy, wsparcia, opieki.
Pragnie mieć przyjaciół, ale boi się odrzucenia. Nie identyfikuje się wartościami i normami podkultur negatywnych, lecz nie jest w stanie przeciwstawiać się wzorom negatywnych zachowań, o czym świadczy fakt częstego kłamania i wymyślania różnych historyjek.
Zachowania te pojawiają się u Moniki jako próba poszukiwania aprobaty u rówieśników lub innych osób socjalizująco znaczących.
Reasumując te wszystkie cechy charakterystyczne, Monika akceptuje swoje uczucia, docenia ich znaczenie w regulacji zachowania, ale stara się zredukować ich wpływ na siebie oraz ukrywa emocje z obawy przed rówieśnikami.
Prognoza.
Pozytywna - środowisko wychowawcze ( szkoła, internat ) powinno stwarzać poczucie psychicznego bezpieczeństwa i wsparcia. Monika powinna czuć się potrzebna i przydatna. Monikę należy otoczyć częstą i rozległą kontrolą zachowań, jak również zwracać raczej uwagę na intencję, a potem dopiero na efekty działania. Wskazana jest kontrola posługująca się jasnymi kryteriami, która będzie precyzowała normy zachowania. Powinna być ona niezbyt rygorystyczna, raczej interpretowana w kategoriach zapobiegania i ochrony niż kontroli karnej.
Negatywna - jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie działania wychowawcze i Monika nie zostanie otoczona odpowiednią opieką może dojść do załamania. Z uwagi na słabą psychikę i brak pewności siebie Monika może zamknąć się bezpowrotnie w sobie. Z uwagi na to, że Monika bardzo lubi wymyślać różne historie, aby uzyskać aprobatę innych, należy niezwłocznie podążać za Moniką wskazując jej drogę prawdy i pozytywnych wartości, w przeciwnym razie Monika zatraci rozeznanie co jest prawdą, a co fałszem. Może się stać, że Monika zacznie wierzyć w rzeczy, których nie ma i w swoje zachowania i reakcje, które nie istnieją. Zacznie żyć w świecie swoich fantazji.
Plan indywidualnych oddziaływań wychowawczych.
Cele kierunkowe
Sfera emocjonalno uczuciowa:
Budzenie uczucia zaufania i otwartości dla innych,
Uczenie wglądu w siebie, komunikacji emocji i potrzeb,
Wzmacnianie szacunku i zaufania do samego siebie,
Kształtowanie umiejętności przezwyciężania sytuacji lękowych,
Rozwijanie samokontroli,
Sfera wolicjonalno - normatywna:
Rozwijanie gotowości podporządkowania się normom,
Wzmacnianie zachowań prospołecznych,
Sfera poznawczo - intelektualna:
Rozwijanie zainteresowań,
Wyrównywanie braków w zakresie wiedzy i umiejętności,
Rozbudzenie zainteresowania nauką,
Kształtowanie realnej samooceny,
Kształtowanie samokrytycyzmu,
Sfera zachowania:
Uczenie odwagi, szczerości i prawdomówności,
Rozwijanie umiejętności współdziałania,
Wskazania wychowawcze
Internat:
Stworzenie atmosfery bezpieczeństwa wychowawczego,
Wzmacnianie wszelkich przejawów inicjatywy prospołecznej,
Wzmacnianie przejawów spontaniczności i gotowości do dialogu, zainteresowania nauką i pracą zawodową,
Obniżanie napięć psychosomatycznych poprzez ćwiczenia relaksacyjne,
Szkoła:
Wykorzystanie mocnych stron podopiecznej do motywowania jej do aktywności szkolnej,
Zajęcia reedukacyjno - wyrównawcze,
Docenianie nawet najmniejszej inicjatywy związanej z nauką,
Stopniowanie trudności zadań dydaktycznych,
Rodzina:
Zachęcanie rodziców do okazywania Monice więcej zainteresowania i aprobaty,
Ukazywanie rodzicom mocnych stron Moniki i jej osiągnięć w pracach praktycznych,
Wspieranie Moniki w kontaktach z rodzicami.
Środowisko wychowawcze
Pomoc i podtrzymywanie Moniki w trudnych sytuacjach,
Dostarczanie pozytywnych wzorów zachowań,
Kształtowanie tolerancji i wyrozumiałości.
Edyta Borowicz-Czuchryta
1
6