Hummel (SdKfz 165)
W projekcie rozwoju niemieckich związków pancernych planowali M no stworzenie lekkich i ciężkich samobieżnych, opancerzonych baterii artylerii.
Pierwsze tego typu jednostki - lekka artyleria samobieżna, wyposażone w wozy Wespe (Osa), ruszyły w 1942 roku na front. Do tego czasu dywizje pancerne pozbawione były dobrego wsparcia artyleryjskiego. Początki ciężkiej artylerii samobieżnej datuje się od roku 1943. Jej powstanie zapoczątkowała 15 cm armata polowa 18/1 na samobieżnej lawecie Geschutzwagen III/IY (SdKfz 165) nazywana także Hummel (Trzmiel).
Wypróbowane komponenty
Przy konstrukcji działa samobieżnego inżynierowie wykorzystali sprawdzone elementy. Konstrukcja pierwszego Hummela bazowała na zmodyfikowanym podwoziu czołgu PzKpfw IV, opracowanego jeszcze przed wybuchem wojny. Przy budowie kolejnych pojazdów wykorzystano podwozie samobieżnej lawety Geschutzwagen III/IY. W tym przypadku konstrukcja była kombinacją układu napędowego czołgu PzKpfw III z ośmiokołowym układem jezdnym czołgu IV. Producentem dział samobieżnych Hummel były Deutschen Eisenwerke w Duisburgu, gdzie od 1942 roku zmontowano 666 tych pojazdów. Działo samobieżne napędzał dwunastocylindrowy silnik Maybach HL 120 TRM o mocy 300 KM. Silnik zabudowany w środkowej części pojazdu przenosił napęd poprzez planetarną skrzynię przekładniową na przednie koła napędowe. W tylnej części pojazdu znajdował się odkryty od góry przedział bojowy ze 150 mm haubicą. Działo strzelało pociskami o masie 43 kg, a jego maksymalny zasięg wynosił około 13 km. Z reguły haubice strzelały ogniem pośrednim, przy prowadzeniu, którego stosowano także specjalne tyczki, służące do ustalania osi kierunku wystrzału. W razie potrzeby istniała też możliwość celowania i strzelania ogniem bezpośrednim. W przypadku walki z czołgami, celowniczy mógł namierzyć cel podobnie jak robi się to w działach szturmowych lub niszczycielach czołgów. Do swojej 15 cm haubicy Hummel zabierał zapas 18 sztuk amunicji.
Od Rosji do Afryki
Działa samobieżne Hummel były głównie używane bojowo na froncie wschodnim. W 1942 roku weszły one w uzbrojenie dywizji pancernych Waffen-SS i Wehrmachtu. W piaskowym malowaniu maskującym wykonywały swe zadania na dalekich południowych stepach Rosji. Baterie 4 do 6 pojazdów walczyły często wspólnie z działami szturmowymi StuG III, które na rozległych stepach osłaniały je przed nieprzyjacielskimi czołgami. Oprócz pojazdów używanych na froncie wschodnim, działa samobieżne Hummel walczyły także w Afryce i innych frontach II wojny światowej. Wariantem produkcyjnym działa samobieżnego Hummel był transporter amunicji, nazywany Munitionstrager Hummel lub GW. III/IY (Mun.)