TRZYGŁÓW
W odróżnieniu od bóstw bliskoznacznych Perunowi, cechy welesowe, choćby z racji szerokiego zakresu działań prototypu, nie są całkiem przejrzyste, gdy przypatrzymy się jego wcieleniom połabskim i pomorskim. Jednym z nich jest breneński i szczeciński Trzygłów. Jego obraz wyłania się z relacji o zdobyciu Brenny (dziś Brandenburg) (polecam książkę Plagi Tej Ziemi, przyp. Borysa)
Pisarz z XIII wieku, ale dobrze poinformowany o walkach o Brennę w poło-wie XII wieku, Henryk z Antwerpii doniósł o trójgłowym posągu czczonym tam jako bóstwo, nic podając jego imienia: Szczecin, miasto znaczne i większe niż Wolin, w zasięgu swoim trzy góry zawierał, z których średnia i najwyższa, po-święcona najwyższemu bogu pogańskiemu Trzygłowowi [w oryginale: Trigelawo], posiadała posąg trójgłowy, nakryciem złotym oczy i usta zasłaniający; kapłani zaś tych bożków twierdzili, że bóg najwyższy ma dlatego trzy głowy, bo trzema zawiaduje państwami, to jest nieba, ziemi i podziemia, a twarz nakryciem zasłania, jakby grzechów ludzkich nie widząc ani słysząc, by je przeoczył
Herbord: Był tam bałwan [łacińskie simalacrum] trójgłowy, bo na jednym tułowiu o trzech głowach, zwany Trzy-głowem [w oryginale: Triglaus]; to jedno zabrał ze sobą Otton niby trofeum, owe trzy złączone głowy, a tułów zniszczył i później posłał do Rzymu na świadectwo nawrócenia Pomorzan
Osobną czcią cieszyły się w Szczecinie dąb i źródło, znane nam już atrybuty kultu Peruna. Wolno więc rozłączyć kult Trzygłowa uznawanego w tym grodzie za naczelne bóstwo plemienne i kult Peruna lub innego, nieznanego nam bóstwa blisko-znacznego
Z racji iż symbol białego konia przypada bóstwom typu jowiszowego (Perun, Świętowit), czarnego konia ze Szczecina, służącego do wróżb wojennych, przypisuje się Trzygławowi (bóstwu chtonicznemu)
Przedmiotem kultu w Szczecinie było pozłacane siodło Trzygława (siodło- bezpośrednie powiązanie z czarnym koniem)
W Wolinie - jakby w analogii do siodła - przedmiotem kultu była włócznia
zbieżności rytualne ze Świętowitem ze względu na bliskość geograficzną, podobny czas rozwoju kultu, a wreszcie i sąsiedztwo dwu aspektów suwerenności
Znaczenie imienia Trzygłowa jest oczywiste - bóg o trzech głowach - natomiast jego dawność i rozpowszechnienie nie są jasne. Przypuszczano, że to nowe imię, powstałe pod wpływem chrześcijańskiej Świętej Trójcy, co wydaje się mało zasadnym pomysłem, a rzekome przedstawianie chrześcijańskiej Trójcy z trzema obliczami jest dla tego czasu nieporozumieniem: Owe trzy królestwa obejmujące niebo, ziemię i świat podziemny nie muszą być także przejęte z chrześcijaństwa. Trójstrefowy podział występuje na tzw. Światowidzie zbruckim (Świętowit, Svantevit- nazwa bóstwa, Światowid - nazwa posągu wyłowionego ze Zbrucza, polecam pojechać do muzeum w Krakowie, stoi najprawdziwszy na wyciągnięcie ręki, przyp. Borysa), jest on właściwy kulturze tradycyjnej Słowian, przynajmniej zachodnich
Próbowano ugruntować nazwami miejscowymi istnienie kultu Trzygłowa poza Połabiem i Pomorzem, przywodząc nazwy takie jak góra Triglav w Słowenii, co samo w sobie nie wystarcza, jeśli uwzględni się topograficzną genezę takich nazw. Ale dwór koło kamienia Triglav pod Ptujem zasługuje na uwzględnienie. Inną pewną nazwą tego rodzaju byłby Trzygłów (Trieglaff) pod Gryficami - ale to w zasięgu kultu szczecińskiego