Prawne regulacje księgowości
System informacyjny rachunkowości. Istota, zakres, zasady, funkcje i regulacje prawne rachunkowości
Harmonizacja i standaryzacja rachunkowości
Międzynarodowe i krajowe regulacje rachunkowości (Dyrektywy UE, MSR i MSSF, USGAAP, UoR, KSR)
Organizacje zajmujące się opracowaniem regulacji prawnych w zakresie rachunkowości
Procedury opracowania międzynarodowych regulacji
Porównanie polskich i międzynarodowych regulacji prawnych dotyczących rachunkowości
Modele rachunkowości w świecie
Zaliczenie
Literatura przedmiotu
Jaruga A. (red.) Międzynarodowe regulacje rachunkowości, wpływ na rozwiązania krajowe. C.H. Beck, Warszawa 2002
Turyna J. Standardy Sprawozdawczości Finansowej MSSF, USGAAP, polskie ustawodawstwo, Difin, Warszawa 2006
Messner Z., Pfaff J., 2010, Podstawy rachunkowości finansowej, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa
Międzynarodowe i polskie regulacje rachunkowości w praktyce, pod red. M. Walczaka, Difin, Warszawa 2003
Gierusz J. (red) Ustawa o rachunkowości a Międzynarodowe Standardy Rachunkowości-analiza porównawcza. ODDK, Gdańsk 2002, s. 19-50
Winiarska K. (red) Rachunkowość zaawansowana, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2006, s. 9-38
Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) t. I, t. II, 2007, Londyn, IASCF
UoR z dn. 29.09.1994r. (tekst jednolity)
L. Bednarski i J. Gierusz, Rachunkowość Międzynarodowa (red) PWE, Warszawa 2001, s. 128-145
Rachunkowość w przedsiębiorstwie obejmuje
Przyjęte zasady (polityka) rachunkowości
-określenie roku obrotowego
-metody wyceny aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego
-sposoby prowadzenia ksiąg rachunkowych
-system ochrony danych i ich zbiorów
Prowadzenie ksiąg rachunkowych
-dziennik
-księga główna
-księgi pomocnicze
-zestawienie obrotów i sald
-inwentarz
Dokonywanie inwentaryzacji
-stanu aktywów
-stanu pasywów
Wycena aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego
-wycena aktywów
-wycena pasywów
-ustalenie wyniku finansowego
Sporządzenie sprawozdania finansowego
Gromadzenie i przechowywanie dokumentacji
-dowody księgowe
-księgi rachunkowe
-dokumenty inwentaryzacji
-sprawozdanie finansowe
Podanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych
-badanie sprawozdań finansowych
-publikacje sprawozdań finansowych
Polska ustawa o rachunkowości zwana polskim prawem finansowym oparta jest na osiągnięciach nauki rachunkowości potwierdzonych doświadczeniem polskich księgowych. Ustawa dostosowała polskie rozwiązania i zasady rachunkowości do obowiązujących w krajach UE. Realizując postulat ujednolicenia pojęć i reguł rachunkowości na skalę międzynarodową w polskim prawie bilansowym wykorzystano, wzorem innych państw europejskich, MSR.
Jeżeli UoR nie reguluje danego obszaru, można stosować Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR). Mają one pierwszeństwo przed standardami międzynarodowymi, które stosuje się tylko w przypadku braku regulacji krajowych (art. 10 ust. 3 UoR)
Harmonizacja i standaryzacja rachunkowości (prezentacja)
Porównanie standaryzacji i harmonizacji
Harmonizacja |
Standaryzacja |
Dyrektywy (IV, VII, VIII) |
MSSF |
Model kontynentalny rachunkowości |
Model anglosaski rachunkowości |
UE |
Świat |
Umocowanie prawne |
Brak umocowania prawnego |
Elastyczność |
Identyczne rozwiązania |
Może zostać osiągnięte dzięki naturalnym procesom zmian |
Wymaga interwencji organów regulujący zagadnienia rachunkowości |
Jakie korzyści i kto może odnieść z procesu standaryzacji rachunkowości?
Korporacje transnarodowe poprzez zmniejszenie kosztów rachunkowości, efektywną komunikację z inwestorami oraz wymianę i rozwój dobrych praktyk w zakresie rachunkowości
Inwestorzy i analitycy zyskali by zmniejszenie kosztów uzyskania informacji oraz zmniejszenie prawdopodobieństwa podjęcia złych decyzji inwestycyjnych
Rządy poszczególnych państw-zmniejszenie kosztu opracowywania i nadzorowania krajowych regulacji z zakresu rachunkowości, zwiększenie zaufania międzynarodowych inwestorów i kredytobiorców do sprawozdań finansowych firm krajowych, zapewnienie krajom rozwijającym się (które nie posiadają własnych standardów-szczególnie tym) dostępu do wysokiej jakości opracowanych standardów międzynarodowych oraz zmniejszenia nacisku na organy rządowe ze strony korporacji międzynarodowych (lobbing)
Międzynarodowe firmy księgowe, audytorskie mniejsze koszty szkoleń wewnętrznych
Giełdy-ułatwienia w zakresie dopuszczania spółek do notowań
Oddziały firm zagranicznych- rezygnacja z podwójnej księgowości dla celów sprawozdawczych i podatkowych.
Przepisy z zakresu rachunkowości obowiązujące w Polsce można podzielić na trzy grupy:
Podstawowe
-UoR
-MSR/MSSF
-Krajowe Standardy Rachunkowości
-akty wykonawcze do UoR
2. pozostałe
-ustawę o biegłych rewidentach i ich samorządzie
-rozporządzenie ministra finansów w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych
-uchwała krajowej rady biegłych rewidentów w sprawie publikacji listy podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych
3. inne przepisy odnoszące się do rachunkowości, ale nie będące aktami wykonawczymi do ustawy o rachunkowości oraz ustawy o biegłych rewidentach, do których zalicza się między innymi:
-kodeks spółek handlowych
-ustawa o VAT
-ustawa o podatku od osób fizycznych i/lub prawnych
-ordynacja podatkowa
-liczne rozporządzenia ministra finansów
*w sprawie sprawozdawczości budżetowej
*w sprawie szczególnych zasad wyceny aktywów i pasywów funduszy emerytalnych
*w sprawie zasad rachunkowości i planu kont w zakresie ewidencji podatków, opłat i nieopodatkowanych należności budżetowych dla organów podatkowych jednostek samorządowych
-obwieszczenia Prezesa GUS
*w sprawie ustalenia współczynników przeliczeniowych do aktualizacji wyceny wartości środków trwałych (przeszacowaniu środków trwałych)
Organizacje zajmujące się opracowaniem regulacji prawnych w zakresie rachunkowości
-Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości IASB (MSR w Londynie)
-Rada Standardów Rachunkowości Finansowej FASP (Stany, USGAAP-ogólnie akceptowane)
Na chwilę obecną jest 9 MSSF-ów.
Najważniejsze zasady rachunkowości
Prawdziwy i rzetelny obraz
-zasada memoriału
-zasada współmierności
-zasada ciągłości
-zasada ostrożności
-zasada kontynuacji działania
Na koniec 2008r. MSSF były stosowane w 113 państwach świata-około 85 państw wymagało sprawozdawczość zgodną z MSSF-ami we wszystkich krajowych notowaniach na giełdzie przedsiębiorstwach.
W Polsce jak również w UE wszystkie spółki sporządzają skonsolidowane sprawozdanie finansowe zgodnie z MSSF-ami, ponadto polska ustawa o rachunkowości wymóg ten nałożyła również na banki.
Porównanie koncepcji MSR z USGAAP
USGAAP są bardziej szczegółowe niż MSR-y, gdyż wchodzą znacznie głębiej w problemy interpretacyjne i kwestie dyskusyjne czym w zasadzie nie zajmują się MSR-y
Standardy amerykańskie wzorem systemu prawnego USA bazują na zasadzie precedensów i rozmaitych szczegółowych wykładni interpretacji, zaś MSRy są oparte o opracowane standardy oraz wydane do nich interpretacje