Stopy procentowe to jeden z najważniejszych wskaźników ekonomicznych. To od nich w znacznym stopniu zależy, czy ludzie wydają pieniądze na konsumpcję, czy też decydują się oszczędzać. One decydują, czy inwestorzy kupują akcje, czy obligacje, one mają wpływ na plany inwestycyjne przedsiębiorstw.

Stopa procentowa to wynagrodzenie, które przysługuje właścicielowi kapitału, za jego pożyczenie konkretnej jednostce na określony czas. Na rynku funkcjonuje wiele różnych stóp procentowych. Zwykli konsumenci, jakich jest większość najczęściej stykają się z nimi w formie oprocentowania bankowych depozytów i kredytów. Lokata w banku to nic innego jak pożyczka udzielona tej instytucji finansowej, za którą właściciel otrzymuje zapłatę w formie oprocentowania. Jednak nawet jego najwyższy nominalny poziom nie gwarantuje oszczędzającemu osiągnięcie zysku. Wszystko zależy od poziomu inflacji. Jeśli ceny rosną szybko, umieszczone w banku pieniądze tracą na wartości. Po zamknięciu lokaty może się okazać, że można za nie kupić mniej niż przed wpłatą. I to mimo powiększenia kwoty oszczędności o odsetki. Do oceny realnych zysków  z lokaty służy realna stopa procentowa, która stanowi różnicę między stopą nominalną, a roczną stopą inflacji. Podobny mechanizm działa  w przypadku kredytu. Jeśli jego oprocentowanie jest stałe, a inflacja wzrośnie, to realnie wartość płaconych odsetek zmniejsza się. Aby zabezpieczyć się przed ewentualnymi stratami w okresie przyspieszonej zwyżki cen banki podwyższają oprocentowanie o premię mającą wynagrodzić im ponoszone ryzyko. Zazwyczaj także oferują kredyty o zmiennym oprocentowaniu, których stopa procentowa może zmieniać się w zależności od tempa inflacji.

Rodzaje stóp procentowych w bankach komercyjnych:

1)stopa procentowa roczna - oznacza, że odsetki od kwoty kapitału bank płaci jednorazowo po upływie roku.
2) stopa dostosowana - ma zastosowanie wówczas, gdy bank decyduje się na płacenie odsetek w okresach krótszych niż rok.
3) nominalna stopa procentowa - to oprocentowanie, które bank podaje w swojej ofercie. Jest ono zawsze podawane w skali roku. Nie uwzględnia ono ewentualnej kapitalizacji odsetek.
4) efektywna stopa procentowa - stopa ta uwzględnia kapitalizację odsetek. Jest ona tym wyższa od nominalnej im częstsza jest kapitalizacja odsetek. Jeżeli w trakcie trwania lokaty bank nie kapitalizuje odsetek to stopa nominalna równa jest stopie efektywnej.
5) stała stopa procentowa - nie zmienia się przez cały okres trwania lokaty. Obojętne czy bank będzie podnosił czy obniżał oprocentowanie deponent ma pewność, że odsetki od jego lokaty zostaną naliczone wg stopy ustalonej podczas otwierania lokaty. Jeżeli deponent wybierze lokatę o stałym oprocentowaniu to po jej zakończeniu zostanie ona automatycznie odnowiona na następny okres. A to odnowienie odbędzie się ze stopą jaka obowiązywała w tym dniu. Czyli, jeżeli w czasie trwania lokaty o stałym oprocentowaniu bank obniży stopy procentowe, to lokata do końca jej trwania będzie oprocentowana według wcześniejszych, wyższych stawek. Ale po zakończeniu okresu trwania lokaty (gdy deponent nie podejmie środków z banku) lokata ta zostanie przedłużona na następny okres z obniżoną stopą procentową.
6) zmienna stopa procentowa - zmienia się wraz z sytuacją na rynkach finansowych. Deponując środki na lokatę o zmiennym oprocentowaniu deponent godzi się na zmianę przez bank oprocentowania w czasie trwania umowy lokaty.
7) realna stopa procentowa - to stopa procentowa (nominalna lub efektywna) odniesiona do tempa wzrostu cen konkretnego dobra, najczęściej zaś do stopy inflacji.

Pieniądze wpłacane przez klientów nie są jedynym źródłem finansowania akcji kredytowej. Banki pożyczają pieniądze także sobie wzajemnie. O kosztach takich pożyczek informują stopy procentowe rynku międzybankowego. O ich poziomie decydują rozmiary zapotrzebowania na pieniądz ze strony instytucji finansowych oraz wielkość podaży. Ich wysokość z kolei na znaczny wpływ na wysokość oprocentowania produktów oferowanych przez banki klientom indywidualnym. Rzadko kiedy zdecydują się zaproponować im wyższe odsetki do lokat niż wynosi oprocentowanie pożyczki na ten sam okres na rynku międzybankowym. Podobnie jest z kredytami. Ich oprocentowanie dla klientów detalicznych zwykle jest wyższe niż depozytów lokowanych w innym banku.

Stopy procentowe na rynku lokat międzybankowych:

1)WIBOR określany jest jako roczna stopa procentowa, po jakiej bank jest skłonny udzielić kredytu innemu bankowi.

2)WIBID określany jest jako roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić z środki przyjęte w depozyt od innych banków.

Stawki tych stóp procentowych są ustalane terminów :

1)jednodniowych - O/N (Overnight) - wniesiona w dniu zawarcia kontraktu, T/N (Tomorrow-next) - wniesiona w pierwszym dniu roboczym po dniu zawarcia tkontraktu, S/N (Spot-next) - wniesiona drugim dniu roboczym po dniu zawarcia kontraktu,

2)1-tygodniowych (1W)

3)1-miesięcznych (1M)

4)3-miesięcznych (3M)

5)6-miesięcznych (6M)

6)1-rocznych (1Y)

Stopy te są zatem punktem odniesienia w operacjach z klientami, odzwierciedlają także rzeczywistą cenę pieniądza na rynku międzybankowym. Stawki są obliczane w każdy dzień roboczy o godzinie 11, jako średnia arytmetyczna stóp zgłaszanych przez uczestników fixingu po odrzuceniu dwóch najwyższych i dwóch najniższych wielkości. Jeżeli zostało podane mniej niż 8 stawek to odrzucane są tylko skrajne wartości. Jeżeli do kwotowania zgłosi się mniej niż 5 banków to nie dokonuje się fixingu. Banki biorące udział w fixingu zobowiązane są do zawierania transakcji z innymi uczestnikami w ciągu 15 minut od publikacji indeksów ustalonych podczas odbytego fixingu. Stawki transakcji nie mogą być gorsze od zgłoszonych tego dnia. Rozwiązanie to ma zapobiegać manipulacji stawek oraz zdyscyplinować banki. Kwotowania w Polsce są przekazywane za pomocą Agencji Reutera, która została upoważniona do obliczania stawek WIBOR i WIBID.

Najważniejsze stopy procentowe są określane przez bank centralny w Polsce są to:

1) stopa redyskontowa - jest stopą po której banki komercyjne sprzedają bankowi centralnemu weksle wykupione od swoich klientów. Bank centralny przejmuje po określonej cenie od banków wierzytelności wobec dłużnika wekslowego. W Polsce zastosowanie weksla jest bardzo ograniczone, co sprawia, iż kredyt wekslowy ma coraz mniejsze znaczenie, dlatego stopa ta nie ma obecnie znaczenia ekonomicznego ze względu na zanik operacji redyskonta weksli.

2) stopa lombardowa - jest stopą po, której bank centralny udziela bankowi komercyjnemu kredytu lombardowego. Kredyt takiego rodzaju wykorzystywany jest wówczas, jeżeli sytuacja na rynku pieniężnym jest stosunkowo ciężka. Udziela się go pod zastawa papierów wartościowych.

3) stopa referencyjna - określa dochodowość bonów pieniężnych, które są sprzedawane bankom komercyjnym przez bank centralny

4) stopa depozytowa - jest wyznacznikiem oprocentowania jednodniowych lokat jakie mogą zakładać banki komercyjne w banku centralnym

Podnosząc stopy procentowe, bank centralny zaostrza politykę pieniężną. Podniesienie stóp procentowych banku centralnego wywołuje podwyżkę oprocentowania w bankach komercyjnych; kredyty stają się wówczas droższe, ale i z drugiej strony wzrasta oprocentowanie depozytów. Oznacza to, że (przynajmniej teoretycznie) klienci banków mniej chętnie będą zaciągać kredyty, za to chętniej będą lokowali swoje pieniądze na wyżej oprocentowanych lokatach.

Obniżenie stóp procentowych ma dokładnie odwrotny skutek. W ślad za bankiem centralnym banki handlowe obniżają oprocentowanie, co zachęca klientów do zaciągania większej liczby kredytów, czyniąc równocześnie depozyty mniej atrakcyjnymi (niższe odsetki).(

Dla rynków finansowych ważne są nie tylko same zmiany stóp, ale przede wszystkim prognozy, dotyczące owych zmian w przyszłości. Dzieje się tak dlatego, że rynki kupują przyszłość - inwestorzy starają się przewidzieć najbliższe wydarzenia i ich wpływ na koniunkturę w danym kraju. Dlatego właśnie prognozy na temat zmian stóp procentowych należą do najważniejszych informacji na rynku.

 

---