1. Wymień i krótko omów 2-3 podstawowe typy złóż uranu
   - hydrotermalne – żyłowe i w strefach dyslokacyjnych (tektoniczne)
   - stratoidalne – w węglach kamiennych (karbon), w piaskowcach (kreda)

2. W kilku zdaniach omów historię wykorzystania uranu na przykładzie Czech
   Złoże Jachymów jest najstarszym miejscem wydobycia uranu w Czechach i na świecie. W latach 1853-1908 uran z Jachymowa używany był do produkcji barwników szkła i porcelany. W 1992 r. oddano do użytku sanatorium Curie. Złoże Pribram to największe złoże uranu w Czechach. Eksploatację zakończono w 1991 r. Złoże Roźna jest złożem, którego eksploatację zakończono najpóźniej, w 2006 r.

3. Co wiesz o zasobach i eksploatacji uranu w Polsce?
   Najbogatsze złoża zostały wyeksploatowane po II wojnie światowej. Synekliza perybałtycka (NATURA 2000) posiada złoża Uranu. Wydobycie uranu jest obecnie nieopłacalne na terenie Polski. Złoża są wyczerpane. Zasoby wynoszą 100 tys ton.

4. Wymień 3 kraje o największych zasobach rud uranu i 3 kraje będące największymi eksporterami uranu
   Największe zasoby: Australia 25%, Kazachstan 17%, Kanada 9%
   Eksporterzy uranu: Kanada, Australia, Kazachstan

5. Wymień co najmniej 5 elektrowni atomowych w bliskim sąsiedztwie Polski oraz z czym kojarzy się nazwa Czarnobyl?
   Ukraina: Równe, Chmielnicki Słowacja: Mochovce, Bohunice
   Węgry – Paks Czechy: Temelin, Dukovany
   Niemcy: Krümmel Szwecja: Oskarshamn

6. Omów rozkład elektrowni jądrowych na świecie i udział energii jądrowej w bilansie energetycznym wybranych 3 krajów
   1. Europa 2. Ameryka pn 3. Daleki wschód
   Udział energii jądrowej w krajowej produkcji energii elektrycznej w % w 2008 r.:
   Francja 80%
   Niemcy 30%, Japonia 25%, USA 20% - kraje te mają zrównoważony bilans i w razie czego w żadnym wypadku ich gospodarka nie ucierpi. A Francja postawiła głównie na energię jądrową.

7. Wymień po 2-3 główne zalety i wady energetyki jądrowej
   wady – 1. Kwestia powstania, transportu i składowania odpadów promieniotwórczych.
   2. Ogromne koszty związane z zamknięciem elektrowni i utylizacją pozostałości po niej.
   3. Rozprzestrzenienie broni jądrowej związane z rozwojem energetyki jądrowej i zamachy terrorystyczne.
   zalety – 1. Wysokie bezpieczeństwo i brak emisji gazów i pyłów szkodliwych dla środowiska.
   2. Najbardziej skondensowane źródło energii obecnie wykorzystywane przez człowieka.
   3. Pokrycie potrzeb energetycznych ludzkości na wiele tysięcy lat.

8. W kilku zdaniach omów stan obecny i perspektywy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce
   Mamy w zasadzie resztki elektrowni w Żarnowcu i Klempiczu. Jesteśmy chyba skazani chcąc nie chcąc na energię jądrową. Do końca 2013 r. miała być ustalona lokalizacja pierwszej elektrowni jądrowej. Do końca 2020 r. miała być wybudowana elektrownia w Żarnowcu albo w Klempiczu. W Żarnowcu byłoby lepiej, ponieważ by można było coś zrobić z istniejącymi obecnie pozostałościami po elektrowni. Dodatkowo na ochotników zgłosiła się Nieszawa, Tczew, Bełchatów.
   
   
   
   1. Co to jest torf i torfowisko
   torf – skała osadowa należąca do grupy skał organogenicznych, zawiera do 60% węgla. Całkowita zawartość wody w torfie wynosi >75%, a ciepło spalania bezpopiołowego jest > 6,700
   torfowisko – obszar o dużej wilgotności, porośnięty przez charakterystyczne zbiorowiska roślinne – bagienne i łąkowo-bagienne, wytwarzające torf.
   2. Wymień hipotezy powstania torfowisk i omów jedną z nich
   hipotezy: allochtonii, autochtonii, hipautochtonii i oczeretowa – torfowiska rozwijają się głównie na terasach rzecznych. Wzwyż teras przyrasta torf.
   3. Omów podobieństwa i różnice między mchami właściwymi a mchami torfowcowymi.
   -mchy właściwe (chłoną wilgoć korzeniami, porastają wilgotne grunty lub powierzchnie wody)
   -mchy torfowcowe (chłoną wodę całą powierzchnią, żyją w środowisku ubogim w substancje odżywcze)
   4. Wymień co najmniej 5 znanych Ci rodzajów roślin zielnych z torfowiska.
   turzyce, trzciny, oczerety, grzebienie, paprocie, wełnianki
   5. Do czego służy i co uwzględnia skala von Posta?
   Obserwując kolor wody i ilość wyciśniętego torfu w garści możemy stwierdzić stopień rozkładu torfu
   H1 – skrajnie nierozłożony – jesteśmy w stanie rozpoznać, czy to była trzcina, czy mech, daje bezbarwne wody, torf nie przeciska się przez palce
   H5 – umiarkowanie rozłożony – struktura roślin częściowo widoczna, daje wyraźnie brązową, mętną wodę; torf w małej ilości przeciska się między palcami
   H10 – zupełnie rozłożony – struktura roślin niewidoczna, wody nie da się wycisnąć, cały torf przeciska się między palcami
   6. Podziel torfowiska i omów jedno wg kryterium troficzności
   IV Klasyfikacja wg kryterium troficzności (żyzności)
   Torfy/torfowiska:
   - eutroficzne – zasobne w nutrienty, pH>5,5, charakterystyczne dla torfowisk niskich
   - mezotroficzne – średno zasobne w nutrienty, ph 4,5-5,5, torfowiska przejściowe
   - oligotroficzne – ubogie w nutrienty, ph<4,5, charakteryzują torfowiska wysokie
   7. Podziel torfowiska i omów jedno wg kryterium stratygraficznego
   III Klasyfikacja wg kryterium stratygraficznego (sposobu zasilania w wodę)
   Torfy/torfowiska:
   - niskie (zasilane głównie wodami gruntowymi oraz powierzchniowymi)
   - przejściowe (zasilane w równym stopniu wodami gruntowymi i opadowymi)
   - wysokie (zasilane przede wszystkim wodami opadowymi)
   8. Gdzie i dlaczego występuje najwięcej torfowisk w Polsce?
   W północnej części kraju i na wschodzie; granicę występowania określa granica ostatniego zlodowacenia
   9. Wymień co najmniej 5 zastosowań torfu.
   1)rolnictwo (do produkcji kompostów, do przechowywania obornika, jako ściółka w chlewach i oborach)
   2) ogrodnictwo (do produkcji nawozów, do pakowania i przechowywania owoców i warzyw)
   3) lecznictwo i weterynaria (jako biostymulatory, w balneologii, jako borowiny do kąpieli okładów)
   4) przemysł (dodatki do filcu, dodatki materiałów izolacyjnych, do produkcji węgla aktywowanego)
   5) ochrona środowiska (oczyszczanie ścieków, oczyszczanie wód powierzchniowych, retencja wód powodziowych)
   10. Zdefiniuj pojęcia: sedentacja i popielność pierwotna
   Sedentacja – powstawanie osadów poprzez gromadzenie się przyrastającej autochtonicznej (na miejscu) materii roślinnej
   Popielność pierwotna – popielność w strukturze roślin
   11. Zdefiniuj pojęcia: nutrient i popielność wtórna
   nutrient y- elementy mineralne w wodzie niezbędne do utrzymania wegetacji roślin
   popielność wtórna – popielność, która jest wynikiem dostania się do torfowiska materiału z zewnątrz
   12. Narysuj schematycznie i krótko opisz różnice pomiędzy torfowiskami wysokimi, kopulastymi i kołdrowymi
   torfowisko wysokie – zasilane przede wszystkim wodami opadowymi
   
   torfowisko kopulaste - z destrukcji jeziora zarasta torfowisko kosztem jeziorka i powstaje torfowisko kopulaste
   
   torfowisko kołdrowe - dostosowują się do powierzchni terenu
   

1. Co to jest węgiel brunatny – podaj kryteria (wartości brzeżne) jego wyróżniania
   Węgiel brunatny – skała osadowa o charakterze roślinnym, o całkowitej zawartości wody 10-75%, ciepło spalania 25000-6700 kJ/kg.

2. Wymień odmiany węgla brunatnego i podaj ich odpowiedniki w klasyfikacjach UE i USA
   węgiel brunatny miękki i twardy (matowy i błyszczący). Dla miękkiego – lignit w USA (wg europejskich norm orto- i meta-) a dla twardego – węgiel subbitumiczny.

3. Zdefiniuj zasoby geologiczne i bilansowe.
   zasoby geologiczne – całkowita ilość kopaliny, w tym przypadku węgla, która zalega w złożu do określonej głębokości, np. do 350 m (w.b.) lib do 1000 m (w.k.)
   zasoby bilansowe – część zasobów geologicznych, która spełnia tzw. kryteria bilansowości, czyli m.in. grubość i głębokość zalegania pokładów, warunki geologiczne i techniczne ich eksploatacji, wymogi ochrony obiektów powierzchniowych, zawartość popiołu w węglu, itd.

4. Zdefiniuj zasoby przemysłowe i operatywne
   zasoby przemysłowe – część zasobów bilansowych, których eksploatacja jest uzasadniona aktualnymi możliwościami technicznymi i ekonomicznymi.
   zasoby operatywne - zasoby przemysłowe pomnożone przez współczynnik wykorzystania zasobów przemysłowych (k < 1., uwzględniający sumę przypuszczalnych strat w procesie eksploatacji; zasoby równe teoretycznemu wydobyciu.

5. Podaj podstawowe kryteria bilansowości węgla brunatnego
   1. Maksymalna głębokość spągu złoża – 350 m
   2. Minimalna miąższość węgla brunatnego w pokładzie – 3 m
   3. Maksymalny stosunek nadkładu do miąższości – 12
   4. Minimalna średnia ważona wartość opałowa węgla brunatnego w pokładzie wraz z przerostami, przy wilgotności węgla 50% - 6,5 MJ/kg
   5. Maksymalna średnia ważona zawartość siarki całkowitej pokładu węgla brunatnego wraz z przerostami, przy wilgotności węgla 50% - 2%

6. Omów i podaj przykłady złóż typu w obniżeniach i podtypu w rowach tektonicznych
   Bełchatów, Lubstów, Adamów

7. Omów i podaj przykłady złóż typu glacitektonicznego i podtypu złuskowanych.
   (nasunięciowe) - Mosty

8. Wymień litotypy węgla brunatnego i omów 1 z nich.
   węgiel ksylitowy (węgiel lignitowy, odznacza się wyraźnie zachowaną strukturą drewna), detrytowy, ksylitowodetrytowy, detrytowoksylitowy, żelitowy

9. Porównaj wpływ czynników allogenicznych i autogenicznych na powstanie miąższych złóż węgla brunatnego
   Wpływ autogeniczny –kompakcja wynikająca z natury osadów.
   Wpływ allogeniczny – tektonika
   Subsydencja nie może być za szybka, ani za wolna. Jeśli zbyt szybko obszar dupnie o 20 m na raz, powstałoby jezioro. Musi być na tyle wolna, żeby roślinność nadążała rosnąć.

10. Jaki jest udział energii z węgla brunatnego w Polsce oraz wymień elektrownie opalane węglem brunatnym
    Elektrownie pracujące na węglu brunatnym:
    - Zespół Elektrowni Pątnów-Adamów-Konin – 2,2 GW
    - Bełchatów 4,3 GW
    - Turów 2,1 GW
    35% wytwarzanej energii

11. Jakie są perspektywy rozwoju górnictwa węgla brunatnego w Polsce-porównaj wariant pesymistyczny i optymistyczny
    wydobycie jest ok. 65 mln ton rocznie. Adamów na oparach ciągnie, jeszcze 7-8 lat i nie będzie węgla. Przy obecnych złożach, które ma Adamów – w 2022 kaput. Legnica w 2045 roku będzie ostatnia, która padnie. Jeśli ruszone zostaną złoża Legnica i Ścinawa, to jeszcze ponad 30 lat więcej. Jeszcze szansa w Gubin-Mosty – nadają się do górniczego zagospodarowania.

12. Na czym polega zgazowanie podziemne węgla brunatnego – omów 2 sposoby
    1. Tłoczymy do złoża tlen i spalamy złoże
    2. Bakterie – bez ognia – szczepy bakterii wpuszcza się do złoża, a one to żrą i wydalają w postaci gazu. Na powierzchni potem oczyszczane i oddzielane, tak jak w przypadku podpunktu 1.

13. Wymień co najmniej 5 sposobów zagospodarowania terenów po eksploatacji węgla brunatnego – podaj znane Ci przykłady
    Rekultywacja – rolna, leśna, stawy rybne, stoki narciarskie, lotniska
    ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
    1. Co to jest węgiel kamienny – podaj kryteria (wartości brzeżne) jego wyróżnienia?
    węgiel kamienny – skałą osadowa pochodzenia roślinnego o całkowitej zawartości wody 3-10%, i cieple spalania 36000-25000kJ/kg.
    1. Maksymalna głębokość dokumentowania – 1000 m
    2. Minimalna sumaryczne miąższość węgla kamiennego w pokładzie wraz z przerostami do 30 cm – 1 m
    3. Minimalna średnia ważona wartość opałowa węgla kamiennego w pokładzie wraz z przerostami – 15 MJ/kg
    4. Maksymalna średnia ważona zawartość siarki całkowitej pokładu węgla kam. Wraz z przerostami do 5 cm – 2%
    2. W kilku zdaniach porównaj (podobieństwa i różnice) Dolnośląskie i Górnośląskie Zagłębie Węglowe.
    wiek – karbon
    miąższość – większa GZW
    liczba pokładów GZW większa
    tektonika – DZW bardziej skomplikowana
    liczba kopalń większa w GZW
    wydobycie w GZW większe
    3. W kilku zdaniach porównaj (podobieństwa i różnice) Dolnośląskie i Lubelskie Zagłębie Węglowe
    wiek – karbon
    miąższość - większa w LZW
    liczba pokładów – więcej w DZW
    tektonika – bardziej skomplikowana w DZW
    liczba kopalń – więcej w LZW
    wydobycie – większe w LZW
    4. W kilku zdaniach porównaj Lubelskie i Górnośląskie Zagłębie Węglowe.
    wiek - karbon
    miąższość – większa w GZW
    liczba pokładów – większa w GZW
    tektonika – bardziej skomplikowana w GZW
    liczba kopalń – większa w GZW
    wydobycie – większe w GZW
    5. Porównaj udział węgla brunatnego i kamiennego w polskiej energetyce – jak to wygląda w 2-3 innych krajach
    ~90% energii elektrycznej w 2012 r. w Polsce było wytwarzane z węgla kamiennego 55% i brunatnego 35%. Gaz, ropa i inne 10%. Proporcja Niemiec podobna dla Chin i USA – równomiernie rozłożone. Francja wyjątkiem, ma najwięcej udziału energii jądrowej.
    6. Wymień co najmniej 2 kraje na świecie, w których wydobywa się najwięcej węgla kamiennego i antracytu
    największe roczne wydobycie węgla kamiennego jest w:
    1. Chinach, 2. USA, 3. Indiach, 4. Australii, 5. EPA, 6. Rosji
    - Liderzy w wydobyciu antracytu:
    1. Chiny (>250 mln ton), 2. Korea Północna (~50 mln ton), 3. Rosja (~25 mln ton)