Budżet, dochody itd. 13.04.2011r.

Analiza funkcjonowania i rozwoju gospodarki narodowej wymaga zapoznania się z podstawowymi kategoriami makroekonomicznymi:

• Produkt społeczny

• Dochód narodowy

• Poziom bezrobocia

• Stopa inflacji

• Stopa wzrostu gospodarczego

• Bilans eksportu i importu

• Wpływ polityki rządu na działalność podmiotów gospodarczych

Obejmują one:

1. Strumienie dóbr i usług wytwarzanych w ciągu roku (wielkości realne)

2. Towarzyszące im strumienie różnego rodzaju dochodów pieniężnych

OKRĘŻNY OBIEG DOCHODÓW

Wszystkie wydatki jednych podmiotów stają się dochodami innych podmiotów

Gospodarstwa domowe:

Y = C + T + I

Dochody (y) = wydatki

Dochody: od pracodawców, rządu (świadczenia socjalne – transfery), z majątku, inne

Wydatki: konsumpcja dóbr i usług (C) , płatności podatkowe (T), oszczędności (I)

Przedsiębiorstwa

Y = C + T + I

Dochody: (Y) ze sprzedaży dóbr i usług, z subwencji rządowych, z inwestycji

Wydatki: koszty produkcji (stałe i zmienne) (C), podatki (T), inwestycje (I)

Rząd

Y = C + I + G

Dochody (Y): z podatków, z działalności przedsiębiorstw państwowych, z pożyczek

Wydatki: konsumpcja dóbr i usług (G), utrzymanie sfery budżetowej – konsumpcja i inwestycji (C+I), spłata zadłużenia

• Produkcja globalna (wartość globalna) w gospodarce – jest sumą produkcji (wyrobów i usług) wszystkich sektorów gospodarki narodowej uzyskanej w ciągu założonego okresu

• Produkt Krajowy Brutto (PKB) – suma produkcji wyrobów i usług i usług wytworzonych przez czynniki wytwórcze (K, N, L) zlokalizowane na terytorium danego kraju (niezależnie od tego kto jest ich właścicielem) pomniejszona o wartość dóbr i usług zużytych na ich wytrzworzenie

PKB w cenach rynkowych (dla gospodarki rynkowej)

PKBcr =konsumpcja + inwestycje + wydatki państwa na dobra i usługi + eksport netto - import

PKBcr = C + I + G + (Ex – Imp)

PKB w cenach czynników produkcji (dla gospodarki otwartej)

PKBcp = PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia

PKBcp = Ycr – T + S

• Produkt Narodowy Brutto (PNB) – jest to PKB powiększony o dochody netto z własności za granicą (Dw)

PNBcr = PKBcr + Dw LUB:

PNBcp = PKBcp = Dw

• Produkt Narodowy Netto (PNN) -

PNNcr = PPNBcr - A

PNN – suma wartości dóbr i usług nowo wytworzonych w danym czasie w gospodarce narodowej

Metody liczenia PKB

1. Sumowanie wartości wytworzonych dóbr i usług (sumowanie dóbr finalnych)

2. Sumowanie poziomu dochodów czynników wytwórczych, reprezentujących wartość dostarczanych przez nie dóbr i usług

3. Sumowanie wartości wydatków na dobra i usługi poniesionych przez podmioty gospodarowania

4. Sumowanie wartości dodanej wytworzonej przez czynniki wytwórcze

Dochód narodowy – może być wyrażony:

• W cenach bieżących (aktualnych, ukształtowanych w danym roku działalności gospodarczej)

• Cenach stałych

Fazy podziału dochodu narodowego:

• Podział pierwotny – dokonuje się w miejscu jrgo powstawania, tworzą tzw. dochody podstawowe

  • Konsumpcja – wynagrodzenia pracowników i zysk dla właściciela

  • Akumulacja – przeznaczona na przyszły rozwój

  • Podatki

  • Dywidenda

• Podział wtórny – podział dokonujących się mięzy grupami społecznymi tworzącymi dochód narodowy oraz nieuczestniczący w jego tworzeniu

Podstawowa rola – budzet panstwa

• Podział ostateczny – Fundusz spożycia i Fundusz akumulacji

WZROST I ROZWÓJ GOSPODARCZY:

• Wzrost gospodarczy – proces zwiększania zasobu dóbr i usług konsumpcyjnych oraz produkcyjnych, a w szczególności taki wzrost ilościowy, który zapewnia zwiększonie ilości dóbr i usług konsumpcyjnych przypadających na mieszkańca danego kraju ( w wyrażeniu realnym, rzeczywistym, który eliminuje zniekształcający wpływ w zmian cen i procesów inflacyjnych)

• Rozwój gospodarczy – oprócz elementów wzrostu gospodarczego zawiera w sobie szereg czynników o charakterze

WSKAŹNIKI WZROSTU I ROZWOJU GOSPODARCZEGO

• Wskaźniki genewskie – uwzględniają stopień zaspokojenia potrzeb wyżywienia, mieszkanie, zdrowie, wykształcenie, rekreacja, zabezpieczenie społeczne, zagospodarowanie materialne [p zsumowaniu w/w wskaźników otrzymuje się wskaźnik poziomu życia

• Wskaźniki syntetyczne – najbardziej ogólnie charakteryzujące rozwój społeczno-gospodarczy

• Wskaźniki szczegółowe – obrazujące wybrane dziedziny rozwoju społeczno-gospodarczego; dotyczą określonych dziedzin życia społeczno-gospodarczego: inwestycje, spożycie określonego rodzaju dóbr materialnych i niematerialnych…

• Wskaźniki symptomatyczne – charakteryzują jedynie wybrane dziedziny, pozwalające wnioskować o poziomie i dynamice rozwoju społeczno-gospodarczego; nakłady na naukę, udział w światowej wymianie wiedzy naukowo-technicznej,stopień wdrożenia wyników rewolucji naukowej

CZYNNIKI WZROSTU GOSPODARCZEGO

• CZYNNIKI BEZPOŚREDNIE

  • Zatrudnienie (Z)

  • Wydajność pracy (W)

DN = Z x W

• CZYNNIKI POŚREDNIE

  • Majątek produkcyjny (Mp)

  • Efektywność jego wykorzystania (E)

BARIERY WZROSTU GOSPODARCZEGO:

• Instytucjonalno-organizacyjna

• Strukturalna

• Siły roboczej

• Surowcowa

• Handlu zagranicznego

• Konsumpcji

• ekologiczna

ROZWÓJ EKONOMICZNY (GOSPODARCZY) A REALIZACJA CELÓW POLITYKI SPOŁECZNEJ I GOSPODARCZEJ

Mierniki rozwoju gospodarczego:

• HDI (Human Development Index)

• Wskaźnik Giniego

• Krzywa Lorenza

Wskaźniki dotyczące efektów procesu rozwoju społecznego (HDI):

1. Sytuacja demograficzna-długość życia

2. Sytuacja zdrowotna- śmiertelność niemowląt

3. Wykształcenie – umiejętność pisania i czytania

4. PKB

Im bliżej zera, tym społeczeństwo ma większy rozwój. Największy ma Norwegia – 0.98

Zasada Pareta:

• Grupa jednostek zwiększa swój dobrobyt przechodząc od stanu a do stanu b jeżeli wszystkie jednostki są bardziej usatysfakcjonowane w stanie b niż w stanie a

• grupa jednostek zwiększa swój dobrobyt przechodząc od stanu a do stanu b jeżeli co najmniej jedna jednostka jest w lepszej sytuacji w stanie b (….)

Polityka redystrybucyjna dąży do zmiany tego „pierwotnego” podziału dochodów przez:

• umożliwienie godnego życia dla wszystkich członków społeczeństwa

• równość szans dla wszystkich

• konsumpcję dóbr publicznych

• usunięcie deformacji pierwotnego podziału

Narzędzie polityki redystrybucyjnej:

Budżet państwa:

• zabezpieczenie społeczne,

• progresywne opodatkowanie dochodów

• prawnie ustalona płaca minimalna

• transfery w naturaliach

• udział państwa w rokowaniach między poszczególnymi partnera społecznymi

Niebezpiecze