OBSŁUGA INWESTYCJI 1
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 21.02.1995 r. w sprawie rodzaju i zakresu opracowań geodezyjno - kartograficznych oraz czynności geodezyjnych obowiązujących w budownictwie - Dziennik Ustaw nr 25 poz.133.
Przepisy rozporządzenia określają wymagania stawiane przed wykonawcami robót geodezyjnych podczas projektowania, budowy, remontu i utrzymywania obiektów budowlanych, dla których jest wymagane uzyskanie pozwolenia na budowę.
Ogólnie prace związane z obsługą geodezyjną realizacji obiektów budowlanych można podzielić
na trzy etapy podstawowe:
Czynności geodezyjne realizowane przed rozpoczęciem budowy,
- wykonanie opracowań geodezyjno - kartograficznych dla celów projektowych,
- geodezyjne opracowanie planów realizacyjnych,
- wytyczenie osnowy realizacyjnej,
- wyznaczanie obiektów w terenie.
Roboty geodezyjne wykonywane w toku budowy,
- geodezyjna obsługa budowy i montażu:
- wpasowanie osi konstrukcyjnych na stan zerowy,
- wykonanie niwelacji stanu zerowego,
- tyczenie wskaźników osi konstrukcyjnych na kondygnacjach powtarzalnych,
- kontrola kształtu oraz wymiarów elementów prefabrykowanych,
- bieżące inwentaryzacje powykonawcze obiektów lub elementów obiektów,
- bieżące pomiary przemieszczeń obiektów i ich podłoża,
Roboty geodezyjne realizowane po zakończeniu budowy
- końcowe inwentaryzacyjne pomiary powykonawcze, połączone z aktualizacją mapy zasadniczej,
- pomiary deformacji obiektów szczególnego znaczenia.
Czynności geodezyjne przed rozpoczęciem budowy
Pierwszym zadaniem niezbędnym do wykonania przed rozpoczęciem inwestycji jest przeprowadzenie czynności geodezyjnych związanych z wykonaniem mapy do celów projektowych
Mapy do celów projektowych powinny obejmować obszar otaczający teren inwestycji w pasie, co najmniej 30 m,
a w razie konieczności również teren strefy ochronnej.
Mapy te są przeważnie kopiami mapy zasadniczej, która może być 2 razy pomniejszona lub powiększona.
Aktualność mapy do celów projektowych, w sensie dopuszczalności okresu wykorzystania mapy wynosi 6 miesięcy.
Skalę map do celów projektowych należy dostosować do rodzaju i wielkości obiektu lub całego zamierzenia budowlanego, przy czym:
1) skala map dla działek budowlanych nie powinna być mniejsza niż 1:500,
2) skala map dla zespołów obiektów budowlanych oraz
terenów budownictwa przemysłowego nie może być mniejsza niż 1:1000,
3) skala map dla rozległych terenów z obiektami budowlanymi
o dużym rozproszeniu oraz obiektami liniowymi może wynosić 1:2000.
Wielkość obszaru oraz skalę map do celów projektowych dla danej inwestycji określa w razie potrzeby organ właściwy do wydania pozwolenia na budowę.
INSTRUKCJA TECHNICZNA G-3
Geodezyjna obsługa inwestycji
Wydanie piąte, Warszawa 1988
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dn. 24 marca 1999 r., Dziennik Ustaw nr 30, poz. 297, - wykaz standardów technicznych – poz. 6.
Przepisy niniejszej instrukcji regulują postępowanie przy wykonywaniu prac geodezyjnych na etapach:
- studiów przedprojektowych opracowywania założeń techniczno – ekonomicznych,
- projektowania technicznego i realizacji inwestycji,
- przy wykonywaniu geodezyjnych pomiarów obiektów w czasie ich eksploatacji.
W szczególności przepisy niniejszej instrukcji dotyczą prac geodezyjnych dla potrzeb:
- budownictwa ogólnego /osiedlowego i indywidualnego/,
- budownictwa przemysłowego /zakłady przemysłowe i pojedyncze obiekty przemysłowej komunikacji
/koleje, drogi, ulice, place, tunele, mosty, wiadukty, lotniska, drogi wodne, porty morskie i rzeczne/,
- budownictwa urządzeń inżynieryjnych
/przewody podziemne, naziemne i napowietrzne oraz urządzenia im towarzyszące/,
- budownictwa wodnego,
- realizacji obiektów sportowych i rekreacyjnych.
W planowaniu, programowaniu i projektowaniu inwestycji należy wykorzystywać przydatne do tych celów materiały geodezyjno - kartograficzne z ośrodków dokumentacji geodezyjno-kartograficznej.
Pomocniczym źródłem informacji o zagospodarowaniu terenu mogą być
materiały fotogrametryczne takie jak:
- fotogrametryczne zdjęcia lotnicze i naziemne,
- powiększenia zdjęć, fotoszkice, fotomapy i ortofotomapy.
Dopuszcza się stosowanie map pochodnych wykonanych przez pomniejszenie. W przypadku pomniejszenia ponad dwa i półkrotnego wymagana jest generalizacja treści mapy, stosownie do potrzeb użytkownika.
Dopuszcza się stosowanie map wykonanych przez powiększenie maksymalne 2.5 - krotne z klauzulą informującą o powiększeniu.
Do opracowania planu realizacyjnego wykorzystuje się mapę zasadniczą uzyskaną przez:
1. wykorzystanie zaktualizowanych materiałów kartograficznych, odpowiednio uzupełnionych wymaganymi elementami, w szczególności map topograficznych oraz mapy zasadniczej i map pochodnych,
2. nowy pomiar, w wypadku, gdy brak materiałów nadających się do wykorzystania.
Mapy powinny obejmować teren inwestycji oraz tereny otaczające w pasie co najmniej 30 m licząc od granic terenu inwestycji, a w razie konieczności ustalenia strefy ochronnej, także teren tej strefy.
Skale map należy dobierać następująco:
1. do studiów, koncepcji i opracowań przedprojektowych – mapy topograficzne
w skalach: 1 : 200 000, 1 : 100 000, 1 : 50 000, 1 : 25 000, 1 : 10 000, 1 : 5 000;
2. do założeń techniczno-ekonomicznych mapę zasadniczą lub pochodną
w skalach 1 : 5 000, 1 : 2 000, 1 : 1 000;
3. do projektu technicznego mapę zasadniczą lub pochodną
w skalach: 1 : 2 000, 1 : 1 000, 1 : 500, 1 : 250.
Skalę map do opracowania planu realizacyjnego należy dostosować do rodzaju i obszaru inwestycji, przy czym dla:
1. inwestycji budowlanych skala map nie może być mniejsza niż 1 : 1 000,
2. inwestycji o dużej rozległości i niewielkim zagęszczeniu obiektów budowlanych
może być stosowana skala 1 : 2000, a dla terenów strefy ochronnej - 1 : 5 000,
3. szlaków i stacji kolejowych stosuje się w zasadzie mapy w skali 1 : 1000,
a dla większych stacji kolejowych mapy w skalach 1 : 500 i 1 : 250.
Dla szlaków o mniejszym znaczeniu można stosować mapy w skali 1 : 2 000,
4. inwestycji drogowych stosuje się mapy w skali 1 : 1000,
a w wyjątkowych przypadkach 1 : 5 000, 1 : 2 000 i 1 : 500,
5. inwestycji liniowych napowietrznych, zlokalizowanych poza terenami zabudowanymi,
stosuje się z zasady mapy w skalach 1 : 25 000, 1 : 10 000,
6. inwestycji urządzeń melioracji wodnych, zlokalizowanych poza terenami zabudowanymi,
stosuje się mapy w skalach 1 : 10 000 – 1 : 2 000.
W zależności od rodzaju obiektu zakres uzupełnienia treści map określa zamawiający w oparciu o odpowiednie przepisy resortowe.
W przypadku braku przepisów wymienionych powyżej zakres uzupełnień treści mapy zamawiający powinien uzgodnić z jednostką wykonawstwa geodezyjnego w ramach warunków technicznych.
Osnowę realizacyjną poziomą i wysokościową dzieli się na:
1. podstawową,
2. szczegółową.
Podstawowa osnowa realizacyjna służy do:
- powiązania tyczonego obiektu z otaczającym go terenem,
- wyznaczenia szczegółowej osnowy realizacyjnej
- bezpośredniego (w miarę możliwości) wykonywania pomiarów realizacyjnych.
Podstawowa osnowa realizacyjna powinna być nawiązana geodezyjnie do punktów wcześniej założonych w sposób umożliwiający prawidłowe określenie nowych punktów w państwowym układzie współrzędnych lub wysokości.
Szczegółowa osnowa realizacyjna służy do bezpośredniego oparcia pomiarów realizacyjnych.
Pozioma osnowa realizacyjna może być zakładana jako:
- osnowa będąca zagęszczeniem osnowy państwowej,
- osnowa lokalna.
Poziomą osnowę realizacyjną mogą stanowić:
- sieci powierzchniowe kątowo - liniowe regularne bądź nieregularne,
- sieci powierzchniowe liniowe,
- sieci i pojedyncze ciągi poligonowe,
- układy baz,
- punkty wcięte.
KRYTERIA OCENY DOKŁADNOŚCI WYZNACZANIA OSNOWY POZIOMEJ
Głównym kryterium oceny dokładności wyznaczenia poziomej osnowy realizacyjnej jest:
średni błąd po wyrównaniu długości najbardziej niekorzystnie położonego boku sieci.
Pomocniczymi kryteriami oceny dokładności wyznaczenia poziomej osnowy realizacyjnej są:
1. średnie błędy kierunków i kątów w sieci po wyrównaniu,
2. średnie błędy podłużne i poprzeczne punktów (na przykład średnie błędy współrzędnych),
3. długości półosi i kierunki dłuższych półosi elips błędu średniego,
4. średnie błędy położenia punktów sieci, odniesione do jej punktu głównego i kierunku głównego, przyjętych do wyrównania.
Wykonanie wytyczenia stwierdza wykonawca pomiarów przez dokonanie odpowiedniego wpisu w dzienniku budowy.
Wykonawca pomiarów przekazuje po dwa egzemplarze szkicu tyczenia, inwestorowi lub wykonawcy robót budowlano-montażowych.
Wykonawca przechowuje szkice dokumentacyjne i szkice tyczenia do chwili zakończenia budowy, po czym przekazuje je zamawiającemu.
DOKŁADNOŚĆ TYCZENIA
Dokładności tyczenia ustala się przez określenie granicznego błędu wytyczenia Mt :
Mt = r x mt ≤ K dL,
gdzie:
dL - graniczna odchyłka usytuowania wytyczonego elementu obiektu
mt - błąd średni tyczenia,
K - parametr określający, jaką częścią, granicznej odchyłki dL może być graniczny błąd wytyczenia
Wartość parametru K zależy od stopnia ważności wyniku tyczenia dla możliwości prawidłowego wykonania robót montażowych, wytrzymałości obiektu, prawidłowości działania obiektu oraz zachowania przez obiekt walorów architektonicznych.
Wartość parametru K przyjmuje się:
- od 0,4 - przy wysokim stopniu ważności przedmiotu tyczenia
- do 1,0 - przy niskim stopniu ważności przedmiotu tyczenia
Wartość parametru K powinna być ustalona przez projektanta obiektu lub przez inspektora nadzoru budowlanego oraz skonsultowana pod względem geodezyjnym.
Pożądaną wartość średniego błędu tyczenia określa się na podstawie wzoru:
mt = Mt / r
gdzie:
Przy normalnym rozkładzie błędów tyczenia:
dla Pt =0,9973, przyjmuje się współczynnik r = 3,
dla Pt = 0,9876 przyjmuje się współczynnik r = 2,5
dla Pt = 0,9545 przyjmuje się współczynnik r = 2
W przypadku występowania warunków pomiarów wskazujących na możliwość odbiegania
rozkładu błędów tyczenia od rozkładu normalnego, należy przyjmować r = 4
Wartość współczynnika r określa wykonawca pomiarów.
ZASADY REALIZACJI OBSŁUGI BUDOWY I MONTAŻU
Wykonanie każdego z etapów robót geodezyjnych potwierdza się wpisem do dziennika budowy.
Kierownikowi budowy przekazuje się dwa egzemplarze szkiców tyczenia i kontroli położenia fundamentów i poszczególnych elementów obiektu budowlanego, zawierające dane geodezyjne umożliwiające wznowienie lub kontrolę wyznaczenia.
Wykonawca przechowuje po jednym egzemplarzu szkicu do chwili zakończenia budowy.
W razie stwierdzenia niedopuszczalnych rozbieżności między wynikami pomiarów, a ustaleniami projektu obiektu budowlanego, fakt ten należy odnotować w dzienniku budowy.
POMIARY POWYKONAWCZE WYBUDOWANYCH OBIEKTOW I URZĄDZEŃ
Inwestor jest obowiązany zapewnić sporządzenie powykonawczych
pomiarów inwentaryzacyjnych zakończonych obiektów budowlanych
w celu zebrania odpowiednich danych geodezyjnych dotyczących
zagospodarowanego terenu, w tym także jego ukształtowania pionowego.
2. Sporządzona w wyniku realizacji inwestycji dokumentacja
geodezyjno – kartograficzna, w tym mapa zakładu powinna zawierać dane
niezbędne do wniesienia zmian na mapę zasadniczą.
3. Dokładność inwentaryzacyjnych pomiarów powykonawczych,
powinna odpowiadać dokładności pomiarów sytuacyjno -wysokościowych
określonych w instrukcji technicznej G-4.
4. Przewody podziemne i elementy podziemne budowli należy poddawać
pomiarowi powykonawczemu po ułożeniu w wykopie, ale przed ich zasypaniem.
Obowiązek zgłoszenia obiektów do pomiaru przed przykryciem spoczywa
na zamawiającym i wykonawcy robót budowlano-montażowych.
ROBOTY GEODEZYJNE WYKONYWANE W TOKU BUDOWY
- wpasowanie osi konstrukcyjnych na stan zerowy,
- wykonanie niwelacji stanu zerowego,
- tyczenie wskaźników osi konstrukcyjnych na kondygnacjach powtarzalnych,
- kontrola kształtu oraz wymiarów elementów prefabrykowanych
Za stan zerowy wznoszonego budynku przyjmuje się:
- dla budynku nie podpiwniczonego moment zrealizowania
ścian fundamentowych,
- dla budynku podpiwniczonego moment zrealizowania stropu
na kondygnacji piwnicznej.
Tyczenie elementów obiektów realizuje się przy zachowaniu wewnętrznej dokładności tyczenia.
Tyczenie wskaźników osi konstrukcyjnych na kondygnacjach powtarzalnych realizuje się przy zastosowaniu dwóch rodzajów osnów:
- osnowy budowlano – montażowej zewnętrznej, gdzie stosuje się metody:
- metodę rzutowania,
- metodę prostej odniesienia,
- osnowy budowlano montażowej wewnętrznej, gdzie stosuje się metody:
- prostokąta podstawowego,
- bazy tyczenia.
Tyczenie wskaźników można realizować metodą pomiarów GPS przy wykorzystaniu zarówno osnów zewnętrznych oraz wewnętrznych.
Tyczenie wskaźników osi konstrukcyjnych wykonywane jest zawsze w dwóch etapach:
Pierwszy etap realizowany jest po wykonaniu wpasowania osi konstrukcyjnych na stan zerowy i polega przede wszystkim na założeniu osnowy realizacyjnej służącej do wykonywania powtarzalnych etapów zasadniczych oraz na wykonaniu niezbędnych pomiarów przygotowawczych. Drugi etap polega na właściwym, powtarzalnym realizowaniu zespołu czynności pomiarowych niezbędnych dla przeniesienia osi konstrukcyjnych na kolejne piętra realizowane budowli.
Metoda rzutowania:
Warunki stosowania: znaczna dostępność placu budowy w odległościach równych, co najmniej wysokości budynku. Niski stan zerowy umożliwiający wytyczenie osnowy ponad konstrukcją fundamentów.
Etap pierwszy: Założenie punktów osnowy realizacyjnej na przedłużeniach osi konstrukcyjnych w odległościach równych, co najmniej wysokości budynku. Zaznaczenie kierunków osi na fundamentach budowli i jeżeli jest to możliwe na trwałych obiektach po przeciwległej dla obiektu stronie.
Etap drugi: Tyczenie osi konstrukcyjnych na kolejnych kondygnacjach przy zastosowaniu metody rzutowania, realizowanej koniecznie w dwóch położeniach lunety w odniesieniu do punktów zaznaczonych na stanie zerowym. Kontrola wzajemnego położenia punktów osi konstrukcyjnych.
Metoda dokładna, dla której błąd pomiaru rośnie wraz z wysokością budynku i wynika przede wszystkim z błędu inklinacji.
Metoda prostej odniesienia:
Warunki stosowania: znaczna dostępność placu budowy w odległościach równych, co najmniej wysokości budynku. Wysokość stanu zerowego dowolna.
Etap pierwszy: Założenie punktów osnowy realizacyjnej na prostych równoległych do osi konstrukcyjnych przesuniętych poza budynek na odległości np.: 1m. Przesunięcie realizowane jest przy zastosowaniu łat wyposażonych w libellę oraz tarczę celowniczą oddaloną od punktu zerowego łaty (przykładanego do osi konstrukcyjnej) o wartość 1 m.
Etap drugi: Tyczenie osi konstrukcyjnych na kolejnych kondygnacjach przy zastosowaniu metody rzutowania, realizowanej koniecznie w dwóch położeniach lunety w odniesieniu do przeciwległych punktów osnowy. Kontrola wzajemnego położenia punktów osi konstrukcyjnych.
Metoda mniej dokładna od metody rzutowania, bardziej pracochłonna i mniej bezpieczna, dla której błąd pomiaru rośnie wraz z wysokością budynku i wynika przede wszystkim z błędu inklinacji oraz ze staranności przykładania łaty.
Metoda prostokąta podstawowego
Warunki stosowania: metoda stosowana przy ograniczonym dostępie do placu budowy, dla jej realizacji wymagane jest występowanie przynajmniej czterech otworów w stropach kondygnacji piwnicznej oraz kondygnacji powtarzalnych.
Etap pierwszy: Założenie minimum 4 punktów osnowy realizacyjnej usytuowanych nad (pod) otworami technologicznymi stropów. Wykonanie pomiarów z poszczególnych stanowisk metodą biegunową do punktów przecięć osi konstrukcyjnych w nawiązaniu do pozostałych stanowisk osnowy.
Etap drugi: Wyznaczanie punktów osnowy na poszczególnych kondygnacjach poprzez centrowanie przez otwory w stropach przy zastosowaniu pionowników optycznych. Odtworzenie i kontrola kształtu osnowy.
Wytyczenie punktów przecięć osi konstrukcyjnych metodą biegunową przynajmniej z dwóch punktów osnowy. Kontrola wzajemnego położenia punktów osi konstrukcyjnych.
Metoda mniej dokładna od metody rzutowania i metody prostej odniesienia, w której błędy nakładają się w wyniku kolejnego przenoszenia punktów osnowy na wyższe kondygnacje. Metoda mniej bezpieczna wymagająca posługiwania się instrumentami geodezyjnymi bezpośrednio na wznoszonym obiekcie.
Metoda bazy tyczenia
Warunki stosowania: metod stosowana w przypadku braku otworów technologicznych i wymagającą wykucia przynajmniej dwóch otworów.
Etap pierwszy: Założenie minimum 2 punktów osnowy realizacyjnej usytuowanych nad (pod) otworami technologicznymi stropów (założenie bazy). Wykonanie pomiarów z obu stanowisk metodą biegunową do punktów
przecięć osi konstrukcyjnych w nawiązaniu do drugiego stanowiska osnowy. Wykonanie dodatkowych pomiarów na punkty kierunkowe widoczne z każdej kondygnacji.
Etap drugi: Wyznaczanie punktów osnowy na poszczególnych kondygnacjach poprzez centrowanie przez otwory w stropach przy zastosowaniu pionowników optycznych. Odtworzenie i kontrola kształtu osnowy. Wytyczenie punktów przecięć osi konstrukcyjnych metodą biegunową przynajmniej z obu punktów osnowy. Kontrola wzajemnego położenia punktów osi konstrukcyjnych.
Metoda jeszcze mniej dokładna od powyższych, w której błędy nakładają się w wyniku kolejnego przenoszenia punktów osnowy na wyższe kondygnacje. Metoda mniej bezpieczna wymagająca posługiwania się instrumentami geodezyjnymi bezpośrednio na wznoszonym obiekcie.
Czynności geodezyjne po zakończeniu budowy
Po zakończeniu budowy poszczególnych obiektów budowlanych należy sporządzić geodezyjną inwentaryzację powykonawczą w celu zebrania aktualnych danych o przestrzennym rozmieszczeniu elementów zagospodarowania działki lub terenu.
Po zakończeniu prac budowlanych, a przed oddaniem obiektu do użytkowania, należy wykonać pomiar stanu wyjściowego obiektów, dla których przewiduje się potrzebę okresowego badania przemieszczeń i odkształceń.
Geodezyjne pomiary przemieszczeń lub odkształceń są realizowane wtedy gdy:
- pomiary takie przewiduje projekt budowlany,
- na wniosek zainteresowanego właściciela obiektu.