SCHIZOFRENIA – WYKŁAD 25.12.2010

Schizofrenia – koncepcje neurobiologiczne

Dane epidemiologiczne:

• Schizofrenia dotyka 1% populacji

• Mężczyźni zaczynają chorować wcześniej (mężczyźni: 15 – 24 r.ż.; kobiety: 25 0 34r.ż.)

• Ryzyko samobójstwa chorych ocenia się na 10%

• Ryzyko nawrotu szacuje się na 60 – 80%

Koncepcje neurobiologiczne

• Koncepcja objawów pozytywnych i negatywnych (Timothy Crow, Nacy Adreasen)

• Koncepcja dopaminergiczna (Arvis Carlsson)

• Koncepcja neurorozwojowa (Robin Murray, Daniel Weinberger)

• Koncepcja neuroimmunologiczna (David Horrobin)

Koncepcja objawów pozytywnych i negatywnych

• Objawy pozytywne: wytwórcze (psychotyczne)

• Uwarunkowane neurochemicznie

• Objawy negatywne (deficytowe)

• Uwarunkowanie ograniczone (zmiany strukturalne mózgu)

Badania tomografii komputerowej w przypadku schizofrenii

• Zwiększona objętość komór mózgu (ciało migdałowate i hipokamp mogą być zmniejszone)

• Korelacja z upośledzeniem funkcji poznawczych

Zmiany aktywności mózgu u pacjentów ze schizofrenią

• Mózgi osób ze schizofrenią wykazują znacznie niższą aktywność w płacie czołowym

Układ dopaminergiczne mózgu

• Nagroda nobla w 2000r dla Arvida Carlssona za badania nad rolą układu

• W patogenezie schizofrenii i choroby Parkinsona

• W mechanizmie działania leków przeciwpsychotycznych

Dopamina (DA)

• Katecholamina

• Neurony dopaminergiczne tworzą trzy szlaki:

1. Szlak nigrostrialny – regulacja procesów ruchowych

2. Szlak mezolimbiczny – procesy emocjonalne i układ nagrody

3. Szlak guzkowo – lejkowy – regulacja hormonalna w obrębie podwzgórza

MEZOLIMBICZNY UKŁAD NAGRODY

FC – kora czołowa
NAC – jądro półleżące przegrody
VTA – obszar nakrywki brzusznej

Działa przez receptory dopaminergiczne:

• Grupa D₁

• Grupa D₂

Dwubiegunowa koncepcja dopaminowa

• Objawy wytwórcze – nadczynność dopaminergiczna w układzie limbicznym

• Objawy deficytowe – niedoczynność dopaminergiczna w korze przedczołowej

  (działanie lecznicze farmaceutyków o działaniu pro – dopaminergicznym bezpośrednim lub pośrednim)

Gen COMT

• Mikrodelecja chromosomu 22q11 (miejsce genu COMY) – występują istotnie częściej u osób chorych na schizofrenię

• Polimorfizm COMT Val – 158 – met enzym z allelem Met posiada ¼ aktywności enzymu z allelem Val

Farmakologia schizofrenii a dwubiegunowa teoria dopaminowa

• Kierunek poszukiwania leków przeciwpsychotycznych

• Działanie przeciwdopaminergiczne w układzie limbicznym

• Działanie pro dopaminergiczne w korze przedczołowej

  Sulpiryd

  Remoksypiryd

  Amisulipryd

  Aripiprazol

Hipoteza serotoninowa schizofrenii (5HT₂)

• Działanie pobudzające LSD

• Leki działające przeciwdopaminergiczne + przeciwserotoninowe

• Klozapina

• Risperidon

• Olanzapina

• Kwetapina

• Ziprazidon

  Serotonina (5-HT)

• Indoloamina

• Regulacja procesu czuwania, odbiory informacji czuciowych, nastroju

• Neurony wytwarzające 5 – HT są zgrupowane w jądrach szwu

• Receptory serotoninergiczne

• 5 – HT₁ (hamujący IP8P)

• 5 – HT_2A (pobudzający ???

• 5 – HT₃

Koncepcja neurorozwojowa (Robin Murray, Daniel Weinberger)

• Czynniki zaburzeń rozwoju mózgu

• Niedorozwój struktur kory mózgowej, układu limbicznego i jąder podkorowych

• Nieprawidłowe połączenia korowo – korowe, korowo – limbiczne i korowo – podkorowe

Teoria autoimmunologiczna (David Horrobin)

• Zwiększona częstość niektórych chorób autoimmunologicznych u chorych na schizofrenię:

• Zapalenie tarczycy

• Cukrzyca typu I

Schemat leczenie schizofrenii

• Farmakoterapia w celu opanowania objawów i zapobiegania Nowrotom

• Psychoedukacja pacjentów i rodzin

• Rehabilitacja w celu ułatwienia powrotu do samodzielnego życia

Leki neuroleptyczne:

Zasady leczenia przeciwpsychotycznego

• Pierwszy ostry epizod psychotyczny – rozpocząć leczenie jak najwcześniej, preferowane są neuroleptyki atypowe (olanzapina, risperidon, kwetiapina), podawane doustnie w najmniejszej skutecznej dawce. Po ustąpieniu objawów psychotycznych leczenie profilaktyczne poprzez 12 – 24 miesiące

• Po kolejnym epizodzie psychotycznym profilaktyka powinna być kontynuowana przez min. 2 lata, a po trzecim epizodzie do końca życia

• Ostra interwencja – pacjent pobudzony, w silnym lęku, agresywny – Haloperydol + benzodiazepiny i.m.

• Schizofrenia lekooporna – klozapin a(konieczne jest wykonywanie morfologii raz na tydzień poprzez pierwsze 18 tyg. Ze względu na możliwość występienia agranulocytozy), ew. łączenie neuroleptyków

Złośliwy zespół neuroleptyczny

• Występuje i 1% leczonych neuroleptykami

• Nieleczony w 5 – 20% kończy się śmiercią

• Patofizjologia: Blokada aktywności dopaminergicznej podwzgórza i prążkowania

• Predysponowan: młodzi mężczyźni, osoby z uszkodzeniem OUN, osoby odwodnione, osoby z zaburzeniami afektywnymi, częściej po silnych neuroleptykach

• Objawy: zaburzenia świadomości, wzmożony tonus mięśniowy, hipotermia, zaburzenia rytmu serca, wzrost RR, zaburzenia czynności wątroby i nerek

• W badaniach laboratoryjnych: leukocytozam, wzrost CPK – MM najczęściej ponad 1000 jm/l, wzrost AspAT i ALAT, mioglobinuria

Złośliwy zespół neuroleptyczny – leczenie

• Odstawić neuroleptyk

• Monitoring RR, HR, temp. Leukocytozy, CPK – MM enzymów wątrobowych

• Płyny dożylnie

• Leki – benzodiazepiny, pancuronium. Bromokryptyna, dantrolen

• Jeżeli pacjent wymaga dalszego lecznienia p/psychotycznego po okresie ok 2 tyg. Włączamy klozapinę lub olanzapinę