G.standard- grupa standardów transmisji głosu (ko­dowania i konwersji do postaci cyfrowej), rozszerzona w la­tach 80. o szereg dodatkowych norm (poza obowiązującym do tej pory standardem kodowania głosu G.711 - 64 kb/s), określających wymagania w poszczególnych aplika­cjach jako:

• 6.711 - tradycyjny sposób konwersji naturalnego głosu analogowego o paśmie 300-3400 Hz do postaci cy­frowej z szybkością transmisji 64 kb/s, bez stosowania kompresji. Analogowy sygnał mowy, pochodzący zwykle od abonenta sieci telefonicznej, jest przetwarzany (konwersja A/C) na postać cyfrową z częstotliwością 8 kHz (czyli co 125 ms) z nieliniową kwantyzacją. Wartość analogowa każ­dej z 8000 próbek jest rejestrowana jako jeden z 256 moż­liwych poziomów i zapisywana w 8-bitowym rejestrze zgo­dnie z kodem PCM 64. Sposób konwersji głosowej stosowa­ny powszechnie w centralach cyfrowych PSTN;

• G.722 (audio 7 kHz) - umożliwiający kompresję i przesyłanie sygnałów o paśmie analogowym od 50 Hz do 7 kHz. Na wyjściu kodera - zależnie od wybranego trybu pracy - uzyskuje się strumienie danych o przepływności: 64 kb/s, 56 kb/s lub 48 kb/s, i jakości wyższej niż za pomocą standardu G.711;

• G.723.1 - oferuje obecnie najwyższą, komercyjnie dostępną kompresję głosu 12:1 (5,3 kb/s lub 6,3 kb/s), dokonywaną za pomocą różnych algorytmów. Przepływność binarną 5,3 kb/s uzyskuje się dzięki algorytmowi ACELP (Algebraic CELP), natomiast przepływność 6,3 kb/s wyko­rzystuje algorytm MPMLQ (Multi Pule Maximum LikelihoodQuantization). Kodowanie głosu wg tego standardu jest obecnie jednym z bardziej obiecujących rozwiązań stoso­wanych w telefonii ruchowej;

G.727 (G.726) - znany jako kodowanie różnicowe pod nazwą ADPCM 32 z kompresją 2:1 w porównaniu z PCM 64. Jest stosowany w europejskim standardzie DECT. W technice kodowania ADPCM stosuje się algorytm zbliżo­ny do standardowego G.711, ale działający nie na warto­ściach bezwzględnych tych próbek, lecz na różnicy występu­jącej między kolejnymi próbkami głosowymi. Stosowane są również jego liczne wersje znane jako ADPCM 40 (40 kb/s), ADPCM 24 (24 kb/s) i ADPCM 16 (16 kb/s);

• G.728 - dający kompresję głosu 4:1 wg algorytmu LDCELP (LowDelay CELP) do szybkości kanałowej 16 kb/s. Koder działa na zasadzie liniowej predykcji i kwantyzacji we­ktorowej, zapewniając jakość mowy podobnąjak w sieciach stacjonarnych;

• G.729 - zapewniający kompresję głosu w stosunku 8:1 (kompresujący głos w strumieniu o przepływności 8 kb/s, często określany jako kompresja głosu o opłacanej jakości (tollquality). Podstawowy spo­sób kodowania głosu wg tej normy dokonuje się za pomocą algorytmu CS-ACLP (ConjugateStructure - Algebraic CELP). Najnowsza, rozszerzona wersja G.729A wykorzystuje ten sam algorytm, lecz stosu­je mniej cykli procesora DSP do przetwarzania gło­su, co skraca czas opóźnień konwersji głosu.

GALILEO- projekt europejskiego systemu nawi­gacji satelitarnej opracowywany przez zespół koor­dynacyjny CEPT.

GAN(Global Area Network) - pierwotne oznaczenie rozległej sieci globalnej, łączącej hete­rogeniczne sieci komputerowe o międzynarodowym zasięgu. W sieciach GAN są stosowane różnorodne protokoły komunikacyjne, urządzenia i media transmisyjne. Przykładem tego typu sieci są: Internet, EARN, BITNEJ, in.

gateway-> brama

GBIC (Gigabit Interface C.onverter) - konwertery stanowiące wydzielone i wymienne moduły techniczne, do­łączane (instalowane) do portów komunikacyjnych i umoż­liwiające konwersję tradycyjnych portów przełącznika sie­ciowego do fizycznych warunków transmisji sieci optycz­nych o wysokich przepływnościach (1, 2, 4 Gb/s). Często stosowane w strukturach kampusowych Fibrę Channel i Gi­gabit Ethernet - jako uniwersalne konwertery optyczno- elektryczne - pozwalają obsługiwać medium transportowe zarówno z kablem miedzianym (złącze DB-9), koncentrycz­nym, jak i światłowodowym.

generacje światłowodowe- umownie definio­wane technologie optyczne związane z udoskonalaniem światłowodowego medium transmisyjnego w kolejnych oknach optycznych włókna. Obecnie wyróżnia się 5 genera­cji światłowodowych:

• pierwsza (okno 850 nm) wiąże się z uzyskaniem włókna światłowodowego przez amerykańską firmę Corning Glass (1972 r.), włókna wielomodowego o tłumienności około 4 dB/km przy długości fali λ=850 nm oraz pojemno­ści transmisyjnej BL poniżej 50 (Mb/s)km;

• druga (okno 1300 nm) charakteryzuje się zastoso­waniem (od 1987 r.) światłowodów jednomodowych o pra­wie zerowej dyspersji dla fali o długości λ.= 1310 nm i

• zmniejszeniu tłumienia jednostkowego do około 0,4 dB/km;

• trzecia (okno 1550 nm) okupuje kolejne okno świa­tłowodowe λ=1550 nm, o najmniejszej do tej pory uzyska­nej tłumienności jednostkowej 0,16-0,20 dB/km;

• czwarta dotyczy implementacji szerokopasmowych wzmacniaczy optycznych EDFA w paśmie 1530-1565 nm, wraz z systemami zwielokrotnienia falowego klasy: WDM, zwielokrotnienia gęstego DWDM i supergęstego UWDM;

piąta umożliwia tworzenie całkowicie przezroczystych sieci optycznych o terabitowych przepływnościach pojedyn­czego włókna światłowodowego, co umożliwia budowę transkontynentalnych sieci o petabitowych przepływno­ściach (powyżej 10¹⁵ b/s).

GEO (Geostationary Earth Orbit)- orbita geostacjo­narna znajdująca się w odległości ok. 36 tys. km od po­wierzchni Ziemi, na której umieszcza się stacjonarne systemy

satelitarne (Inmarsat, Intelsat, Eutelsat, Panamsat, Orion, in.). Urządzenia komunikacyjne umieszczane na orbicie GEO zapewniają łączność na całej powierzchni Ziemi (z wyjątkiem rejonów biegunowych) za pomocą tylko trzech satelitów stacjonarnych. Zasadniczą wadą tego typu komu­nikacji jest duża wysokość orbity nad Ziemią, powodująca znaczne opóźnienia sygnałów (ok. 250 ms) i konieczność zwiększenia mocy zarówno w terminalach użytkownika, jak i nadajników umieszczonych na satelicie (jednokierunkowe tłumienie ok. 200 dB w paśmie Ku).

GFR (GuaranteedFrameRate) -najnowsza, jedna z pięciu klas ruchowych, określająca usługi w sieciach ATM w odniesieniu do ruchu internetowego IP. W odróżnieniu od dotychczas definiowanych klas ruchowych: ABR, CBR, UBR i VBR (dotyczących transportu pojedynczych komórek ATM) usługa GFR odnosi się do poziomu pakietowego sieci IP. Za­sadniczym kryterium stosowania GFR jest zmniejszenie prawdopodobieństwa utraty całego pakietu IP podczas jego transportu sieciami ATM. Podobnie jak w innych klasach usług ATM ruch w sieci podlega również monitorowaniu i to zarówno na wejściu sieci, jak i w każdym węźle sieci ATM z uwzględnieniem kontroli: min. i szczytowej szybkości prze­kazu komórek, maks. długości pakietu (liczonej w komór­kach ATM) oraz maks. długości paczki komórek przesyła­nych z najmniejszą deklarowaną szybkością MCR (Mini­mum Celi Rate).

GGSN (Gateway GPRS SupportNode)- węzeł ob­sługi ruchu pakietowego od strony sieci (bramka międzysie- ciowa), stosowany w sieciach komórkowych GSM/GPRS (o dużej analogii do tradycyjnego węzła MSC), niezbędny przy współpracy z sieciami stosującymi protokół IP. Oprócz odpowiedniego formatowania i kierowania (routing) pakie­tów danych węzeł realizuje szereg dodatkowych czynności, charakterystycznych dla współczesnego stanu technologii internetowych: tunelowanie informacji, alokację adresów, tworzenie zapór ogniowych oraz rutowanie intra-domen i in- ter-domen przez różnorodne sieci klasy IP (Internetu, intra­netu i ekstranetu). Węzeł międzysieciowy GGSN funkcjonu­je jako interfejs logiczny dla zewnętrznych sieci pakietowych i przechowuje informacje o doborze trasy dla pakietów kie­rowanych do sieci pakietowych, obsługiwanych przez kon­kretne stacje bazowe BTS.

GIF (Grafie Image Format) - popularny format skom­presowanej grafiki dwuwymiarowej, popularnie stosowany (od 1987 r) w przekazach graficznych między komputerami, a także w przeglądarkach internetowych WAP. Umożliwia przeformatowanie obrazów (szkiców, rysunków, zdjęć) na pliki bitowe (bitmapy) - akceptowane przez tradycyjny kom- puterwrazz ich prezentacją i animacją na ekranie. Inne sto­sowane formaty bitowe obejmują aplikacje PCX i TIFF.

Gigabit Ethernetu->Ethernet 1000 Mb/s

GIS (Geografical Information Service)- geograficz­ny system informacyjny, będący de facto oprogramowa­niem aplikacyjnym - umożliwiającym zbieranie i przetwa­rzanie informacji uzyskiwanych z elektronicznych map sate­litarnych. Komputerowy system wspomagania GIS służy do przechowywania, formatowania i analizy map cyfrowych, opartych na punktach topograficznych (wieże, słupy, hy­dranty, studzienki), liniach (drogi, tory, rzeki, sieci energe­tyczne) oraz powierzchniach (kwartały, działki). Systemy te mają zastosowanie głównie w planowaniu, analizie i admi­nistrowaniu terenami oraz w logistyce operacji wojskowych.

Globalstar- satelitarny system telekomunikacyjny (od 1999 r.) oparty na konstelacji 48 niskoorbitowych (8 pła­szczyzn, inklinacja 52°, wysokość 1414 km) satelitów Zie­mi. Wywołania od abonentów są przekazywane przez sateli­tę do najbliższej naziemnej stacji satelitarnej, a następnie kierowane do abonentów za pośrednictwem sieci stacjo­narnych. Docelowo przewiduje się instalację do 100 na­ziemnych stacji satelitarnych, z których każda ma obsługi­wać strefę o średnicy ok. 3000 km.

GMDSS (Global MaritimeDistress and SafetySystem) - morski system łączności alarmowej i bezpieczeństwa ratunkowego, stosowany w komunikacji morskiej, ­ zatwierdzony do użytkowania (1988 r.) przez międzynaro­dową konwencję bezpieczeństwa morskiego SOLAS. Sy­stem wprowadza podział akwenów żeglugi morskiej na czte­ry strefy:

• obszar Al (do 30 Mm od brzegu) - będący w strefie jednej stacji nadbrzeżnej VHF;

• strefa bezpieczeństwa A2 (do 150 Mm) - znajdująca się w zasięgu jednej stacji radiotelefonicznej MF (Medium Frequency);

• obszar morski A3 - pozostający w zasięgu łączności satelitarnej INMARSAT C (z wykluczeniem stref Al i A2);

• strefa morska A4 - znajdująca się poza zasięgiem łączności stref Al, A2 i A3. W zakresie łączności satelitarnej do wysyłania sygnałów alarmowych za pomocą cyfrowego wywołania selektywnego DSC są wykorzystane pasma 1,6/1,5 GHz oraz 6/4 GHz.

GMPR (GARP MulticastingRegistrationProto-col)- protokół obsługi grupowej (multicast), stosowany w ruterach podczas trasowania pakietów przez Internet - umożliwiający trasowanie z przełączaniem pakietów w war­stwie drugiej modelu ISO/OSI (zamiastwtradycyjnysposób w trzeciej warstwie sieciowej). Znacznie szybsze trasowanie pakietów multicastowych IP w drugiej warstwie (łącza da­nych) wymaga uprzedniego utworzenia odpowiednich ta­blic rutowania w przełącznikach/ruterach, którego dokonu­je się przez wymianę informacji między członkami grupy za pośrednictwem protokołu IGMP, działającego w trzeciej warstwy sieci - natomiast samo przełączanie pakietów do­konuje się już w warstwie drugiej. Przeciążeniu przełączni­ków (drugiej warstwy) zapobiega inny protokół wg specyfi­kacji IEEE 802. 1p/Q.

GMR (GEO Mobile Radio) - standard satelitarnego systemu telefonii komórkowej wykorzystujący satelity geo­stacjonarne i szkieletową sieć systemu GSM opracowaną przez ETSI.

GMR (Giant Magneto Resistivity)- metoda cienko- warstwowych głowic odczytu z ulepszonym typem sensora magnetooporowego, umożliwiająca upakowanie informcji cyfrowej, sięgające od 1 do 10 Gb/cal². Głowica charakte- ryzuje się średnio czterokrotnym wzrostem amplitudy sygnału odczytu w stosunku do tradycyjnych głowic klasy MR ale do pełnego wykorzystania jej możliwości potrzebne są lepsze nośniki wielowarstwowe o ciągłej strukturze polaryzacji magnetycznej (zob. rys.).

GMSK (Gaussian MinimumShiftKeying)-zmodyfikowana wersja klasycznej modulacji z kluczowani) częstotliwości FSK, stosowana w systemach telefonii komórkowej i telegrafii wielokrotnej. Nazywana również binarnym kluczowaniem częstotliwości z gaussowskim kształtowaniem impulsów - pozwala na lepsze wykorzystanie widmowe transmitowanych sygnałów głosu cyfrowego (także innych sygnałów cyfrowych) i znalazła powszechne zastoso-wanie w kodowaniu sygnału radiowego sieci komórkowych GSM oraz europejskim standardzie bezprzewodowych sieci komputerowych HIPERLAN (z BT=0,3).

Gopher (modyfikacja zwrotu Go for it) -Śr0d0wisko kilku tysięcy serwerów systemu Gopher włączony i dostępnych w sieci Internet. Serwery Gopherudostępniają informacje według hierarchicznego menu, z ograniczeniem do prezentacji zbiorów tekstowy w postaci spisu publikacji, treści, wykazów, adresów itp. Zbiory niedostępne na wybranym serwer są automatycznie wyszukiwane na innych i łączone z oddzielnych dokumentów znajdujących się w różnych serwerach systemu.

GoS (Grudę of Sernice)-jeden z parametrów służących do określania jakości obsługi połączeni GoS dotyczy jakości usługi w warstwie połączenia (connectionlevel) związanej z prawdopodobieństwem wystąpienia blokady zgłoszenia. W systemach z komutacją kanałów centrale) oznacza prawdopodobieństwo, że próba połączenia zakończy się sygnałem zajętości. Dla określania jakości świadczonych usług w sieciach pakietowych (celi level), stosuje się parametr QoS.

GPIB(General Purpose Interface Bus) - uniwersalna magistrala stosowana w systemach pomiarowych opracowana przez firmę Hewlett-Packard i nazywana również HPIB, została przyjęta (1975 r.) jako standard IEEE 488 do współpracy z większością cyfrowych przyrządów pomiarowych. Jej europejskim odpowiednikiem jest IEC-625, a współcześnie obowiązująca specyfikacja IEC-625-2 (IEEE 488-2) zawiera formaty danych, procedury obsługi błędów i podstawowe komendy, na które musi reagować każdy nowoczesny, programowany przyrząd pomiarowy, Magistrala GPIB (8 linii danych, 5 linii sterujących i 3 potwierdzenia) zezwala na jednoczesne współdziałanie maks. 15 urządzeń komunikacyjnych lub pomiarowych w zasięgu do 20m z szybkością 1 MB/s (800 Mb/s). Pracą magistrali pomiarowej GPIB zawiaduje jedno wybrane urządzenie nadzorcze (controller), komunikacjęw trybie pracyhandshaking prowadzi nadawca (talker), a pozostałe (llstener) realizują jedynie przesyłane do nich polecenia.

GPRS (General Packet Radio Serrices) otwarty standard przekazów pakietowych, także technologia bezprzewodowej transmisji danychw systemach komórkowych drugiej generacji GSM (2⁺) w trybie komutacji pakietów oraz w sieciach TDMA (ANSI-136). W standardzie GPRS, w zależności od przyjętego schematu kodowania kanałowego od CS1 do CS4 (o czterech szybkościach kodowania: 9,05, 13,4, 15,6 oraz 21,4 kb/s), uzyskuje się teoretycznie (w kanale z BER=0) - przekaz danych z szybkością od 53,6 kb/s (4 szczeliny czasowe po 13,4 kb/s) do 171,2 kb/s (8x21,4 kb/s). Istnieje także propozycja wersji rozszerzonej EGPRS. Chociaż obecnie osiągana przepływność w standardzie GPRS nie przekracza 50 kb/s, stanowi on podstawę rozwo­ju globalnych sieci komórkowych GSM i TDMA w kierunku sieci 3G (IMT-2000, UMTS).

GPS (Global Positioning System) -światowy system nawigacji satelitarnej uru­chomiony (1994 r.) na potrzeby wojskowe przez amerykański Departament Obrony, a następnie udostępniony (1994 r.) w ogra­niczonym zakresie do publicznego użytkowa­nia. System precyzyjnej lokalizacji GPS-NA- VSTAR jest oparty na 24 satelitach (21+3 rezerwowe), krążących wokół Ziemi po 6 równomiernie oddalonych orbitach, po 4 sa­telity na każdej orbicie. Uzyskując odbiór z minimum trzech satelitów (z przepływnością 50 b/s od każdego satelity), system GPS po­zwala określać 3 wartości: czas, położenie i prędkość - teoretycznie w dowolnym punk­cie Ziemi.

Zastosowana technika odbioru z kodowym rozdziałem kanałów zezwala na odbiór informacji nawigacyjnej z użyciem ko­du precyzyjnego P i kodu zgrubnego CA. Kod P może być wykorzystany wyłącznie przez ar­mię amerykańską i umożliwia uzyskanie do­kładności określenia pozycji do ok. 10 m. Kod CA jest dostępny dla aplikacji cywilnych. Z wyłączonym systemem selektywnego do­stępu SA (powodującego celowe pogorszenie precyzji określania pozycji) można uzyskać dokładność ok. 30 m. Operatorzy GPS (armia amerykańska) wyłączyli system SA 1.05.2000 r. i od tej pory można korzystać ze zwiększonej precyzji pozycjonowania do apli­kacji cywilnych. Dalsze zwiększenie precyzji pozycjonowania dokonuje się w systemach różnicowych DGPS (Dlfferential GPS) za po­mocą dodatkowej, dokładnie zlokalizowanej naziemnej stacji referencyjnej, emitującej sy­gnały korekcyjne w zasięgu do kilkuset km.

groupware - oprogramowanie sieciowe przeznaczone do użytkowania przez grupę osób pracujących nad wspólnym projektem lub korzystających z tych samych dedykowa­nych baz danych. Oprogramowanie groupware może zawierać nie tylko proste programy apli­kacyjne (ewidencje magazynowe, usprawnia­nie poczty elektronicznej, obsługa telekonferencji), ale także zarządzać całym środowi­skiem operacyjnym oferującym tworzenie pro­gramów (np. Lotus Notes).

gruby Ethernet (thick Ethernet) - współosiowy kabel połączeniowy, a także sy­stem okablowania komputerowego korzystają­cy ze sztywnego kabla koncentrycznego (żółte­go) o średnicy powyżej 10 mm - zwykle przeznaczonego do łączenia węzłów sieci szkieletowej (backbone).

grupowanie głosu (mice bundling) - sposób łą­czenia kilku pakietów głosowych w jednostce informacyjnej (ramce lub pakiecie), opatrzonej tylko jednym kompletnym opisem, co zmniejsza ogólny narzut na informacje sterujące - niezbędne do prowadzenia transmisji. W rezultacie uzy­skuje się lepsze wykorzystanie kanału przeznaczonego do transmisji danych.

grupy dyskusyjne (newsgroup) - umowne miejsce spotkań społeczności internetowej, podzielonej na kilka ty­sięcy grup dyskusyjnych o konkretnie określonej tematyce, dostępnej w sieci Usenet. Do wymiany wiadomości i wła­snych poglądów poszczególne grupy środowiskowe mają własne kategorie tematyczne, zwyczajowo odzwierciedlane w nazewnictwie grupy dyskusyjnej (alt., baseball, biz., comp., misc., news, in).

GSM (Global System for Mobile Communication)- najpopularniejszy na świecie (od 1992 r.) standard cyfro­wej telefonii komórkowej drugiej generacji (2G) do komuni­kacji głosowej i przekazu krótkich wiadomości SMS. Operu­je w trzech pasmach radiowych: 900 (GSM), 1800 (wcze­śniejsza nazwa DCS) oraz 1900 MHz (znany jako PCN 1900 lub PCS 1900) w USA i Ameryce Południowej, oraz przewi­dywany do eksploatacji w paśmie 400 MHz (jako GSM 400). Coraz częściej zastępuje eksploatowane do granic możliwości technicznych, starsze analogowe systemy ko­mórkowe - mało efektywne ze względu na wykorzystanie pa­sma radiowego i z ograniczonymi funkcjami (w Polsce NMT). Cyfrowy system komórkowy GSM 900 wykorzystuje dwa jednokierunkowe pasma radiowe,każde o szerokości 25 MHz (łącznie 50 MHz), w których zdefiniowano po 124 radiowe kanały częstotliwościowe, każdy o szerokości 200 kHz. Efektywna szerokość pasma przypadająca na jeden kanał rozmowny (abonenta) wynosi 25 kHz - przy standardowej szybkości kodowania mowy 13 kb/s w pełnym trybiefuli rate. W oszczędnym, połówkowym trybie pracy - przydwukrotnie mniejszej szerokości kanału głosowego wynoszącej 12,5 kHz, a więc dwukrotnie większej pojemności systemu - kodowanie głosu dokonuje się poniżej 6,5 kb/s (halfrate) - zgodnie ze standardem GSM faza 2. Podstawowa szybkość dla transmisji danych (także przekaz komunikatów SMS) wynosi 9,6 kb/s (ponad 1 kB/s), a w rozszerzonych wersjach GSM ulega odpowiedniemu zwiększeniu: z komutowaniem kanałowym HSCSD typowo wynosi: 38,4 kb/s (maks. 57,6 kb/s), natomiast z transmisją pakietową GPRS standardowo osiąga się 115 kb/s (mak: 170 kb/s).

Dla sygnału łącza radiowego zastosowano mo­dulację GMSK, co przy szybkości transmisji radiowej 270,833 kb/s zapewnia dobrą skuteczność widmową 1,35 b/s/Hz.

GSM 400- najnowsza propozycja kolejnego systemu cy­frowej telefonii komórkowej GSM, działającego w tym sa­mym standardzie GSM, przewidywanego do uruchomienia w zakresie częstotliwości ok. 400 MHz, obejmującego dwa pasma: GSM 450 i rozszerzone GSM 480. GSM 400 ma za­stąpić mniej efektywne pod względem wykorzystania pa­sma radiowego analogowe systemy telefonii komórkowej pierwszej generacji NMT.

GSM 900- pierwsza aplikacja standardu cyfrowej tele­fonii komórkowej drugiej generacji klasy GSM o światowym zasięgu, dla którego przydzielono łącznie pasmo radiowe o szerokości 50 MHz (124 nośne x 8 kanałów = 992 pełne kanały radiowe). Tradycyjna, podstawowa wersja systemu GSM 900, oznaczana jako P-GSM (Primary), działa w pa­śmie 900 MHz na częstotliwościach: kierunek „w górę" (gdy nadaje stacja ruchoma MS) w zakresie 890-915 MHz oraz kierunek „w dół" (gdy nadaje stacja bazowa BTS) w zakresie 935-960 MHz. Odstęp międzykanałowy (szerokość kanału radiowego) wynosi 200 kHz, natomiast odstęp dupleksowy (między częstotliwościami wykorzystywanymi w obydwu kie­runkach przenoszenia) 45 MHz. Ustalona później, rozsze­rzona wersja tego standardu o nazwie E-GSM (ExtendecI), zajmuje pasmo radiowe o łącznej szerokości 70 MHz (172 nośne) - w zakresie częstotliwości radiowych 880-915 MHz (w górę) i 925-960 MHz (w dół). Uwzględniając potrzeby kolejnictwa, wprowadzono dalszą korektę rozszerzającą dolne częstotliwości pasma radiowego o 8 MHz - do łącznej szerokości 78 MHz w systemie GSM-R (Railway) - w zakre­sach częstotliwości 876-915 MHz (w górę) i 921-960 MHz (w dół). Maks. zasięg poprawnego odbioru w systemie GSM 900 wynosi ok. 35 km od stacji bazowej.

GSM 1800 - propozycja implementacji standardu tele­fonii komórkowej GSM o trzykrotnie większej liczbie kana­łów radiowych w stosunku do GSM 900. Dla systemu GSM 1800 (nazywanego wcześniej DCS 1800) przydzielono łącz­nie pasmo o szerokości 150 MHz (8x374 nośne = 2992 pełne kanały radiowe), w zakresie częstotliwości 1710-1785 MHz (w górę) oraz 1805-1880 MHz (w kierun­ku abonenta) - z identycznym odstępem międzykanałowym jak w GSM 900 - 200 kHz. Odstęp dupleksowy między ka­nałami „w górę" i „w dół" jest poszerzony do 95 MHz, co uła­twia projektowanie sprzętu nadawczo-odbiorczego. Maks. zasięg dobrego odbioru w tym systemie wynosi ok. 3-8 km od stacji bazowej.

GSM 1900 - wersja europejskiego standardu komórko­wego GSM - zawierająca wszystkie cechy globalnego stan­dardu GSM, lecz przystosowana do warunków USA - nazy­wana również kilkoma innymi synonimami (DCS 1900, PCN 1900, niekiedy także PCS 1900). Wersja nie znormalizowa­na w Europie przez ETSI obejmuje następujące zakresy czę­stotliwości radiowych: 1850-1910 MHz (dla transmisji w kierunku stacji bazowych) oraz w zakresie 1930-1990 MHz (w kierunku abonenta ruchomego). Odstęp międzyka­nałowy wynosi 200 kHz Qak w Europie), natomiast odstęp dupleksowy zmniejszono do 80 MHz.

GSM faza 2- zmodernizowana wersja globalnego sy­stemu komórkowego GSM wprowadzana sukcesywnie do eksploatacji od 1995 r. Obejmuje wiele modyfikacji, wśród których do istotnych należą:

• wprowadzanie połówkowego kodowania mowy o szyb­kości połówkowej HR (HalfRate) wynoszącej 6,5 kb/s - co dwukrotnie zwiększa pojemność sieci komórkowej,

• implementacja ulepszonego, pełnokanałowego ko­dera mowy EFR - zapewniającego jakość głosu nie gorszą niż w sieciach stacjonarnych,

• zwiększenie szybkości transmisji z komutowaniem kanałów HSCSD - typowo do 38,4 kb/s (maks. 57,6 kb/s),

• wprowadzenie przekazów z transmisją pakietową GPRS - standardowo osiągająca szybkość powyżej 50 kb/s (teoretycznie 171,2 kb/s),

• instalacja oprogramowania z usługą WAP - umożli­wiającego telefonom komórkowym dostęp i osiąganie infor­macji umieszczanych na specjalnych serwerach WTA w sie­ci Internet.

GSM-R (Global System for Mobile Communica-tion-Railway)- przyszłościowe rozwiązanie mobilnego systemu komórkowej łączności kolejowej, operującego w paśmie radiowym o szerokości 2x4 MHz na częstotliwo­ściach: 876-880 MHz dla kanałów „w górę" oraz 921-925 MHz dla transmisji „w dół", w kierunku abonenta. Zasadni­czym celem nowego rozwiązania jest modyfikacja istnieją­cych rozwiązań komórkowych GSM o już sprawdzonej tech­nologii przekazu - do szczególnych wymagań zapewniają­cych odpowiednie pokrycie sygnałem radiowym terenów, wzdłuż których prowadzą szlaki kolejowe (zwłaszcza w tune­lach i terenach o trudnych warunkach propagacyjnych).

Istotna modyfikacja klasycznego systemu GSM obejmuje następujące zagadnienia:

• zmianę pasma częstotliwości;

• zmianę zasad przydziału kanałów radiowych w pod­systemach stacji bazowych BTS;

• optymalizację parametrów w oprogramowaniu stacji BTS pod kątem łatwego i częstego przełączaniahandoveroraz

• wprowadzenie usług wspomagających adresowanie stacji ruchomych z procedurąFoliowiMe.

GUI (Graphic User Interface) - graficzny interfejs użytkownika komputera lub systemu komputerowego do obsługiwania programów za pomocą okien, ikon, rozwijane­go menu, przycisków ekranowych, linii przesuwających i innych narzędzi graficznych. Różnorodne funkcje GUI wie­lokrotnie upraszczają manipulowanie plikami, wchodzenie, uruchamianie i wychodzenie z programów oraz wykonywa­nie dodatkowych czynności na poziomie aplikacji.