fallover (obejście uszkodzenia) - proces omi­jania błędów pamięci dyskowych stosowany w kla- strach serwerów. W sytuacji, gdy jeden z serwerów klastra przestaje funkcjonować lub wykazuje nieu­suwalne błędy, stosuje się obejście uszkodzenia, przez automatyczne przemieszczenie jego zasobów do innego serwera - zapewniając w ten sposób cią­głość obsługi transakcji. Funkcję obejścia uszko­dzeń wykonuje klastering, zapewniający także rów­nomierne rozkładanie obciążeń w serwerach, co pozwala na efektywne rozpraszanie zadań między poszczególne serwery sieci.

faks (fax)- kopia wiadomości graficznej przesła­na w postaci dokumentu drogą elektroniczną za po amocą urządzenia faksującego (inaczej telefaksu, urządze­nia telekopiowego). Dotyczy reprodukcji na odległość gra­ficznego zbioru źródłowego, którym może być dokument, rę­kopis, rysunek, obraz, fotografia czy podpis - za pośrednic­twem transmisji przez tradycyjną, analogową linię telefo­niczną. Standardowa rozdzielczość skanowania dokumen­tów faksowych wynosi 150 dpi. Faksem nazywa się po­wszechnie (choć niezupełnie poprawnie) również samo urządzenie symilograficzne przeznaczone do faksowania dokumentów źródłowych i odbioru przesłanych kopii.

faksmodem - dawne określenie karty modemowej komputera osobistego wraz z posadowionym na nim opro­gramowaniem faksowym bądź oprogramowane wolno sto­jące urządzenie cyfrowe współpracujące z komputerem PC i spełniające podstawowe funkcje transmisyjne urządzenia faksującego, czyli telefaksu (faksymile). Cechą odróżniają­cą faksmodem od modemu jest możliwość bezpośredniej jego współpracy z innym dowolnym urządzeniem faksują­cym, przyłączonym do komutowanej sieci telefonicznej PSTN, za pośrednictwem specjalistycznych procedur i stan­dardów faksowych. Faksmodem operuje wyłącznie na do­kumentach, tekstach i obrazach rejestrowanych elektro­nicznie (bez papieru) w buforze faksmodemowym kompute­ra, co oznacza brak możliwości przesyłania odręcznych no­tatek i rysunków - bez dodatkowego urządzenia skanujące­go (skanera) i odpowiedniego oprogramowania.

faksowanie przez Internet - popularna usługa przekazu dokumentów zarejestrowanych w postaci elektro­nicznej na komputerze klasy PC, a następnie ich przetwo­rzenie do postaci faksowej, z przekierowaniem do odbiorcy docelowego przez sieć Internet. Tradycyjnie stosowane rozwiązania typu: Cynet, FaxNet, RightFAX czy Fax2Net - zbu­dowane na modelu klient/serwer, wymagają instalacji w terminalu użytkownika odpowiedniego oprogramowania faksowego. Rozwiązania najnowsze, oparte na profesjonal­nym serwisie FaxMailer (firma NetMoves), potrzebują jedy­nie połączenia z Internetem oraz docelowego adresu poczty elektronicznej przekazanego operatorowi usługi FaxMailer. Serwis FaxMailer sam rozpoznaje i rejestruje dokumenty w różnych formatach dokumentów biurowych (MS Office, Project, Lotus SmartSuite, Corel WordPerfect Suitę) oraz formatach graficznych (GIF, JPEG, TIFF),

a także in. (HTML, PDF, PostScript).

falownik - urządzenie elektroenergetyczne przekształ­cające stałe napięcie podawane z zespołu akumulatorów (zwykle 40 lub 60 V) na prostokątne napięcie przemienne o częstotliwości ok. 25 kHz- z modulowaną szerokością im­pulsów (PWM - Pulse Width Modulation) o częstotliwości 50 Hz. Po zastosowaniu wygładzających filtrów dolnoprze- pustowych na wyjściu falownika uzyskuje się napięcie prze­mienne 220/230 V o dużej mocy oraz przebiegu zbliżonym do sinusoidalnego,

przeznaczone do zasilania urządzi komputerowych.

fantom (phantom) - sztuczny model ciała ludzkiej (najczęściej głowy) wykonany z materiałów o parametrach elektrycznych zbliżonych do właściwości tkanek ludzkiej ciała, przeznaczony do badania wpływu promieniowania niejonizującego na organizm człowieka. W najprostszej wersji stosuje się fantom wypełniony płynem fizjologicznym o własnościach elektrycznych równoważnych uśredniony własnościom ciała człowieka - w rozważanym zakresie częstotliwości radiowych. Fantom umożliwia określenie absorpcyjności SAR, dotyczącej pochłaniania fal radiowy (0-300 GHz) przez organizm człowieka. Wyróżnia się 3 rodzaje fantomów zaprojektowanych w różnych laboratoriach: kanoniczny (Alcatel), uogólniony (BioEM/EMC - opracowany na uniwersytecie w Zurychu) i realistyczny dla pomiarów metodą rezonansu magnetycznego. Znane są proste rozwiązania fantomów homogenicznych (jednorodnych) i bardziej dokładnych modeli heterogenicznych.

Fast ATA (AT Attachment) - standard łącza kompu- terowego usprawniający szybkość przekazu danych z pamięciami dyskowymi w porównaniu z interfejsem IDE. Za pomocą interfejsu Fast ATA można dołączyć do czterech urządzeń peryferyjnych, takich jak: dyski twarde, napędy magnetooptyczne czy pamięci CD-ROM, przy czym przyłą- czane czytniki CD-ROM winny być zgodne ze specyfikacją ATAPI (AT Attachment Packet Interface). Zmodernizowana wersja, znana jako specyfikacja Ultra ATA, dopuszcza transmisje z szybkością do 33,3 MB/s oraz do 66,6 MB/s.

Fast Ethernet -> Ethernet 100 Mb/s

FastlP - technologia przełączania pakietów - pochodząca z firmy 3Com - z równoczesną realizacją funkcji rutowania przez sieci z protokołami IP. Istotną cechą tej technologii trasowania jest przełączanie pakietów (a nie ich klasyczne trasowanie - co zajmuje znacznie więcej czasu na odczy- tywanie adresu IP dla każdego transmitowanego pakietu). Przez implementację specjalnego mechanizmu trasowania w FastlP inteligentny przełącznik „uczy się" trasowania operując początkowo adresami IP, a następnie bezpośrednio przełącza pakiety - korzystając z utworzonych przez siebie ścieżek i relacji adresów MAC. Pakiety zawierające adresy MAC mogą być znacznie szybciej obsługiwane przez przełączniki znajdujące się na trasie przekazu i szybciej ekspediowane przez sieć do portu docelowego.

FC —» Fibrę Channel

FCC (Federal Communication Commission) - fe­deralna komisja łączności będąca agencją rządową USA, określająca przepisy w zakresie telekomunikacji i nadzoru­jąca ich realizację. Organ wydaje wiążące opinie dotyczą­ce certyfikacji sprzętu radiowego, telewizyjnego i usług te­lekomunikacyjnych o zasięgu międzynarodowym pocho­dzących z USA.

FCS (Fratne Check Sequence) - kontrolny ciąg bitów (sekwencja kontrolna) do sprawdzania poprawności prze­syłanych ramek w systemach transmisji danych (głównie z protokołem HDLC). Sekwencja kontrolna obliczona przez liniowy zespół nadawczy i umieszczona w polu FCS ramki transmisyjnej na końcu przesyłanego bloku, zawiera zwykle 16 bitów (dwa bajty) - na podstawie których urządzenie odbiorcze wg podobnej procedury obliczeniowej sprawdza, czy ramka została odebrana poprawnie. Gdy jest wymaga­ny wyższy stopień protekcji, liczba bitów FCS może wzrastać oktetami. Kontrolny ciąg bitów FCS jest podstawową for­mułą protekcji w protokołach komunikacyjnych o charakte­rze bitowym, takich jak SDLC czy HDLC.

FDD (Floppy Disk Drive) - najpopularniejszy i najtań­szy napęd pamięci masowej z nośnikiem na dysku magne­tycznym z jedną lub dwiema uniwersalnymi głowicami doty­kającymi powierzchni ferromagnetyka podczas pracy. Na­pęd FDD ulegał wielokrotnej modernizacji i miniaturyzacji (dwa typowe wymiary 5,25" i 3,5") wraz ze wzrostem po­jemności adresowanej w systemie DOS: od 360 kB (SS/SD) do 1,44 MB (2HD - o podwójnej gęstości 135 ścieżek na cal). Pomimo że pozwala na przesyłanie danych i szybkością do 500 kb/s (62,5 kB/s), praktycznie infor­macja jest zapisywana z szybkością niewiele większą niż 30 kB/s - przy maks. prędkości dysku 300 obr./min.

FDD (Freąuency Dirision Duplex) - sposób realiza­cji jednoczesnej, dwukierunkowej transmisji radiowej i podziałem częstotliwości, w której dla każdego kierunku przekazu stosuje się różne częstotliwości sygnału nośnego (sieci GSM, UMTS z UTRAtypu WCDMA, in).

FDDI (Fiber Distributed Data Interface) - światło­wodowa sieć cyfrowa o topologii podwójnego pierścienia, stosowana w sieciach LAN i MAN. Dane użyteczne są prze­syłane z szybkością 100 Mb/s, natomiast fizyczna prze- 3ływność binarna pierścienia wynosi 125 Mb/s, co wynika - zastosowania kodu transmisyjnego typu 4B/5B. Przyłą­czanie stacji sieciowych do pierścienia FDDI dokonuje się na 3 sposoby jako:

• stacja SAS - podłączana do pojedynczego pierścienia,

• stacja DAS - podłączona do podwójnego pierścienia

oraz

• koncentrator DAC - podłączany do podwójnego pier­ścienia.

Jako medium transmisyjne stosuje się głównie świa­tłowody jednomodowe lub wielomodowe instalowane w miejskich sieciach szkieletowych. Realizacja sieci FDDI za pomocą kabli miedzianych - jako wersja CDDI - jest możliwa od niedawna za pomocą nieekranowanej skrętki UTP kat. 5.

W sieciach FDDI stosuje się metodę dostępu z przeka­zywaniem żetonu (podobną jak w sieciach Token Ring). Administrator sieci ma możliwość ustalania różnych prio­rytetów wybranym stacjom, przyznając im dłuższy czas na przetrzymywanie żetonu. Sieć nie dopuszcza zablokowa­nia, gdyż natychmiast po nadaniu komunikatu stacja mu­si wysłać pusty żeton, który może być przejęty przez inną stację. W sieci dopuszcza się krążenie wielu ramek kontro­lowanych przez administratora (w tym wielkość, ilość i czę­stość ramek).

FDDI-2 (Fiber Distributed Data lnterface-2) - nowsza wersja światłowodowej sieci FDDI, działająca wy­łącznie na łączach światłowodowych, jest przeznaczona dla zastosowań multimedialnych nie tolerujących zmiennego opóźnienia transmitowanych ramek - charakterystycznego dla FDDI-1. W tej wersji całe pasmo transmisyjne FDDI (100 Mb/s) jest podzielone na 16 kanałów, każdy o przepływno­ści 6,144 Mb/s, zajmujących łącznie pasmo o przepływno­ści 99,072 Mb/s. Wysoka niezawodność pracy sieci FDDI wiąże się z metodą dostępu za pomocą żetonów, co w połą­czeniu z dużą szybkością (100 Mb/s), konfigurowaniem wielu stacji (do 500) oraz pracy w zasięgu do 100 km czyni tę technologię przydatną do budowy zakładowych, korpora­cyjnych i miejskich sieci szkieletowych.

FDM (Freąuency Division Multiplexing) - techni­ka zwielokrotnienia w dziedzinie częstotliwości, jedna z technik zwielokrotnienia sygnałów w medium transporto­wym. Polega na dzieleniu kanału transmisyjnego przez podział na kilka równoległych podkanałów częstotliwo­ściowych, rozdzielanych przez pasma ochronne. Wszystkie sygnały są transmitowane jednocześnie. FDM jest stoso­wana w przewodowej transmisji analogowej (linie telefo­niczne), w sieci komunikacyjnej w paśmie podstawowym, w radiowych systemach komórkowych (GSM) oraz we włóknach światłowodowych pod postacią wielofalowej technologii WDM.

FDMA (Frequency Dirision Multiple Access) - me­toda dostępu wielokrotnego z podziałem częstotliwości, po­legająca na częstotliwościowym podziale pasma medium transmisyjnego na pewną liczbę rozłącznych przedziałów - przyporządkowanych wielu użytkownikom, tworzących ka­nały częstotliwościowe. Przesyłane przez medium sygnały pochodzące od różnych użytkowników są przemieszane w dziedzinie czasu, jednak widma tych sygnałów zajmują rozdzielne pasma w dziedzinie częstotliwości i dzięki temu mogą być wydzielone przez odbiornik za pomocą odpowie­dnich filtrów częstotliwościowych.

FECN (Forward Explicit Congestion Notification) - wskaźnik przeciążenia umieszczany w nagłówku pakietu transportowanego przez sieć pakietową Frame Relay, infor­mujący odbiorcę przesyłki o zaistniałych spiętrzeniach w sieci FR.

FEP (Front End Processor) - dedykowany komputer komunikacyjny współpracujący przez szybkie i równoległe łącze interfejsowe z głównym komputerem mainframe, za­rządzający łączami transmisji danych od terminali i urzą­dzeń zdalnych. Podstawowa funkcja procesora FEP polega na odciążeniu komputera centralnego od procedur trans­misji i przerwań z urządzeń zewnętrznych oraz zarządzania poprawnością przebiegu komunikacji przez sieć. Funkcje procesora komunikacyjnego obecnie przejmują specjalizo- wane serwery sieciowe.

ferrula - zwykle nieprzezroczysta otoczka usztywniająca włókno światłowodowe w obrębie rozłącznego złącza optycznego. Dokładne określenie geometrii czołowej krzywizny sferycznej ferruli, idealna gładkość jej powierzchni cięcia czoła styku oraz wielkość promieni krzywizny ferruli i włókna światłowodowego są podstawą do uzyskania optymalnie małej tłumienności strat złącza optycznego: poniżej 0,3 dB (okno 850 nm) oraz 0,2 dB (okno 1500 nm) dl światłowodów jednomodowych.

FEXT (Far-End Crosstalk) - przenik zdalny stanowiący jedno z dwóch istotnych zakłóceń powstających w miedzianych torach transmisyjnych w wyniku wzajemnego oddziaływania elektromagnetycznego między aktywnymi skrętkami w kablu. Przenik zdalny FEXT pojawia się wówczas, kiedy dwa sygnały lub więcej (o pokrywającym się widmie) przesyła się w tym samym kierunku, lecz za pomocą różnych par przewodów miedzianych. Na skutek zjawiska indukcji elektromagnetycznej do odbiornika odległego od źródła sygnałów po drugiej stronie toru transmisyjnego mogą docierać, oprócz sygnału podstawowego, sygnały zakłócające mające swe źródło w liniach sąsiednich. Przenik zdalny jest definiowany dwoma parametrami: EL FEXT - dla dwóch par skrętek oraz PS ELFEXT- dla transmisji wielopa- rowej prowadzonej w trybie dupleksowym.

Fibre Channel - standard szybkiej kampusowej sieci komputerowej umożliwiający przekaz danych w różnych topologiach między komponentami sieci - z szybkością od 133 MHz (12,5 MB/s) do 1062 MHz (ponad 100 MB/s) Wieloprotokołowa sieć skalowalna z kodowaniem 8B/10B jest wykonana za pomocą linii miedzianych z zastosowaniem techniki ECL (Emiter Coupled Logic), kabli współosiowych lub z włókien światłowodowych, co umożliwia transmisję z różnymi szybkościami w zasięgu od 25 m do 1O km, w zależności od zastosowanego medium.

Za pomocą łączy światłowodowych wkrótce będą dostępne w tym standardzie przekazy multimedialne (również w struk­turze macierzowej RAID) działające z szybkością 2-4 Gb/s, a nawet 8 Gb/s (ok. 1 GB/s).

FIFO (First In First Out) - jeden z dwóch najprostszych sposobów kolejkowania elementów informacji (pakietów) w buforze transmisyjnym węzła sieci przełączanej, realizowany wg podstawowej zasady: pierwszy odebrany z sieci - pierwszy wysłany dalej. Buforowanie typu FIFO, stosowane w urządze­niach transmisyjnych, wygładza lub wręcz niweluje nierówno- mierności przepływu danych w węzłach sieci, co podnosi efek­tywną przepływność toru komunikacyjnego. Innym prostym sposobem kolejkowania jest buforowanie typu UFO.

filtrowanie IP - sposób selekcji (filtracji) przekazów transmitowanych przez sieć IP, mający na celu ograniczenie do minimum niepotrzebnego, niepożądanego lub szkodli­wego trafiku w sieci globalnej IP. Tradycyjnie dokonuje się jej przez instalację zapór ogniowych i ruterów, wykonanych w kilku podstawowych technikach:

• proste filtrowanie na poziomie pakietów - gdzie na­stępuje identyfikacja w zależności od adresów źródła i prze­znaczenia (każdy pakiet IP zawiera adres urządzenia nada­jącego pakiety oraz adres docelowy);

• analizę standardowych numerów portów źródła i przeznaczenia - zawsze dodawanych przez protokół połą­czeniowy TCP i bezpołączeniowy UDP do nagłówków przesy­łanych pakietów. Na podstawie takiej analizy portów prze­znaczenia można lepiej rozpoznać określoną usługę i zasto­sować bardziej rygorystyczne reguły selekcji pakietów dla uaktywnienia lub zablokowania połączeń;

• dodatkową analizę w warstwie sesji, którą zapewnia­ją jedynie zaawansowane rutery.

filtrowanie pakietów - podstawowa wła­ściwość mostu transmisyjnego, także innych wę­złów sieciowych o wyższej organizacji, polegająca na porównaniu każdego odebranego pakietu ze specyfikacją ustawioną przez administratora sieci. Most automatycznie eliminuje z sieci pakiety nie­zgodne z podaną specyfikacją, a pakiety odpowia­dające specyfikacji może odrzucić lub warunkowo przesyłać. Filtrowanie pozwala administratorowi ograniczyć ruch pakietów określonego protokołu do jednego segmentu sieci, izolować poszczególne do­meny poczty elektronicznej i realizować ogólną po­litykę kontroli ruchu sieciowego.

filtrowanie PRML —» PRML

finger - program narzędziowy sieci Internet umożliwiają­cy potwierdzenie, czy wskazany inny użytkownik znajduje się w sieci. Wykorzystywany jest często do wyszukania adresu pocztowego określonego użytkownika sieci Internet, rów­nież do identyfikacji uszkodzonych lub przeciążonych wę­złów sieci - przez kolejne wyszukiwanie coraz bardziej odle­głych węzłów i użytkowników. Standardowo ujawnia pełną nazwę użytkownika, ostatni czas logowania, czas oczekiwa­nia, port terminalu końcowego i lokalizację terminalu. Wię­cej danych udostępnia komenda Whois, sięgająca do szczegółów bazy węzła sieciowego oraz do dalszych infor­macji o użytkownikach.

firewall —» zapora ogniowa

FireWire - szeregowa odmiana interfejsu SCSI-3 znana jako IEEE 1394, znajdująca zastosowanie w komputerach multimedialnych do cyfrowej obróbki i przekazu graficznych plików obrazu. Podstawowa szybkość transmisji, która obe­cnie wynosi 100 Mb/s, jest rozszerzana do 400 Mb/s. Ob­szar zastosowań interfejsu FireWire obejmuje głównie łącza z cyfrowymi kamerami obrazu (kamkodery) i magnetowida­mi, także z innymi urządzeniami elektronicznymi powszech­nego użytku, zastępując dotychczasowe połączenia interfej­sowe SCSI. Łącze interfejsowe FireWire składa się z dwóch par skrętek transmitujących sygnały informacyjne i dwóch przewodów dostarczających napięcie zasilania (do 40 V) w zasięgu do 4,5 m.

firmware - dowolne sprzętowe oprogramowanie steru­jące, czyli instalowane w układach pamięciowych urządze­nia - przeznaczone wyłącznie do odczytu informacji (ROM, EPROM, E²PROM, in.). W modemach wyższej klasy oprogra­mowanie firmware znajduje się w spe­cjalnych układach pamięciowych typu Flash, które umożliwiają bieżącą aktua­lizację oprogramowania przez wymianę zawartości pamięci za pomocą funkcji nadpisania (zapis na istniejącej infor­macji). Modernizację zawartości lub usunięcie błędów programowych przez nadpisanie pamięci można wykonać z lokalnej stacji dyskietek bądź on-line za pośrednictwem linii telefonicznej - bezpośrednio z odległego serwisu fa­brycznego konkretnego urządzenia ko­munikacyjnego.

FITL (Fiber in the Loop) - abo­nencki optyczny system dostępowy re­alizujący, oprócz tradycyjnych usług POTS i usług cyfrowych ISDN, także transmisję danych oraz wiele in. usług szerokopasmowych o przepływności powyżej 2 Mb/s. Pod­stawowy zestaw nowych usług oferowanych w sieciach FITL obejmuje: dostęp do Internetu, usługi multimedialne oraz interaktywną telewizję IVOD. Istnieje wiele odmian abonenckiej sieci światłowodowej ONU - adresowanej do operatorów telekomunikacyjnych, doprowadzających włókna optyczne o wysokiej przepływności bezpośrednio w pobliże lokalizacji abonenta. Do najczęściej używanych należą: FTTC (Fiber to the Curb), FTTB (Fiber to the Buil- ding), FTTD (Fiber to the Desk), FTTH (Fiber to the Home), FTTO (Fiber to the Office), FTTZ (Fiber to theZone), a ostat­nio FTTW (Fiberto the Workstation). FITLobejmuje dystry­bucję informacji przez pasywne węzły sieci optycznej PON oraz węzły aktywne AON.

flaga - specjalny znacznik (zestaw bitów) znajdujący się na początku i końcu ramki używanej w przekazach przez sieci pakietowe Frame Relay. W obydwu przypadkach zawiera identyczną sekwencję bitów - synchronizującą generatory czasu we współpracujących ze sobą końcowych urządzeniach komunikacyjnych (kod dwójkowy 01111110).

Flash EPROM —» pamięć błyskowa

FM (Freąuency Modulation) - modulacja częstotliwości, jedna z technik modulacji sygnałów używana w telekomunikacji. FM stosowaną w odniesieniu do transmisji danych cyfrowych

nazwano kluczowaniem częstotliwości FSK

W najprostszym przypadku są używane tylko dwie częstotliwości: f_L (Iow) - zwykle do przedstawienia stanu logicznej „jedynki" oraz f_H (high) - przy interpretacji stanu „zera" sygnału wejściowego poddawanego modulacji.

FMS (Fleet Management System) - system monitorowania pojazdów znajdujących się w ruchu usprawniający zarządzanie taborem ciężarowym z wykorzystaniem systemu nawigacyjnego GPS oraz konstelacji satelitarnej Inmarsat C. Dokładność lokalizacji pojazdów wyposażonych w system FM: sięga kilkuset metrów.

formatowanie informacji - dzielenie ciągłego strumienia bitów na mniejsze odcinki (segmentacja), których długość jest związana ze sposobem transmisji w medium i z protokołem komunikacyjnym. Segmentacja umożliwia podział strumienia bitów na pakiety (transmisja pakietowa), ramki (synchroniczne protokoły bitowe), ko­mórki (asynchroniczne protokoły transmisji typu ATM) i zna­ki stosowane w transmisjach o strukturze znakowej. Z wyjąt­kiem asynchronicznej transmisji znakowej, bloki danych muszą mieć oznaczony początek i koniec, a zwykle również być wyposażone w identyfikację adresów wewnątrz sieci i numerację kolejności przesyłanych komórek. Wprowadze­nie właściwej segmentacji umożliwia:

• przełączanie strumieni informacji w sieciach;

• znaczne zwiększenie efektywności transmisji w razie występowania błędów.

FORTRAN - pierwszy, nadal używany, kompilacyjny ję­zyk wysokiego poziomu stosowany głównie w obliczeniach inżynierskich, naukowych i technicznych.

forwarding- mechanizm automatycznego przeadreso- wania przesyłki do osób trzecich przez obsługujący węzeł (serwer, komputer PC, in.) poczty elektronicznej lub fakso­wej wg uprzednio uzgodnionych adresów sieciowych.

FPGA (Field Programmable Gate Array) - często stosowane w urządzeniach teleinformatyki rekonfigurowalne i reprogramowalne struktury logiczne, oparte na programowalnych matrycach i używane w aplikacjach wymagających upakowania struktury logicznej o dużej po­jemności, w niewielkiej objętości układu. Rolę elementu pamiętającego w układach FPGA spełnia komórka pamię­ci nietrwałej SRAM, co powoduje, że po każdym odłącze­niu zasilania potrzebna jest inicjaiizacja konfiguracji wewnętrznych matryc logicznych układu. Zasadniczą ich zaletą jest prosta rekonfiguracja zawartości, możliwość wielokrotnego przeprogramowania (algorytmu, architektu­ry) i niski koszt produkcji.

FPLMTS (Future Public Land Mobile Telecommu- nication Systems) - projekt systemu łączności radiowej dla abonentów w ruchu. Koncepcja przewidywała stosowa­nie tego systemu w paśmie 2 GHz, przy szerokości pasma min. 230 MHz. Wzrastające zapotrzebowanie na ruchome usługi komórkowe, konieczność stosowania nowych technik transmisji oraz integracja z innymi systemami światowymi spowodowały modernizację koncepcji i zmianę nazwy syste­mu na IMT-2000 - w Europie oznaczaną jako UMTS.

FR (Frame Relay) —» Frame Relay

FR (Fuli Rate) - pełna szybkość cyfrowego ciągu wyj­ściowego uzyskiwana w standardowym koderze głosowym, stosowanym w sieciach GSM drugiej generacji w trakcie konwersji głosu na postać cyfrową. Nominalna szybkość ko­dowania głosu (fuli rate), wynosząca 13 kb/s w standardzie GSM (fazy 1 i 2), jest niekiedy zastępowana (GSM faza 2+) kodowaniem połówkowym HR (halfrate) - nie przekraczają­cym szybkości 6,5 kb/s. Takie rozwiązanie umożliwia obsłu­gę większej liczby abonentów w sieciach komórkowych o okresowo podwyższonym trafiku - nadal obsługiwanych przez pojedynczą stację bazową BTS.

FRAD (Frame Relay Access Derices) - autonomicz­ne urządzenie dostępowe sieci pakietowej Frame Relay z przełączaniem pakietów, spełniające głównie funkcję multipleksera lub demultipleksera w sieciach pakieto­wych. Urządzenie potrafi kapsułkować w ramki FR różne protokoły (BSC, SNA, X.25, IP, IPX, in.), zarządzać kolejka­mi i priorytetami przepływu, a także segmentować pakiety (głosu i danych).

fragmentacja - proces przebiegający w sieciach pa­kietowych, a także sieciach IP, polegający na dzieleniu (przed transmisją) ciągłego strumienia bitów informacyj­nych lub dużych pakietów na mniejsze fragmenty (pakiety) dostosowane wielkością do wymagań sieci transmisyjnej bądź protokołów transmisji. Po stronie odbiorczej sieci za­chodzi proces odwrotny: scalania zwany defragmentacją, przywracający pierwotną postać przesyłanej informacji. W zestawie protokołów TCP/IP fragmenty nie mogą być większe niż datagramy IP - czyli mniejsze od 65 535 bajtów, pomniejszonych jeszcze o wielkość nagłówka.

Frame Relay (FR) - sieć pakietowa, także urządzenia dostępowe tej sieci używane w szybkich cyfrowych sieciach teleinformatycznych. Pakietowa sieć transmisyjna FR z przełączaniem pakietów funkcjonuje na łączach cyfrowych wysokiej jakości (zwykle światłowodowych), o niskiej stopie błędu, ze zmienną przepływnością informacji o dedyko­wanych szybkościach: 56 kb/s, 64 kb/s, 256 kb/s, 1544 kb/s, 2,048 Mb/s oraz 45 Mb/s. Sieć FR zastępuje z powo­dzeniem starsze sieci pakietowe z protokołem X.25 o niż­szych przepływnościach, oferując większą niezawodność i elastyczne wykorzystanie zasobów pakietowych sieci transportowych PSDN. Główne zastosowania obejmują: łą­czenie różnego typu odległych sieci LAN, przesyłanie dużych plików danych między stacjami roboczymi wysokiej roz­dzielczości CAD/CAM, praca interaktywna między termina­lami o niewielkim trafiku pakietów oraz komunikacja inte­raktywna do przesyłania krótkich komunikatów z małymi opóźnieniami.

W strukturze połączeń sieci FR wyróżnia się wiele fizycz­nych i logicznych alternatywnych dróg połączeniowych, umożliwiających tworzenie przez sieć połączeń wirtualnych, występujących w trzech postaciach jako:

• stałe połączenia wirtualne (PVC) - przydzielane przed komunikacją na dłuższy okres (tygodnie, lata);

• komutowane połączenia wirtualne (SVC) - zestawia­ne na żądanie abonenta połączenie typu punkt-punkt, ana­logicznie jak w sieciach telekomunikacyjnych;

• grupowe połączenia wirtualne (multicast) - zezwala­jące na równoczesny dostęp wielu użytkowników do tych sa­mych zasobów.

freeware - program komputerowy oferowany bezpłat­nie przez autora opracowania i zwykle dostępny do ściągnięcia przez sieć Internetu. Może być zarówno próbką testową z ograniczonymi opcjami, jak również najnowszą pełnowartościową wersją.

FSK (Frequency Shift Keying) - modulacja z kluczowaniem częstotliwości, jedna z technik modulacji cyfrowych. Polega na przesuwaniu częstotliwości w stosunku do nominalnego sygnału nośnej, zgodnie z przebiegiem binarnym:

zwykle poniżej nośnej dla sygnału logicznego „zera" i powyżej nośnej dla logicznej „jedynki".

FTAM (File Transfer Access and Managtment) - międzynarodowy standard określający zasady transmisji plików i rekordów w środowisk otwartym definiowanym w modelu ISO/OSI. Dopuszcza wymianę plików binarnych lub tekstowych między różnymi systemami komputerowymi (pochodzącymi od różnych producentów), jednak z powodu niekompatybilności z nowymi protokołami transmisji nie znajduje aprobaty.

FTP (File Transfer Protocol)- program używany standardowo w Internecie do kopiowania plików między komputerami, korzystając z protokołu TCP/IP, także służy do zdalnego ściągania plików serwerowych do komputera klienta. Program aplikacyjny FTP stanowi kluczowy element wszystkich systemów używających przekazów protokołem TCP/IP, ponadto zapewnia kontrolę poprawności transmisji oraz praw dostępu do poszukiwanych zbiorów. Po uzyskaniu dostępu do odległej stacji gdzie wymagany jest identyfikator użytkownika oraz hasło zarejestrowanego klienta, użytkownik sieci może przeglądać katalogi obcego komputera na komputerze macierzystym i wykonać ograniczone funkcje zarządzania tymi plikami. Zbiory publiczne FTP zawierają olbrzymią ilość bezpłatnie oferowanego oprogramowania praktycznie na dowolne typy komputerów i systemów operacyjnych.

FTP —»skrętka foliowana FTP

FTTB (Fibrę To The Building) - optyczny system abo­nencki przeznaczony do instalacji budynkowych o dużym nasileniu abonentów, takich jak: biurowce, hotele, centra biznesu i zakłady przemysłowe. Komunikacyjne urządzenia pośredniczące ONU są instalowane w szafach i stojakach instalacyjnych węzłów telekomunikacji znajdujących się wewnątrz budynków. Ułatwia to konfigurację i wykonanie przyłączy w wewnętrznej infrastrukturze telekomunikacyjnej oraz chroni urządzenia przed wpływem warunków atmosfe­rycznych i niepowołanym dostępem. Interfejs użytkownika jest oparty na miedzianej skrętce telefonicznej.

FTTC (Fibre To The Curb) - dostęp światłowodowy dla grupy zabudowań i osiedli mieszkaniowych, w których znajduje się wiele domków lub mieszkań rozmieszczonych na niewielkim obszarze. Odporne na warunki atmosferycz­ne szafki uliczne są instalowane wzdłuż trasy przebiegu dotychczasowych łączy miedzianych oraz w miejscach zakończenia dawnych torów magistralnych kabli miedzia­nych. Umożliwia to wykorzystanie istniejących pętli abo­nenckich oraz kanalizacji kablowej, a także natychmiasto­we odtworzenie istniejących przyłączy w przypadku dalszej rozbudowy sieci. W szafkach ulicznych jest również instalo­wane zasilanie awaryjne umożliwiające kilkugodzinną pracę systemu nawet po zaniku zasilania. Interfejs użyt­kownika jest miedziany z wykorzystaniem istniejącej skręt­ki telefonicznej.

FTTH (Fibre To The Home) - optyczny system abo­nencki polegający na doprowadzeniu światłowodu bezpo­średnio do siedziby abonenta. Jest to rozwiązanie najbar­dziej elastyczne ze względu na oferowane pasmo, dające w zasadzie nieograniczony dostęp do świadczonych usług. Wadą systemu FTTH jest stosunkowo wysoki koszt instalacji, ponieważ cały interfejs u użytkownika jest światłowodowy.

Fuli Duplex —> dupleks FDX.

FUNI (Frame Based User to Network Interface) - interfejs umożliwiający dostęp do sieci ATM z wykorzysta­niem ramek o zmiennej długości pola danych, zastępujący typowy rozmiar komórek ATM o ustalonej długości (53 baj­ty). Zastosowanie tego typu interfejsu w przełącznikach brzegowych sieci ATM pozwala na bardziej efektywne wyko­rzystanie łącza dostępowego do sieci.

FWM (Four Wave Mixing) - mieszanie czterofalowe, jedno z bardziej niepożądanych zjawisk nieliniowych towa­rzyszących transmisji optycznej WDM w światłowodzie. Po­lega na nakładaniu się dwóch lub więcej faz sygnałów optycznych o zbliżonych długościach fal, w wyniku czego powstają nowe fale o zbliżonych, lecz różnych częstotliwo­ściach (2 nowe częstotliwości 2f₁-f₂ oraz 2f₂-f₁ - dla dwóch fal pierwotnych, 9 nowych dla 3 fal pierwotnych itd.). Wy­twarzane nowe sygnały mieszania czterofalowego rozcho­dzą się w tym samym kierunku co fale podstawowe, a ich moc rośnie kosztem fal podstawowych.