H.248 - standard definiujący połączenia sieci pakietowej z bramami medialnymi MGW (Media Gateway), łączącymi sieć pakietową z innymi obiektami przekazu (sieci komuto­wane, systemy komutacji, sieci pakietowe o odmiennych protokołach, urządzenia końcowe i terminale).

H.261 (CIF, QCIF Standard) - standard definiujący sposoby formatowania i kompresji danych dla różnych roz­dzielczości obrazów stosowanych w wideofonii i telewizji. Format CIF ma rozdzielczość 288x352 punkty, odwzorowa­ną na 625 liniach (50 lub 60 Hz), format QCIF (QuarterCIF) ma rozdzielczość 144x176 punktów dla 288 linii (50 Hz).

Algorytmy kompresji oparte na H.261 doczekały się wielu

rozwiązań technicznych w postaci kompletnych układów scalonych.

H.320 - zbiór definicji terminalu wideokonferencyjnego działającego nie tylko w sieci ISDN (zob. rys.). Najnowsza wersja akceptuje wizyjne standardy kompresji sygnału (H.262/MPEG2 i H263) oraz nowe metody kodowania dźwięku (G.723.1, G.729 oraz MPEG Audio).

H.323 - zbiór standardów wg zalecenia ITU (1996 r.), umożliwiający realizację usług multimedialnych czasu rze­czywistego w istniejącej strukturze sieci pakietowej (także IP) i zapewniający współdziałanie aplikacji i urządzeń koń­cowych z protokołami H.323 pochodzących od różnych pro­ducentów. Zalecenie definiuje nie tylko funkcje terminali H.323, ale także kompletną architekturę, która umożliwia realizacje połączeń telefonicznych w sieciach pakietowych. Obowiązująca wersja standardu - H.323 v.2 - jest obecnie rozszerzana do wersji v.3 wraz z implementacją protokołów H.225, H.245 i Q.231, z przeznaczeniem do przesyłania da­nych audio i wideo przez sieci IP.

H.324 - rekomendacja zaproponowana przez ITU (1995 r.), definiująca multimedialne algorytmy i protokoły dla sieci komutowanych PSTN. Wersja rozszerzona - H.324M - odnosi się do sieci rucho­wych z przełączaniem pakietów.

haker (hacker) - osobnik pokonujący zabezpie­czenia komputerowe bez wiedzy i zgody właściciela systemu, wyłącznie dla własnej satysfakcji. Profe­sjonalnego hakera, który uzyskuje z tego procederu korzyści materialne lub finansowe, nazwano krake rem (cracker, cracking). Do najbardziej szkodliwej działal­ności hakerskiej zalicza się: generowanie różnorodnych wi­rusów komputerowych, oprogramowanie konia trojańskie­go czy wytwarzanie sztucznego trafiku blokującego normal­ny dostęp do serwerów bazodanowych (I love You).

Haff Duplex -> półdupleks HDX

handover - technika dynamicznego przekazywania łączności między kanałami radiowymi, stosowana w syste­mach komórkowych analogowych NMT i cyfrowych GSM. Czynność przełączania kanałów jest wykonywana automa­tycznie przez stację bazową po stwierdzeniu pogorszenia się warunków odbioru w aktywnym dupleksowym łączu radio­wym (dwa kanały jednokierunkowe) między stacją bazową i stacją ruchomą MS. Przełączanie kanałów ma miejsce między:

• szczelinami TDMA,

• nośnymi radiowymi RF komórki oraz

sąsiednimi stacjami bazowymi BS, sterownikami BSC i centralami obszarowymi MSC, zawsze z zachowaniem ciągłości transmitowanej rozmowy lub przekazu danych.

handshaking - popularny sposób potwierdzeń komu­nikatów przesyłanych przez sieć między dwoma systemami łączności (także urządzeniami komunikacyjnymi) w proto­kołach asynchronicznej transmisji szeregowej. Dotyczy za­równo nawiązania połączenia, negocjacji parametrów transmisji, kontroli transmisji w trakcie jej trwania oraz za­kończenia sesji i poprawności rozłączenia współpracują­cych urządzeń.

hardware - fizyczne zasoby elektroniczne systemu kom­puterowego niezbędne do wykonywania przewidzianych apli­kacji, wraz z wszystkimi towarzyszącymi urządzeniami zewnę­trznymi i komunikacyjnymi do prowadzenia transmisji danych.

harmonizacja systemów 3G - zaproponowany przez ITU (1999 r.) proces uzyskania zgodności na całym obszarze Ziemi cyfrowych systemów komórkowych trzeciej generacji IMT-2000 służących do bezprzewodowej łączno­ści ruchowej o wysokiej przepływności (2 Mb/s, obraz ru­chomy, terminale osobiste). Harmonizacja systemów 3G obejmuje alternatywnie następujące technologie prze­kazu w systemie IMT-2000:

• IMT-DS (CDMA Direct Spread) - czyli technologia CDMA z rozpraszaniem bezpośrednim, znana jako szeroko­pasmowa W-CDMA oraz stanowiąca wersję europejskiego interfejsu radiowego UTRA FDD z rozdziałem częstotliwo­ściowym dla tzw. pasm sparowanych;

• IMT-MC (CDMA Multi Carrier) - operująca wieloma podnośnymi realizowanymi w technologii z kodowym roz­działem kanałów CDMA;

• IMT-TC (Time Codę) - technologia z kodowym roz­działem kanałów CDMA i dupleksem czasowym TDD, a więc stanowiąca wersję interfejsu UTRA TDD (z rozdziałem czaso­wym) do obsługi niesparowanych pasm radiowych;

• IMT-SC (Single Carrier) - wariant z pojedynczą no­śną działający w technologii TDMA i przystosowany do współpracy z amerykańskim bezprzewodowym standardem UWC 136;

IMT-FT (Frequency Time) - wariant mieszany techno­logii TDMA/FDMA zgodny z europejskim systemem bez- sznurowym DECT.

hasło (password) - w teleinformatyce ciąg znaków alfa­numerycznych używany do potwierdzenia tożsamości. Zna­jomość hasła i identyfikatora (nazwy) użytkownika jest do­wodem posiadania uprawnień do korzystania z oferty syste­mu komunikacyjnego przypisanej temu użytkownikowi.

HCF - oznaczenie grupy najtańszych modemów analogo­wych (winmodemy), które do realizacji większości podsta­wowych funkcji transmisyjnych korzystają z mocy oblicze­niowej przyłączonego komputera PC.

HDB-3 (High Density Bipolar-3) - pseudoternarny kod transmisyjny stosowany w łączach międzycentralowych ze zwielokrotnieniem PCM 30/32 (2 Mb/s), zbliżony w funkcjach do bipolarnego kodu transmisyjnego AMI (Al- ternate Mark Inversion).

HDLC (High Level Data Link Control) - zoriento­wany bitowo protokół transmisji synchronicznej warstwy łą­cza danych w modelu odniesienia ISO/OSI, transportujący w trybie dupleksowym ramki HDLC w rozległych połącze­niach dwupunktowych lub wielopunktowych. Protokół HDLC jest nadrzędny w stosunku do SDLC i wielu innych protokołów, jego podzbiory są stosowane do sygnalizacji oraz kontroli łączy w sieciach X.25, ISDN i Frame Relay. Do protokołów podrzędnych w stosunku do HDLC nale­żą: SDLC, LAP, LAP-B, LAP-D, LAP-F, LAP-M, LAP- X oraz LLC dla podwarstwy łącza modelu ISO/OSI.

HDML (Handheld Derice Markup Langu- age) - język opisu treści danych przesyłanych do ruchomych terminali komórkowych, z uwzględnie­niem ograniczeń prezentacji i wprowadzania infor­macji w terminalu, a także istniejących zasobów do jej przetwarzania w terminalu (moc, pojemność pa­mięci, typ procesora).

HDSL (High Digital Suhscriber Line) - sy­metryczne łącze abonenckie o wysokiej przepływ­ności realizowane na zwykłej miedzianej skrętce telefonicznej. Nominalna szybkość transmisji da­nych, wynosząca początkowo 784 kb/s w obu kie­runkach przenoszenia lub jednokierunkowo 1544 kb/s linii T1 (2048 kb/s dla linii E1), wymagała stosowania podwójnej skrętki miedzianej. Od 1999 r. dwukierunkową przepływność 2 Mb/s uzyskuje się za pomocą jednej pary przewodów miedzianych w systemach HDSL2. Zasięg łącza jest silnie uzależniony od przekroju przewodów miedzianych i wynosi od 4 km (przy przekroju kabli 0,4 mm) do 10 km (przy przekrojach 0,8 mm). Najwyższą przepływność 2 Mb/s uzyskuje się najczęściej za pomocą efektywnej modulacji z kodowaniem 2B1Q lub CAP 128 (Alcatel) Rozwiązania najnowsze HDSL oferują symetryczną przepływność 2,3 Mb/s.

HDTV (High Definition Telerision) - standard przekazu telewizyjnego o dużej rozdzielczości obrazu dwukrotnie wyższej od obecnie stosowanej w przekazach DTV. Transmisja obrazów o podwyższonej jakości HDTV wymaga przepływności 20-30 Mb/s po kompresji, przy rozdzielczości obrazu 1440x1152 lub 1920x1152 punktów - zgodnie z telewizyjnym standardem przekazów. Przepływność bez cyfrowej kompresji sygnału wizyjnego wy si ok. 140 Mb/s.

HEO (Highly Elliptical Orbit) - silnie eliptyczna orbita satelitów badawczych i telekomunikacyjnych, o typowym apogeum w odległości 25-45 tys. km oraz perygeum 3-5 tys. km od powierzchni Ziemi. Typowy czas obiegu satelity wynosi kilka godzin. Wydłużone orbity HEO są bardzo użyteczne dla terenów górzystych i zurbanizowanych, ponieważ umożliwiają osiąganie dużych kątów elewacji (gdy satelita znajduje się na średnich i wysokich częściach orbity), co umożliwia penetrację sygnałów przy wysokiej zabudowie terenu.

Z orbit tego typu korzystały satelity systemów Mołnia

HERF (High Energy Radio Freąuency) - radiowe urządzenia techniczne emitujące sygnały radiowe o bardzo wysokich mocach, zdolne zakłócić lub zablokować działanie systemów komputerowych bądź wręcz zniszczyć urządzenia elektroniczne zainstalowane w stacjonarnych sieciach tele- informatycznych i terminalach ruchomych (przenośnych, samochodowych czy komórkowych). Generatory sygnałów HERF o dużej mocy stanowią obecnie najnowocześniejszą ofensywną broń elektroniczną.

heterogeniczna sieć -> sieć heterogeniczna

HFC (Hyhrid Fiber Coax) - technologia hybrydowa (miedziano-optyczna) przekazów multimedialnych przezna- czona dla operatorów telewizji kablowej. Rozszerza jedno- kierunkową dystrybucję usług w kablowej sieci współosiowej CATV o kanał zwrotny od abonenta do sieci, co umożliwia interakcję abonenta i wybór pożądanych (zwykle płatnych) usług dodatkowych.

hierarchia jednostek - uproszczony sposób zapisu krotności jednostek, powszechnie stosowanych w nauce i technice. W teleinformatyce praktycznie dotyczy zmian wiel kości mierzonych w zakresie od 10^-15 (femto) do 10⁺¹⁵ (peta) (zob.tab.).

hierarchia plezjochroniczna PDH -> PDH

hierarchia synchroniczna SDH -> SDH

HiFD (High Capacity Floppy Disc) - napęd dyskowy do archiwizacji danych opracowany przez firmę Sony, dzia­łający zarówno ze zwykłymi dyskietkami FDD, jak też ze spe­cjalnymi nośnikami magnetycznymi HiFD. Zezwala na zapis do 200 MB danych na jednym dyskowym nośniku wymien­nym z prędkością sięgającą 3600 obr./min, co umożliwia transport danych z przepływnością 3,6 Mb/s. Tak wysoką przepływność uzyskano przez prowadzenie głowicy na poduszce powietrznej, wy­konanej w technologii stosowanej do tej pory wy­łącznie w dyskach stałych (twardych) o dużych po­jemnościach.

HIPERLAN (High Performance Radio Local Area Network) - europejska wersja stan­dardu radiowego sieci lokalnych klasy WLAN (Wireless LAN), zdefiniowana jako IEEE 802.11, o prze­pływności maks. do 20 Mb/s (zasięg 50 m), także 11 Mb/s (zasięg 100 m) - przeznaczona dla bez­przewodowych aplikacji sieciowych w pomieszczeniach za­mkniętych. Możliwe rozszerzenie zasięgu do 800 m z prze­pływnością 1 Mb/s. Dla Europy ustalono dwa przedziały częstotliwości pracy w standardzie HIPERLAN: 5,15-5,30 GHz oraz 17,10-17,36 GHz.

HIPERLAN2 - (High Performance Radio Local Area Network 2) - bezprzewodowy wariant sieci lokal­nych (WLAN) o niewielkim zasięgu. Zgodnie z zaleceniami CEPT, oferuje typową przepływność 25 Mb/s w paśmie ra­diowym o częstotliwości 5 GHz, z uwzględnieniem współ­pracy z sieciami szkieletowymi ATM oraz IP.

hiperłącze (hyperlinks) - odnośniki umożliwiające odwoływanie się do innych dokumentów tekstowych lub graficznych, znajdujących się w zupełnie innych bazach da­nych i odległych serwerach sieci Internet. Są powszechnie używane w procesie wzajemnego łączenia stron webowych: wywołanie kolejnego dokumentu za pomocą przeglądarki klienta (przez kliknięcie odpowiedniej ikony na przeglądar­ce) powoduje odszukanie i ściągnięcie poszukiwanego do­kumentu (tekstu, rysunku, grafiki, zapisu dźwiękowego lub animacji).

hipermedia - określenie przekazów hipertekstowych (dokumentów z informacją) zawierających odnośniki do pli­ków dźwiękowych, obrazowych i filmowych używanych w środowisku multimedialnym.

hipertekst (hypertext) - elektroniczna metoda prezentacji tekstu, również język programowania hiperte- kstowego HTML umożliwiające niesekwencyjny dostęp do zbiorów danych i informacji tekstowych metodą skojarze­niową. Kluczowym elementem hipertekstu jest stosowanie odnośników (links) do in. stron HTML znajdujących się na tym samym serwerze lub w innym miejscu w Internecie. W aplikacjach hipertekstowych można przeglądać informa­cję w sposób elastyczny, wybierając za każdym razem nowe ścieżki (tematy, nazwy, skojarzenia), ściągając w ten spo­sób kolejne informacje z różnych odległych serwerów inter­netowych. Hipertekst dał początek popularnej technice tworzenia i wyszukiwania stron WWW.

HIPPI (High Performance Parallel Interface) - technika stosowana głównie do równoległych (niekiedy również szeregowych) połączeń interfejsowych między su­perkomputerami. Opracowany przez ANSI standard HIPPI obejmuje kilka wersji łącza z przeznaczeniem: do wymiany banków danych pamięci RAM, łączenia superkomputerów z hubami, ruterami, serwerami dyskowymi, a także do kam- pusowej szeregowej transmisji między superkomputerami. Wersja standardowa HIPPI umożliwia jednokierunkową transmisję danych z szybkością 800 Mb/s przez wieloparo- wy (50 skrętek) kabel miedziany o przepływności: 25 Mb/s x 32 bity = 800 Mb/s - w maks. zasięgu do 25 m. Najnowsza wersja HIPPI zezwala na transmisję szeregową z szybkością 1600 Mb/s.

HLR (Home Location Register) - centralna baza da­nych systemu komórkowego GSM bądź in. systemów ko­mórkowych, przechowująca informacje o bieżącej lokaliza­cji własnych abonentów zarejestrowanych na stałe w syste­mie macierzystym określonego operatora - niezależnie od ich aktualnego położenia w sieci lub poza nią. HLR określa pełny status abonentów sieci operatora zawierający m.in.: czasowe numery abonentów, wykaz wykupionych usług do­datkowych, klucze szyfrowe z możliwością potwierdzania autentyczności klienta i inne prywatne informacje o abo­nencie sieci.

HOLD - jedna z usług dodatkowych oferowanych klien­tom sieci cyfrowej ISDN, umożliwiająca czasowe zawiesze­nie zestawionego połączenia oraz jego późniejsze przy­wrócenie. Zawieszanie połączenia może być inicjowane przez dowolną ze stron uczestniczących w telefonicznej se­sji rozmownej.

HomeRF - standard domowej łączności radiowej zapro­ponowany (1998 r.) przez HRF-WG (Home Radio Frequen- cy-Working Group) do bezprzewodowej komunikacji (10 Mb/s) między komputerami osobistymi a urządzeniami elektronicznymi powszechnego użytku. HomeRF jest de fac­to standardem promowanym przez licznych producentów, w tym firm Intel i Compaq Computer. Pasmo sieci HomeRF jest identyczne jak bezprzewodowego Ethernetu wg stan­dardu IEEE 802.11 o częstotliwości 2,4 GHz.

homogeniczna sieć -> sieć homogeniczna

hop - termin opisujący przemieszczanie się pakietu danych między dwoma sąsiednimi węzłami sieci (ruter, przełącznik), także miara drogi trasowania (hop count) stosowana do po­miaru odległości między stacją nadawczą i odbiorczą. W trakcie przemieszczania się pakietu przez kolejne węzły sieci (hops) adres fizyczny pakietu ulega odpowiedniej modyfikacji, natomiast adres portu przeznaczenia się nie zmienia. W celu określenia długości trasy mierzonej w jedno­stkach hops rutery okresowo wymieniają informacje o prze­biegu pakietów i mierzą efektywność poszczególnych dróg.

hortal - jedna z wersji portali internetowych grupująca informacje tematycznie i ułatwiająca w ten sposób poszuki­wanie właściwej informacji.

host - wydajny komputer centralny (lub sterujący) zain­stalowany w środowisku sieciowym, z którym komunikują się terminale zdalne. Dołączony do sieci teleinformatycznej realizuje, oprócz klasycznych funkcji obliczeniowych, zdalny dostęp do baz danych, przetwarzanie rozproszone oraz spe­cjalistyczne usługi zlecane przez terminale sieciowe, czyli przez użytkowników sieci.

HR (Half Rate) - połówkowa szybkość kodowania głosu nie przekraczająca 6,5 kb/s, stosowana w rozwiązaniach koderów głosowych telefonów komórkowych sieci GSM (faza 2+). W porównaniu z wcześniej używanymi koderami FR, także rozwiązania EFR - umożliwia dwukrotne zwiększenie liczby abonentów obsługiwanych przez jedną stację bazową (16 połączeń głosowych zamiast 8 rozmów lokowanych w jednym kanale radio­wym). Najnowsze rozwiązania koderów za­pewniają dynamiczne przełączanie między kodowaniem pełnym FR i połówkowym HR - w zależności od istniejącego natłoku połą­czeń w sieci komórkowej.

HSCSD (High Speed Circuit Switched Data) - technika wieloszczelinowej komutacji pakietów danych w kanale radiowym, stosowana w systemach ko­mórkowych GSM w celu zwiększenia szybkości transmisji danych. Pozwala na logiczne łączenie teoretycznie do 8 ka­nałów radiowych sieci GSM 900/1800, a w praktyce najwy­żej 4 kanałów w zakresie przepływności 14,4-57,6 kb/s dla danych transmitowanych z komutacją łączy. Ze względu na kłopoty z jednoczesnym nadawaniem i odbiorem sygnałów radiowych we wszystkich szczelinach czasowych najwyższą przepływność (57,6 kb/s) uzyskuje się przez jednoczesne użycie jedynie 4 szczelin czasowych (o przepływności 14,4 kb/s każda), natomiast najczęściej stosowana wynosi tylko 43,2 kb/s (3x14,4 kb/s). Zwiększenie przepływności poje­dynczej szczeliny, w stosunku do standardowej szybkości 9,6 kb/s w GSM, uzyskuje się przez zastosowanie bardziej efektywnego sposobu kodowania kanałowego. Zasadniczą wadą przekazów w standardzie HSCSD jest konieczność przyporządkowania związanych w ten sposób kanałów wy­łącznie jednemu użytkownikowi, co jest mało ekonomicz­nym sposobem wykorzystywania pasma radiowego.

HSM (Hierarchical Storage Management) - opro­gramowanie hierarchicznego systemu zarządzania zasoba­mi pamięci masowej, oparte na automatycznym przenosze­niu (migracji) plików z głównego medium pamięciowego na media wtórne o większym czasie dostępu i tańsze w eksplo­atacji. Użytkownik takiego systemu odnosi wrażenie, że ma dostęp do pamięci nieograniczonych rozmiarów w sieci, bez zamartwiania się o brak miejsca na swoim dysku lokalnym lub sieciowym. Obsługa hierarchiczna HSM jest potrzebna do przenoszenia mało używanych lub wcale nie używanych plików z szybkiej pamięci dyskowej na zestawy dysków optycznych (Jukebox), a następnie na taśmy (Autoloader) lub inne systemy archiwizacji o dużej pojemności.

HSP (Host Signal Processing) - niestandardowy tryb pracy szybkiego komputera klasy PC współpracującego z prostym modemem telekomunikacyjnym (winmodem), w którym do obsługi większości funkcji modemowych jest za­angażowana moc przetwarzania centralnego mikroprocesora (CPU). W odróżnieniu od układów klasy DSP - gdzie całe przetwarzanie i funkcje telekomunikacyjne znajdują się w specjalizowanym układzie lokowanym w modemie - w try­bie pracy HSP uproszczony modem zapewnia jedynie adap­tację sygnałów liniowych, a całym przetwarzaniem (korekcją, kompresją, kontrolą) zajmuje się mikroprocesor terminalu.

HSSI (High Speed Serial Interface) - szybki interfejs szeregowy dla telekomunikacyjnych łączy cyfrowych o pod­stawowej przepływności do 52 Mb/s (SONET). Opisany w standardzie EIA definiuje łącze między urządzeniem koń­cowym DTE dla danych a urządzeniem komunikacyjnym DCE - z zastosowaniem techniki potwierdzeń (handshaking). In­terfejs HSSI jest zrealizowany w technice ECL (Emiter Cou- pled Logic), z wykorzystaniem symetrycznej skrętki miedzia­nej o czasie propagacji 25 ns dla maks. zasięgu 15 m.

HSTR (High Speed Token Ring) - standard zwiększa­jący przepływność w sieciach komputerowych Token Ring do 100 Mb/s. Sieci w standardzie Token Ring, które począt­kowo (1985 r.) osiągały 4 Mb/s, a następnie przez wiele lat (od 1989 r.) działały z szybkością 16 Mb/s, doczekały się (od 1997 r.) kolejnej wersji standardu - 802.5r - wspiera­jącego rozwiązanie HSTR 100 z transmisją o szybkości 100 Mb/s. Dla tego rozwiązania stosuje się skrętkę nieekrano- waną (UTP) kat. 3, 4 i 5, kabel ekranowany (STP) 5i lub światłowody jednomodowe (SMF) i wielomodowe (MMF). Nadal są prowadzone prace nad gigabitową wersją Token Ring HSTR 1 Gb/s, stanowiącą konkurencję dla Gigabit Ethernet.

HTML (Hypertext Markup Langtiage) - język tworze­nia i edycji stron WWW mający mechanizmy służące do in­terpretacji ustalonych wyróżników składniowych języka do­kumentów rejestrowanych w HTML. Hipertekstowy doku­ment napisany w języku HTML (typowe rozszerzenia .html lub .htm) jest zbiorem tekstowym zawierającym proste polece­nia składu tekstu. Wyróżniki składniowe określają m.in. spo­soby formatowania tekstu (czcionka, krój), tabele, grafikę i inne obiekty multimedialne wraz z łącznikami do innych stron lub plików. Pozwala opisywać proste raporty z nagłów­kami, paragrafami oraz obsługę hipertekstową z odwoływa­niem się do multimedialnych elementów grafiki, tekstu, dźwięku, animacji i obrazów wideo. Takie aplikacje, oparte w przeważającej części na tekście, są nazwane hiperteksto- wymi, natomiast zawierające głównie ruchome obrazy i se­kwencje wideo z pełnym ruchem - hipermedialnymi.

HTTP (Hypertext Transfer Protocol) - prosty bezpo- łączeniowy protokół do obsługi stron webowych. Stanowi jednokierunkową platformę komunikacyjną klasy klient/serwer, obsługującą strony WWW między serwerem a przeglądarką klienta w relacji: żąda klient, obsługuje ser­wer. Przeglądarki internetowe używają HTTP do tworzenia zapytań kierowanych do webowych serwerów sieci. Odpo­wiedzi na zapytania wracają w postaci tekstu, diagramów i ilustracji opisanych zgodnie z językiem HTML i tworzą od­powiednie kompozycje na ekranach monitorów. Pomiń że tworzenie dokumentów hipertekstowych wymaga drobiazgowej pracy, protokoły te uzyskują coraz większą popularność.

HTTP-ng (Hypertext Transfer Protocol-Next Generation) - wersja protokołu HTTP, której celem jest poprawa wydajności obsługi stron webowych przez wprowa- dzenie mechanizmów ochrony (S-HTTP) i innych narzędzi poprawiających efektywność działania. Podstawowa zaleta protokołu polega na przenoszeniu wielu zleceń przez poje- dyncze połączenie, co nie jest możliwe w transakcjach tworzonych przez tradycyjne łącze HTTP.

hub - elementarny węzeł komunikacyjny do łączenia, rozgałęziania lub koncentracji strumieni przepływu danych w sieciach komputerowych LAN. Wprowadzony po raz pierwszy w sieciach Ethernet jako prosty rozgałęźnik, ma obecnie wiele rozmaitych rozwiązań funkcjonalnych zastępujących most, ruter, przełącznik ATM, koncentrator czy tylko prosty regenerator. Nowe konstrukcje hubów umożliwiją: łączenie sieci pracujących wg różnych protokołów (Ethernet, Token Ring, FDDI, FDDI-2, ATM), w

przełączające - z przełączaniem portów i przełączaniem segmentów.

hub przełączający - wersja konwencjonalnej huba, który realizuje dokładnie takie same funkcje, ale

dodatkowo jest wstanie sam rozpoznać adres MAC prze­syłanego pakietu i dzięki temu od razu przekierować go do właściwego odbiorcy. Istotnym parametrem huba przełą­czającego jest czas opóźnienia, związany z rozpoznawa­niem adresu MAC (zwykle kilkaset mikrosekund), co uzyskuje się technicznie przez użycie specjalizowanych układów ASIC - wyposażonych w funkcję „uczenia się i za­pamiętywania" adresów. Istnieją 2 zasadnicze rodzaje hubów przełączających:

• z przełączaniem portów, które dopuszczają tylko je­den adres MAC dla każdego ze znajdujących się pod kontro­lą huba portów wejściowych (1 port - 1 użytkownik), a więc nadają się do tworzenia grup roboczych; oraz

• z przełączaniem segmentów, dopuszczające więcej niż 1 adres MAC na każdy port we/wy, a więc nadają się do łączenia segmentów sieci LAN.

hurtownia danych - specjalistyczna baza danych (archiwum informatyczne) w zasadzie przeznaczona jedynie do odczytu i wykorzystywana jako podstawa tworzenia sy­stemów wspomagania podejmowania decyzji DSS. Uniwer­salne funkcje hurtowni danych obejmują:

• działanie na zbiorach z możliwością aktualizacji,

• wizualizację i edycję danych oraz

• operowanie za pomocą języka przetwarzania danych.

Cechą charakterystyczną hurtowni jest łączenie da­nych pochodzących z różnych baz w jedną, niezależną od bieżąco stosowanych systemów transakcyjnych OLTP w taki sposób, aby wyszukiwanie potrzebnych informacji, nie wymagało nauki programowania i złożonych języków zapytań. Hurtownia danych jest tworzona jako struktura wielowymiarowa oparta na interpretacji n-wymiarowej macierzy (czas, miejsce, ludzie, nazwy, typy, in.) modelu matematycznego OLAP - stanowiącej zbiór odpowiednich tablic.

HVAC (Heating Ventilation Air Condition) - kom­pleksowy system zarządzania klimatyzacją budynków inteli­gentnych - IBS - ujmujący łącznie procedury ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji pomieszczeń biurowych z uwzglę­dnieniem najnowszych wymagań bezpieczeństwa budynku.