IDEE POLTIYCZNE EUROPY NOWŻYTNEJ I WSPÓŁCZESNEJ 25.05.2010

MARKS

• Materialista dialektyczny

• Materializm historyczny – metoda badania zjawisk życia społecznego, jak rozwija się społeczeństwo

• Istnieje związek między materialnym bytem społeczeństwa – stosunki ekonomiczne, a świadomością społeczną – moralność, religia, prawo, nauka, sztuka – nadbudowa

• Gdy badamy historie, rozwój społeczeństw to najpierw badamy bazę, dopiero potem sprawdzamy resztę

• Na każdym etapie rozwoju historycznego nadbudowa odzwierciedla to jaka była wtedy baza

• Istnieją klasy społeczne – grupy, które zajmują odwieczne miejsce w procesie produkcji i wymiany dóbr materialnych. To nie był wynalazek Marksa, ale wniósł spostrzeżenie, że klasy a nie jednostki są głównymi podstawami zmiany historycznej. Relacja między klasami ma charakter konfliktowy – klasa podległa w sposób systematyczny jest wyzyskiwana przez klasę rządzącą.

• Człowiek bez społeczeństwa by nie istniał

• Jeżeli narzędzia produkcji się zmniejszają to wymaga to zmiany organizacji produkcji. Tym zmianom towarzyszą zawsze napięcia społeczne. Jedna klasa staje się liczniejsza – staje się klasą rządzącą.

• Zmienia się ustrój, prawo i to zawsze w drodze rewolucji

• Gdy mamy burżuazję i proletariat. Gdy najważniejszą grupą staje się proletariat to wyzwala rewolucję i zmienia się nadbudowa

• Niewolnictwo, feudalizm i kapitalizm nie są w stanie uzgodnić stosunków produkcji i charakterem sił wytwórczych dlatego wszystkie zostaną zniesione w drodze rewolucji tylko jak nastąpi komunizm to zostaną pogodzone i po nich nic nie będzie

• Walki klasowe są czymś nieuchronnym.

• Rewolucje są czymś koniecznym – powodują zmianę ustroju, siła napędowa rozwoju, postępu; rewolucja to powrót dziejów do komunizmu – Hegel

• Historiozofia pokazuje dlaczego kapitalizm jest skazany na klęskę – wystawiając fabrykę proletariat jest kapitalizmu coraz więcej, w końcu będzie wstanie wziąć władze w swoje ręce. Kapitalizm jest tezą i zawiera w sobie antytezę proletariatu

• Czy historia ma jakiś cel?

  • Historia ma charakter celowy

  • Marks był deterministą historycznym. Uważał, że w historii rządzą okoliczności, nic nie dzieje się przypadkowo

• Adam Smith – prawa rynku, baza ekonomiczna stanowi bazę, dynamikę zdeterminowaną

• Państwo nie istniało wiecznie i nie będzie istnieć wiecznie – to przejściowy twór historyczny. Marks odwraca teorię umowy społecznej. Państwo powstało na tym etapie rozwoju społecznego, na którym nastąpił podział na klasy wyzyskiwaczy i wyzyskiwanych. Podział społeczeństwa na klasy o przeciwstawnych interesach. Wyzyskiwacze stworzyli dla odnowy własnych interesów specjalny aparat przymusu, czyli państwa, za jego pomocą tłumią opór wyzyskiwanych. Państwo to aparat przymusu, który służy interesom klasy panującej

• Typy i formy państwa

  • Typy państwa w historii:

    • Niewolnicze

    • Feudalne

    • Kapitalistyczne
      Są wyrazem panowania kolejnych klas wyzyskiwaczy.
      Typ państwa pokazuje kto sprawuje władzę.

• Formy państwa

  • jak klasa wyzyskiwaczy wyzyskuje wpływ warunków historycznych, ekonomicznych itd.

  • instrument za pomocą którego klasa wyzyskująca sprawuje przemoc (prawo)

  • normy prawne strzegą interesu klasy wyzyskującej

  • uważa, że dojdzie do obumarcia państwa, ale nie mówi się o zniesieniu państwa w drodze rewolucji, nie jest więc anarchistą

• teoria fałszywej świadomości – to nie jest efekt błędu, to specjalny wytwór człowieka by zasłonić prawdę. Nasze poznanie ma też inny cel, nie tylko poznanie prawdy, np. chcemy mieć większe poczucie bezpieczeństwa, pewności, usprawiedliwiać nas sposób działania, żeby zrealizować inne cele. Często przyjmujemy fałszywe założenia specjalne. Nie tylko prawdę, ale też inne cele, np. ideologia jest przykładem fałszywej świadomości – nieskuteczna, pokazuje prawdy o społeczeństwie, nie mówi prawdy o rzeczywistości tylko ją fałszuje

• zawsze odzwierciedla interesy danej klasy społecznej, np. liberalizm – uzasadnia działanie burżuazji, odzwierciedla interesy burżuazji; liberalne teorie ekonomiczne tłumaczą dlaczego burżuazja ma dominującą pozycję w społeczeństwie.

• Ma tyle siły by narażać swoje poglądy

• Ideologie będą istniały tak długo jak długo będzie istniał podział społeczeństwa na klasy, bo tam będzie istniała prawdziwa świadomość

• Religia - funkcja fałszywej świadomości.

  • Religia to ideologiczny twór zaspokajający potrzeby ideologiczne człowieka

  • To wyraz cierpienia człowieka i protest przeciw temu cierpieniu

  • Dobrze znaleźć sens w cierpieniu

  • Wytwarzamy sobie system poglądów tłumaczących cierpienie, sen i cel

  • Marks pisał: religia to opium dla ludu (środek znieczulający). Ludzie sami po nią sięgają.

• Kapitalizm zostanie zniesiony jak nie będziemy cierpieć to nie będzie religii, bo zostanie ona zniesiona wraz z komunizmem

• Marks patrząc na historię nie potępia przeszłości ani teraźniejszości, bo każdy etap jest potrzebny.

Docenia rewolucyjną rolę burżuazji jak „manifest komunistyczny” – pochwała burżuazji, bo burżuazja wraz z kapitalistycznym systemem gospodarczym doprowadziła do zmiany feudalizmu.

Chwali burżuazyjny stan aktywności

• Dowodem jej kreatywności są technologie rozwijające bazę i dzięki nim pojawił się proletariat i nowy podział klasowy

• Konflikt między burżuazją i proletariatem – idea wartości dodanej. W przeciwieństwie do ekonomistów klasycznych wyznawał ideę wartości opartej na pracy. Był oparty na tym ile pracy włożysz tyle ten produkt jest wart (jak Lock). Ilość pracy włożona w wytworzenie. Uzyskanie od pracowników wartości dodanej, to oni powinni zarobić tyle ile pracy włożył, ale właściciel musi zabrać mu, by mieć zysk

• Wyzysk jest wpasowany w kapitalizm

• Marks docenia rolę burżuazji – wychowali żmiję (proletariat) na własnym koniu