INIEKCJE PODSKÓRNE
Zasady wykonywania wstrzyknięć i podawanie leków we wstrzyknięciach.
Iniekcje zawsze wykonujemy na zlecenie lekarza!
Wstrzyknięcie (zastrzyk, iniekcja) – wprowadzenie do organizmu środka diagnostycznego lub leku z ominięciem przewodu pokarmowego.
Podanie dużych ilości substancji, np. kilkuset mililitrów nazywamy WLEWEM DOŻYLNYM.
Metody wstrzyknięcia a szybkość wchłaniania leku.
dożylnie natychmiast
domięśniowo szybko
podskórnie powolnie
śródskórnie bardzo wolno
Rodzaje igieł:
| Europejski kod bazowy | Przekrój zewn. (mm) | zastosowanie |
|---|---|---|
| Żółty | 0,9 mm | In. dożylne, pobieranie krwi, in. domięśniowe |
| Zielony | 0,8 mm | In. dożylne, pobieranie krwi, in. domięśniowe, nakłucia tętnicy udowej |
| Czarny | 0,7 mm | In. dożylne, in. domięśniowe |
| Ciemno-niebieski | 0,6 mm | In. dożylne, in. domięśniowe |
| Pomarańczowy | 0,5 mm | In. podskórne |
| Brązowy | 0,45 mm | Podskórne, śródskórne |
| jasnoszary | 0,4 mm | Podskórna, śródskórna |
Zasady ogólne wykonywania wstrzyknięć:
zlecenie lekarza
zgoda pacjenta
informowanie o celu i przebiegu zabiegu
ocena stanu pacjenta przed, w czasie i po wykonaniu wstrzyknięcia
dokumentowanie wstrzyknięć
przestrzeganie aseptyki (jałowy, jednorazowy sprzęt, wyjmowanie sprzętu w specjalnym miejscu)
przestrzeganie antyseptyki:
higieniczne mycie rąk
do dezynfekcji ampułek, fiolek płyn antyseptyczny w płynie
przygotowanie miejsca wkłucia
nie dotykać zdezynfekowanego miejsca
po wstrzyknięciu z używanym sprzętem postępować zgodnie z przepisami
Unikanie niezgodności:
nie mieszać różnych leków w jednej strzykawce
nie łączyć roztworów wodnych z roztworami oleistymi
nie łączyć żadnych leków z metalami ciężkimi
nie wstrzykiwać leku jest po wstrząśnięciu występują zmiany dostrzegalne dla oka
fiolka wyjęta z lodówki ogrzana przez trzymanie chwilę w ręce
lew w zawiesinie wymieszać kilkakrotnie – przechylając, odwracając fiolkę
wstrzykiwać lek pełnowartościowy w ściśle obliczonej dawne.
nie wolno podawać powietrza do tkanek.
przy dłuższym leczeniu drogą i.m zmieniać miejsce wkłucia.
Przestrzegać techniki podawania leku.
Nie wolno wprowadzać do tkanek igły używanej do nabierania leku.
Lek do strzykawki pobierać bezpośrednio przed podaniem.
Do rozpuszczenia leku w postaci suchej w ampułce używać rozpuszczalnika dołączonego do opakowania lub zgodnie z instrukcją.
igły Stenifix-Mini-Spikes
Postępowanie po podaniu leku:
ampułki, fiolki częściowo zużyte należy wyrzucić do odpadów i nie przechowywać do kolejnego podania
puste ampułki i fiolki usuwać do odpadów po podaniu leku, co chwili podania trzymać na tacy razem ze strzykawką (zasada trzykrotnego sprawdzenia leku)
Powikłania gdy nie przestrzegamy zasad:
martwica tkanek po podaniu podskórnym leku przeznaczonego do podania i.m lub i.v
infekcja organizmu w wyniku zainfekowania igły, leku
złamanie igły
uszkodzenie nerwu kulszowego
zwłóknienie i stwardnienie tkanki podskórnej po wstrzyknięciu i.m zbyt krótką igłą u osób otyłych
zator po podaniu leku oleistego do naczynia krwionośnego
WSTRZYKNIĘCIA PODSKÓRNE injectio subcutanea (s.c.)
Istota zabiegu: podanie płyniu w miejsce obfitujące w luźną tkankę podskórną w ilości nie większej niż 2 ml.
Proces wchłaniania trwa 15-20 min (tkanka tłuszczowa jest b. słabo unaczyniona)
Stężenie wstrzykiwanego leku powinno być izotoniczne a odczyn obojętny
Nie podaje się leków drażniących tkanki.
Cel wstrzyknięć: dotkankowe wprowadzenie do organizmu insuliny, heparyny i jej preparatów, szczepionek, surowicy, leków przeciwbólowych.
Miejsca wstrzyknięć:
brzuch – między grzebieniem biodrowym a pępkiem, pozostawienie wolnej przestrzeni o promieniu 2 cm w okolicy pępka
udo- połowa zewnętrznej powierzchni uda powyżej kolana z wyłączeniem okolicy na szerokość dłoni
ramię – połowa zewnętrznej powierzchni
okolica podłopatkowa
Przeciwwskazania:
stan zapalny w miejscu wstrzyknięcia
zwłóknienie tkanki podskórnej
skłonność do krwawień
zmiany patologiczne skóry np. wysypka
wstrząs
Zestaw:
zlecony przez lekarza lek
środek do dezynfekcji
strzykawka do 2 ml dostosowana do dawki leku
2 igły (do nabierania leku i do wstrzyknięcia)
gaziki
miska nerkowata, rękawiczki
pojemnik na zużyty sprzęt
Procedura:
Dezynfekcja tacy.
Mycie rąk.
Rękawiczki
wyjmowanie strzykawek i igieł
Sprawdzenie leku.
Obliczenie objętości leku zawierającego zleconą dawkę.
Zdezynfekowanie szyjki ampułki/korka fiolki i jej otwarcie
Nabranie leku do strzykawki
Zmiana igły
Położenie ampułki obok strzykawki
Sprawdzenie tożsamości pacjenta.
Przygotowanie miejsca wkłucia : ocena palpacyjna i wzrokowa, odkażenie skóry na obszarze 2,5 – 5cm.
Usunięcie powietrza ze strzykawki.
Utworzenie fałdu skórnego o grubości 2-3 cm.
Uprzedzenie pacjenta o momencie wkłucia
Wprowadzenie igły pod kątem 45° do tkanki na głębokość ¾ igły.
Procedura wykonania wstrzyknięcia:
przeniesienie lewej ręki z ramienia na nasadę i cylinder strzykawki
wykonanie ruchu aspirującego (usunięcie igły gdy pojawi się krew)
podanie powoli zleconej dawki leku
obserwacja pacjenta
usunięcie igły z tkanki
Po zabiegu:
poinformowanie pacjenta o uciśnięciu i rozmasowaniu miejsca wkłucia jeśli nie ma przeciwwskazań (np. heparyna)
uporządkowanie zestawu
udokumentowanie wykonanej iniekcji
DŁUGOTERMINOWE WKŁUCIE PODSKÓRNE TYPU „MOTYLEK”
Stosowane w celu podawanie leków przeciwbólowych (głównie morfiny) u osób z chorobą nowotworową.
Może być założone przez 7-14 dni lub dłużej.
Miejsce wkłucia: okolica podobojczykowa, nadbrzusze.
Podawanie heparyny:
np. clexane, Fraxipanine, Coapanin (ampułkostrzykawki), stosowane w profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej np. po zabiegach chirurgicznych i ortopedycznych. Nie wolno podawać domięśniowo, nie wypuszczamy powietrza – gotowe do podania.
Podawanie insuliny:
CUKRZYCA (diabetes mellitus)
Insulina – produkowana przez trzustkę. W przebiegu schorzenia dochodzi do niedostatecznego wydzielania do krwi insuliny. Przyczyna schorzenia nieznana (czynniki sprzyjające to otyłość, zaburzenia hormonalne, dziedziczna się jako cecha recesywna –wnuki).
Typy cukrzyc:
młodzieńczy, insulinozależny (u dzieci i młodzieży do 40 r.ż, po 40r.ż cukrzyca nie jest insulinozależna)
tzw. dorosłych, nie insulinozależna, ujawnia się po 40 r.ż.
cukrzyca wtórna (w następstwie schorzeń trzustki, u ciężarnych)
Objawy:
wzmożony apetyt
wzmożone pragnienie
wzmożona diureza (mało insuliny powoduje wzrost poziomu cukru, aby wypłukać potrzeba dużo płynów)
podwyższony poziom cukru we krwi
w moczu cukier i aceton
zaburzenia widzenia
infekcja albo martwica dużego palca u nogi
Norma cukru 95-110 mg%
Próg nerkowy wynosi 160-180mg%.
Typy insuliny:
insulina krótkodziałająca 3-8 h
insulina średniodziałająca 14-18h
insulina długodziałająca 30-36 h
trzy główne grupy insulin:
WOS – wieprzowa (trzustka wieprzowa)
ChOS – bydlęca (trzustka bydlęca)
MC – wysokooczyszczona, ludzka
Podawanie insuliny:
pod kątem 90° za pomocą penu
Czynniki wpływające na wchłanianie insuliny:
opóźnione wchłanianie:
niska temp.
iniekcja w udo
starszy wiek chorego
duża dawka insuliny
przyspieszone wchłanianie:
wysoka temp
iniekcja w powłoki brzuszne
miejscowy masaż
kilka małych dawek
Śpiączka hipoglikemiczna – występuje, gdy poziom cukru spada poniżej 40mg% (komórki nerwowe głodują), chory sprawia wrażenie pijanego, przyczyny: brak posiłku, przedawkowanie insuliny, zbyt duży wysiłek.
Zaburzenia te postępują bardzo szybko: podanie 4 kostek cukru podwyższy poziom cukru do 75 mg% w przypadku trudności w połykaniu podaje się dożylnie 40 ml glukozy
Szczepienie BCG – szczepionka przeciw gruźlicy opracowana we Francji, stosowana śródskórnie, wyłącznie noworodki w pierwszej dobie życia.
Próba tuberkulinowa – rodzaj badania diagnostycznego wykonywanego dla sprawdzenia stanu przeciwgruźliczej odpowiedzi immunologicznej organizmu. Celowe wywołanie odczynu alergicznego przez podanie tuberkuliny.
ujemna – brak odporności
dodatnia – odpowiedź prawidłowa