WSTRZYKNIĘCIA PODSKÓRNE

Zasady:

Przestrzeganie zasad postępowania aseptycznego i antyseptycznego.

Dezynfekowanie miejsca wkłucia.

Używanie jałowego sprzętu.

Zachowanie jałowości leku.

Wybieranie odpowiedniego miejsca wkłucia.

Obejrzenie, zbadanie palpacyjne przewidywanego miejsca wkłucia.

Ominięcie zmian patologicznych zaobserwowanych i stwierdzonych badaniem palpacyjnym.

Zmiana miejsca wkłucia przy częstych wstrzyknięciach (np. insuliny).

Sprawdzenie zgodności leku ze zleceniem lekarskim (nazwy, dawki, terminu przydatności).

Utworzenie fałdu tkanki i wprowadzenie ¾ długości igły pod kątem 45 ˚.

Unieruchomienie igły przy podawaniu leku, jak również poinformowanie pacjenta o konieczności unieruchomienia miejsca wkłucia.

Sprawdzenie położenia igły przez aspirowanie (podajemy lek wówczas, gdy stwierdzimy, że igła nie znajduje się w naczyniu krwionośnym).

Wprowadzenie leku powoli - umożliwia to powolne jego przemieszczanie w obrębie tkanek.

Uprzedzenie chorego o momencie wkłucia, natomiast przytrzymanie dziecka, chorego nieprzytomnego, pobudzonego.

Usunięcie powietrza ze strzykawki.

Przestrzeganie godzin podawania leku - zapewnia to utrzymanie odpowiedniego, terapeutycznego stężenia leku w organizmie.

Przygotowanie i podanie leku przez tą samą osobę.

Udokumentowanie wykonania zabiegu.

Stosowanie zasady reżimu sanitarnego w trosce o bezpieczeństwo pacjenta i własne, m. in. używanie rękawiczek ochronnych, zabezpieczanie zużytego sprzętu.

Wskazaniem do wykonania wstrzyknięć podskórnych jest podanie: insuliny, heparyny i jej preparatów, szczepionek, surowicy, leków przeciwbólowych, np. morfiny.

Przeciwwskazania do podania leków podskórnie to: stan zapalny lub ropny w miejscu wstrzyknięcia, zwłóknienie tkanki podskórnej, skłonność do krwawień, zmiana patologiczna na skórze, np. wysypka, wstrząs.

Do typowych powikłań wstrzyknięć podskórnych należą:

martwica tkanek w wyniku wprowadzenia podskórnie leku przeznaczonego do wstrzyknięć domięśniowych lub dożylnych, zwłaszcza drażniącego tkanki,

przyspieszone działanie leku w razie niezamierzonego podania domięśniowego,

płytkie wstrzyknięcie leku, które powoduje ból, sprzyja odczynom skórnym, utrudnia wchłanianie leku,

zbyt szybkie wprowadzenie leku (ból, nieprawidłowe wchłanianie leku),

częste wstrzyknięcia w to samo miejsce, powodujące zanik tkanki podskórnej, zwłóknienie i stwardnienie tkanki podskórnej, upośledzone wchłanianie, bolesność,

krwiak podskórny, np. wskutek iniekcji preparatów heparyny,

wstrząs anafilaktyczny przy podaniu surowicy, rzadko insuliny,

uszkodzenie nerwów i naczyń krwionośnych (mało prawdopodobne).

Specyficzne powikłania

- Zaburzenia widzenia na początku leczenia

- Alergia miejscowa

- Odporność na insulinę

- Lipodystrofia poinsulinowa (zanik tkanki podskórnej) wskutek wielokrotnych wstrzyknięć w te sama okolicę ciała, co objawia się dołami poinsulinowymi

- Hipertrofia poinsulinowa (przerost tkanki tłuszczowej) ma postać obrzmienia o konsystencji gąbczastej w miejscu wstrzykiwania insuliny, w tych miejscach brak jest unerwienia, unaczynienia, czucia

- Obrzeki poinsulinowe

- Powikłania ogólne: hipoglikemia (uczucie głodu, stan pobudzenia, drażliwość, drżenie mięśni, drgawki, pocenie się, trudności koncentracji, dezorientacja) hiperglikemia ( skóra sucha, odwodnienie, nudności, wymioty, zapach acetonu ust, przytroczenie, senność, śpiączka ketonowa)

- zjawisko Somogyi tj, hiperglikemia następująca w drugiej połowie nocy lub rano po niezauważonej w czasie snu hipoglikemii

- ,,zjawisko o brzasku” tj. hiperglikemia powstająca nad ranem w wyniku zaleznych od snu szybkich zwyżek, wydzielania hormonu wzrostu i kortyzolu w nocy.

Miejsca wstrzyknięć:

- skóra brzucha, zwłaszcza miedzy grzbietem biodrowym i pępkiem, należy pozostawić wolna przestrzeń w postaci koła, o promieniu 2 cm, wokół pępka

- połowa zewnętrznej części uda

- połowa zewnętrznej powierzchni ramienia

- pod łopatką

Przygotowanie zestawu:

Karta zlecenia lekarskiego, rękawiczki, zlecony lek, 2 igły (jedna do nabrania leku, druga do injekcji), preparat antyseptyczny, strzykawka, jałowe gaziki, pojemniki na odpady,

Poinformowanie pacjenta:

- o celu i przebiegu zabiegu oraz o objawach ubocznych z rodzajem podawanego leku np. ból, uczucie pieczenia,

- konieczności zmiany miejsca wkłucia

- przechowywaniu, np. insuliny zwierzęcej w temp., 4-8 C z dala od zamrażalnika, bez dostępu do światła

- konieczności przyjęcia insuliny zwierzęcej 30 min przed posiłkiem

- uzyskanie zgody pacjenta na wykonanie zabiegu

Pompa insulinowa   urządzenie do ciągłego podawania insuliny, ułatwiające kontrolę leczenia cukrzycy i poprawiające jakość życia chorego.

Obecnie znane są 2 rodzaje pomp:

pompa insulinowa osobista - to niewielkie urządzenie medyczne o masie około 100 g ze zbiornikiem na insulinę o pojemności 3 ml (1 ml insuliny zawiera 100 j) służące do ciągłego podskórnego podawania insuliny (ang. CSII - continous subcutaneus insulin infusion).

Może być stosowane u każdej osoby akceptującej taką formę leczenia, ale w Polsce z uwagi na koszt takiego leczenia refundacja takiego leczenia obejmuje jedynie dzieci i kobiety w ciąży. Medycznymi wskazaniami do stosowania tej terapii są:

brak kontroli cukrzycy u osób stosujących insulinę w 4 wstrzyknięciach;

"chwiejny" przebieg cukrzycy;

osoby aktywne, uprawiające sport bądź intensywnie pracujące, zwłaszcza takie które nieregularnie odżywiają się lub często podróżują;

osoby o niewielkim zapotrzebowaniu na insulinę, które jednakże cierpią na hiperglikemie poranne (tzw. efekt brzasku).

Program sterujący pompą ma możliwości ustalenia dawki i szybkości podania insuliny oraz alarmu w przypadku nieprawidłowego działania urządzenia.

Pompa insulinowa wszczepialna - urządzenie wszczepiane w skórę nad mięśniem prostym brzucha i służące do podawania insuliny do jamy otrzewnowej.

Urządzenia używane do wszczepiania mają większe zbiorniki na insulinę (zwykle 15 ml) i występująca w nich insulina jest w większym stężeniu (400 j w 1 ml), co powoduje że insuliny wystarcza na okres do 3 miesięcy. Po tym czasie zbiornik musi zostać uzupełniony.

wkłucie podskórne igłą typu ,,motylek"

,, cienka metalowa igłaz dwoma skrzydełkami i drenem zakończonym zatyczką. ,,Skrzydełka” igły założone razem ułatwiają jej wkłucie, rozłożone zaś pozwalają na przymocowanie igły do skóry. Może być założona na okres 7-10, a nawet 21 dni. Miejsce wkłucia stanowi okolica podobojczykowa lub nadbrzusze - prostopadle do długiej osi ciała, bez opierania igły o obojczyk i żebra. W przypadku przeciwwskazań (np. zamiany zapalne, owrzodzenie, wyniszczenie) można wybrać okolice ramienia, uda. Ma zastosowanie w opiece paliatywnej u osób z chorobą nowotworową

- uporczywe wymioty

- nieprzytomność

- niemożność połykania

- nietolerancja doustnego przyjmowania morfiny

Przygotowanie sprzętu:

-karta zlecenia, zlecony lek, preparat antyseptyczny, strzykawka, strzykawka wypełniona 2% lignokainą lub 0,9% NaCl służy do wypełnienia światła drenu i igły przed wykonaniem wkłucia, 2 igły (jedna do nabrania leku, druga do nabrania NaCl) motylek z igłą o małej średnicy, jałowe gaziki, jałowy opatrunek, rękawiczki, pojemnik na odpady

Postępowanie z pacjentem:

Obserwować miejsce wkłucia, w razie zaczerwienienia skóry, bólu podczas wprowadzania leku, pojawienia się krwi w drenie ,,motylek” należy wymienić wybierając nowe miejsce do wkłucia

RÓŻNICOWANIE CUKRZYCOWEJ SPIĄCZKI KETONOWEJ I HIPOGLIKEMICZNEJ

Przypominamy także o wymianie igły po każdej iniekcji!

Wielokrotne stosowanie tej samej igły powoduje:

jej zatykanie, co może prowadzić do podania nieprawidłowej ilości insuliny,

stępienie igły, co może powodować mikrourazy podskórnej tkanki tłuszczowej i lipohipertrofię (przerost tkanki tłuszczowej w miejscach częstych wstrzyknięć insuliny),

zmniejsza komfort podawania insuliny powodując odczucie bólu przy ponownym wkłuciu tej samej igły,

ryzyko infekcji.

Wszystkie te zalecenia pozwolą Ci zwiększyć komfort wykonywania codziennych zastrzyków. Mogą być także pomocne w uniknięciu powikłań skórnych w miejscu wkłucia igły.

Przypominamy:

stosując właściwą technikę wstrzyknięć możesz używać igły 8mm lub 6mm!

zmieniaj jak najczęściej igły - wstrzyknięcia będą wtedy prawie bezbolesne!

Dlaczego powinieneś wybrać igły 6mm i 8mm?

Igły o tej długości zapewniają podanie insuliny dokładnie do tkanki podskórnej, z której wchłania się ona w przewidywalny sposób. Schematyczny rysunek poniżej jest ilustracją, jak głęboko możesz wkłuć igłę, w zależności od jej długości.

 

Igły długie (12mm lub dłuższe) nie są zalecane, jakie są tego powody?

Stosując igły długie istnieje możliwość podania insuliny w tkankę mięśniową. Związane jest to często z odczuwaną bolesnością zastrzyków a miejsce wstrzyknięcia może sinieć lub krwawić. Należy także pamiętać, że podana domięśniowo insulina wchłania się przeważnie szybciej.

Osoby otyłe często stosują igły o długości 12mm lub dłuższe, czy mogą wybrać inną długość igieł?

Osoby otyłe nie powinny obawiać się, że stosując igłę krótką (6mm lub 8mm), wkłują ją zbyt płytko w skórę, co w konsekwencji spowoduje wypłynięcie insuliny lub złe wchłanianie. Igły 6mm i 8mm pozwalają na podanie insuliny dokładnie tam, gdzie trzeba - w tkankę podskórną! Zabezpieczeniem przed wyciekiem insuliny jest zastosowanie się do zasady, aby utrzymując igłę wkłutą w skórę odczekać 6-10 sek. przed jej wyjęciem. Nie ma w tym przypadku znaczenia czy są to igły 6mm czy 8mm. Jeśli pacjent zwróci uwagę na technikę wstrzyknięć, może i powinien stosować igły o długości 6mm lub 8mm.

---