J. Iwaszkiewicz

Serenite

I List do Agaty (8 września)

Nadawca listu (August), już starszy mężczyzna, pisze o sztuce plastycznej. Wspomina obraz Henri Martina „Serenite”:

To ten obraz!

Obraz przepełniony był spokojem (sama nazwa ‘serenite’ oznacza uspokojenie). Dalej nadawca wspomina swoje zemdlenie w parku. Mówi, że gdyby nie zemdlał, to pewnie by jej wtedy powiedział (Agacie) jak bardzo ja kocha, chociaż tak naprawdę tylko mu się tak wydawało.

Wspomina też czasy I wojny, okropności, która panowała nad ludźmi.

Regularnie ma sen o tym, jak szuka Agaty razem z jej ojcem i kasjerem i jak kasjer mówi, że „pewnie żegna się z domem”.

Wspomina też więzienia i to, jak widywał się z Agatą w Ogrodzie Luksemburskim. Mówiła wtedy, że „pachnie rosą w ogrodzie, jak u nas na Ukrainie”.

August pisze, że widywał ją też w innych sytuacjach – w teatrze z mężem, na pogrzebie córki, wspomina wspólnego przyjaciela – Diego, który chodził w czerwonej koszuli.

II List do Agaty (12 września)

August pisze, że źle się poczuł i Diego musiał go zawieźć do szpitala, gdzie blondynka pobrała mu krew.

Parę dni wcześniej śniło mu się, że jest w Zakopanem i widzi, jak jedzie góralskie wesele, a na wozie siedziała Agata. Pytał, choć wiedział, że go nie usłyszy, dlaczego tak męczą konie.

Wspomina też to, że jego ojciec mówił, że między kobieta i mężczyzną nie może istnieć przyjaźń, że zawsze ma podłoże erotyczne.

Dowiadujemy się też, że Agata pracowała jako pielęgniarka.

Potem August opowiada o swoim pobycie u Karola, który lubił imponować strojem. Był tam też Witek i podczas jedzenia został pocałowany w plecy przez Karola… August wiele razy chciał powiedzieć Agacie, że Witek nie jest jej wart.

W szpitalu ogarnęła go senność. Obudził go Diego przypominający pajaca. Zabrał Augusta nad jezioro, by popływać łódką. Diega niepokoiło, gdy August zaczynał mówić o Agacie.

Na jeziorze czuł uspokojenie.

III List do Agaty (parę dni później)

August pisze, że niedobrze się czuje. Dużo pisze o gospodarzu (Marres Chouart). Starzec dużo filozofuje, interesuje go głównie logika, dawał przykład wsi, gdzie połowa mężczyzn goli się sama, a pozostała część u fryzjera, więc co z fryzjerem? August oglądał albumy Chouarta, gdzie były fotografie jego byłych miłości.

August często myśli nad jeziorem, gdzie rozmyślali też często Mickiewicz i Słowacki. W wózku zobaczył małe dziecko, chłopca, patrzącego się na niego z pogardą. Całe życie przed tym chłopcem, a August dobiegający 80tki niedługo umrze. Zastanawia się, czy w czasie śmierci czuje się jeden wielki ból.

Pyta się Agaty, o czym myśli, gdy budzi się nad ranem.

IV List do Agaty (parę dni później)

Na śniadanie wynieśli z Diego i Chouartem stół na dwór. August wspomina jak przed swoim ślubem rozmawiał z Agatą jak zwykle o duperelach., a nie o tym, co ich interesowało, nigdy o ludziach.

Pisze, że każde państwo ma inny mit. Polska ma mit powstania, nie szczęśliwości czy strajku generalnego.

August widział śmierć Witka. Podziemie wydało na niego wyrok uduszenia.

Dowiadujemy się, że August pisał wiersze i żałuje, że nigdy nie pokazał ich Agacie.

Hiszpanie wycinają park, czemu Diego przygląda się z uśmiechem, a August nie może na to patrzeć.

Śmierć to jedyna rzecz, jaką człowiek posiada, „w tej świadomości, że będziemy spali w niezmiennej nicości, jest obraz zachwycającej serenite”