Serenite z „Lektur polonistycznych”
pochodzące z tomu, gdzie są Sny i Ogrody, utwory o zabarwieniu autobiograficznym, nie do końca można go jednak w ten sposób interpretować. Sam tytuł oznacza pogodę, wewnętrzne odprężenie i uspokojenie bez poprzedzającego zwykle taki stan uczucia niepokoju. Zapowiedzią opowiadania jest motyw pocałunku w plecy w „Książce moich wspomnień”, odzwierciedla skomplikowane relacje erotyczne Hulanicki - Tyszkiewicz - Iwaszkiewicz - Tyszkiewiczówna.
Dedykowany Konstantemu Jeleńskiemu
Bohaterami są ludzie starzy, ogólnie opowiada o starości i śmierci, ale opisuje intensywność odczuwania właściwą młodym
Inspiracje bergsonowskie widoczne w koncepcji czasu, pamięci, osobowości (bohaterowie dani czytelnikowi jako ukształtowani, czytelnik może ich poznać jedynie przez współodczuwanie), mechanizmu wspomnień. Nitscheańska koncepcja Amor fati. Z Prousta - krąg tematyczny poszukiwania i odnajdywania przeszłości, badania mechanizmów pamięci mimowolnej, ludzkiego sposobu doświadczania czasu.
opowiadanie ma charakter epistolarny, cztery listy napisane we wrześniu.
Agata: po grecku dobra, patronka wszystkich cierpiących, niereprezentacyjna dla ziemiaństwa, jest kobieca postacią analogiczną, stanowi drugie „ja”; wiemy, że po śmierci męża i córeczki pracowała w szpitalu, poświęcając się chorym.
August: imię mówiące, szczęśliwy; postać z Józefa Czapskiego wzorowana, ale całościowo inna, pamięć dwóch wojen, pisarz, żołnierz; nie wiemy, dlaczego jest w Szwajcarii, w jakim więzieniu był (tam osiągał poczucie , pochodzenie kresowe: pamięć zabaw, smaku jabłek - analogie z Iwaszkiewiczem. Epifanie jego młodości zawsze mają za tło przyrodę, potrafi się z nią idealnie stopić, młodość - wieli pean na cześć życia. Szczęście także w więzieniu - niczego już nie pragnął, doświadcza intensywności czystego trwania.
Witek jest uosobieniem witalności, siły życia, zabity z wyroku polskiego podziemia, uduszony jedwabnym wspaniałym garniturem, wiedział o tym; fascynował i Agatę i Augusta, narrator był niemym świadkiem jego śmierci. Przyjaciel jako sobowtór, czarna strona protagonisty, ucieleśnieniem wartości, które się odrzuciło. Podobna witalności i erotyzmem epatuje Diego, służący u Marresa Chouarta, znanego już z epizodów Sławy i chwały - postać syntetyczna, utkana z poglądów XX-wiecznych filozofów: akce3ptacja świata z jego okrucieństwem, nawet zapomnienie o nim, wiara w naukę i pogarda dla sztuki. Jego rozmowy z Augustem podkreślają dyletanctwo ostatniego, ale August dzięki konsekwentnemu sprzeciw wobec zła, jednostkowa perspektywa pozwalają mu zachować godność wobec śmierci. Pamiętać trzeba, że rozmowy toczą się w scenerii rajskich ogrodów Szwajcarii, raj jest pozorny, fałszywy, daje jedynie złudzenie nieśmiertelności, mieszkańcu przynieśli ze sobą zło zewnętrznego świata. W parku August spotkał małe dziecko - wymiana spojrzeń młodość - starość, symbol wymiany świata, znak początku i końca.
August: pragnienie śmierci jako wielkiego spokoju, narrator mówi o śnie, cichości, zbawieniu - sugeruje nirwaniczny sposób trwania w nicości, jest to hymn na jej cześć.