Życie i twórczość Zofii Nałkowskiej. Geneza i kompozycja "Granicy"

Zofia Nałkowska
Urodziła się w Warszawie w 1884 roku, a zmarła w 1954 roku. Dzieciństwo spędziła w domu ojca Wacława, geografa i intelektualisty, gdzie stykała się z wybitnymi ludźmi. Ukończyła prywatną pensję w Warszawie i uczęszczała na wykłady tajnego Uniwersytetu Latającego. Twórczość literacką rozpoczęła w wieku kilkunastu lat (pierwsze poezje 1898, pierwsze opowiadania 1903 roku). Wcześnie też włączyła się do działalności społecznej środowiska. Należała do współzałożycieli Związku Zawodowego Literatów Polskich i Pen Clubu, była członkiem Polskiej Akademii Literatury. Od 1933 należała do zespołu literackiego Przedmieście. Słynęła z opiekuńczego stosunku do młodych twórców, którym ułatwiała debiuty, pomagała w starcie literackim m.in. Schulzowi i Uniłowskiemu. Zainteresowała się też Gombrowiczem. Podczas okupacji mieszkała w Warszawie, po wyzwoleniu w Krakowie i Łodzi, od 1950 pracowała w Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, w 1945 roku weszła w skład Krajowej Rady narodowej, w 1947 posłanka do Sejmu Ustawodawczego i w 1952 roku do Sejmu PRL. Czynna działaczka Komitetu Obrońców Pokoju, Przewodnicząca Towarzystwa Przyjaźni Polsko - Francuskiej.

Twórczość
Debiutowała powieścią "Kobiety" (1906)
Młodzieńcza proza nowelistyczna i powieściowa
- "Książe" (1907)
- "Rówieśnice" (1909)
- "Koteczka, czyli Białe Tulipany" (1909)
- "Narcyza" (1910)
- "Lustra" (1913)
- "Węże i róże" (1915)
- "Moje zwierzęta" (1915)
- "Tajemnice krwi" (1917)

Okres międzywojenny
powieści : "Hrabia Emil" (1920), "Romans Teresy Hermort" (1924), "Niedobra miłość" (1928), "Granica" (1935), "Niecierpliwi" (1939)
opowiadania : "Charaktery" (1922), "Dom nad łąkami" (1925), "Ściany świata" (1931)
dramaty : "Dom kobiet" (1930), "Dzień jego powrotu" (1931)

Ostatni okres pisarstwa
- "Medaliony" (1946)
- "Dzienniki"
- "Dzienniki czasu wojny" (1947)
- "Węzły życia" - powieść (1948)
- "Charaktery dawne i ostatnie" - miniatury (1948)
- "Widzenie bliskie i dalekie" (1957)

1) "Granica" Zofii Nałkowskiej była powieścią, która przyniosła jej rozgłos. Była niejako ukoronowaniem twórczości w 20 - leciu międzywojennym. Pracowała nad nią od 1932, drukiem ukazała się 1935 roku. Powieść ta łączy w sobie kilka typów powieści
a) powieść społeczno - obyczajowa (ukazuje przekrój polskiego społeczeństwa w określonym momencie historii
b) powieść polityczna (mechanizmy działania władzy sanacyjnej)
c) powieść psychologiczna (wszechstronnie analizuje motywy postępowania głównych bohaterów)
d) powieść filozoficzna (rozważa podstawowe problemy filozoficzne : pytanie o tożsamość człowieka, granice jego poznania i sens jego egzystencji)

2) Kompozycja jest oparta na zasadzie inwersji. Zakończenie fabuły znajduje się na początku utworu. Zabieg ten zastosowała Nałkowska celowo. Dzięki temu uwaga czytelnika skupia się nie na tym jaki będzie finał całej historii, ale co doprowadziło do tak tragicznego końca głównego bohatera. Na wydarzenia w utworze pisarka patrzy z różnych subiektywnych punktów widzenia (o tej samej sprawie mówią, myślą różni bohaterowie)

3) Narracja
Narrator jest osobą z poza świata, zachowuje stały dystans i przyjmuje postawę maksymalnego obiektywizmu. Nie narzuca swej obecności, prezentuje na równych prawach różne subiektywne racje bohaterów. Jego rola ogranicza się do ich uporządkowania i zsumowania. Dzięki temu świat przedstawiony ma charakter różnorodny i wielostronny.

---