METODYKA OCENY MATERIAŁU SIEWNEGO

Ocena jakości – kwalifikacja

Materiał siewny kwalifikowany

Organy wegetatywne i generatywne roślin uprawnych służące do reprodukcji na drodze corocznego siewu nasion lub sadzenia organów wegetatywnych, posiadający świadectwo kwalifikacji. Materiał siewny kwalifikowany zapobiega zjawisku wyradzania (obniża plenności), odpowiada ustalonych normom jakości (zdolność kiełkowania, czystość, wilgotność i zdrowotność).

Państwowa Inspekcja Ochrony i Nasiennictwa (PIORIN)

• Wydawanie urzędowych etykiet i plomb dla materiału siewnego oraz nadzór nad jednostkami upoważnionymi do wypełniania etykiet,

• Prowadzenie bazy ekologicznego materiału siewnego oraz wydawanie zezwoleń na zastosowanie konwencjonalnego materiału siewnego w rolnictwie ekologicznym.

Zadania:

• Dokonywanie oceny polowej, laboratoryjnej oraz oceny cech zewnętrznych materiału siewnego roślin rolniczych warzywnych i sadowniczych,

• Przeprowadzenie kontroli materiału siewnego w obrocie, w tym kontroli tożsamości materiału siewnego oraz kontroli materiału siewnego genetycznie zmodyfikowanego

• Udzielanie akredytacji w zakresie pobierania prób~~

Ocena polowa (kwalifikacja polowa) – stwierdzenie czystości gatunkowej, odmianowej, czy nie było przekrzyżowania, porażenia chorobami (np. wirusy), przeprowadza kwalifikator

Ocena laboratoryjna (ostateczna)-przeprowadzana w SON i SOSZ w oparciu o przepisy prawne (Polska Norma lub normy ISTA). Badanie wykonuje się na próbce nasion (ocena zdolności kiełkowania, czystości nasion, MTN, zdrowotności, a niekiedy i tożsamości gatunkowej).

Ocena ogólna – sprawdzenie zgodności zgłoszonego wniosku z dokumentami plantatora, zgodności powierzchni z deklarowaną. Plantacja powinna być oznaczona tablicą (nazwa gospodarstwa lub nazwisko, gatunek, odmiana, stopień kwalifikacji, powierzchnia),

Ocena szczegółowa – przeprowadzana po korzystnej ocenie w I etapie w oparciu o tzw. Jednostki kwalifikacyjne. Kończy się ona sporządzeniem protokołu kwalifikacji polowej i wystawia świadectwo kwalifikacyjne ( nie jest ono podstawą do uznania materiału siewnego za kwalifikowany).

Jednostka kwalifikacyjna

Losowo wybrana powierzchnia kontrolna,

• Dla upraw o zwartym łanie (zboża, rzepak) – 10m2

• Dla upraw szeroko rzędowych (buraki, ziemniaki) – 50 roślin w dwóch rzędach, lub 100 kolejnych roślin w rzędzie.

Materiał siewny z jednej plantacji (do 20 t nasiona wielkości ziarniaków zbóż, do 10 t nasiona drobne). Przy większej ilości tworzy się kilka partii. Każdą partię poddaje się oddzielnie kwalifikacji laboratoryjnej w oparciu o pobrane próbki do oceny przez zaprzysiężonego z urzędu próbo biorcę.

Ocena wstępna (organoleptyczna) – barwa, połysk, zapach,

Rodzaje próbek:

• Pierwotna – pobierana z jednego miejsca partii lub worka,

• Ogólna – powstaje z sypania próbek pierwotnych, pobranych z jednej partii nasion,

• Średnia-otrzymywana z ogólnej po jej wymieszaniu i podzieleniu – (kratownica, dzielenie na krzyż),

• Laboratoryjna – pobrana ze średniej w laboratorium

Pobrane próbki muszą być reprezentatywne!!!

Powinny reprezentować partię nasion zarówno pod względem cech dodatnich, jak i negatywnych. Ważna jest losowość na każdym etapie pobierania.

Nasiona czyste

-ziarniaki zbóż pozbawione plewek,

-owoce lub połówki owoców baldaszkowatych, bez względu na to, czy zawierają lub nie zawierają nasienia,

-kłoski zbóż i traw z wyraźnym ziarniakiem zawierającym bielmo.

Zanieczyszczenia

Mineralne (ziarenka piasku, kamyczki)

Organiczne

-części nasion mniejsze lub równe połowie wielkości nasiona,

-puste plewki bez ziarniaków,

-przetrwalniki sporyszu, śniecie, głownie,

-kawałki słomy, łodyg

1. Żywotność nasion

-metoda bezpośrednia – przez podkiełkowywanie, czyli obudzenie zarodka ze stanu spoczynku i wytworzenie kiełków. Bada się:

• Energie kiełkowania - % liczba nasion normalnie skiełkowanych w ciągu określonego, krótkiego czasu. Określa zdolność nasion do szybkiego kiełkowania. (zapewnia równomierność wschodów)

• Zdolność kiełkowania - % liczba nasion normalnie skiełkowanych w ciągu odpowiednio, długiego czasu – wszystkie nasiona zdążą wykiełkować, (decyduje o obsadzie roślin na powierzchni 1m2.

Nasiona normalnie kiełkujące – wyrosłe z nich siewki w odpowiednich warunkach (podłoże, temperatura) osiągną prawidłowy rozwój wszystkich podstawowych organów rośliny, a w warunkach polowych wydadzą normalne rośliny.

Zdolność kiełkowania przeprowadza się na nasionach czystych 9 są tu także nasiona uszkodzone) przy użyciu odpowiedniego sprzętu kiełkowniki Jacobsena, termostaty, chłodnie, płytki Petriego, kuwety, urządzenia do prażenia

Podłoże kiełkowania – bibułka filtracyjna, dobra wilgotność i higroskopijność wodna, pH 6,0-7,5,

Woda i dopływ 02 – wilgotność podłoża – 50-60% jego pojemności, woda wodociągowa lub studzienna, wilgotność względna powietrza 90-95%

Temperatura – wpływa na szybkość pobierania wody, działanie enzymów, W czasie kiełkowania stosuje się temperaturę stałą.