Relacje międzygatunkowe.

Rodzaje zależności pomiędzy populacjami różnych gatunków:
Stosunki nieantagonistyczne:

• Mutualizm – symbioza obligatoryjna, związek ścisły i konieczny (grzyby i glony; trzmiel i koniczyna)

• Mikoryza – powszechnie spotykany rodzaj symbiozy – współżycie korzeni roślin i grzybów, gdzie grzyb wspomaga pobierania wody i soli mineralnych stanowiąc przedłużenie systemu korzeniowego rośliny, a sam podobiera substancje odżywcze korzenia powstające w drodze fotosyntezy (sosna i podgrzybek)

• Protokooperacja – oddziaływanie międzygatunkowe w przyrodzie polegające na współpracy dwóch populacji odnoszących wzajemna korzyści, lecz mogących żyć także oddzielnie. Protokooperacja jest rodzajem symbiozy przygodnej (nieprzymusowej). Często wstępuje okresowo. (nosorożec i bąkojad; jamochłony z krabami)

• Komensalizm – typ zależności o charakterze symbiozy między dwoma lub więcej gatunkami, przy czym jeden z gatunków czerpie z tej zależności wyraźna korzyści, nie szkodząc pozostałym (rekin i podnawka; owady w ptasich gniazdach; ryba różanka i małże; ryby błazenki i ukwiały; lew i hiena; ryba remora i inne organizmy [duże ryby, człowiek])
  Przyczyny komensalizmu: chęć zdobycia pożywienia, potrzeba transportu, potrzeba ochrony i zamaskowania.

Stosunki antagonistyczne:

• Drapieżnictwo – to metoda pobierania pokarmu polegająca na zjadania innych osobników, W potocznym znaczeniu drapieżnikami są jedynie mięsożercy zaś w ścisłym znaczeniu drapieżnikami są także roślinożercy, wszystkożercy i pasożyty. Drapieżnictwo jest jedną z form oddziaływania antagonistycznych korzystnych dla drapieżnika, a niekorzystną dla ofiary; może mieć charakter międzygatunkowy lub wewnątrzgatunkowy(kanibalizm).
  Drapieżnictwo polega na chwytania, zabijaniu i zjadaniu ofiary.
  Przystosowanie drapieżnika do trybu życia: doskonały słuch, wzrok, węch, silnie mięśnie, maskujący kolor ciała, ostre kły.
  Formy obrony do ochrony przed drapieżnikami: życie w stadzie, pancerz, cuchnące wydzieliny.
  Drapieżne rośliny: -> znamy około 500 gatunków kwiatowych roślin owadożernych.
  - Rośliny owadożerne żyją w środowiskach ubogich w sole mineralne np. bagna, torfowiska.
  - Rośliny w zasadzie są samożywne, a chwytane i trawione owady są dla nich źródłem azotu, np. rosiczka.
  Anomalokaris – król kambryjskich oceanów – jeden z pierwszych, największych i najgroźniejszych drapieżników w wodach kambryjskich.

• Pasożytnictwo – to forma współżycie dwóch organizmów, z których jeden czerpie korzyści ze współżycia, a drugi ponosi z tego tytuły szkody. Osobnika, który czerpie korzyści z pasożytnictwo nazywamy pasożytem, a tego, który ponosi szkoda – żywicielem. Istnieją dwa rodzaje pasożytnictwa – zewnętrzne (pasożyt przyczepiony do skóry żywiciela podobiera z organizmu substancje odżywcze niezbędne mu do życia. Pasożyty zewnętrzne nie pasożytują zwykle tak długo jak wewnętrzne) i wewnętrzne (pasożyty przyczepiony do organu wewnątrz organizmu żywiciela pobiera substancje niezbędne mu do życia. Ten typ pasożytów pasożytuje zwykle przez dłuższy okres, lub nawet przez całe życie żywiciela (tasiemce, glista ludzka, owsiki).

• Pasożytnictwo czasowe – polega ona na wniknięciu do rozwiniętego mrowiska królowej innej gatunku, zabiciu istniejącej królowej i przejęciu całej kolonii. Przez pewien czas istnieje kolonia mieszana, składająca się z osobników należących do jednego i drugiego gatunku, Po pewnym czasie gospodarze wymierają a kolonia już jednak tylko gatunek mrówek rozwija się dalej.

• Konkurencja – jedna z antagonistycznych interakcji międzypopulacyjnych, w której dwie populacji tego samego lub różnych gatunków, zazwyczaj o podobnych wymaganiach środowiskowych, rywalizują o tę samą niszę ekologiczną. Dochodzi do współzawodnictwa o ograniczone zasoby środowiska.

• Amensalizm – jedna z antagonistycznych zależności międzygatunkowych, w której obecność i czynności życiowe jednego gatunku wpływają niekorzystnie na gatunek drugi, przy czym jest to relacja jednostronna tj. obecności tego drugiego gatunku dla pierwszego jest obojętna, Przykładem amensala jest pędzlak-grzyb, który produkując antybiotyk (penicylinę) – ogranicza rozwój bakterii. Amensalizm występują najpowszechniej w świecie mikroorganizmów, mikrobiolodzy określają go najczęściej mianem antybiozy.

• Allelopatia – to bezpośrednie lub pośrednie oddziaływanie jednych roślin na inne rośliny za pośrednictwem substancji chemicznych wydzielanych do środowiska (orzech; pomidory[ Aksamitki są roślinami pułapkowymi dla nicieni, warto posadzić je obok pomidorów. Nicienie wnikają w korzenie aksamitek, nie wyrządzają kwiatkom szkody, a zostawiają w spokoju inne rośliny. Pomidory chorują w sąsiedztwie kalarepy (i odwrotnie). Nie lubią też sąsiedztwa kopru i kolędry.]; selery). Allelopatia może być dodatnia (jako forma symbiozy) lub ujemna, antagonistyczna, jako forma obrony przez konkurentami. Jest wykorzystywana w rolnictwie i ogrodnictwie. Allelozwiązki wykorzystuje się w ochronie roślin przeciw szkodnikom (owadom, nicieniom).

Sukcesja – jest uporządkowanym powolnym procesem przekształcania się ekosystemu, podczas którego zachodzą stopniowe zmiany w składzie gatunkowym i warunkach środowiska.
Przejściowe stadia sukcesji, a całkowity szereg to SERA. Sukcesję rozpoczyna stadium pionierskie, po którym następują stadia pośrednie, prowadzące do stadium trwałego zwanego klimaksem.
Ostateczna postać ekosystemu, która wykształciła się w określonych warunkach klimatyczno-geologicznych. Sukcesja ekologiczna jest procesem długotrwałym prowadzącym do wykształcenia się ostatecznej postaci ekosystemu, zwanej klimaksem.
Sukcesja pierwotna – zrastanie odsłoniętego zbocza klifowego, stoków wulkanu pokrytych popiołami wulkanicznymi na piaskach odsłoniętych przez cofające się morze, nagiej skale, na hałdach fabrycznych.
Sukcesja wtórna – biocenoza rozwija się na terenie zajętym wcześniej przez inną (np. wyręby, ugory, pożarzyska).

• Neutralizm – jedno z nieantagonistycznych zależności międzygatunkowej (choć w niektórych źródłach zaliczana jest jako osobna grupa zależności), w której jeden gatunek nie wpływa w żaden sposób na drugi inny gatunek. W zasadzie neutralizm jest brakiem oddziaływań między gatunkami:
  - sosna zwyczajna i kuna leśna
  - mysz polna i płetwal błękitny
  - sierpówka i moczarka kanadyjska
  - kornik drukarz i hiena pręgowana
  - klon jawor i nartnik