Biobezpieczeństwo i bioterroryzm 20.11.2014
Bezpieczeństwo biologiczne, a regulacje prawne dotyczące organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO) w UE i w Polsce.
Dla rozwoju każdej dziedziny nauki znaczenie mają wkłady finansowe w przypadku biotechnologii szczególną rolę odgrywa także odbiór społecznych i uregulowania prawne. W aspekcie uregulowań prawnych podstawowe znaczenie mają kwestie bezpieczeństwa biologicznego człowieka i środowisko.
Bezpieczeństwo ekologiczne- takie kształtowanie stosunków naturalnych i społecznych w biosferze Ziemi, które tworzą właściwe warunki życia dla całej ludzkości, nie podważając zarazem podstaw życia na naszej planecie.
Cele bezpieczeństwa ekologicznego:
działanie na rzecz likwidacji lub zmniejszenia do minimum zagrożeń spowodowanych przez skażenia i dewastacje środowiska
ochrona przed naturalnymi czynnikami przyrodniczymi mogącymi zagrozić egzystencji człowieka
Organizm genetycznie zmodyfikowany to organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób nie zachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji (Art. 3 Ustawy z 22.06.2001 o organizmach genetycznie zmodyfikowanych)
Potenjalne zagrożenia związane z rolniczym użytkowaniem GMO można podzielić na trzy zasadnicze kategorie. Podział ten wynika z trzech słabych punktów tej technologii.
Technologia GMO pozwala na tworzenie zupełnie nowych kombinacji genów, niemożliwych do uzyskania w wyniku naturalnych procesów rozmnażania i rekombinacji, większość takich konstrukcji nie ma szans przeżycia
Nie można przewidzieć, w jakim miejscu materiał genetycznie modyfikowanego organizmu wprowadzony zostanie dany fragment obcego DNA tzw. transgen. Może to prowadzić do powstania trudnych do przewidzenia kombinacji genów reorganizacji genomu, które mogą potencjalnie mieć niekorzystny wpływ na środowisko lub zdrowie ludzi i zwierząt.
Geny warunkujące odporność na antybiotyki stosowane są jako tzw. geny markerowe czyli wskaźnikowe w procesie transgenezy stanowią potencjalne źródło rozprzestrzeniania się w środowisku odporności na antybiotyki.
Regulacje prawne UE
Dyrektywa Rady w sprawie zamkniętego użycia genetycznie zmodyfikowanych mikroorganizmów (GMM)
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zamierzonego uwolnienia do środowiska organizmó genetycznie zmodyfikowanych (GMO)
Rozporządzenie w sprawie GM żywności i pasz
W sprawie identyfikacji i oznakowania GMO oraz identyfikacji produktów żywnościowych i paszowych wytworzonych z GMO.
W sprawie transgenicznego przemieszczania organizmów GM
Zamknięte użycie GMM
Zamknięte użycie- działanie polegające na modyfikacji GMM lub wprowadzeniu kultur mikroorganizmów GM podczas którego są stosowane zabezpieczenia, w szczególności w postaci zamkniętej instalacji, zamkniętego pomieszczenia lub innej fizycznej bariery w celu efektywnego ograniczenia kontaktu mikroorganizmów z ludźmi.
Państwa członkowskie mają obowiązek...
Użytkownik GMM obowiązany jest do przeprowadzenia oceny zagrożenia dla zdrowia i ludzi i środowiska, jakie mogą stwarzać działania zamkniętego użycia GMM
Wynikiem oceny zagrożenia jakie mogą stwarzać działania zamkniętego użycia GMM dla zdrowia ludzi i środowiska jest końcowa kwalifikacja użytkowania GMM w warunkach zamkniętych w czterech kategoriach zagrożenia, którym odpowiadają odpowiednie stopnie hermetyczności:
I kategoria- niepowodujące zagrożenia lub powodujące znikome zagrożenie
II kategoria- niewielkie zagrożenie
III kat.- umiarkowane zagrożenie
IV kat.- duże zagrożenie
Jeżeli zamknięte użycie GMM wykorzystywane jest po raz pierwszy, użytkownik musi złożyć wniosek, dalsze użytkowanie GMM które zakwalifikowano do kat. I nie musi ponownie składać wniosku, jeśli zakwalifikowano do kat. II- za każdym razem wniosek, jeśli do kat. III i IV do wniosku dołącza się szczegółowe dane dotyczące prowadzonych prac, samego użytkownika jak również ocenę zagrożenia
Możliwość zmian procedur (żądanie dodatkowych informacji, ograniczenie czasu pozwoleń , konsultacje społeczne wniosku)
Obowiązek opracowania planu na wypadek awarii.
Zamierzone uwolnienie GMO do środowiska
Celem- ochrona ludzkiego zdrowia i środowiska podczas:
zamierzonego uwolnienia do środowiska GMO w każdym innym celu niż wprowadzenie do obrotu we wspólnocie
wprowadzenie do obrotu jako produkt GMO
zamierzone uwolnienie- oznacza działanie polegające na zamierzonym wprowadzeniu do środowiska organizmów genetycznie zmodyfikowanych albo ich rekombinacji, w celach doświadczalnych, bez stosowania zabezpieczeń mających na celu ograniczenie ich kontaktu z ludźmi i środowiskiem.
Wprowadzenie do obrotu- oznacza czynność polegającą na dostarczeniu lub udostępnieniu osobom trzecim produktu
ocena zagrożenia dla środowiska- określenie zagrożenia dla ludzkiego zdrowia i środowiska, bezpośredniego lub pośredniego natychmiastowego lub opóźnionego, które mże być wynikiem zamierzonego uwolnienia na rynek danego GMO
Każde działanie polegające na zamierzonym uwolnieniu GMO do środowiska wymaga złożenia wniosku
Zakończenie uwolnienie- przekazanie właściwemu organowi wyników uwolnienia z uwzględnieniem wszelkich zagrożeń dla ludzkiego zdrowia lub środowiska, jakie pojawiły się w trakcie trwania zamierzonego uwolnienia