WYKŁAD 5 07.11.12r.
S. Ossowski i jego 3 sposoby ujmowania struktury społecznej:
*podział dychotomiczny(konfliktowy)- w którym najstarszą role odgrywa sposób widzenia podstawowego konfliktu w skali społeczeństwa, przydatne przy podziale na kobiety i mężczyzn, z punktu widzenia analizy życia społecznego podstawowa funkcja dotyczy zróżnicowania społecznego w ramach konfliktu społecznego
*podział funkcjonalny(kooperacyjny)- człony to części ograniczonej całości; społeczeństwo składa się z segmentów, między nimi występuje współpraca, kooperacja; jest to kategoria społeczno- zawodowa np. lekarze leczą, nauczyciele uczą
*podział gradacyjny(hierarchiczny)- człony wyrażone w zależności od pozycji w hierarchii społecznego prestiżu; taki układ że człony mamy wyrażone według pewnej gradacji np. duża, średnia, mała
władza; posiadanie: biedni, bogaci, b. bogaci
Przykłady:
bogaci-średnio zamożni-biedni
odgrywający rolę aktorów- widzowie zmian społecznych
uczciwi-oszuści
zdolni do adaptacji-nie zdolni do adaptacji
innowatorzy- konformiści
wygrani-przegrani
optymiści-realiści- pesymiści
aktywni zawodowo- bierni zawodowo
aktywni życiowo- bierni życiowo
zajmujące wysokie pozycje społeczne- średnie-niskie
akceptujące zmiany klasowe- nie akceptujące zmiany klasowe
Segmenty pełnią funkcje – segmenty czyli zawody, jest to podział pracy np. lekarze leczą
Zawody wyróżnia się w oparciu o:
1.kwalifikacje- mogą być określone przez kategorie szkolne lub zdobyte w toku praktyki zawodowej
2. w kategoriach społeczno-zawodowych(funkcjonalny układ)- aby mówić o kategorii społeczno-zawodowej należy myśleć odnośnie zawodu, wykształcenia, miejsca w systemie zarządzania
Warstwy społeczne występują w podejściu klasowym i stratyfikacyjnym
1.Warstwy w rozumieniu struktury w układzie klasowym- strukturalne zdefiniowane warstwy społeczne:
-występuje w marksistowskiej perspektywie oglądu struktury społecznej, kiedy podział na klasy okazuje się nie wystarczający i warstwa to części klasy bądź istotne społecznie kategorie społecznie nie dające się zaliczyć do żadnej z klas wyróżnionych na podstawie stosunków na podstawie stosunków do środków produkcji (vide inteligencja, chłopstwo- zbiorowość o własnej kulturze i poczuciu tożsamości)
-analizy empiryczne- dychotomiczny podział na 2 klasy to dla opisu społeczności okazuje się
niewystarczający jako pierwszy zwrócił na to uwagę Marks
2.Inne rozumienie warstw społecznych to podejście stratyfikacyjne:
-Jako ogólna kategoria teoretyczna: oznacza ona jeden z poziomów stratyfikacji rozumiany jako układ grup tworzących hierarchiczne ze względu na zakres władzy, prestiżu i bogactwa członków. Członkowie tak rozumianych warstw mają pewną świadomość wspólnoty interesów, poczucie grupowej tożsamości, styl życia
- Jako kategoria empiryczna wyróżniona na podstawie kryteriów mierzalnych (wysokość dochodu/ ilość zarabianych pieniędzy, wykształcenie, prestiżu zawodowego). Tak wyróżnione warstwy tworzą skalę porządkową.
Społeczeństwo Amerykańskie
Podejście amerykańskie 3 typy klas
-klasa wyższa- najmniej liczna w USA 3-5% ogółu społeczeństwa w ramach tej klasy następuje kumulacja 3 cech: wysoki poziom bogactwa, władzy i prestiżu. Do tej klasy zalicza się właścicieli przedsiębiorstw, wielcy finansiści bankowi i wielkich właścicieli ziemskich oraz najwyższa klasa menagerska. Prestiż wynika nie tylko z bogactw ale i wpływów politycznych, ale także opiera się na bardzo wysokim poziomie konsumpcji. Jest wew. mało zróżnicowana w perspektywie gradacyjnej,
klasa wew. homogeniczna.
- klasa średnia- charakterystyczna dla epoki postindustrialnej. Jest wew. zróżnicowana, jest heterogeniczna, nie tylko w gradacyjnym ujęciu ze względu na różne kategorie które się na nią składają – od rzeźnika do menagera niższej rangi. Zróżnicowanie na podstawie władzy, bogactwa i prestiżu. Ma swoje konsekwencje w tym że klasa nie jest zdefiniowana w ramach interesów.
Trzy cechy które świadczą o specyfice odrębności tego segmentu:
Specyficzna pozycja rynkowa związana z:
Wysokością i źródłem dochodów (dochody z pracy)
Możliwość awansu- posiadane kwalifikacje nabyte w czasie procesu kształceniowego. W tę kategorię wpisany jest awans wyznaczony przez instytucje w której się pracuje np. od specjalisty do kierownika
Pewność zatrudnienia
Specyficzny charakter pracy- 3 cechy tej specyfiki (istnienie pewnej hierarchii)
Biuro czy rodzaj biura
Praca jednozmianowa
O dużym ładunku autonomii i decyzyjności
Specyficzny styl życia- cechy
Przywiązanie do wartości symbolicznych, wykształcenie co najmniej średnie
Konsumpcja- pełni określoną funkcję tj. mają charakter instrumentalny, dążą do osiągnięcia pozycji klasy wyższej- chcą mieć jak największy prestiż; manifestują status na zew.
Wzory socjalizacji- opiera się na wzorze samosterowności, odejście od rygoryzmu,
inwestycja w dzieci
- klasa niższa- klasa robotnicza, która w odróżnieniu od pozostałych klas charakteryzuje się kwalifikacją na podstawie szkoły zasadniczo zawodowej; znajdowanie stanowisk w których zakres decyzji i autonomii jest niewielki tj. są zawody w których mężczyźni pracują w halach, uniformach; poziom i styl życia wyznaczony przez poziom wykształcenia
Trzy typy w ramach klas niższych wg Locka
1.Tradycyjny, proletariacki typ świadomości klasowej
-kontestacja ładu kapitalistycznego i radykalizmu działań
→ konfliktowa wizja kapitalistycznego społeczeństwa- dychotomicznie podzielone; wizja grupy krzywdzonej, silne poczucie własnych interesów
→związane z wielkoprzemysłową tradycją, usytuowane obok zakładu przemysłowego
2. Tradycyjny typ świadomości, ale uległy
-postrzegają strukturę społeczną w kategorii kooperacyjnych, niekonfliktowy, mają silne poczucie hierarchii społecznej i swojego miejsca w niej, nie kontestuje ładu, a akceptuje go, od szefów oczekują przewodnictwa w kwestiach społecznych, politycznych
-niechętny/wrogi stosunek do związków zawodowych, nie strajkują
3.Sprywatyzowany typ świadomości - nowy typ robotnika, w nowoczesnych gałęziach przemysłu:
- dobrze wykształcony, mobilny społecznie i geograficznie, niezakorzeniony;
- wysoce instrumentalny stosunek do pracy; droga do wyższego poziomu życia i konsumpcji
- słabo identyfikuje się z własnym zawodem, sprawy klasy interesują go wyłącznie z perspektywy walki o wyższe zarobki; solidarność i lojalność grupowa jest słabo rozwinięta, do Związków zawodowych i Partii Pracy też ma stosunek instrumentalny a nie ideologiczny
- zorientowany na życie prywatne i rodzinę
Struktura klasowa w USA
1. Klasa wyższa- 1-3% społeczeństwa, elita pochodzenia skrzyżowana z elitą finansową
Trzy warstwy:
*arystokracja
*burżuazja przemysłowa
* burżuazja finansowa
* także górne warstwy dyrektorsko- menagerskie (bo wysokie dochody)
2.Klasa wyższa-średnia- 10-15%
-kadry menager i profesjonalne nie co niższego szczebla
-wolne zawody, specjaliści
3. Klasa niższa-średnia- 30-35%
-szeregowi urzędnicy (białe kołnierzyki)
-nauczyciele
-najemni pracownicy sektora usług
4. Klasa robotnicza-40-45%
-robotnicy przemysłowi i ….
- niższa kategoria pracowników sektora usług
5. Klasa niższa- 20-25%