USTRÓJ SAMORZADU TERYTORIALNEGO 07.11.2012 wykład 05

DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA c.d.

WYBORY GMINNE:

• wybierany jest organ stanowiący i wykonawczy

• uregulowane w kodeksie wyborczym

• wybory do Rady i Gminy i wybory dot. wójta itp. są inne

WYBORY DO RADY GMINY:

• gminy, które nie są jednocześnie powiatami (nie są to miasta na prawach powiatu)

• pięcioprzymiotnikowe: powszechne, równe, bezpośrednie, większościowe i tajne

• czynne prawo wyborcze:

  • obywatele polscy

  • obywatele UE, którzy nie mają pl obywatelstwa

  • pod warunkiem, że najpóźniej w dniu głosowania kończą 18 lat oraz stale zamieszkuje na obszarze gminy

  • wyjątki: nie ma osoba, która jest pozbawiona praw publicznych lub wyborczych i osoba ubezwłasnowolnia - wszystko prawomocnym wyrokiem sądu

  • pozbawienie praw wyborczych może orzec Trybunał Stanu, a publicznych sąd karny

• bierne prawo wyborcze:

  • te, którym przysługuje czynne prawo wyborcze

  • z wyłączeniem osób skazanych prawomocnie na kare pozbawienia wolności, za przestępstwo publiczne ścigane z oskarżenia publicznego (skazanie za jakieś tam zwykłe przestępstwo nie)

  • z wyłączeniem osób skazanych za kłamstwo lustracyjne

  • obywatele UE jeśli w swoim państwie są pozbawieni prawa wyborczego, to u nas także

• odbywają się łącznie z wszystkimi innymi wyborami

• zarządzenie wyborów przed upływem kadencji na ostatni dzień wolny od pracy poprzedzający upływ kadencji (oficjalnie wyznacza prezes RM w drodze rozporządzenia)

• prawo zgłaszania kandydatów → komitety wyborcze (i tylko one mogą prowadzić kampanię wyborczą na rzecz kandydatów)

• komitety wyborcze:

  • partii politycznych

  • koalicyjne (kilka partii tworzy)

  • organizacja społeczna

  • wyborcy

• każdy komitet może zgłosić tylko jedną listę zawierającą jedno nazwisko

• można kandydować tylko do jednego organu

• można kandydować tylko w jednym okręgu z jednej listy

• każda lista musi być poparta odpowiednią ilością głosów

• przeprowadzenie kampanii wyborczej

• przeprowadzenie wyborów

• wybory przeprowadzają gminne i obwodowe komisje wyborze

• w wyborach każdy glosujący ma prawo do jednego głosu i wybiera jednego kandydata

• liczba ważnie oddanych głosów się liczy i ten, który ma najwięcej głosów jako jedyny z danego okręgu przechodzi

• po wyborach można złożyć protest wyborczy, jeśli uważa się, że coś nie tak albo, że sfałszowano wyniki, zgłasza się to do sądu powszechnego i on decyduje czy wybory są ważne

Nietypowe przypadki:

• możliwe obsadzenie mandatu bez wyboru

• jeśli liczba kandydatów wybieranych w danym okręgu jest równa liczbie zgłoszonych kandydatów, to wyborów się nie przeprowadza – zasada obowiązuje na wszystkich szczeblach (w Radzie Gminy, gdy jest tylko jeden kandydat)

• w przypadku braku wystarczającej ilości kandydatów w Gminie to zarządza się wybory uzupełniające, żeby obsadzić resztę mandatów

WYBORY WÓJTA/BURMISTRZA/PREZYDENTA MIASTA:

• czteroprzymiotnikowe: powszechne, równe, bezpośrednie, tajne

• czynne prawo wyborcze: te osoby, którym przysługiwało prawo wyborcze w wyborach do rady gminy

• bierne prawo wyborcze:

  • przysługuje osobą, które mogą wybierać (mają czynne prawo), ale tylko obywatele polscy

  • trzeba mieć 25 lat, najpóźniej w dniu głosowania

  • nie trzeba stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której się kandyduje

• nie ma ograniczeń kadencji (ile razy cie wybiorą tyle razy jesteś)

• odbywają się razem z wyborami do rady gminy (gdyby trzeba było przedterminowe wybory przeprowadzić to takie wybory także zarządza prezes RM)

• prawo zgłaszania kandydatów mają komitety wyborcze

  • nie zbiera się podpisów za określonymi kandydatami

  • jeśli komitet zarejestrował w co najmniej połowie okręgów na obszarze gminy swoje listy kandydatów to ma prawo zgłaszać kandydatów na wójta

  • nie można kandydować do innych organów w tej czy innej gminie

• wybory są przeprowadzane prze komisje gminne i obwodowe – każdemu przysługuje jeden głos

• wybrany zostaje ten, który otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów

• jeśli żaden z kandydatów nie dostał więcej niż połowy głosów, to po dwóch tygodniach przeprowadza się II turę i przechodzą, ci kandydaci, którzy w II turze otrzymali najwięcej głosów

• gdy brakuje kandydatów lub jest tylko jeden, to wzywa się do dokonywania dodatkowych zgłoszeń (daje się określony czas by chętni się zgłosili), jeśli mimo tego nikt się nie zgłosi, to wyboru dokonuje rada gminy, gdy jest jeden kandydat to wybory się przeprowadza (głosuje się albo na tak albo na nie)

• gdy nie ma kandydatów:

  • prawo zgłoszenia kandydata przysługuje grupie radnych (co najmniej1/3 ustawowego składu radnych), każdy radny może poprzeć tylko jednego kandydata

  • wybór dokonuje się bezwzględna większością głosów i w głosowaniu tajnym

• jeśli rada gminy nie dokona wyboru to do końca kadencji obowiązki wójta pełni osoba wyznaczona przez prezesa RM

DEMOKRACJA POŚREDNIA:

RADA GMINY:

• organ kolegialny

• złożony z radnych

• liczba radnych jest uzależniona od liczny gminy (względnie proporcjonalny) – od 15 do 45

• kadencja 4 letnia – liczone od dnia wyboru

• z upływem terminu kadencja wygasa z mocy prawa

• odwołanie przed upływem kadencji tylko w drodze referendum gminnego

• nie ma możliwości odwołania poszczególnych radnych tylko jak już to całą radę

• rada gminy może zaprzestać swojej działalności przed upływem kadencji:

  • ustawa o referendum: gdy rada gminy doprowadzi do referendum w sprawie odwołania wójta z innej przyczyny niż nieudzielenie absolutorium, to referendum nie doprowadzi do odwołania wójta - wtedy z mocy prawa, z chwilą ogłoszenia wyników takiego referendum kończy się działalność rady gminy

  • nadzór: rozwiązanie rady gminy przez sejm w ramach nadzoru

  • Prezes RM wyznacza osobę, która pełni tą funkcję do końca kadencji

  • jeśli w trakcie kadencji dojdzie do połączenia gmin – wtedy stare rady gmin z mocy prawa przestają funkcjonować i wtedy należy przeprowadzić nowe wybory do rady gminy

1