USTRÓJ SAMORZADU TERYTORIALNEGO 14.11.2012 wykład 06
DEMOKRACJA POŚREDNIA – ORGANY GMINY
RADA GMINY C.D.
ZADANIA I KOMPETENCJE
U.s.g. ustala domniemanie właściwości rady gminy w sprawach należących do gminy – jeśli nie ma zastrzeżeń dla innych organów gminy, rada gminy jest organem właściwym.
Jest organem stanowiącym. W obrębie kompetencji stanowiącej, rada gminy ma wyłączną właściwość. Zadania takie nie mogą być wykonywane przez inne organy i zlecane innym organom.
Są nimi:
kompetencje organizacyjne:
kompetencja do uchwalania statutu gminy (aktu stanowiącego o ustroju gminy, określającego organizację wewnętrzną i tryb pracy organów gminy) – to jeden z głównych aspektów samodzielności gminy, jeśli jednak ma powyżej 300 tys. mieszkańców, to taki statut musi być uzgodniony z PRM,
kompetencja do uchwalania statutów jednostek pomocniczych,
kompetencja do uchwalania zasad przekazywania im składników mienia, środków budżetowych.
kompetencje finansowo-majątkowe:
kompetencja do uchwalania budżetu gminy,
kompetencja do rozpatrywania sprawozdania z wykonania budżetu,
kompetencja do udzielenia absolutorium z tytuły wykonania budżetu,
kompetencja do uchwalania uchwał w sprawach podatków i opłat lokalnych,
kompetencja do podejmowania uchwał w sprawach majątkowych gminy w zakresie przekraczającym zwykły zarząd,
kompetencja do określania sum, do jakich wójt samodzielnie może zaciągać zobowiązania.
kompetencje osobowe:
kompetencja do stanowienia o kierunkach działania wójta (określenie sposobu wykonywania kompetencji i zadań),
kompetencja do przyjmowania sprawozdań z działalności wójta,
kompetencja do powoływania i odwoływania skarbnika gminy na wniosek wójta,
kompetencje do stanowienia aktów prawa miejscowego
kompetencje planistyczne:
kompetencja do uchwalania studium ukierunkowania, gminny program rozwiązywania problemów alkoholowych, planu zagospodarowania przestrzennego.
kompetencje dotyczące współdziałania z innymi jednostkami (potrzebna uchwała),
inne kompetencje:
kompetencja do podejmowania uchwał w sprawie nazw ulic,
kompetencja do podejmowania uchwał w sprawie wznoszenia pomników,
kompetencja do podejmowania uchwał w sprawie nadawania honorowego obywatelstwa gminy.
Jest organem kontrolnym. Wyróżnia się kompetencje kontrolne:
dotyczące wójta,
dotyczące gminnych jednostki organizacyjne,
dotyczące jednostki pomocnicze.
W celu realizacji tych kompetencji, rada gminy powołuje ze swojego grona komisję rewizyjną.
WEWNĘTRZNA ORGANIZACJA:
Regulowana przez statut gminy.
U.s.g. wskazuje, że rada gminy powinna mieć przewodniczącego i od 1-3 wiceprzewodniczących wybieranych większością bezwzględną w głosowaniu tajnym.
Przewodniczący organizuje prace rady i jej przewodniczy.
Wiceprzewodniczący pomagają przewodniczącemu i z jego upoważnienia pełnią jego funkcje.
Organami wewnętrznymi są komisje.
Są to organy fakultatywne oprócz komisji rewizyjne.
Mogą być one stałe (funkcjonują przez całą kadencje) lub doraźne (dla realizacji konkretnej sprawy, o charakterze czasowym).
Mogą opracowywać projekty uchwał i je opiniować, zgłaszać poprawki.
Tworząc komisje ustala się jednocześnie ich skład osobowy (jednak w komisji rewizyjnej zasiadać muszą przedstawiciele wszystkich klubów).
Ustawa nie określa, czym komisje się zajmują (jednak komisja rewizyjna opiniuje wykonanie budżetu i występuje z wnioskiem o absolutorium).
TRYB PRACY
Określa go statut gminy.
Nie działa permanentnie, ale na sesjach.
Wyróżnia się sesje:
nadzwyczajne (na wniosek wójta lub co najmniej ¼ składu rady zwołuje przewodniczący),
zwyczajne (zwoływane przez przewodniczącego w miarę potrzeby nie rzadziej niż raz na kwartał).
Przygotowując sesje, należy przełożyć radnym projekty uchwał i porządek sesji.
Główną formą podejmowania decyzji jest podejmowanie uchwał.
Do podjęcia ważnej uchwały, wymagane jest kworum stanowiące ½ ustawowego składu rady.
Co do zasady zapadają zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym, ale ustawa może przewidywać wyjątki.
Inicjatywę uchwałodawczą ma wójt. Ustawodawca nie precyzuje innych podmiotów, pozostawiając to statutom (komisje, kluby, grupa radnych, grupa mieszkańców gminy).
Jeśli nie ma obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej, członek wspólnoty może złożyć wniosek w trybie k.p.a.
Przyjmuje się, że z inicjatywą obywatelską może wystąpić grupa w granicach 0.5-1% mieszkańców uprawnionych do głosowania. W statutach określa się to liczbowo. Muszą przedstawić projekt uchwały zgodny z zasadami techniki legislacyjnej. Powinien zawierać skutki regulacji.
Oceny projektu pod względem formalnym dokonuje np. Prezydent Miasta Gdańsk, a pod względem finansowym – skarbnik. Jeżeli projekt uchwały nie spełnia wymogów formalnych lub jest niemożliwy do realizacji ze względów finansowych, nie kieruje się go pod obrady rady gminy.
RADNI
Składają ślubowanie o działaniu na rzecz wspólnoty samorządowej.
Mają obowiązek kierowania się dobrem wspólnoty samorządowej, utrzymywać stałą więź z mieszkańcami i ich organizacjami, przyjmować postulaty i wnioski od nich i przedstawiać je organom gminy do rozpatrzenia.
Mają swoje dyżury, w których czasie mają być dostępni dla wyborców.
Nie są związani instrukcjami wyborców.
Mają obowiązki brania udziału w pracach rady, jej komisji i innych instytucji, do których został wybrany czy desygnowany.
Mają prawo do tworzenia klubów.
Statut gminy określa zasady na jakich działają.
Najczęściej kryterium przynależności jest kryterium polityczne.
Mają uprawnienia wnioskodawcze, opiniodawcze w zakresie działania rady.
Mają prawo do zwolnienia od pracy zawodowej przez ich pracodawców na czas pracy organów gminy, jest to obowiązek pracodawcy.
Nie otrzymują wynagrodzenia za pracę. Przysługują im diety oraz zwrot kosztów podróży służbowej.
Podlegają szczególnej ochronie prawnej :
dotyczącej ich osoby – traktowani jak funkcjonariusze publiczne,
dotyczącej ich stosunku pracy – rozwiązanie stosunku pracy wymaga zgody rady gminy, która ma obowiązek odmówić tej zgody, jeśli podstawą rozwiązania stosunku pracy są zdarzenia związane z wykonywaniem mandatu przez radnego.
Wygaśnięcie mandatu radnego:
Zasadą jest, że radnego nie można odwołać przed upływem kadencji, można odwołać całą radę gminy.
Wiążę się z zaistnieniem okoliczności określonej w kodeksie prawym – to wygaśnięcie z mocy prawa
odmowa złożenia ślubowania,
niezłożenie oświadczenia o swoim stanie majątkowym w ustawowych terminach,
pisemne zrzeczenie się mandatu,
naruszenie ustawowego zakazu łączenia jego mandatu z wykonywaniem określonych funkcji czy działalności,
wybór na wójta (w wyborach uzupełniających w trakcie kadencji),
utrata prawa wybieralności albo okaże się, że nie posiadał tego prawa w trakcie wyborów,
śmierć.
Wygaśnięcie mandatu stwierdza rada gmina w drodze uchwały, ale w przypadkach określonych w kodeksie wyborczym, stwierdza to komisarz wyborczy w drodze postanowienia (jeżeli chodzi o przesłanki niewymagające interpretacji – śmierć, wybór na wójta).