GMINNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE, JAKO SZCZEGÓLNY RODZAJ PODMIOTÓW WYSTĘPUJĄCYCH W GMINIE.

• Tworzone w celu wykonywania zadań gminy:

  • np. edukacja publiczna – szkoła podstawowa, opieka zdrowotna – przychodnia, zaopatrzenie w wodę – miejskie przedsiębiorstwo wodno-kanalizacyjne.

• Są to:

  • Zakłady administracyjne np. szkoła

  • Spółki i inne podmioty działające na podstawie ustawy o gospodarce komunalnej

  • inne np. straż miejska

• Najczęściej są jednostkami org. bez osobowości prawnej.

• Osobowość prawną posiada sp. zoz,

• Tworzone i wyposażane w majątek w drodze uchwały RG.

• Wójt powołuje odwołuje kierowników jednostek organizacyjnych

• Kierownicy j.o. Mogą być upoważnieni do wydawania decyzji administracyjnych, aby tak się stało potrzebne jest upoważnienie rady gminy.

GMINNE JEDNOSTKI POMOCNICZE.

• Wiążą się z podziałem pomocniczym np. sołectwa, osiedla, dzielnice.

• Może to być także miasto w gminie miejsko – wiejskiej.

• Katalog j.p. jest otwarty

• Ustawa zezwala by podział pomocniczy był dwustopniowy

• Ich istnienie w gminie nie jest obowiązkowe, o tym czy jednostka pomocnicza będzie funkcjonować decyduje rada gminy.

  • Jest ona właściwa do określania zasad ich tworzenia/przekształcania/rozwiązywania, co powinno być zapisane w statucie gminy.

• Do utworzenia jednostki pomocniczej niezbędne jest przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami.

  • Jeśli mieszkańcy będą wnioskować o utworzenie takiej jednostki to obowiązek konsultacji jest zniesiony.

• Organizacja:

  • Swoboda poszczególnych gmin, rada gminy określa w drodze uchwały uchwalającej statut takiej jednostki.

    • Wymóg wcześniejszej konsultacji z mieszkańcami.

  • USG zawiera pewne ogólne zasady ustrojowe

    • zadania pomocnicze służące wykonywaniu zadań gminy

    • o charakterze nie-władczym

      • Wyjątek → usg, rada gminy może upoważnić organy wykonawcze w jednostkach pomocniczych do wydawania decyzji administracyjnych.

      • Zarządzenie i korzystanie z mienia komunalnego, rozporządzanie dochodami z tego źródła

    • Statut może przewidywać, że pewne czynności w zakresie przysługującego mienia danej jednostki może ona wykonywać samodzielnie.

  • Prawnie: jednostka podziału terytorialnego, pomocniczego, są jednocześnie podmiotami administracji publicznej.

• Sołectwo

  • Zebranie wiejskie

    • wszyscy mieszkańcy sołectwa

    • forma demokracji bezpośredniej, jako organ mogą podejmować uchwały/rozstrzygnięcia

    • Jest organem uchwałodawczym, stanowiącym i jednocześnie korzystającym z domniemania właściwości.

  • Sołtys

    • Organ wykonawczy względem zebrania wiejskiego

    • Przygotowuje projekty uchwał, zwołuje zebranie wiejskie, wykonuje różne zadania na podstawie uchwał rady gminy

    • Wybór przez zebranie wiejskie.

  • Rada sołecka

    • Organ pomocniczy działający przy sołtysie, pomaga w wykonywaniu jego zadań

    • Wybierany tak jak sołtys.

• Osiedla i dzielnice

  • Rada osiedla/dzielnicy

    • Organ stanowiący

  • Zarząd osiedla/dzielnicy

    • Organ wykonawczy

  • W osiedlach o charakterze wiejskim zamiast rady może funkcjonować ogólne zebranie mieszkańców osiedla → odpowiednik zebrania wiejskiego w sołectwie.

    • Jest właściwy do wyboru zarządu.

    • Jeśli nie ma takiego to statut rozstrzyga, w jaki sposób wybierane są organy.

• Musi istnieć łącznik między gminą, jako całością, a jednostką pomocniczą → przewodniczący organu wykonawczego mają prawo uczestniczyć w sesjach rady gminy.

  • Ma charakter konsultacyjny, bez prawa głosu.

GMINY O SPECJALNYM STATUSIE.

• Ich istnienie jest przewidziane w art. 38 USG, wynikają z wykonywania zadań o szczególnym charakterze.

• Przykładem takich gmin są:

  • gminy uzdrowiskowe

    • Ustawa uzdrowiskowa z 2005 r.

    • Gminą uzdrowiskową jest taka gmina, której całemu obszarowi lub części został nadany status uzdrowiska.

      • Status ` nadaje RM w drodze rozporządzenia

    • Poza zadaniami typowymi dla gminy, wykonuje zadania związane z zachowaniem funkcji leczniczych uzdrowiska.

      • Działa dodatkowy organ → komisja uzdrowiskowa, organ ten działa przy radzie gminy, ma charakter opiniodawczo – doradczy w sprawach dot. uzdrowiska.

  • miasto stołeczne Warszawa

    • Odrębna ustawa – o ustroju miasta stołecznego Warszawy

    • Miasto na prawach powiatu → wykonuje zadania typowe dla gminy i dla powiatu

    • Wykonuje dodatkowo określone zadania rządowe zlecone tą ustawą

      • Obowiązek zapewnienia wynikających ze stołecznego charakteru miasta warunki, które są niezbędne do:

        • funkcjonowania w tym mieście organów centralnych adm. państwowej

        • funkcjonowania obcych przedstawiciel dyplomatycznych, urzędów konsularnych, przedstawicielstw organizacji międzynarodowych

      • warunki do przyjmowania delegacji zagranicznych

      • Zapewnić funkcjonowanie urządzeń publicznych o charakterze infrastrukturalnym

      • Szczególne rozwiązania ustrojowe

      • Większa liczba radnych → powyżej 45.

      • Obligatoryjnie istnieją jednostki pomocnicze.

      • Zakres zadań jednostek pomocniczych jest określony ustawowo.

        • Zajmują się sprawami lokalnymi.

      • Rada dzielnicy jest ukształtowana na wzór rady gminy.

        • Wybory do niej odbywają się na zasadach określonych w kodeksie wyborczym w odniesieniu do rad gminy.

        • A do radnych w radach dzielnicy stosuje się odpowiednio przepisy o radnych gminy.

      • Ustawa przesądza skład zarządu:

        • od 3 do 5 osób, a na jego czele stoi burmistrz dzielnicy.

        • Jest wybierany przez radę.

      • Ustawowo określone minimum środków budżetowych, które są przeznaczone do dyspozycji dzielnicy.

POWIAT

Dwa rodzaje powiatów:

• ziemskie – typowe, które obejmują obszary graniczących ze sobą gmin (ok. 300). Tworzenie, przekształcanie i ustalanie ich granic następuje w trybie analogicznym jak w przypadku gminy, w miejsce organów gminy wchodzą organy powiatu. Nie ma wniosku mieszkańców o referendum z wnioskiem o stworzenie powiatu.

• grodzkie – miasta na prawach powiatu, wyłącznie jedna gmina (miejska), miasto, wykonuje również zadania powiatu, i w tym sensie ma prawa powiatu.

• 3 kategorie: miasta, które w przed dzień wejścia w życie reformy liczyły po nad 100tyś. mieszkańców; byłe miasta wojewódzkie; miasta którym nadano status powiatu przy wprowadzaniu reformy. (65 powiatów grodzkich)

ZADANIA POWIATU:

Własne o charakterze ponad gminnym, nie mogą naruszać zadań z zakresu gminy, zadania powiatu mają charakter uzupełniający w stosunku do gminy, realizuje zadania lokalne, których nie realizuje gmina, katalog zadań powiatu jest zamknięty ze względu na domniemanie właściwości zadań dla gminy, zawarty on jest w ustawie o samorządzie powiatowym, ustawy szczegółowe jednak mogą dodać kolejne zadanie do katalogu powiatu. Wskazane jako zadania powiatu w ustawie = zadania własne powiatu.

1. brak kategorii zadań o charakterze obowiązkowym.

Wszystkie zadania powiatu maja charakter obowiązkowy i wynika to z ustawy „powiat wykonuje określone zadania”

2. nie ma na szczeblu powiatu zadań typowo gminnych, dochodzą zadania typowe dla powiatu:

• Przeciwdziałanie bezrobociu

• Aktywizacja lokalnego rynku pracy

• Ochrona praw konsumenta

• W sferze ładu przestrzennego i ekologicznego, zadania związane z rolnictwem, leśnictwem i rybactwem śródlądowym.

• W sferze bezpieczeństwa publicznego – zadania z zakresu obronności państwa,

• W pozostałym zakresie zadania są takie same jak w gminie.

Zlecone: w drodze ustawy (rządowe) lub w drodze porozumienia.

Rządowe ustawą – ma zapewnić właściwe działanie/ wykonywanie zadań przez powiatową administracje rządową. (zespoloną ze starostą)

Na podstawie porozumienia powiat może wykonywać zadania rządowe i poza rządowe, z województwa, lub innego powiatu. Nie może wykonywać zadań zleconych przez gminę.

Szczególna konstrukcja zlecania zadań czynności w ramach własnych zlecania powiatu. Zlecona może być czynność, która mieści się w zakresie jego zadań własnych, dokonują organy rządowe. Mogą dotyczyć:

• usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa

• porządku publicznego

• kwestii związanych z obronnością.

Wojewoda może zobowiązać powiat do wykonywania tych czynności. Jeżeli te działania są prowadzone w ramach zorganizowanej akcji można zlecić wykonanie czynności danemu powiatowi poza jego obszarem.

DEMOKRACJA BEZPOŚREDNIA

1. konsultacje z mieszkańcami – analogicznie jak w gminie co do sposobu przeprowadzania i zasad (regulacje ustanawia rada powiatu), mniej jest sytuacji gdy konsultacje bezwzględnie muszą być przeprowadzone – bezwzględnie w związku z tworzeniem i przekształcaniem powiatów.

2. referendum – obligatoryjne (mniej niż w gminie) i fakultatywne; obligatoryjne dotyczy tylko odwołania rady powiatu przed upływem kadencji.

Z inicjatywą referendum minimum 15 obywateli, zawiadamiają starostę, przekazanie wniosku z przekazanymi podpisami, jeśli ma być to referendum w innej sprawie niż odwołanie rady powiatu. Jeśli odwołanie organu wiosek trafia do komisarza wyborczego. Jeżeli odbędzie się referendum ważne i rozstrzygające odwołanie rady to oznacza że ogłoszenie wyników skutkuje nie tylko zakończeniem działalności samej rady ale również z mocy prawa następuje odwołanie zarządu. (ponieważ rada wybiera i odwołuje zarząd).

3. Wybory – różnice w stosunku do gminy:

– prawa wyborcze – nie posiadają ich obywatele UE będący cudzoziemcami chyba, ze jest to miasto na prawach powiatu (grodzki);

– okręgi wyborcze są wielomandatowe (wiele nazwisk na liście);

– wybory do rady powiatu są proporcjonalne (w gminie większościowe), próg wyborczy 5% (jak w wyborach do sejmu) w podziale mandatów między listy biorą udział tylko te listy, które spełniły próg 5%.

O wstąpieniu na miejsce osoby, której mandat wygasł, następnej osoby z listy decyduje komisarz wyborczy.

DEMOKRACJA POŚREDNIA

Organy: rada powiatu i zarząd powiatu oraz starosta (nie jest nazwany organem wprost).

RADA POWIATU – różnice w porównaniu z radą gminy:

od 15 do 29 radnych, względnie proporcjonalna do liczby mieszkańców, okres działania 4lata. Nie wybranie przez rade powiatu zarządu w terminie 3 miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów  wcześniej kończy swoją działalność (rozwiązanie z mocy prawa). Przeprowadza się wybory przedterminowe. Przejściowo w takiej sytuacji do czasu wyboru zarządu przez nowa rade, tymczasowo funkcje organów powiatu (obu) pełni funkcje osoba wyznaczona przez premiera.

Gdy ponownie powtórzy się sytuacja  ustanawia komisarza rządowego wyznaczonego przez PRM.

KOMPETENCJE RADY:

• Nie ma domniemania właściwości rady powiatu, (wg brak domniemań).

• Organizacyjne, planistyczne, uchwalania aktów prawa miejscowego ,finansowo-majątkowe itd. jak w gminie.

• Kompetencję do uchwalania statutu powiatu ale różnica wg gminy jest taka że powiat statut uchwala samodzielnie, bez uzgadniania z PRM.

• Nie ma kompetencji odnoście jednostek pomocniczych.

• Rada powiatu wybiera zarząd powiatu, (też skarbnika), kompetencja do stanowienia o kierunkach jego działania.

• Kompetencje planistyczne – powiatowy program zapobiegania przestępczości, powiatowy program przeciwdziałania bezrobociu.

• Od 1-2 wiceprzewodniczących rady.

5